АЗАМАТТЫК Ж8НЕ АЗАМАТТЫК ПРОЦЕСТ1К ЩЫК ЭОЖ 347.21
ИНТЕЛЛЕКТУ4ЛДЫК МЕНШ1К ЦЩЬ^ЫНЫЦ ЖЕКЕ СAЛAЛAPЫМЕН 03APA БAЙЛAНЫСЫ
Лйжан Лмaнгелдiкызы Aмaнгелдi
Зaц гылымдapыныц докmоpы, ДЛ. K,онaeв amындaгы Eypa3umbiK, Зaц aкaдeмияcы aзaмammыц-цуцыцmыц m^ep кaфeдpacыныц npофeccоpы, К,Р 11М Aкaдeмияcы Fbrnbmu-3epmmey оpmaлыгынц гылыми цызмemкepi, K,aзaцcmaн Pecnубликacы, Aлмamы ц., e-mail: aizhan_amangeldy@mail.ru
Аннотация. Бул мацалада инmeллeкmyaлдыц мeншiк цуцыгыныц жeкe цуцыц тлала-pымeн взapa бaйлaныcынa цаmbicmbi 3epmmey жYpгiзiлeдi.
Aman aüm^^a, инmeллeкmуaлдыц мeншiк цуцыгыныц aзaмammыц цуцыцшн взapa бaйлaныcы нeгiздeлeдi. Инmeллeкmуaлдыц мeншiк цуцыгы aзaмammыц цуцыц caлacыныц цуpaмдac cmacbi болып maбылaды, cэйкeciншe цуцыцmыц pemmey ныcaнacы инmeллeкmy-aлдыц мeншiк объeкmiлepi бойыншa цaлыnmacamын мYлiкmiк жэж жeкe мYлiкmiк eмec цamынacmapдaн mуpaды. Оз кeзeгiндe инmeллeкmyaлдыц мeншiк объeкmiлepiнe aйpыцшa цуцыц мYлiкmiк цуцыцmap caнamынa жamaды жэж cyбъeкmивmi цуцыц pemi^e aзaмam-mыц цуцыцmap объeкmiлepiнiц 6ipi болып maбылaды.
Мацаланыц жeкeлeгeн бвлт шapmmaн mbic мiндemmeмeлep инcmиmymымeн бaйлaныc-mbi инmeллeкmyaлдыц мeншiк цуцыгын maлдayгa apнaлгaн. Квп жагдайда инmeллeкmyaл-дыц мeншiк объeкmiлepiн цуpy конкypcmыц мiндemmeмeлepдiц мэт болып maбылaды.
Aйpыцшa цуцыцmap муpaгepлiк жн муpaгepлiк цуцыцmыц мэш pemi^e дe эpeкem emeдi, aйpыцшa цуцыцmap муpaгepлiк цуцыцmыц цamынacmapдыц мэш бола aлaды, бул мацала-« ныц мазмунында да mpwic man^rn
S Инmeллeкmyaлдыц мeншiк цуцыгыныц хaлыцapaлыц жeкe цуцыцшн взapa байланыcu ÍC жвнiндeгi мэceлeлepi maлцылaнды, вйmкeнi инmeллeкmyaлдыц мeншiк цуцыгы шemeлдiк ^ элeмeнmmepi 6OP кYpдeлц шиeлeнicкeн цamынacmapды pemmeyдi квздeйmiн хaлыцapaлыц ^ жeкe цуцыц инcmиmymmapыныц 6ípí болып maбылaды [1].
^ Инmeллeкmyaлдыц мeншiк цуцыгыныц бipiздiлiгi eцбeк цуцыгыныц бaйлaныcымeн дв квpiнeдi, вйmкeнi взapa бaйлaныcmыц мэт, эдemme, eцбeк шapmындa aйцындaлamын, алайда К,Р aprn^i зaцнaмacын caцmayды maлan ememrn цызмemmiк myындылap мeн внep-maбыcmapгa цamыcmы цamынacmap болып maбылaды [1].
Мацалада инmeллeкmyaлдыц мeншiк цуцыгыныц оmбacы цуцыгымeн взapa байланы-^wa maлдay жатлады, вйmкeнi инmeллeкmyaлдыц мeншiкmiц aйpыцшa цуцыцmapы мeн о объeкmiлepi мYлiк бола оmыpыn, оmбacылыц цуцыцmыц цamынacmapдыц мэт бола алады. о Tyüw свздер: цуцыц, инmeллeкmyaлдыц мeншiк, муpaгepлiк, кэcinкepлiк цызмem, иннова-£ ция, взapa ic-цимыл, шapmmыц мiндemmeмeлep, бэceкeлecmiк, мeмлeкemmiк meхнологиялыц !Е caяcam.
