Научная статья на тему 'ИСО 9001:2015 СИФАТ МЕНЕЖМЕНТ ТИЗИМИ ВА УНИНГ АФЗАЛЛИКЛАРИ'

ИСО 9001:2015 СИФАТ МЕНЕЖМЕНТ ТИЗИМИ ВА УНИНГ АФЗАЛЛИКЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
487
89
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Scientific progress
Область наук
Ключевые слова
ишлаб чиқариш / сифат менежменти / ҳалқаро стандарт / бошқариш / бевосита маҳсулот / хизматлар. / production / quality management / international standard / management / direct products / services.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — О. Ш. Мустафаев, Д. И. Икромов, М. У. Ўлжабоев

Ўзбекистон Республикаси Президенти “Биз, аввало, иқтисодиётни ислоҳ қилиш ва эркинлаштириш борасидаги ишларимизни янада чуқурлаштириш, унинг соҳа ва тармоқларини ¬таркибий жиҳатдан ўзгартириш ¬бўйича бошланган ишларни жадаллаштиришимиз ва ҳудудларни модернизация қилиш, уларнинг рақобатдошлик даражасини ошириш, экспорт ¬салоҳиятини ривожлантириш масалалари доимий эътиборимиз марказида бўлиши лозим” деб таъкидлаган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ISO 9001:2015 QUALITY MANAGEMENT SYSTEM AND ITS ADVANTAGES

The President of the Republic of Uzbekistan said: First of all, we will focus on deepening our work on economic reform and liberalization, accelerating the work on structural restructuring of its branches and sectors, modernization of regions, increasing their competitiveness and development of export potential.

Текст научной работы на тему «ИСО 9001:2015 СИФАТ МЕНЕЖМЕНТ ТИЗИМИ ВА УНИНГ АФЗАЛЛИКЛАРИ»

ИСО 9001:2015 СИФАТ МЕНЕЖМЕНТ ТИЗИМИ ВА УНИНГ

АФЗАЛЛИКЛАРИ

О. Ш. Мустафаев Д. И. Икромов М. У. Улжабоев

Жиззах политехника институти

АННОТАЦИЯ

Узбекистан Республикаси Президенти "Биз, аввало, иктисодиётни ислох килиш ва эркинлаштириш борасидаги ишларимизни янада чукурлаштириш, унинг соха ва тармокларини таркибий жихатдан узгартириш буйича бошланган ишларни жадаллаштиришимиз ва худудларни модернизация килиш, уларнинг ракобатдошлик даражасини ошириш, экспорт салохиятини ривожлантириш масалалари доимий эътиборимиз марказида булиши лозим" деб таъкидлаган.

Калит сузлар: ишлаб чикариш, сифат менежменти, халкаро стандарт, бошкариш, бевосита махсулот, хизматлар.

ISO 9001:2015 QUALITY MANAGEMENT SYSTEM AND ITS ADVANTAGES

O. Sh. Mustafaev D. I. Ikromov M. U. Uljaboev

Jizzakh Polytechnic Institute

Annotation: The President of the Republic of Uzbekistan said: First of all, we will focus on deepening our work on economic reform and liberalization, accelerating the work on structural restructuring of its branches and sectors, modernization of regions, increasing their competitiveness and development of export potential.

Keywords: production, quality management, international standard, management, direct products, services.

КИРИШ

ISO 9001:2015 ишлаб чикариш ва сифат менежменти сохасида дунёдаги энг илгор амалиётларни умумлаштирувчи халкаро стандарт хисобланади. Стандартларнинг узига хослиги шундаки, улар бевосита махсулот ва хизматлар сифатига эмас, балки махсулот ва хизматлар сифатининг олдиндан ва баркарор даражасини таъминлаш учун мулжалланган бизнес жараёнларни бошкариш тизимига талаблар куяди.

