Научная статья на тему 'ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИНИ СТРАТЕГИК РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ УСТУВОР ЙЎНАЛИШЛАРИ ВА УНИ АМАЛГА ОШИРИШ ЙЎЛЛАРИ'

ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИНИ СТРАТЕГИК РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ УСТУВОР ЙЎНАЛИШЛАРИ ВА УНИ АМАЛГА ОШИРИШ ЙЎЛЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
440
76
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
қишлоқ хўжалиги / ислоҳот / стратегия / дастур / қарор / ишлаб чиқариш / иқтисодий ўсиш / тармоқ / ер / ресурс / модернизация / диверсификация / мулкчилик. / сельское хозяйство / реформа / стратегия / программа / решение / производство / экономическая рость / отрасль / земля / ресурс / модернизация / диверсификация / собственность.

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Бекмуродов Нурали Холматович

Мақолада қишлоқ хўжалиги соҳасида иқтисодий ислоҳотларни амалга оширишнинг стратегик усту­ вор йўналишлари асосланиб, амалга оширилаётган ислоҳотлар натижалари таҳлил қилинган. Респу­ бликамизда қишлоқ хўжалигини стратегик ривожлантириш ва уни амалга ошириш билан боғлиқ таклиф ва тавсиялар берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ПРИОРИТЕТЫ СТРАТЕГИЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ СЕЛЬСКОГО ХОЗЯЙСТВА И ПУТИ ИХ РЕАЛИЗАЦИИ

В статье анализируются результаты проводимых реформ, исходя из стратегических приоритетов экономических реформ в сельском хозяйстве. Разработаны предложении и рекомендации, связан­ ные со стратегическим развитием сельского хозяйства в стране.

Текст научной работы на тему «ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИНИ СТРАТЕГИК РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ УСТУВОР ЙЎНАЛИШЛАРИ ВА УНИ АМАЛГА ОШИРИШ ЙЎЛЛАРИ»

Бекмуродов Нурали Холматович,

Узбекистон Миллий университети "Минтак,авий ик,тисодиёт" кафедраси доценти, ик,тисод фанлари номзоди

КИШЛОК ХУЖАЛИГИНИ СТРАТЕГИК РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ УСТУВОР ЙУНАЛИШЛАРИ ВА УНИ АМАЛГА ОШИРИШ ЙУЛЛАРИ

УУК: 330.322.001.76

БЕКМУРОДОВ Н.Х. КИШЛОК ХУЖАЛИГИНИ СТРАТЕГИК РИВОЖЛАНТИРИШНИНГ УСТУВОР ЙУНАЛИШЛАРИ ВА УНИ АМАЛГА ОШИРИШ ЙУЛЛАРИ

Мак,олада к,ишлок, хужалиги сох,асида ик,тисодий ислох,отларни амалга оширишнинг стратегик усту-вор йуналишлари асосланиб, амалга оширилаётган ислох,отлар натижалари тах,лил к,илинган. Респу-бликамизда к,ишлок, хужалигини стратегик ривожлантириш ва уни амалга ошириш билан боFлик таклиф ва тавсиялар берилган.

Таянч иборалар: к,ишлок, хужалиги, ислох,от, стратегия, дастур, к,арор, ишлаб чик,ариш, ик,тисодий усиш, тармок,, ер, ресурс, модернизация, диверсификация, мулкчилик.

БЕКМУРОДОВ Н.Х. ПРИОРИТЕТЫ СТРАТЕГИЧЕСКОГО РАЗВИТИЯ СЕЛЬСКОГО ХОЗЯЙСТВА И ПУТИ ИХ РЕАЛИЗАЦИИ

В статье анализируются результаты проводимых реформ, исходя из стратегических приоритетов экономических реформ в сельском хозяйстве. Разработаны предложении и рекомендации, связанные со стратегическим развитием сельского хозяйства в стране.

Ключевые слова: сельское хозяйство, реформа, стратегия, программа, решение, производство, экономическая рость, отрасль, земля, ресурс, модернизация, диверсификация, собственность.