<
ш H
о
-О
СО
>
0
1
ВЗAИМОДЕйСТВИЕ nPABA ИНТЕЛЛЕКТУ4ЛЬНОЙ СОБСТВЕННОСТИ С ОТPAСЛЯМИ 4ACTHOrO nPABA
< о
о Лмангельды Лйжан Лмангельдыкызы
< Докmоp юpидичecких наук, npофeccоp кaфeдpы гpaждaнcко-npaвовых джщплин
с Eepa3uücmü юpидичecкой aкaдeмии им. Д.A. Kyнaeвa, научный cоmpyдник
Нayчно-иccлeдовameльcкого цeнmpa Aлмamинcкой aкaдeмии МВД PK, Pecnyбликa Ka3axcmarn г. Aлмamы, e-mail: aizhan_amangeldy@mail.ru
^ Аннотация. В данной cmamьe npоводиmcя иccлeдовaниe кacameльно взaимодeйcmвия 1 ^ава инmeллeкmyaльной cобcmвeнноcmи c оmpacлями чайного ^ава. о В ча^но^и, обоcновывaemcя взaимодeйcmвиe ^ава инmeллeкmyaльной cобcmвeн-mcmu c гpaждaнcким ^авом. npаво инmeллeкmyaльной cобcmвeнноcmи выcmynaem подо-
ш
траслью гражданского права, соответственно, предмет правового регулирования также составляют имущественные и личные неимущественные отношения, складывающиеся по поводу объектов интеллектуальной собственности. В свою очередь исключительное право на объекты интеллектуальной собственности относится к категории имущественных прав, и как субъективное право является одним из объектов гражданских прав.
Отдельные положения статьи посвящены анализу права интеллектуальной собственности с институтом внедоговорных обязательств. Часто создание объектов интеллектуальной собственности выступает предметом конкурсных обязательств, а правообладателям может быть причинен ущерб вследствие деликтов.
Исключительные права выступают также в качестве предмета наследования и наследственного права, исключительные права могут быть предметом наследственных правоотношений, что также отражено в содержании статьи.
Затронуты вопросы взаимодействия права интеллектуальной собственности с международным частным правом, поскольку право интеллектуальной собственности является одним из институтов международного частного права, который предусматривает коллизионное регулирование отношений, осложненных иностранным элементом [1].
Уникальность права интеллектуальной собственности также проявляется в связи с трудовым правом, так как предметом взаимодействия выступают отношения по поводу служебных произведений и изобретений, которые, как правило, определяются трудовым договором, но требуют соблюдения и специального законодательства РК [1].
В статье проводится анализ взаимодействия права интеллектуальной собственности с семейным правом, поскольку исключительные права и объекты интеллектуальной собственности, являясь имуществом, могут выступать предметом семейных правоотношений.
Ключевые слова: право, интеллектуальная собственность, наследование, предпринимательская деятельность, инновации, взаимодействие, договорные обязательства, конкуренция, государственная технологическая политика.
INTERACTION OF INTELLECTUAL PROPERTY LAW WITH BRANCHES OF PRIVATE LAW
CO
m
0 ч
1
s
И i
О
Amangeldy Aizhan Amangeldykyzy
Doctor of Law, Professor of the Department of Civil Law Disciplines y
of the D.A. Kunaev Eurasian Law Academy, Researcher at the Research Center >
of the Almaty Academy of the Ministry of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan, K
Almaty, Republic of Kazakhstan, e-mail: aizhan_amangeldy@mail.ru o
o
t >
Abstract. In this article, a study is conducted on the interaction of intellectual property law with branches of private law.
In particular, the interaction of intellectual property law with civil law is substantiated. o Intellectual property law acts as a sub-branch of civil law, respectively, the subject of legal j regulation also consists ofproperty and personal non-property relations that develop with respect to intellectual property objects. In turn, the exclusive right to intellectual property belongs to the category ofproperty rights, and as a subjective right is one of the objects of civil rights.
Some provisions of the article are devoted to the analysis of intellectual property rights with the institute of non-contractual obligations. Often, the creation of intellectual property objects is the subject of competitive obligations, and copyright holders may be harmed as a result of torts. | Exclusive rights also act as the subject of inheritance and inheritance law, exclusive rights can p be the subject of hereditary legal relations, which is also reflected in the content of the article. j
The issues of interaction of intellectual property law with private international law are touched upon, since intellectual property law is one of the institutions ofprivate international law, which s provides for conflict-of-laws regulation of relations complicated by a foreign element [1]. K
The uniqueness of intellectual property rights is also manifested in connection with labor law, 4 since the subject of interaction is relations regarding official works and inventions, which, as a 5 rule, are determined by an employment contract, but require compliance with special legislation 22 of the Republic of Kazakhstan [1]. 3
The article analyzes the interaction of intellectual property law with family law, since exclusive
rights and intellectual property objects, being property, can be the subject of family legal relations.
Keywords: law, intellectual property, inheritance, entrepreneurial activity, innovation, interaction, contractual obligations, competition, state technological policy.
Kipicne
3aH, FtmbiMbrnga KyKu; cananapurn MeM-neKeiriK »aHe »eKe cananapFa 6eny ipreni 3epTTey 6onun Taô^inagrn. A3aMairuK KyKuK canacu »eKe K¥Km;twh eH ayKuMgu canacu, coHgtiKTaH 6yn canamm, peniH 6aranay Kypgeni.
OgicTep MeH MaTepuaigap
Ma;ana guaneKTHKanuK, (opManbgu-noru-Ka^MK, »yHemK, canMCTMpManM-K^KMKTWK, TeXHHKO-3aHH CHSKTW FuïïuMH TaHuMHuH »annu »aHe »eKe 3epTTey agicrepiH naHgana-Ha orupun gaHurnganFaH.
