Научная статья на тему 'ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИ МАШИНАЛАРИ ИШЧИ ОРГАНЛАРИНИНГ ЕЙИЛИШГА БАРДОШЛИГИ ОШИРИШ '

ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИ МАШИНАЛАРИ ИШЧИ ОРГАНЛАРИНИНГ ЕЙИЛИШГА БАРДОШЛИГИ ОШИРИШ Текст научной статьи по специальности «Строительство и архитектура»

CC BY
17
4
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
қУЙМА / ЮЗАЛАРНИ ЛЕГИРЛАШ / БОРЛАШ / МИКРОСТРУКТУРА / ЕЙИЛИШГА БАРДОШЛИ / МИКРОқАТТИқЛИК

Аннотация научной статьи по строительству и архитектуре, автор научной работы — Бекмурзаев Н.Х., Норхуджаев Ф.Р., Азимов С.Ж., Хўжахмедова Х.С.

Мазкур мақолада ишчи юзалари легирланган конструкцион деталларнинг абразив ейилишга бардошлиги, борланган қатламнинг микроструктураси ва микроқаттиқлиги тадқиқ қилинди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по строительству и архитектуре , автор научной работы — Бекмурзаев Н.Х., Норхуджаев Ф.Р., Азимов С.Ж., Хўжахмедова Х.С.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

INCREASING THE ABRASION RESISTANCE OF THE WORKING BODIES OF AGRICULTURAL MACHINERY

This article studies the microstructure, microhardness and abrasive wear resistance of boride coatings created on the working surface of structural steel.

Текст научной работы на тему «ҚИШЛОҚ ХЎЖАЛИГИ МАШИНАЛАРИ ИШЧИ ОРГАНЛАРИНИНГ ЕЙИЛИШГА БАРДОШЛИГИ ОШИРИШ »

Бекмурзаев Н.Х.

Тошкент давлат транспорт университети "Материалшунослик ва

машинасозлик" кафедраси доценти техника фанлари номзоди, Узбекистон, Тошкент ш.

Норхуджаев Ф.Р.

Тошкент давлат техника университети "Материалшунослик "

кафедраси мудири техника фанлари доктори, Узбекистон, Тошкент ш.

Азимов С.Ж.

Тошкент давлат транспорт университети "Материалшунослик ва машинасозлик" кафедраси катта уцитувчиси

Узбекистон, Тошкент ш. Хужахмедова Х. С. Тошкент давлат транспорт университети "Материалшунослик ва машинасозлик" кафедраси катта уцитувчиси

Узбекистон, Тошкент ш.

КИШЛОК ХУЖАЛИГИ МАШИНАЛАРИ ИШЧИ ОРГАНЛАРИНИНГ ЕЙИЛИШГА БАРДОШЛИГИ ОШИРИШ

Аннотация: Мазкур мацолада ишчи юзалари легирланган конструкцион деталларнинг абразив ейилишга бардошлиги, борланган цатламнинг микроструктураси ва микроцаттицлиги тадциц цилинди.

Калит сузлар: цуйма, юзаларни легирлаш, борлаш, микроструктура, ейилишга бардошли, микроцаттицлик.

Bekmurzaev N.Kh., candidate of technical sciences

associate professor

Department of "Materials Science and Mechanical Engineering"

Tashkent State Transport University Uzbekistan, Tashkent Norkhudjaev F.R., doctor of technical sciences Head of the "Materials Science" department Tashkent State Technical University Uzbekistan, Tashkent Azimov S.J.

Tashkent State Transport University

senior teacher

"Materials Science and Mechanical Engineering" department

Uzbekistan, Tashkent Khojakhmedova H.S. senior teacher

"Materials Science and Mechanical Engineering" department

Tashkent State Transport University Uzbekistan, Tashkent

INCREASING THE ABRASION RESISTANCE OF THE WORKING BODIES OF AGRICULTURAL MACHINERY

Abstract: This article studies the microstructure, microhardness and abrasive wear resistance of boride coatings created on the working surface of structural steel.

Keywords: casting, boration, microstructure, wear resistance, microhardness.

К,ишлок хужалиги машиналари ишчи органлари узига хос мураккаб шароитда, яъни узгарувчан юклама, ташки зарбий кучлар, абразив ейилиш ва коррозия таъсири остида ишлайди, натижада уларнинг тупрокка ишлов берувчи ишчи кисмлари жадал ейилиши окибатида шакли, профили узгариб, улчамлари борган сари камайиб, утмаслашиб боради, натижада муддатидан олдин яроксиз холга келиб колади.