BEKMURODOV N.X. PRIORITIES OF STRATEGIC DEVELOPMENT OF AGRICULTURE AND WAYS OF ITS IMPLEMENTATION

In the article is analyzed results of the ongoing reforms based on the strategic priorities of economic reforms in agriculture. Proposals and recommendations related to the strategic development of agriculture in the country have been developed.

Key words: agriculture, reform, strategy, program, solution, production, economic growth, branch, land, resource, modernization, diversification, property.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2021, 4(140)

Кириш.

Тадк,ик,от мавзусининг долзарблиги.

Маълумки, кишлок хужалиги иктисодиётнинг мухим тармоFи булиб хисобланади. Республика хукумати томонидан кишлок хужалигида бозор муносабатларини шакллантириш, мулкчиликнинг нодавлат шаклига утиш, мулкни давлат тасарру-фидан чикариш ва хусусийлаштириш, дехкон ва фермер хужаликлари фаолияти йулга куйилиши, хужалик юритишнинг, ерга эгалик ва ундан фой-даланишнинг янги шакллари мужассамланиши, бошкариш тизимининг бозор муносабатларига мослашиб бориши, экинлар структурасининг бозор талабига караб такомиллаштирилиши, мам-лакат кишлок хужалигидаги баркарорликни таъ-минлашга асос булиб хизмат килмокда.

Мамлакатимизда кабул килинган дастурий чора-тадбирлар кишлок хужалигида ишлаб чикаришнинг жадал ривожланиш йулига утилишини, республиканинг озик-овкат хавф-сизлигини ва озик-овкат махсулотларининг асо-сий турлари билан узини узи таъминлаши керак. Бу эса кишлок хужалиги махсулотларини экспорт килиш хажми, авваламбор, ташки бозорда талаб юкори булган кайта ишланган махсулотлар сези-ларли даражада ошишига олиб келади.

Харакатлар Стратегиясида белгилаб берил-ган кишлок хужалигини стратегик ривожланти-ришнинг асосий йуналишларидан келиб чикиб кишлок хужалигини ривожлантириш буйича узок муддатга мулжалланган стратегиянинг мав-жуд эмаслиги, ер ва сув ресурсларидан самарали фойдаланишга, сохага инвестицияларни кенг жалб этишга, ишлаб чикарувчиларнинг юкори даромад олишига ва махсулотлар ракобатбардошлигини оширишга тускинлик килаётганлигини инобатга холда ишлаб чикилган "Узбекистон Республи-каси кишлок хужалигини ривожлантиришнинг 2020-2030 йилларга мулжалланган стратегияси" бу борада кабул килинган хукукий хужжат сана-лади1. Стратегия лойихасини ишлаб чикишда Жахон Банки, Европа Иттифоки Делегациялари ва бошка халкаро ташкилотлар мутахассислари, шунингдек республиканинг тегишли вазирлик ва идоралари мутахассислари иштирок этдилар2.

1 Узбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 23 октябрдаги "Узбекистон Республикаси кишлок хужалигини ривожлантиришнинг 2020-2030 йилларга мулжалланган стратегиясини тасдик,лаш туFрисида" ги ПФ-5853-сон Фармони

2 https://regulation.gov.uz/ru/document/7865

Стратегиянинг асосий максади - ишлаб чикаришни диверсификация килиш, ер ва сув муносабатларини такомиллаштириш, кулай агробизнес мухитини ва юкори кушилган киймат зан-жирини яратиш, кооперация муносабатларини ривожлантиришни куллаб-кувватлаш, сохага бозор механизмларини, ахборот-коммуникация технологияларини кенг жорий этиш, шунингдек, илм-фан ютукларидан самарали фойда-ланиш хамда кадрлар салохиятини оширишга каратилди. Стратегияда республикамиз кишлок хужалигини ривожлантиришнинг туккизта устувор йуналишлари белгилаб берилди. Ушбу устувор йуналишларда белгилаб берилган масалаларни изчиллик билан амалга ошириш долзарб масала хисобланади ва сохани ривожлантириш хамда тартибга солиш учун тегишли меъёрий хужжатлар ишлаб чикилиши, ва бунга доир дастурлар кабул килиниши лозим.