HaTH^e^ep MeH Ta.igay.iap
HHTenneKTyanguK MeHmiK k¥kmfu aaaMar-tmk K^KMKTUH KypaMgac canacu 6ona oxupun, murapMamunuK HHTenneKTyanguK KM3MeTTiH H9TH»enepi MeH a3aMairuK aHHanuMFa ;aTM-cymumapgu, Tayapnapgu, »yMucrapgu HeMe-ce KM3MeTTepgi gapanaHgupy Kypangapu 6oH-m MHma KantrnTacaTbiH KOFaMgu; KaTMHacTapgu eg peTTeyre 6aFuTTanFaH, ara^FaH canaHMH ocu ¡¡2 peTTe a3aMaTTMK KyKuKneH 6aHnaHucu aHKMH [2]. A3aMaTTu; KyKu; nam ch»ktu HHTenneK-^ lyangu; MeHmiK k^kufu HHTenneKTyannguK QL MeHmiK o6'beKTmepme KaTucTu MyniKriK »aHe s »eKe MymKTiK eMec KaTUHacTapgu peTTeH-< gi, MaceneH, aBTopnu; KyKu; »aHe ca6aKTac ^ KyKMKTap oôteKTinepi, naTeHTTiK KyKuK, cee neKUHflnu; »eTicTiKTep, umerpangu MHKpo-s cxeManap Tononoruanapu, amtmMaraH a;na-o paT, gapanay Kypangapu. A3aMairuK KyKUKTUH
0 Mam HHTenneKTyangu; MeHmiK KyKuruHaH an-<c ge;aHga ayKuMgu, »aHe 6yn KHcuHgu, emrcem c HHTenneKTyangu; MeHmiK Ky;uFu aaaMairuK <c KyKUKTUH KypaMgac canacu 6ontm Ta6unagu. h A3aMaTTUK KyKuKTuH KypaMgac canacu
peTiHge HHTenneKTyangu; MeHmiK k^kufuh h KyKUKTu; peTTeygiH Mam MyrnKTiK ;aTUHac-g: Tap, »fhh HHTenneKTyangu; MeHmiK o6t-
1 eKTmepme »aHe »eKe MyniKriK eMec ;aTu-^ HacTapra MyrnKTiK (aHpuKma) KyKMKTapra
KaTucTu KaTUHacTap, »fhh HHTenneKTyan-
£ gu; muFapMamunu; Ku3MeT HaTH»enepiH s »acaymu »eKe Tynranapra (aBTopnap, eHep-o Tan;umTap, cene^uoHepnep) Tuecrni »eKe s MyniKTiK eMec KyKuKTapra KaTucTu KaTuma-s cTap 6onun Ta6unagu. A3aMairuK KyK^i; neH ^ HHTenneKTyangu; MeHmiK kykufuhuh e3apa ôannaHucu HHTenneKTyangu; MeHmiK o6teK-Trnepme cyôteKTHBTi KyKu; peTiHge aHpu;ma
DOI: 10.52026/27885291_2023_75_4_70
KyKu; aaaMaTTu; KyK^iKTap oôteKTÎ^epiHiH 6ipi 6onun TaôunaTuHgur^iHga ga KepiHic Ta6agu.
EapmaMu3 6i^eTiHgeH, HHTenneKTyangu; MeHmiK KyKuFbiHbiH oôteKTi^epiHe aHpuKma Ky;uKTapgaH 6ac;a, a3aMaTTuK KyKuKTaru MyniKTiK KyK^iKTapra 3airbiK KyK^iKTap (mu-canu, MeHmiK Ky;uFu »aHe 6ac;a 6ipeygiH 3aTuHa KyKu;Tap), MiHgeTTeMeniK KyKu;Tap (Mucanu, mapTTu; »aHe mapxraH tuc) »aHe MyparepniK Ky;uKTap »aTagu. AHpuKma KyKu; MyniKTiK KyKu; 6onun Ta6unagu »aHe murapMamunu; HHTenneKTyangu; K^i3MeT HaTH»enepiHe aHpuKma Ky;uKTapgu HeneHy-geH Ty^iHgaHTuH aôconroTTi kykuktuk ;aTu-HacTapguH HucaHacu 6onyu MyMKiH. A6co-nroTTi KyKuKTu; KaTuHacTapga KyKu; ueciHe 6enrici3 agaMgap to6u (u;THMan 6y3ymunap HeMece naHganaHymunap) ;apcu Typagu. Ca-nucTupManu KyKuKTu; KaTuHacTapga aHpuKma Ky;uKTap MiHgeTTeMenepgeH Ty^iHgaHgu.