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Республикамизда, аввалом бор хусусий мулкчилик синфини шаклланиши ёки карор топиши ва мулкчиликка нисбатан булган тушунчаларнинг узгариши-

давлатнинг махаллий ишлаб чикарувчиларининг жахон бозорларида мустахкам уринга эга булишида мухим омил булиб хизмат килади.

Корхоналарда халкаро стандарт талабларига мувофик сифат тизимларининг жорий этилиши ракобат мухитида корхоналар ютугининг кафолати хисобланади ва корхоналар томонидан ишлаб чикарилаётган махсулотлар ракобатбардошлигини оширишга ва истеъмолчиларни сифатли ва экологик хавфсиз махсулотлар билан таъминлаш имконини беради. Шунинг учун ушбу соха буйича Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси томонидан катта эътибор каратилмокда, жумладан:

Мазкур соха юзасидан Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамаси томонидан чикарилган карорлар, махаллий ишлаб чикарувчи корхоналарда халкаро сифат тизимларини жорий этиш сохасининг хукукий-норматив асоси булиб, жумладан, Узбекистон Республикаси Президентининг "Экспорт килувчи корхоналарни рагбатлантиришни кучайтириш ва ракобатбардош махсулотларни етказиб беришни кенгайтириш борасида кушимча чора-тадбирлар тугрисида"ги П^-1731, Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2004 йил 22 июлдаги "Корхоналарда халкаро стандартларга мувофик сифатни бошкариш тизимларини жорий этиш буйича тадбирлар тугрисида"ги №349, Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2009 йил 19 июндаги "Республика корхоналарида халкаро стандартларга мувофик булган сифатни бошкариш тизимларини жорий этишни кенгайтиришга доир кушимча чора-тадбирлар тугрисида"ги №173 хамда Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2006 йил 29 августдаги "Корхоналарда халкаро стандартларга мувофик сифатни бошкариш тизимларини жорий этиш буйича кушимча чора-тадбирлар тугрисида"ги №183 карорларида солик, божхона, махсулотларни экспорт жараёнлари ва банк хизматлари буйича ишлаб чикарувчи корхоналарнинг имкониятларини янада кенгайтириш максадида катор имтиёз ва кулайликлар берилган.

Узбекистон Республикаси Солик Кодексининг 356-моддасига асосан солик солинадиган база янги технологик ускуналар сотиб олишда, сифатни бошкариш тизимларини жорий этиш ва махсулотни халкаро стандартлар талабларига мувофик сертификатлаштиришда камайтирилади.

Узбекистон Республикаси Президентининг 2012 йил 26 мартдаги П^-1731-сонли карорига асосан сифатни бошкариш тизимларини жорий этаётган микрофирма ва кичик ташкилотларга ягона солик туловларини камайтириш тартиби кулланилади.

Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2004 йил 22 июлдаги №349 карорига асосан синов лабораторияларига эга булган корхоналар белгиланган тартибда лабораторияда текшириш ва ТЕСТ синовидан утказишда

фойдаланиладиган технология жихозлари, шунингдек бутловчи буюмлар ва эхтиёт кисмларни четдан келтиришда, агар уларни етказиб бериш технология жихозлари етказиб бериш учун тузилган контракт шартларида назарда тутилган булса, божхона туловларидан, шу жумладан кушилган киймат солигидан озод килиш тартиби кулланилади.

Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2009 йил 19 июндаги 173-сон карорига асосан давлат эхтиёжлари учун махсулотлар харид килиш юзасидан тендер савдолари утказишда бошка тенг шарт-шароитларда устунлик сифатни бошкаришнинг сертификатлаштирилган тизимига эга булган мамлакатимиз махсулот етказиб берувчиларига берилади.

Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2010 йил 21 июлдаги 154-сон карори билан тасдикланган Низомга асосан халкаро стандартлар буйича сифат тизимини жорий килган, шунингдек экспортбоп махсулот турларини ишлаб чикаришни назарда тутувчи корхоналар, махаллийлаштириш дастурига киришда, юкоридаги мезонларга мувофик келадиган лойихалар буйича афзалликларга эга [1].