Бугунги кунда кишлок хужалиги машиналари деталлари юзасининг ейилишга бардошлигини оширишда наплавка усули кенг кулланади. Наплавка учун кулланадиган материалларнинг куплаб тури мавжуд. Уларнинг орасида энг куп таркалгани бу - темир асосли котишма хисобланади.

Аммо, наплавка жараёнининг куп мехнат ва энергия сарфни талаб этиши, коплама юзаси сифатининг пастлиги, газли бушлик, FOваклар, шлак колдиклари, ёрикларнинг пайдо булиши ва бошка шунга ухшаш дефектларнинг учраши, наплавканинг самарали кулланишига тускинлик килади.

Термик ишлов бериш усулларини куриб чикар эканмиз, биринчи навбатда деталларнинг юзаларини тоблаш оркали ейилишга бардошлигини оширга тухтаб утиш лозим булади, вахоланки, мазкур усул факат урта ва юкори углеродли пулатлар учунгина самарали хисоблади.

Мазкур усулнинг камчилиги, факат урта ва юкори углеродли пулатларгагина куллаш мумкин, ундан ташкари абразив ейилишга бардошлиги хам талаб даражасида эмас, тобланмаган пулатга нисбатан бор-йуFи 1,25-1,30 мартага ортади, холос.

Кимёвий-термик ишлов бериш детал юза катламларининг кимёвий ва фазавий таркибини бир ёки бир неча элементлар билан диффузиявий туйинтириш оркали узгартиришни таъминлайди.

Кимёвий-термик ишлов беришнинг камчилиги бу усулнинг куп вакт (3-10 соат), мехнат ва энергия талаб этиши, элементларнинг диффузион киришувчанлигини пастлигини кайд этиш мумкин. Айни пайтда кишлок

хужалиги машиналари ишчи органлари ейилиши 5-7 мм ва ундан хам купни ташкил этади.

Шу билан биргаликда деталлар юзасида ейилишга бардошли копламаларни бевосита куйма олиш жараёнида хосил килиш усуллари хам кулланади, хусусан юзаларни легирлаш, армирлаш, биметалл куймалар каби усуллари маълум.

Армирлаш усулида каттик котишмадан олдиндан тайёрланган куйилма куйма колипининг керакли жойига, колипга суюлтирилган металл куйишдан олдин жойлаштирилади. К,олипга суюк металл куйилгач, куйилма билан куйма орасида бирикиш юзага келади ва деталнинг чидамлилигини ошириш таъминланади.

Биметалл бирикма хосил килиш усули колипнинг керакли жойига урнатилган ейилишга бардошли куйилманинг, суюк металлдан ажралиб чикадиган иссиклик эвазига тулик ёки кисман эриши натижасида куйма юзасида ейилишга бардошли яхлит биметалл композиция хосил килади.

Юзаларни легирлаш усули ишкаланувчи юзаларда етарли даражада калинликка ва хоссаларга эга копламани барпо этиш самарали хисобланади.

Юзаларни легирлаш билан деталларнинг ейилишга бардошлигини ошириш усули орасида бор билан легирлаш алохида урин тутади. Конструкцион пулатлар юзасини бор билан легирлаш учун бор карбиди В4С кукунидан фойдаланиш юкори самараларни берди: борланган катламнинг кундаланг кесим буйича калинлиги 1,9 - 2,4 мм ни ташкил этди. К,атлам структураси бор карбиди эфтектикасининг кенг майдонлари билан характерланувчи дендритли тузилишга эга булди.

Микрокаттиклик урганилганда борланган катламнинг энг сиртки катламларида 1000-2000 HV оралиFида булиб, ичкарига кирган сари аста-секин камайиб борди ва 600-800 HVни ташкил этди. Пулат асосга утиш зонасида эса кескин пасайиш юз бериб, каттиклик 180-220 HV гача камайди.

Юзалари бор билан легирланган намуналар эркин абразив заррачалар мухитида ейилишга бардошлиги синаб курилди. Синов натижаларига кура юзалари бор билан легирланган кишлок хужалиги машиналари ишчи органларининг ейилишга бардошлиги оддий конструкцион пулатларга нисбатан 5-7 марта ошганлиги тасдикланди.

Адабиётлар:

1. Bekmurzaev N.X., Norkhudjaev F.R., Alimukhamedov SH.P. Development of the optimal composition of the alloying mixture for surface boration of cast parts. ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal ISSN: 2249-7137 Vol. 12, Issue 05, May 2022 SJIF 2022 = 8.252, A peer reviewed journa.