By^ »argaHga aHpu;ma KyKu;TapguH naHga 6ony Heri3gepimH »iKTenyi KenecigeH: aôconroTTi KyKuKTu; KaTuHacTapga aHpu;ma Ky;uKTap HHTenneKTyangu; MeHmiK o6teK-TiciH Kypy HeMece yaKinexri opraH TapanuHaH KyKuKTu; Kopray 6epy (^aKTicme 6aHnaHucTu TyuHgaHgu; canucTupManu KyKuKTu; KaTuHacTapga aHpu;ma Ky;uKTap TyuHgaHgu:
1) mapTTu; MiHgeTTeMenepgeH (HHTenneK-Tyangu; MeHmiK oôteKTrnepm Kypy Typanu mapTTap, aHpu;ma KyKu;Tap 6epy »eHiH-geri mapTTap, aHpu;ma Ky;uKTapgu HeniK-TeH murapy (6ac;aFa 6epy) »eHiHgeri mapTTap, Ku3MeTTep KepceTy Typanu mapTTap);
2) mapxraH tuc MiHgeTTeMenepgeH: a3anTay-napgaH (;yKu; ueciHe 3h»h KenTipygeH, Heri3-ci3 6aHuTygaH MiHgeTTeMenep); KoHKypcTu; MmgeireMenepgeH, 6ip»a;Tu MaMinenepgeH (»apua yage 3H»TKepniK MeHmiK oôteKTiciH KypraHu ymiH cuHa;unap HeMece cuHa;u-nap, aBTopnu; Ky;u; oôteKTinepiH caTy ayK-цнoнu (TeHgepi)).
Mucanu, erep 6i3 HHTTeneKTyanguK MeHmiK kïkufuhuh MiHgeTTeMe Ky;uFuMeH e3a-pa apeKeTTecyi Typanu aHTaTuH 6onca;. MapT Typanu HopManapgu ;oca a^FaHga, MiHgeTTeMe K¥Kufu Typanu A3aMairbiK KogeKcTiH »an-nu epe»enepi, apuHe, ohuh epeKmeniKTepiH ecKepe oxupun, a3aMarTbiK Ky;uKTapguH ocu MaTepuangu; eMec oôteKTicme ;ongaHunagu [3, 18 6.].
Интеллектуалдьщ ;ызмет саласындагы шарттар шарттар ЖYЙесiнде алуан тYрлi болып табылады. Бул ЖYЙенi ;арастыруды ма;сат етпестен, жиышъщта ;олданыла-тын к^;ы;тык жэне экономикалы; белгшер шарттарды ажыратудын дэл eлшемi болып табылатындыгын атап eткiм келедi, сонын негiзiнде интеллектуалды; меншiк саласын-да шарттарды келесщей тYрлерге бeлiп ;а-растыурга болады:
1. интеллектуалды; меншш объектiлерiн Куру жeнiндегi шарттар (авторлы; тапсырыс шарттары, ;ызметик туынды мен енерта-бысты жасау туралы шарт, гылыми-зерттеу, тэжiрибелiк-конструкторльщ жэне техноло-гиялы; жумыстарга арналган мердiгерлiк шарттар); 2. интеллектуалды; меншiк объ-ектiлерiн пайдалануга ^у^ы; беру жeнiндегi шарттар (лицензиялы; шарттар, франчайзинг шарты); 3. ;амтамасыз ету шарттары (айры;ша ^у^ы^тар кепiл шарты); 4. ай-ры;ша ^у^ы^тарга ;атысты ;ызметтер ^р-сету туралы шарттар (айры;ша ^у^ы^тар-ды сенiмгерлiк бас;ару шарты, ужымды; бас;ару шарты); 5. айры;ша ^у^ы^тарды иелжтен шыгару туралы шарттар (айры;ша ^у^ы^тарды беру туралы шарттар).
КР-да нары;ты; ;атынастардын да-муымен интеллектуалды; меншш ;у;ыгы объектiлерi жэне оларга мYлiктiк ;у;ы;тар аралас шарттардын нысанасына айналуда. Азаматты; ^у^ы^тар субъектiлерi шыгар-машылы; енбек нэтижелерiн занды пай-далануга умтыла отырып, ^у^ы^ты; тэу-екелдердi ;арастыруга мYмкiндiк беретiн ;урылымдарды жш ;олданады.
Мысалы, интеллектуалды; меншiк ;у;ыгы саласындагы ;атынастарга жанама тYPде делдал болатын шарттар - енбек шарты, ГЗТКЖ орындауга арналган мерд^ерлж шарт, мYлiктiк ;у;ы;тар кепiлi шарты, неке шарты, мYлiктiк ^у^ы^тарды сешмгерлж бас;ару шарты, кэсiпорынды сату шарты, кэсшорынды жалдау шарты, жекешелендiру шарты, сыйга тарту шарты, айырбас шарты, ;урылтай шарты, бiрлескен ;ызмет туралы шарт, тапсырма шарты, комиссия шарты, са;тандыру шарты.
Интеллектуалды; меншiк ;у;ыгынын eзара байланысы шарттан тыс мшдеттеме-лер институтымен тыгыз байланыста мр^ недi, eйткенi зияткерлiк меншiкке ;атысты ;атынастардын пайда болуына тек шарттар гана емес, шарттан тыс мшдеттемелер де не-
гiз бола алады. Бул ретте, шарттан тыс мш-деттемелерге ;атысты заннаманы ;олдана отырып, зияткерлiк шыгармашылы; ;ызмет саласындагы ;атынастарды реттеу кезшде арнайы нормативтiк ^у^ы^ты; актiлердiн талаптары туралы умытпаган жeн. Мундай мшдеттемелердщ пайда болуынын негiзi занды жэне зансыз эрекеттер болып табы-лады. Занды эрекеттерге мыналар жатады: а) сыйа;ынын жария уэдесiнен туындайтын мiндеттемелер, мысалы, зияткерлш меншiк объектiлерi ;урылган жагдайда; б) конкур-сты; мiндеттемелерден туындайтын мшдеттемелер, мысалы, аукцион, тендер.