Адлия вазирлигида 2697-сон билан руйхатга олинган «Тасдикланган Махаллийлаштириш дастури лойихалари амалга оширилаётган корхоналар томонидан солик ва божхона имтиёзларини куллаш тартиби тугрисидаги Низом»да назарда тутилган имтиёзлар берилиши муносабати билан бушайдиган маблаглар сифатни бошкариш тизимини жорий этишга жалб килинган корхоналарнинг мухандис-техник ходимларини рагбатлантиришга йуналтирилиши белгилаб куйилган.

МУ^ОКАМА

Бугунги кунда сифат тизимларини сертификатлаштириш идоралари сонини 27 та етказилиб, шундан 8 та сертификатлаштириш идораларини халкаро даражада аккредитациядан утказилган [2]. Ушбу ишларни ривожлантириш максадида кушимча равишда 2 та худудий марказлари сифат тизимларини сертификатлаштириш идораларини халкаро аккредитациядан утказиш учун Туркиянинг ТУРКАК томонидан 2017 йилнинг 1-чорагида халкаро даражада аккредитациядан утказиш режалаштирилган эди.

Республикада 17155 та ишлаб чикарувчи корхоналар мавжуд булиб, шундан 3306 таси сифат менежменти тизими асосида сертификатлаштирилган. Агентлик томонидан 3306 та корхоналарга жами 3431 та мувофиклик сертификатлари расмийлаштирилган булиб, шундан ISO 9001 - 3134 та, ISO 14001 - 54 та, OHSAS 18001 - 68 та, ISO 22000 - 72 та, ISO 50001 - 11 та, ISO/TS 16949 - 34 та ва GMP - 9 та ва уйгунлашган МТни 55 та ташкил этади.

Бу курсаткич Республика худудлари ва иктисодиёт тармоклари кесимида куйидаги схема асосида тушунтириш мумкин.

Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2015 йил 19 октябрдаги «2020 йилгача булган даврда Сифат миллий инфратузилмасини ривожлантириш Дастурини тасдиклаш тугрисида»ги 298-сонли карори юзасидан 2016 йилда режалаштирилган 785 та (Вазирлар Махкамасининг Комплекслари кесимида 136 та ва худудлар кесимида 649 та) корхоналар халкаро стандартлар асосида сертификатлаштирилган.

Узбекистон Республикаси Президентининг 2015 йил 24 апрелдаги ПФ-4720-сон фармонига асосан 2016 йилда худудлар кесимида сифат тизимларини жорий этиш буйича белгиланган жами 118 та акционерлик жамиятларида тулик халкаро стандартлар жорий этилди ва сертификатлаштирилган [3].

Шунингдек, Агентлик рахбарияти томонидан тадбиркорлик субъектларига бир мунча кулайликларни йулга куйиш учун «Менежмент тизимларини

сертификaтлaштириш тaртиби тyFрисидa»ги Низом ишлaб чикилди Ba Адлия вaзирлиги томонидaн 2754-сон билaн дaвлaт рyйxaтидaн yткaзилгaн. Мaзкyр низомга aсосaн корxонaдaрдa жорий этилгaн сифaт менежменти тизимлaрини мувофиклигини тaсдикдaш юзaсидaн рaсмийлaштирилгaн мувофиклик сертификaтлaрининг aмaд килиш мyддaти 3 йилдaн 5 йилга yзaйтирилгaн.

Pеспyбликa xyдyдлaр кесимидa жaми 828 экспортёр корxонaдaрининг 202 тaси сертификaтлaштирилиб, шyндaн 151 тaси миллий дaрaжaдa, 51 тaси х^к^ро дaрaжaдa сертификaтлaштирилгaн.

НAТИЖA

Бyндaн тaшкaри xозирдa колган 626 тa экспортёр корxонaлaрдa сифaт тизимлaрини жорий этиш ишлaри йyлгa куйилиб, ушбу корxонaлaрнинг 54 тaси х^к^ро дaрaжaдa тaн олингaн DQS, Cert International, SGS, Astraia Management вa O'zTTM сертификaтлaштириш идорaдaри томонидaн сертификaтлaштирилгaн.