Тадцицот максади.

Республикамиз кишлок хужалигида стратегик режалаштирилган устувор йуналишлар асосида олиб борилаётган ислохотлар натижасини тахлил этиш, ривожланиш тенденциясини урганиш, муаммоларни аниклаш, аграр секторни куллаб кувватлаш хамда ривожлантиришга каратилган илмий хулосалар ва амалий тавсиялар ишлаб чикишдан иборат.

Илмий мо^ияти.

Кишлок хужалиги кадимдан хусусан, кишлокда индивидуал-оилавий хужалик юритиш асосида кишлок хужалик махсулотлари ишлаб чикариш чукур илдизларга эга. Кишлок хужалиги мод-дий ишлаб чикаришнинг махсус сохаси ва мил-лий иктисодиётнинг мухим бир кисми булган йирик тармок иктисодиётидир. Мамлакат иктисодиётининг таркибий кисмлари булган тармоклар максадлари, вазифалари, урни ва ахамияти, ишлаб чикарилган махсулотларнинг узига хослиги ва ишлаб чикариш воситалари ва бунинг учун ишлатиладиган мехнат объектлари билан ажралиб туради.

Мамлакат иктисодий ривожланишини стратегик режалаштиришда узок муддатли ривожланиш стратегиясини ишлаб чикиш мухим урин тутади. Сунгги ун йилликларда олимлар ва ама-лиётчиларнинг ижтимоий-иктисодий жараён-ларни башорат килиш, глобал ва миллий даражада ривожланиш стратегиясини ишлаб чикишга булган кизикиши сезиларли даражада ошди. Буни хорижий мамлакатлардаги халкаро ташкилот-

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2021, 4(140)

лар, илмий марказлар, турли ташкилотлар амалга оширмокдалар, узок, муддатли истикболга глобал ривожланиш тенденциялари ва сценарияларини ишлаб чикишмокда1.

Айрим ривожланган ва бошка давлатларда ,ам мамлакатларини узок истикболга мулжалланган ривожлантириш концепцияси ва стратегиялари ишлаб чикилмокда. Масалан Европа Иттифоки учун 2010 йилда кабул килинган "Европа 2020" иктисодий ривожланиш стратегияси асос булиб хизмат килиб келди. Ушбу хужжатда Европа Иттифокини баркарор ривожлантириш ва инклюзив усишга йуналтирилган бешта асосий максад белгилаб берилган. Шунингдек, Германия Феде-ратив Республикасининг миллий ривожланиш Стратегияси, Хитой Халк Республикасида "Про-гноз-2050" ва бошка бир катор мамлакатларда шу каби стратегиялар кабул килинган2.

Албатта ушбу стратегияларда мамлакатда кишлок хужалигини ривожлантириш ва унинг иктисодий самарадорлигини ошириш билан боFл и к устувор йуналишлар белгилаб берилган-лиги билан ах,амиятлидир. Бу эса кишлок хужалиги мах,сулотларининг ишлаб чикариш ,ажмини ошириш ва а,олини озик-овкат ма,сулотлари билан таъминлаш имконини беради.

Муаммонинг урганилганлик даражаси.

Кишлок хужалигини стратегик ривожлантириш буйича бир канча олимлар уз фикрларни бил-дирганлар жумладан, ик,тисодчи олим А.Содиков "Харакатлар Стратегиясининг бир кисми сифатида 2016-2020 йилларда кишлок хужалигини янада исло, килиш ва кайта ишлаш саноатини ривожлантириш буйича урта муддатли дастурлар кабул килинди ва амалга оширилмокда. Улар кишлок хужалигидаги таркибий узгаришларни давом этти-ришнинг асосий йуналишларини аникладилар: илFор агротехнологияларни жорий этиш, кишлок хужалигини комплекс механизациялаш ва кишлок

1 The Global Trends 2030: Alternative Worlds. Report published by the US National Intelligence Council in 2013.

T.von Gienanth, W.Hansen, S.Koppe Peace Operations 2025.-Berlin:ZIF/Zpunkt,2012

Стратегический глобальный прогноз 2030/ Под ред. Акад. Ф.Ф.Дынкина. ИМЭМО РАН.-М.: Магистр, 2011.