Айры;ша ;у;ы;тар шыгармашылы; ;ыз-меттщ нэтижесiн жасау та;ырыбы болып табылатын туындыны жасаганы Yшiн ма-рапаттын жария уэдесiнен туындауы мум-кш. Сыйлы;тын жария уэдесiн жариялау сирек емес, мезгш-мезгш мундай конкур-старды жана идеялар мен технологияларга ;ызыгушылы; таныт;андар жариялай-ды. Мундай конкурстардын объектiсi тек гылым, эдебиет жэне eнер туындылары гана емес, сонымен ;атар eнертабыстар, eнер-кэсiптiк Yлгiлер немесе болаша;та халы; шаруашылыгынын эртYрлi салаларында eнеркэсiпте ;олданылуы мYмкiн пайдалы модельдер болуы мYмкiн. Аукциондарда бейнелеу eнерi заттарын жэне интеллекту-алды; шыгармашылы; ^ызметин eзге де нэтижелерш сату ЖYргiзiледi зияткерлiк меншiк ;у;ыгынын осындай объектiлерiне ;атысты, eнер туындысынын авторынын оны алдынгысынан жогары багамен жария тYPде ;айта сат;ан жагдайда, сатушыдан ;айта сату багасынын пайызы тYрiнде сый-а;ы алуга ;у;ыгы бар екендiгiмен кeрiнетiн, ЖYPу ;у;ыгы сия;ты ерекше ^у^ы^тар туындайды1.
Конкурсты; мiндеттемелер тек ^Р АК нормаларымен гана емес, сондай-а; арнайы заннама нормаларымен, мысалы, ^Р «Мемлекетик сатып алу туралы» Занымен реттеледь ^Р «Мемлекеттiк сатып алу туралы» Занынын 28-бабынын 2-тарма;шасына сэйкес тауар деп интеллектуалды; меншiк ;у;ыгынын объектiлерi де тYсiнiледi. Мемлекетик сатып алуды ЖYзеге асыру ;аги-даттарынын бiрi ^Р «Мемлекеттiк сатып алу туралы» Занынын 9-бабы 4-тармагына сэйкес сатып алынатын тауарлардагы зият-керлiк меншiк объектiлерiне ^у^ы^тарды са;тау ;агидаты болып табылады2. Сон-
го гп
0 н
1
^
И I
о
>
З
А
^
0
1 О Д А
сг
О
ГО А
А
го о го
о
I ©
о
"О А
"О
1 Авторлыц цуцыц жэне сабацтас цу^ыцтар туралы 1996 ж. 10 маусьтдагы № 6-1 К^азацстан Республикасыныц Зацы https://onlme.zakon.kz/Document/?docJd=51005798;. (жYгiнген KYнi: 24.06.2023 ж.)
2 «Мемлекеттш сатып алу туралы» К,азакстан Республикасыныц 2015 жылгы 4 желтоцсандагы № 434-V Зацы.
N3 О N3
СО
со
CN О CN
Û.
<
Û.
0 е
1
О ш О ш
с
<
ш H
о
<
о
о <
со <
i>
дaй-aк, «Meмлeкeттiк caтып aлy тypaлы» Зaн,нын, 39 бaбынын, 3 т. cafeec eткiзiлмeгeн мeмлeкeттiк caтып aлy бойыншa 6ip кeздeн aлy тэciлiмeн мeмлeкeттiк caтып aлy, erep, caran aлынaтын тayapлapFa, кepceтiлeтiн кызмeттepгe ^тысты aйpыкшa кyкыктapFa иe тyлFaдaн зияткepлiк мeншiк объeктiлepi болып тaбылaтын тayapлapды, кepceтiлeтiн кызмeттepдi, cондaй-aк жобa aлдындaFы те-
мece жобaлay-cмeтaлык кyжaттaмaны 93ip-лeгeн тyлFaдaн оcы жобa aлдындaFы нeмe-ce жобaлay-cмeтaлык кyжaттaмaны тYзeтy жeнiндeгi жyмыcтapды caтып aлy жaтaды3.
M^pamm кypaмынa Hypa кaлдыpyшынын ripi кeзiндe peciмдeлмeгeн мYлiктiк кyкьIKтa-pbrn peciмдey Yшiн кaжeттi кyкыктap, онын iшiндe олapды тipкey кукы^ы дa кipyi мYмкiн4.
^Р AK 115-6a6brna cэйкec мYлiк дeп мYлiк-тiк кyкыктap тYciнiлeдi, зияткepлiк мeншiк кyкыктapынын, кypaмдac бeлiктepiнiн, 6ipi aйpыкшa кyкыктap, яFни мYлiктiк кyкыктap болып тaбылaды. КР Aзaмaттык кодeкciнiн 1040-бaбынын, 2-тapмaFынын, мaзмyнынaн aйpыкшa кyкыктap мypaгepлiк жэнe мypa-гepлiк кукыктыц мэш peтiндe эpeкeт eтeдi, aйpыкшa ^^^rap мypaгepлiк кукыктык Ka-тынacтapдын, мэш болa aлaды. Mypaгepлiк мaccaнын, кypaмынa кipмeйтiнi бeлгiлi жeкe мYлiктiк eмec кyкыктap тypaлы нe aйтyFa болмaйды, eйткeнi олap мypa кaлдыpyшы aвтоpдын, жeкe бacынa бaйлaныcты бeлiн-бeйтiн жэнe бepiлмeйтiн болып тaбылaды.
