CC BY
0сынамасында кермекттк дэрежес (605ppm) жоfары болды. Барлыщ су сынамаларында^1 хлор ^алдыш - нормаfа сай САНПиН 2.1.4.55996 керсеткштерне сэйкес келдi.
ИНТЕРВАЛДЫ ГИПОКСИЯЛЫК ЖАТТЫГУЛАР ЖАГДАЙЫНДА К8С1ПКОЙ СПОРТШЫЛАРДЫИ КОМПОЗИЦИЯЛЫК ДЕНЕ
К¥РАМЫНЫН 0ЗГЕР1С1
Жаксымов Б.И., Джунусова А.Б., Капышева У.Н., Бахтиярова
Ш.К..
ЦР Жогары б\л\м жэне гылым министрл1г1, Гылым комитетшщ «Генетика жэне физиология институты» шаруашылыц басн&ру цуцыгындагы республикалын, мемлекеттк кэспорны, Алматы, Цазацстан.
^аз!рп дамь^ан технологиялыщ дэуiрде дененщ композициялыщ ^урамын аныщтаудыщ кептеген эдiстерi бар. Дегенмен, ^qазiргi уа^ыт^а дейн дене ^урамы жайлы бiр жа^ты на^ты пiкiрлер ^алыптаспаfан, бiра^ дэлелденген зерттеу эдютернщ бiрi - дене ^урамын аныщтайтын арнайы компьютерлiк баэдарламамен жабдьщталfан электронды таразы Tanita MC 980 (Жапония) ^урылшсы [Nana A., жэне т.б., 2022]. ^урылш кемепмен бiрнеше секунд аралыfында биоимпеданстыщ талдау ар^ылы дененщ композициялыщ ^урамын (К^) аныщтап шыfуfа мYмкiндiк бередi. Биоимпедансометрия -улпалардаш электр кедергiсiн елшеу ар^ылы адам денеснщ ^урамын аныщтау эдiсi болып табылады. Эдю дене улпаларынын электр еткiзгiштiгiн, олардаfы суйыщтыщ пен электролиттердiи эртYрлi ^урамын ескере отырып елшеуге негiзделген [Ward, L.C., 2019].
^аз!рп спортта физиологиялыщ зерттеулерге непзделген денен1 шыныщтыру мен ынталандырудын жаиа эдiстерi кебiрек флданылуда. Осы эдютердщ бiрi гипоксиялыщ жаттыfулар - оттеп мелшерi азайfан ауамен тыныс алудын ынталандырушы жэне бейiмделу эсерне сонымен ^атар, экстремалды жаfдайда аfзаньщ оттегi тапшылыfымен кYресуiн шыныщтырып, аfзаньщ тезiмдiлiгi мен шыдамдылыfын арттыруfа непзделген [Колчинская А.З. жэне т.б., 2003]. Интервалдыщ гипоксиялыщ жатты^дыщ пайдалы эсерш кYшейту элиталыщ спортшыларымыздын жоfары нэтижеге фл жеткiзуiне мYмкiндiк бередi. Осы ма^сатта зерттеу жумысы жYргiзiлiп, гипоксиялыщ жаттыfуларfа дейiнгi жэне кейiнгi дененщ композициялыщ даамындаш езгерiстерi зерттелiндi. Зерттеуге ^ызы^шылыщ танытып, ^атыс^ан спортшылар (61) спорттын эр тYрi
W / W W U
бойынша (грек-рим кYресi, дзюдо, триатлон, бессайыс, муай тай, джиу
джитсу, ММА, пауэрлифтинг) шыны^атын кэаби спортшылар. Зерттеу жумыстары кезiнде спортшылар жаттыfу жумыстарын 21 тэулк бойы гипоксиялыщ камерада (арнайы белмеде) эрбiр спортшы теиiз денгейнен 2000-2500 м биiктiкте 1-ден 3 ^нге дейiн адаптациялыщ кезенiнен еттк Эр 3-4 кYн сайын кетерту т.д. 3000 м, 3500 м, 4000 м, 4500 м биштшке кетершт отырды, гипоксиялыщ камерадаfы оттепнщ мелшерi (15,4% - 13,6%) темендеттген жаfдайда кYнiне 90-120 минут аралышнда шыныщтыру жаттыfулары жYргiзiлдi. Эр спортшынын мYмкiндiгiне ^арай жеке гипоксиялыщ жатты^у жумыстары таfайындалды. Спортшыладын орта жасы 23-24 аралыfын ^урады.
Атлеттер аfзасынын тезiмдiлiгi мен мYмкiндiктерiн дамытуfа баfытталfан зерттеу жумыстарынын нэтижесiнде темендегiдей мэлiметтер алынды. Триатлон жэне бессайыс циклдыщ спорт тYрлерiнiн спортшыларында, сондай-а^ грек-рим куреа жэне джиу джитсу сия^ты жылдамдыщты кYшейтетiн спорт тYрлерiмен айналысатын спортшыларда май ^орынын 1-2%-га, 13%^а (бессайысшылар), триатлон споршыларында 4%-fа темендегенш аныщтады. Пара пауэрлифтинг жэне жекпе-жек: дзюдо, ММА (аралас жекпе-жек тYрлерi - бокс, вдес, каратэ) жэне тай боксымен (муай-тай) айналысатын спортшыларда булшыщет салмаfы темендеп, май салмашнын 3-7%-га артты. Бул гипоксиялыщ камера жаfдайында булшыщет жYктемесiнiн жетктказдИн керсетедi. Жекелеген спортшылар аfзасында булшыщет пен май Yлесiнiн езгерiстерi гипоксиялыщ шыныfу даfдысына ^арай бiршама езгерютерге алып келдi.
Зерттеу жумысы ВК18574139 «Физиологиялыщ-генетикалыщ баfалау негiзiнде ^аза^стан Yшiн басым спорт тYрлерi бойынша жоfары бiлiктi спортшылар мен перспективалы олимпиадалыщ резервтердi даярлаудын кешендi жYЙесiн ^алыптастыру» fылыми жоба аясында жYргiзiлдi.
ИННОВАЦИОННЫЕ ТЕХНОЛОГИИ В СПОРТИВНОЙ МЕДИЦИНЕ
ИХ ПРЕИМУЩЕСТВА В СПОРТЕ
Макашев Е.Е.1, Дузбаев Н.Т.2, Калекешов А.М.1, Туенбаев М.К.2, Мусилимов Ж.А.2, Макашев Е.К.1
РГП «Институт общей генетики и цитологии»1, АО «Международный Университет информационных технологий»2 Алматы, Республика Казахстан;
erlan makashev@mail.ru