Перспектива-2050, Новая политико-экономическая карта мира. Доклад Фонда «Посткризисный мир» / Под ред.. Е.А. Шиповой.-М.: ФПМ, 2013

2 Садыков А.М. Новая стратегия Узбекистана: формирование, приоритеты, реализация / Монография.-Т.:Узбекистан, 2019.

хужалиги ма,сулотларини чукур кайта ишлаш" кабилар эканлигини таъкидлайди3.

Б.Хамидов ва М.Жуманиёзовалар "Узбекистан кишлок хужалиги со,асини исло, килиш буйича фаол сиёсат олиб бормокда. Пахтани экспорт килишдан бош тортиш ва озик-овкат ма,сулотларини ишлаб чикаришга а,амият бериш, таркок фермер хужаликлари урнига кла-стерлар яратиш, кишлок хужалиги со,асини кайта ишлаб чикариш билан бирлаштириш исло,отлар даврида аграр сиёсатнинг асосий йуналишлари ,исобланади" - деб фикр билди-ради4. Иктисодчи олима Д.Тожибоева "Келажакда кишлок хужалигида ме,натга булган кучли моти-вацияни, ер, сув, моддий, молиявий ресурслар самарадорлигини таъминловчи янги ташкилий тузилма ва бошкариш усулларини топиш му,им а,амиятга эга" - дея таъкидлайди5.

А.Мадалиев эса "Кишлок хужалик илмини равнак топтириш керак. Ишлаб чикариш узвий-лиги билан ма,сулот сифатини оширишда мавжуд технологиялардан унумли фойдаланиш бароба-рида, янги технологиялар билан бойитиб бориш зарурлигини таъкидлаб "Узбекистан шароитида ернинг ма,сулдорлиги имкониятларидан тулик фойдаланилмайди. Узбекистан ва ривожланган мамлакатларнинг кишлок хужалигидаги айрим курсаткичлар таккосланса, бу яна бир бор уз тасдиFини топади" дейди6.

Аграр со,ада хорижий олимларнинг илмий тадкикотларини урганар эканмиз жумладан, Россиялик олим А.В.Чаянов "Хозирги кунда фан олдида кишлок хужалигининг узок муддатли истикболда кандай ривожланишини назарий жи,атдан асослаб бериш му,им масала булиб, бир томондан, эволюцион ёндашув анъанала-рини, иккинчи томондан иктисодий та,лилда соф иктисодий жараёнларга социал-иктисодий, сиё-сий ва маданий узгаришларни ,ам уз ичига ола-диган методологияни куллаш талаб этилади" деб

3 Садыков А.М. Новая стратегия Узбекистана: формирование, приоритеты, реализация / Монография.-Т.:Узбекистан, 2019.

4 Хамидов Б, Жуманиёзова М. Стратегические приоритеты сельского хозяйства. // Экономическое обозрение. 2020, №6. - стр 53

5 Тожибоева Д. Фермер хужаликлари самарадорлиги-нинг илмий-назарий асослари. // «Иктисод ва молия», 2017, 12-сон. -17-б.

6 Мадалиев А. Илм-фан ва инновация -тараккиёт омили. // «Агро-илм», 2020, 1 -сон. - 4-б.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2021, 4(140)

таъкидлаган эди1. Бизнинг назаримизда хам мам-лакатимиз кишлок хужалигини ривожлантиришда ана шу стратегик ахамиятга эга булган илмий ама-лий таклифларни инобатга олиш мухим. Шунинг-дек, мамлакатимиз кишлок хужалигини модерни-зациялаш ва ривожлантириш билан боFлик зару-рий чора тадбирлар ижросини таъминлаш лозим, бу эса кишлок хужалиги ишлаб чикариш самара-дорлиги ошишига хизмат килади.

Тадк,ик,от методлари.

Тадкикотда иктисодий тах,лил, индукция, дедукция, таккослама тахлил, эксперт бахолаш каби методлардан фойдаланилган.

Асосий натижалар.