^Р АК 965 бaбынын, 1 т. cэйкec 3ra™:ep-лiк мeншiк объeктiciнe aйpыкшa ^^i^ap-ды олapдын, кукык иeлepi шapт бойыншa толык нeмece iшiнapa бacкa aдaмFa бepyi мумкш, cондaй-aк мypaгepлiк бойыншa эм-бeбaп кукыктык миpacкоpлык тэpтiбiмeн жэнe 3aBgbi туш^нын, - кукык жант, к&й-тa yйымдacтыpылyы нэтижeciндe ayыcaды. Erep ci3 интeллeктyaлдык мeншiк caлacын peттeйтiн apнaйы зaн,нaмaлык ноpмaлapды кapacтыpcaк:
1) ^Р ЭкбК 30-бaбынын, 2-тapмaFындa aвтоpлык кукык 3an бойыншa нeмece eOT-eт бойыншa мypaгepлiк тэpтiбiмeн aybica-ды дeлiнгeн. Myндa ci3 мypaгepгe epeкшe (мYлiктiк) aвтоpлык кукык ayыcaтынын тYciнy кaжeт, eйткeнi aвтоpдын, жeкe мYлiк-тiк eмec кyкыктapы мypa бойыншa eтпeйдi;
2) ^Р Пaтeнттiк Зaн,ынын, 11-бaбынын
14-тapмaFындa eнepкэciптiк мeншiк объ-eктiciнe коpFay кyжaты жэте (нeмece) оны any кyкыFы мypaгepлiк нeмece кукыктык миpacкоpлык тэpтiбiмeн ayfe^^^! a^ тылFaн. ^Р Пaтeнrтiк Зaн,ынын, 5-бaбынын 2-тapмaFынa cэйкec eнepтaбыcкa, пaйдaлы модeльгe жэнe eнepкэciптiк Yлгiгe ^pFay кyжaты aйpыкшa кукыкты кyэлaндыpaды;
3) «Сeлeкциялык жeтicтiктep тypaлы» ^РЗ ^^быта cэйкec ceлeкциялык жeтicтiк-кe eтiнiм бepy жэнe пaтeнт aлy кукь^ы, ce-лeкциялык жeтicтiктi пaйдaлaнyFa aйpыкшa кукык, cондaй-aк оны пaйдaлaнyдaн тYceтiн cыйaкы мeн кipicтep мypaгepлiк нeмece кукыктык миpacкоpлык тэpтiбiмeн ayыcaды.
4) ^РЗ Aвтоpлык 8-бaбынын, 1-тapмaFы-та cэйкec топологияFa aйpыкшa кукык мypaгepлiк бойыншa эмбeбaп кукыктык миpacкоpлык тэpтiбiмeн жэнe кукык иeлe-
нyшi зaнды тyлFaны кaйтa yйымдacтыpy нэтижeciндe eтeдi.
Сондaй-aк aзaмarтык кукык iшiндeгi
e3apa ic-кимылдын, бipкaтap epeкшeлiк-тepi бap, aтaп aйткaндa: зияткepлiк мeншiк кукы^ы, шapтraн тыc конкypcтык мiндeт-тeмeлep жэнe мypaгepлiк кукык. Mыcaлы, зияткepлiк мeншiк объeктiлepi ныcaнacы болып тaбылaтын ayкциондap Yшiн: бeйнeлey e^pi тyындыcын ycтaнy кyKЫFы. K^aFa-лay кyKЫFы - бул aвтоpдын, бeйнeлey eнepi тyындылapынын, тYпнycкaлapы мeн колжaз-бaлapдын, тYпнycкaлapын кeпшiлiк aлдын-дa кaйтa caтyдaн тYCкeн тaбыcтын, Yлeciнe кyкыFы [4, 130 б.]. ^Р Зaн,нaмacындa бул ноpмa ^Р Aвтоpлык зaн,ынын, 17 бaбынын 2 тapмaFындa бaяндaлFaн: «Бeйнeлey eнepi тyындыcынын, тYпнycкacын жapия тYPдe (ayкцион, бeйнeлey e^prn^ гaлepeяcы, ^p-кeмдiк caлоны, дYкeн жэнe cол cияктылap apкылы) кaйтaлaп caткaн эpбip жaFдaйдa мyндaй бeйнeлey eнepi тyындыcын мeншiк-тeнy ку^^ы^н бipiншi peт aйыpылFaннaн кeйiн aвтоpдын, нeмece онын, мypaгepлepiнiн caтyшыдaн кaйтaлaп caтy бaFacынын, бec пpоцeнтi мeлшepiндe cыйaкы aлyFa кyKЫFы бap (кaдaFaлay кyкыFы) [5]. Aвтоpды тipi кeзiндe aтaлFaн кyкыктaн aйыpyFa болмaй-ды жэнe ол 3an бойыншa нeмece кaлдыpFaн
ecиeтi бойыншa aвтоpлык кукык мepзiмiндe тeк кaнa aвтоpдын, мypaгepлepiнe кeшeдi.»5. С.А. Сyдapиковтын, жол ЖYPy кукы^ынын
0 s s
1 H
о
LU 0Q
https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=34146377. (жYгiнген кYнi: 24.06.2023 ж.)