ISO 9000:2015 стaндaрти ISO/TC 176 томонидaн ишлaб чикилган сифaт менежменти вa сифaт менежменти тизимлaрининг бaрчa стaндaртлaригa тaтбик кдлитадиган aтaмaдaр вa тaърифлaрни белгилaйди. ISO 9000: 2015 сифaтни бошкдришнинг aсосий концепциялaри вa тaмойиллaрини тaсвирлaйди [4]. Бу aсосий концепциялaри тaмойиллaри кyйидaги тaшкилотлaргa кУллaнилaди:

-сифaт менежменти тизимини тaтбик этиш оркдли бaркaрор мyвaффaкиятлaрни кУллaб кyввaтловчи тaшкилотлaр;

-Уз мижозлaри тaдaблaригa мувофик мaxсyлот вa xизмaтлaрни доимий рaвишдa тaъминлaш кобилиятига эгa бyлгaн тaшкилотлaр;

-тaдaблaргa жaвоб берaдигaн мaxсyлот вa xизмaтлaр тaъминоти зaнжиригa ишонaдигaн тaшкилотлaр;

-сифaт менежментидa ишлaтилaдигaн суз бойликлaрини умумий тушуниш орк^и мулокотни яxшилaшгa интилaётгaн тaшкилотлaр вa мaнфaaтдор томонлaр;

-ISO 9001 тaлaблaригa мувофикликни бaxолaшни aмaдгa оширувчи тaшкилотлaр;

-сифaтни бошкдриш бyйичa тренинг, бaxолaш ёки мaслaxaт консyльтaнтлaри;

-тегишли стaндaртлaрни ишлaб чикyвчилaр.

ISO 9001:2015 сифaт менежменти тизимигa кУйилaдигaн тaлaблaрни кyйидaгилaр белгилaйди:

Бу тaдaблaр нимaдaн иборaт?

a) мижозгa вa aмaлдaги конунчилик вa меъёрий тaдaблaргa мос келaдигaн мaxсyлотлaр вa xизмaтлaрни доимий рaвишдa тaъминлaш кобилиятини нaмойиш килиши керaк;

SCIENTIFIC PROGRESS VOLUME 2 I ISSUE 1 I 2021

ISSN: 2181-1601

b) тизимни такомиллаштириш ва мижозларга ва амалдаги конунчилик ва меъёрий талабларга мувофикликни таъминлаш жараёнларини уз ичига олган тизимни самарали куллаш оркали мижозлар эхтиёжини кондириш даражасини ошириш керак.

ХУЛОСА

ISO 9001: 2015 нинг барча талаблари умумий хисобланади ва хар кандай ташкилотга, ёки махсулот ва хизматларга, уларнинг турига ёки хажмига карамасдан, мулжалланган. ИСО 9001:2015 стандарти ISO 9004:2018да ташкилотнинг баркарор муваффакиятга эришиш кобилиятини ошириш буйича курсатмалар беради. Ушбу курсатма ISO 9000:2015 да берилган сифат менежменти тамойилларига мос келади.

REFERENCES

[1] Ismatullaev P.R., Abdullaev A.X., Qodirova SH.A., A'zamov A.A., Miralieva A.Q. Metrologiya, standartlashtirish va sertifikatsiyalash. Ma'ruzalar matni. TDTU 1999 y.

[2] Abdullaev A.X. Qodirova SH.A. Metrologiya, standartizatsiya i sertifikatsiya. Uchebnoe posobie. TGTU 2003g.

[3] Shertaylakov, G. M. (2020). THE METHOD OF PERFORMING NONSTANDARD LABORATORY WORKS IN PHYSICS. European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences Vol, 8(3).

[4] Shertaylakov G. M. Some Aspects of Teaching Physics at School //Eastern European Scientific Journal. - 2019. - №. 1.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.