2. Н.Х. Бекмурзаев, Ф.Р. Норхуджаев. К вопросу поверхностного борирования стальных отливок. // «Машинасозликда фан, таълим ва ишлаб

чикаришнинг интеграцияси: тенденциялар, муаммолар ва ечимлар» Республика микёсдаги илмий ва илмий-техник конференция материаллари туплами, Ислом Каримов номидаги Тошкент давлат техника университети машинасозлик факултети, Тошкент, 19 май 2022 йил., -С 141-143.

3. Kayumjonovich, T. N. (2022). DEVELOPMENT OF A METHOD FOR SELECTING THE COMPOSITIONS OF MOLDING SANDS FOR CRITICAL PARTS OF THE ROLLING STOCK. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 3(5), 1840-1847.

4. Zhurakulovich, A. S., & Shavkatovna, V. D. (2021). Investigation of heat load parameters of friction pairs of vehicle braking systems. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 2(12), 483-488.

5. Азимов, Ш. И. М. М., & Валиева, Д. Ш. (2021). АНАЛИЗ ПРОЧНОСТНЫХ ХАРАКТЕРИСТИК ЗУБЧАТЫХ ПЕРЕДАЧ ПРИВОДА ПОДАЧИ РАБОЧЕГО ОРГАНА ШТРИПСОВОГО СТАНКА. Scientific progress, 2(2), 1470-1472.

6. Ruzmetov, Y., & Valieva, D. (2021). Specialized railway carriage for grain. In E3S Web of Conferences (Vol. 264, p. 05059). EDP Sciences.

7. Азимов, С. Ж., & Валиева, Д. Ш. (2021). Разработка конструкции регулируемого амортизатора активной подвески легковых автомобилей. Scientific progress, 2(2), 1197-1201.

8. Urazbayev, T. T., Tursunov, N. Q., Yusupova, D. B., Sh, V. D., Erkinov, S. M., & Maturaev, M. O. (2022). RESEARCH AND IMPROVEMENT OF THE PRODUCTION TECHNOLOGY OF HIGH-MANGANESE STEEL 110G13L FOR RAILWAY FROGS. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 3(6), 10-19.

9. Sh, V. D., Erkinov, S. M., Kh, O. I., Zh, A. S., & Toirov, O. T. (2022). IMPROVING THE TECHNOLOGY OF MANUFACTURING PARTS TO REDUCE COSTS. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 3(5), 1834-1839.

10. Мелибоева, М. А., Валиева, Д. Ш., Эркинов, С. M., & Кучкоров, Л. А. (2022). СОВЕРШЕНСТВОВАНИЕ ТЕХНОЛОГИИ ИЗГОТОВЛЕНИЯ ДЕТАЛИ ДЛЯ СНИЖЕНИЯ СЕБЕСТОИМОСТИ. Oriental renaissance: Innovative, educational, natural and social sciences, 2(5-2), 796-802.

11. Nikolayevna, A. A. (2022). FORMATION AND STUDY OF HYDROGELS BASED ON GELLAN. Innovative Technologica: Methodical Research Journal, 3(6), 1-9.

12. Riskulov, A. A., Tursunov, N. K., Avdeeva, A. N., Sh, V. D., & Kenjayev, S. N. (2022). Special alloys based on beryllium for machine-building parts. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 3(6), 1321-1327.

13. Kayumjonovich, T. N., Komissarov, V. V., & Pirmukhamedovich, A. S. (2022). EXPERIMENTAL INVESTIGATIONS SLIPPING IN A FRICTION PAIR OF STEEL MATERIALS. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 3(6), 1062-1073.

14. Akhmadjanovich, R. A., Buranovna, Y. G., Kayumjonovich, T. N., & Ikromovich, N. K. (2022). ROAD CONSTRUCTION EQUIPMENT RECOVERING WITH THE COMPOSITE MATERIALS BASED ON REGENERATED POLYOLEFINS. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 3(6), 817-831.

15. Erkinov, S. M., Kh, O. I., Islamova, F. S., & Kuchkorov, L. A. (2022). EVALUATION OF HEIGHT PARAMETERS IN MEDIUM ZERAFSHAN LANDSCAPES BASED ON MODERN METHODS. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 3(5), 1826-1833.

16. Kayumjonovich, T. N. (2022). NON-METALLIC INCLUSIONS IN STEEL PROCESSED WITH MODIFIERS. Web of Scientist: International Scientific Research Journal, 3(5), 1848-1853.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.