Стратегия белгилаб берилган вазифалардан келиб чикиб, кабул килинган дастурлар ижросини таъминлаш натижасида Республикамиз кишлок хужалигида ишлаб чикариш суръатлари усишига эришилди ва бутун жахон иктисодиёти учун катта йукотишларга сабаб булган 2020 йилги корона-вирус пандемияси шароитида йил якунларига кура, кишлок, урмон ва баликчилик хужалигида 3,0 % даражасида ижобий усиш кайд этилди. Ушбу тармокда ижобий усиш суръатлари дехкончилик махсулотларини ишлаб чикаришнинг 3,4 % га (2019 йилда - 4,8 % га усиш, 2018 йилда - 4,2 % га камайиш) ва чорвачилик махсулотларини ишлаб чикаришнинг 2,1 % га усиши (2019 йилда - 1,6 % га усиш, 2018 йилда - 5,7 % га усиш) билан боFлик2.

Кишлок, урмон ва баликчилик хужалиги махсулот (хизмат)ларининг умумий хажми 260,3 триллион сумни, шу жумладан, дехкончилик ва чорвачилик, овчилик ва ушбу сохаларда курсатилган хизматлар 251,8 триллион сумни, урмон хужалиги - 6,7 триллион сумни, баликчилик хужалиги - 1,8 триллион сумни ташкил килди. ЯИМ (ЯКК) таркибида кишлок, урмон ва баликчилик хужалигининг улуши 28,2 % ни ташкил этди. Маз-кур тармокнинг ЯИМ мутлак усиш суръатига таъ-сири 0,8 ф.п.ни ташкил этди. 2020 йилда кишлок, урмон ва баликчилик хужалиги махсулот (хизмат) лари хажми утган йилнинг мос даврига нисбатан 103,0 % ни, шу жумладан, дехкончилик ва чор-

1 Чаянов А.В. Основные идеи и формы организации крестьянской кооперации (пере- изд. труды). - М.: «Наука»,1991.

2 Узбекистан Республикаси ижтимоий-иктисодий холати. 2020 йил январь-декабрь.Узбекистон Республикаси Давлат Статистика Кумитаси маълумотлари. Т.: 494 б

вачилик, овчилик ва ушбу сохаларда курсатилган хизматлар - 102,9 % ни, урмон хужалиги - 101,7 % ни, баликчилик хужалиги - 119,8 % ни ташкил килди. Кишлок, урмон ва баликчилик хужалиги махсулот (хизмат)лари умумий хажмининг 96,7 % и - дехкончилик ва чорвачилик, овчилик ва ушбу сохаларда курсатилган хизматлар (2019 йилнинг январь-декабрь ойларида 96,9 %), 2,6 % и - урмон хужалиги (2,4 %) ва 0,7 % и - баликчилик хужалиги (0,7 %) хиссасига туFри келди3.

Самарканд вилоятининг кишлок, урмон ва баликчилик хужалиги махсулот (хизмат)лари-нинг умумий хажми буйича республикада етакчи уринни эгаллаши, мазкур худуднинг гушт, сут, картошка, сабзавотлар ва узум каби кишлок хужалиги махсулотларини етиштиришда худудлар орасида юкори улушга эга булганлиги билан изохланади, аксинча Сирдарё вилоятининг гушт, сут, тухум хамда мева ва резаворлар каби кишлок хужалиги махсулотларини етиштиришда худудлар орасида кам улушга эга эканлигини кайд этиш лозим.

Юкори усиш суръатлари Сурхондарё (105,6 %), ФарFона (104,8 %), Наманган (103,8 %), Кашкадарё (103,4 %), Навоий (103,2 %) ва Самарканд (103,1 %) вилоятларида кузатилди. Бошка худудлар билан солиштирганда Сирдарё (100,2 %), Жиззах (101,0 %) ва Бухоро (101,6 %) вилоятларида эса аксинча усиш суръатлари пастлиги кайд этилди. Мамлакатимиз кишлок хужалигида етиштирил-ган махсулотнинг 49,5 фоизи дехкончилик, 50,5 фоизи чорвачилик махсулотларига туFри келади. Етиштирилган махсулотларнинг хужалик тои-фалари буйича тахлиллари кишлок хужалиги махсулотлари умумий хажмининг 68,0 % и - дехкон хужаликларига, 27,8 % и - фермер хужаликларига, 4,2 % и - кишлок хужалиги фао-лиятини амалга оширувчи ташкилотларга туFри келиши кузатилди4.