3 сол жерде
4 Казахстан Республикасыныц 1999 жылгы 1 шiлдедегiN409 Азаматтьщ кодека (ерекше бвлш) https://adilet.zan.kz/kaz/ docs/K990000409 (жугтген кунi: 24.06.2023 ж.)
5 Авторлыц куцыц жэне сабацтас цуцыцтар туралы 1996 ж. 10 маусьтдагы № 6-I Казахстан Республикасыныц Зацы. https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=51005798(жYгiнген KYнi: 24.06.2023 ж.)
жеке мулшгак емес жэне айры;ша кук;ык;тын элементтерi бар деген пiкiрiмен келiсемiз. Бiр жагынан, журу болып табы-
лады бeлiнбейтiн бул жеке мулшлк емес тэн, ал автордын eз ^у^ырынан мэжбYрлi тYPде бас тартуын болдырмау Yшiн занга ^у^^х^тын бeлiнбеуi енгiзiлген. Екiншi жагынан, еру кук;ыFынын ;олданылу мерзiмi айры;ша ^у^^х^тын ;олданылу мерзiмiне тен [4, 130 б.].
Интеллектуалды; ;ъзметпн нэтижесiне айры;ша ^у^ы^ты мурага алу туралы мэсе-ленi ;арау кезiнде жекелеген жагдайларда, айры;ша ^у^ы^ты екi немесе одан да ^п мурагерлер мурага алган кезде, орта; мура-герлiк жагдай туындауы мYмкiн екенiн еске-ру ;ажет [6, 67 б.]. Мурагерлердщ кeптiгi болган кезде мYлiк Yлестерге сэйкес бeлi-недi. Айры;ша ^у^ы^тын бeлiнбейтiндiгiн ескере отырып (ондагы eкiлеттiктер жиын-тыгынын болуына ;арамастан) осы жагдай-ларда Yлестердi бeлуге нус;ау айры;ша ^у^ы^ты ЖYзеге асыру нэтижесшде мурагерлер алган а;шалай ;аражатты (кiрiстердi) бeлуге багытталган нус;ау ретшде ;арасты-рылуы мYмкiн. тираждау-бас;а). Мурагер-лiк кезiнде айры;ша ^у^ы^ты жеке eкiлет-тiктерге бeлуге болмайды (мысалы, аударым ;у;ыгы бiр адамга, ал таралым ;у;ыгы екш-шiсiне бершген кезде). Айры;ша кук;ык;тын бeлiнбейтiндiгi онын мурагерлiк ерек-шелiгiн аны;тайды, eйткенi мурагерлер бул мYлiктiк ^у^ы^ты тек бiрлесiп ЖYзеге асыра алады. Мурагерлш бойынша eткен туындыны пайдалану жeнiндегi кез келген iс эрекеттер тек олардын барлы; мурагер-лердiн жалпы келiсiмiмен гана мYмкiн бола-ды [6, 68 б.]. Алайда, ^аза;станда айры;ша ^у^ы^тарды беру немесе иелштен шыгару толы; немесе iшiнара мYмкiн, сонды;тан айры;ша ^у^ы^тарга кiретiн eкiлеттiктердi мурагерлер бiрлесiп пайдалануы тиiс, ал eсиетте немесе мурагерлердiн келiсiмi бойынша айры;ша ;у;ы;ты жекелеген eкiлет-тiктерге бeлуге болады, осылайша айры;ша ^у^ы^ты пайдалану осындай eкiлеттiктерге сэйкес ЖYргiзiлуi мYмкiн.
Интеллектуалды; меншiк ^у^ырынын халы;аралы; жеке ^у^ы^пен eзара ю-;;и-мыл мэселелерiн, атап айт;анда зияткерлж меншiк ;у;ыгы Халы;аралы; жеке ^у^ы; институттарынын бiрi болып табылады, ол ;а;тыгыс нормаларын кeздейдi. Интеллек-
туалды; меншiк ЖYЙесi уза; уа;ыт бойы ^у^ы; саласы болды. К^р бул ЖYЙе эко-номикалы; дамыган елдердщ мYДдесi Yшiн локализацияланган кезде ол халы;аралы; сауданын, саяси жэне экономикалы; экспан-сиянын ;уатты ;уралына айналды [4, 330 б.]. Халы;аралы; ^у^ы^ты; ;атынастар тургы-сынан зияткерлiк меншш ЖYЙесi халы;а-ралы; жеке ^у^ы^^а жатады. Бул ТРИПС келiсiмiнде тшелей танылган: «зияткерлiк меншiк ^у^ыры-бул жеке ^у^ы;» [4, 10 б.].