Мамлакатимиз аграр секторида утган йигирма йиллик давомида етиштирилган кишлок хужалиги махсулотлари кийматини тахлил этадиган булсак, куйидагича холатни кузатишимиз мумкин (1-жад-вал).

3 Узбекистан Республикаси ижтимоий-иктисодий холати. 2020 йил январь-декабрь.Узбекистон Республикаси Давлат Статистика Кумитаси маълумотлари. Т.: 494 б

4 Узбекистан Республикаси ижтимоий-иктисодий холати. 2020 йил январь-декабрь.Узбекистон Республикаси Давлат Статистика Кумитаси маълумотлари. Т.: 494 б.

ИКТИСОД ВА МОЛИЯ / ЭКОНОМИКА И ФИНАНСЫ 2021, 4(140)

1-жадвал. ^yдyдлаp кесимида к,ишлок, хужалиги маx1cyлoти (амалдаги наpхлаpда, млpд. сум)1

2GGG 2G1G 2020 Ушш (rappa), 2020I2000

Узбeкиcтoн Рecпyбликacи 1287,2 30856,7 249754,5 194,0

KopaкaлпoFиcтoн Рв^бли^^ 36,8 990,4 9666,5 263,0

Вилoятлap:

Андижoн 148,6 2841,1 26142,8 176,0

Бyxopo 106,9 2426,3 23556,9 220,3

Жиззax 66,2 1736,2 15959,5 241,0

K,a^iKaAapë 101,5 2753,7 23726,8 233,7

Нaвoий 48,7 1349,7 11346,4 232,9

Нaмaнгaн 126,2 1908,9 17749,3 140,6

Caмapкaнд 162,2 5368,6 32310,6 199,2

Cypxoндapë 117,4 2286,8 19504,6 166,1

^pAapë 50,7 1075,0 8017,7 158,1

Toшкeнт 183,8 3617,8 24351,7 132,4

ФapFoнa 146,6 2570,0 21241,6 144,8

Xopaзм 91,6 1932,2 16180,1 176, 6

Рecпyбликaмиз aгpap ceктopидa 2000 йилдa 1287,2 миллиapд, мoc paвишдa 2010 йилдa 30856,7 миллиapд вa 2020 йилгa кeлиб 249754,5 милли-apд cyмлик кишлoк xyжaлиги мax1cyлoтлapи ëки 194 бapoбap куп мax1cyлoт eтиштиpилгaнлигини кypишимиз мумкин. Xyдyдлap кecимидa энг куп киймaтдaги мax1cyлoт eïMmïMpMm Caмapкaнд вилo-ятигa 32310,6 миллиapд cyм, кeлca, юкopи у^ш кypcaткичлapи KopaкaлпoFиcтoн Рecпyбликacигa тeгишли. Яъни 2000 йилдa 36,8 миллиapд, мoc paвишдa 2G1G йилдa 990,4 милл^д вa 2G2G йилгa кeлиб 9666,5 миллиapд cyмлик кишлoк xyжaлиги мax1cyлoтлapи ëки 263,0 кappa куп мax1cyлoт eтиш-тиpилгaн бyлca, энг пacт ycиш cypъaтлapи ^p-дapë вилoятигa 158,1 кappa тyFpи кeлaди. Уму-мaн oлгaндa aмaлдaги нapxлapдa eтиштиpил-гaн мax1cyлoтлap ycиши кyзaтилгaн. Аммo шyнгa кapaмacдaн кишлoк xyжaлиги мax1cyлoтлap eтиш-тиpишдa биp кaнчa мyaммoлap мaвжyдлигини тaъкидлaш лoзим.

Xycycaн, бугун мaвжyд ep мaйдoнлapидaн, cyвдaн caмapaли фoйдaлaниш мacaлacи coxa xoдимлapи, oлимлapи oлдигa кУйилaëтгaн энг дoлзapб вaзифa этиб бeлгилaнгaн. Caбaби ep чeклaнгaн. Анa шу чeклaнгaн epдaн фaкaтгинa мexнaт yнyмдopлигини, xocилдopликни oши-pиш opкaли кyпpoк дapoмaд oлиш лoзим. Агap pивoжлaнгaн мaмлaкaтлap билaн coлиштиpaди-

1 Узбeкиcтoн Рecпyбликacи ижтимoий-иктиcoдий хслэти. 2G2G йил янвapь-дeкaбpь.Узбeкиcтoн Re^y-блигаш Дaвлaт Cтaтиcтикa KУмитacи мaълyмoтлapи aco^a мyaллиф тoмoнидaн тyзилгaн.

гaн 6ул^к, epдaн, cyв pecypcлapидaн фoйдaлa-ниш дapaжacи бyйичa кaтop тизимли мyaммo-лap бopлиги кypинaди. Шунинг учун cтpaтeги-ядa кишлoк xyжaлигидa мex1нaт yнyмдopлигини юкcaлтиpиш, мaвжyд pecypcлapдaн caмapaли фoйдaлaниш, иннoвaциoн тexнoлoгиялapни кeнг кУллaшгa aлox1идa ypfy бepилгaн.

Xyлocа ва таклифлаp.

Kишлoк xyжaлиги мax1cyлoти eтиштиpyвчи жax1oннинг eтaкчи дaвлaтлapи тaжpибaлa-pидaн кeлиб чикиб, мaмлaкaтимиз кишлoк xyжaлигини pивoжлaнтиpиш вa мoдepнизaция килиш x1aмдa кишлoк xyжaлиги кopxoнaлapини кУллaб-кyввaтлaш учун кyйидaги aйpим cтpaтe-гик жиx1aтлapгa янaдa эътибop кapaтиш лoзим дeб x1иcoблaймиз:

- кишлoк xyжaлиги cox1acидa эpишилaëтгaн нaтижaлapдa илм фaн, иннoвaциoн тexнoлoгия-лapнинг кУллaниши, фaн билaн ишлaб чикapиш интeгpaцияcини тaкoмиллaштиpилиши, cox^a илмий янгиликлap яpaтиш;

- иннoвaциoн кopxoнaлap илмий-тaдкикoт инcтитyтлapи вa бoшкa илмий мyaccacaлap билaн xaмкopлик ypнaтиб, xyдyддa янгичa aгpo-тexник ишлoвлap, юкopи xocилли ypyFлap, ycимликлapнинг янги нaвлapи, мoллapнинг нacлини яxшилaш, yлapни пapвapишлaш бyйичa янги ycyллap, янги тexникa вa тexнoлoгиялapни жopий этиш;

- xaлкapo мoлия инcтитyтлapидaн тeгишли cyбcидия, yзoк мyддaтгa имтиëзли кpeдитлap жaлб этиш;

ИKТИCОД ВД MОЛИЯ I ЭKОHОMИKA И ФИHДHCЫ 2G21, 4(140)

- kuwaok, xyxanum MaxcynoTM eTumTupyB^u Ba MaxcynoT экcпopтм 6u.naH myfyanaHyBm/i Kop-xoHanapHM K,y.ona6 KyBBaT.am;

- naxTa Ba Fa.n.na Mm.na6 m/iKapum 6yMi/ma pexanamTupiunraH MaKcagnu gacrypnap aManue-TugaH 6ocKU4Ma-6ocKM4 B03 Kemum;

- KumnoK xyxanum MaxcynoTnapuHM экc-nopT Kunum 6yMurna MatMypufi TycuKnapra 6apxaM 6epum;

- KumnoK xyxanum MaxcynoTnapuHM eTum-TupyB^unap y^yH Terumnu pecypcnap Ba xui3MaT-nap KypcaTum y^yH paKo6aT6apgom 6o3opnapHu waKAnaHTupum Ba pMBoxnaHTMpiMmHM Kynna6 KyBBaTnam.

Xynoca Kunu6 afiTafluraH 6yncaK, pecny-6nuKa arpap ceKTopuga aManra omupunumu no3UM 6ynraH ucnoxoTnapHiu aManra omu-pum kuwaok xyxanun/i MaxcynoTM eTumTM-pyB^u Ba umna6 m/iKapyBm/mapHUHr mo^i/iabum ax,BonuHu MycTax,KaMnam, epgaH caMapanu $otf-AanaHumHu paf6aTnaHTupum Ba kuwaok, xyxanum Max,cynoTnapuHu AMBepcu^u^MA Kunum, coxaga MeBa-ca63aBoT Ba eM-xamaK экuнnapuнu KynaMTupumra xu3MaT Kunum 6unaH 6upra kuwaok xyxanum Max.cynoT.napM umna6 mMKapiMmiMHiMHr yMyMuM xaxMMHM omupumra xaMga экcnopт canoxuATMHu K>KcanTupumra acoc 6ynaflu.

0ofifla.naHM.nraH aga6MeT pyMxaTM:

1. Y36eKucToH Pecny6nuKacu npe3UfleHTUHUHr 2019 Mun 23 oKTA6pflam "Y36eKucToH Pecny-6nuKacu KumnoK xyxanumHM pMBoxnaHTMpMmHMHr 2020-2030 Munnapra Mynxa.n.naHraH crpa-TeruacuHu TacguKnam Tyipucuga" ru nO-5853-coH OapMoHu

2. Y36eKucToH Pecny6nuKacu npe3UfleHTUHUHr 2020 Mun 28 AHBapgam "Y36eKucToH Pecny-6nuKacu kmwaok xyxanuMHM pMBoxnaHTMpMmHMHr 2020-2030 Munnapra MynxannaHraH crpaTe-ruflcufla 6enrunaHraH Ba3u^anapHu 2020 Munga aManra omupum 4opa-Tafl6upnapu Tyipucuga" nK.-4575-coH Kapopu.

3. https://regulation.gov.uz/ru/document/7865

4. The Global Trends 2030: Alternative Worlds. Report published by the US National Intelligence Council in 2013.

5. T. von Gienanth, W.Hansen, S.Koppe. Peace Operations 2025.-Berlin:ZIF/Zpunkt, 2012

6. CrpaTen/mecKuM rno6a.nbHbm npomo3 2030/ nog peg. AKag. O.O. flbiHKMHa. MMЭMО PAH.-M.: Mamcrp, 2011.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

7. nepcneKTMBa-2050, HoBaA nonuTUKo^KoHoMurnecKaA KapTa Mupa. floKnag OoHga «nocT-Kpu3ucHbM Mup» / nog peg.. E.A. LUunoBoM.-M.:0nM, 2013

8. CagbKoB A.M. HoBaA crpaTemA y36eKucraHa: ^opMupoBaHue, npuopuiTeTbi, pea.nмзaцмA / MoHorpa^ua.-T.:y36eKucTaH, 2019.

9. XaMugoB B, XyMaHue3oBa M. CrpaTerurnecKue npuopuTeTb ce.bcKoro xo3AMcTBa . // Экo-HoMu^ecKoe o6o3peHue. 2020, №6. - crp 53

10. Toxu6oeBa fl. OepMep xyxanuKnapu caMapagopnuruHUHr unMuM-Ha3apuM acocnapu. // «Mktucoa Ba moaua», 2017, 12-coH. -17-6.

11. MaganueB A. M.M-^aH Ba uннoвaцuA -TapaKKueT omuau. // «Arpo-u.M», 2020, 1-coH. - 4-6.

12. HaAHoB A.B. OcHoBHbie ugeu u ^opMb opгaнuзaцuu KpecTbAHcKoM кooпepaцuu (nepe-U3g. Tpygbi). - M.: «HayKa»,1991.

13. Y36eKucToH Pecny6nuKacu uxtumoum-uktucoaum xonaTU. 2020 Mun AHBapb-geKa6pb. Y36eKucToH Pecny6nuKacu flaB.aT CTaTucruKa KyMUTacu MatnyMoT.apu. T.: 494 6.

MKTMCOA BA / ЭКОНОМMКА M OMHAHCN 2021, 4(140)

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.