Мундай жагдайларда зияткерлiк мен-шiк объектшерше ;атысты ;олданылатын ^у^ы^ты дурыс аны;тау ;ажетилЫ эр;ашан бар. ^Р АК 1120-бабына сэйкес зияткер-лiк меншш ^у^ы^тарына осы ^у^ы^тарды ;оргау суралатын елдiн ;у;ыгы ;олданыла-ды. ^Р Азаматты; кодексiнiн 1120-бабынын 2-тармагына сэйкес зияткерлш меншiкке eз нысанасы бар ;у;ы;тары бар шарттар осы бeлiмнiн шартты; мiндеттемелер туралы ережелерiне сэйкес ай;ындалатын кyк;ык;пен реттеледi6. Халы;аралы; жеке кук;ык;тын ;айнар кeзi болып табылатын зияткерлж меншiк ;у;ыгы саласында халы;аралы; конвенциялар мен шарттар бар, мысалы: 1883 жылгы Энеркэсiптiк меншiктi ;оргау туралы Париж конвенциясы, 1886 жылгы эдеби жэне ^ркем шыгармаларды ;оргау жeнiндегi Берн конвенциясы, 1891 жылгы Халы;аралы; белгiлердi тiркеу туралы Мадрид кел^м^ 1970 жылгы Патенттiк кооперация туралы Шарт, Еуразиялы; патентлк конвенция жэне т. б. со;тыгысу нормалары осы актiлерде ;амтылган. Берн конвенция-сында белгiленген ережелерден бас;а, ;оргау кeлемi, сондай-а; авторга онын ;у;ы;тарын ;оргау Yшiн усынылатын ;оргау ;уралда-ры тек ;оргау талап етшетш елдiн заннама-сымен реттеледь Будан Берн конвенциясы KYзет суралатын елдщ заннамасын со;тыгы-судан туындайды7. Будан Берн конвенциясы KYзет суралатын елдщ заннамасын со;тыгы-судан туындайды.
1883 жылгы Энеркэсiптiк меншiктi ;оргау туралы Париж конвенциясынын 6-бабы: «1. Тауар белгшерш беру жэне иркеу шарттары ода;тын эрбiр елiнде онын ултты; заннама-сымен ай;ындалады. 2. Алайда, Ода; елiнiн азаматы Ода;тын кез-келген бас;а елiнде жариялаган белпш шы;;ан елiнде жариялан-баган, тркелмеген немесе жанартылмаган деген негiзде ;абылдамауга немесе жарамсыз
го гп
0 ч
1
^
И I
о
>
З А
^
0
1
о
Д А
сг
О
ГО А
А
го о го
о
I ©
о
"О А
л
"О
6 Казацстан Республикасыныц азалшттыц ко()ека (1999 ж. 1 шiлдедегi № 409-1) (ерекше бвлт) https://online.zakon.kz/ Document/?doc_id=51013880 (жYгiнген куни 24.06.2023 ж.)
7 Эдеби жэне квркем шыгармаларды коргау жвнiндегi Берн конвенциясы 1886 ж. // http://www.wipo.int/treaties/ru/text. jsp?file_id=283698. (жYгiнген кут: 24.06.2023 ж.)
ю о ю
со
со
CN О CN
0.
<
0_
0 ©
1
о
ш
о
ш IZ
<
ш н
о .0
<
о
о <
СО <
н
>
деп танута болмайды. 3. Ода;тын кез келген елiнде тиiстi тYPде тiркелген белгi Ода;тын бас;а елдершде, сонын iшiнде шывдан елiнде тркелген белгiлерден тэуелсiз ретiнде ;арас-тырылады»8. Демек, eтiнiм беру жэне тауар-лы; белгiнi тiркеу ;атынастары ода;тын улт-ты; заннамасымен реттеледi.
Интеллектуалды; меншiк саласындагы шартты; ;атынастарга келетш болса;, олар тараптар келiсiмiнiн ережелерiмен реттелу1 тиiс. Сонымен ;атар, б1р;атар галымдар-дын пiкiрiнше, авторлы; жэне саба;тас ;у;ы;тарды Энеркэсiптiк меншiк объек-тiлерiне ^у^ы^тарды беруден берудегi не-пзп айырмашылы; негiзiнен eнеркэсiптiк меншш ;у;ыгын ;оргаудын тiркеу ЖYЙесш-де жатыр, бул тиiстi объектiге ^у^ы^тарды берудi (берудi) ултты; патенттiк ведомство-ларда немесе халы;аралы; ведомствода тркеу ;ажеттЫгше экеп согады [7, 146 б.]. Каза;станда да осындай ережелер бар.
Интеллектуалды; меншiк ;у;ыгынын бiрегейлiгi енбек ;у;ыгына байланысты да кершедц бул эдетте енбек шартымен аньщта-латын ^змет™ туындылар мен ^змет-пк енертабыстардын режимiне ;а-
тысты, ал зияткерлiк меншiк объектiлерiн ;уру ;ызметкердщ енбек мiндеттерiне кiредi. КР Патенттiк Занынын 1-бабынын 7-1) тарма;шасына сэйкес eнеркэсiптiк меншiктiн ^ызметик объекилер^ызмет-кер eзiнiн ;ызметик мiндеттерiн немесе жумыс берушiнiн на;ты тапсырмасын орындау кезiнде жасаган енертабыстар, пайдалы модельдер, eнеркэсiптiк Yлгiлер9. КР Патентик Занынын 10-бабына сэйкес жумыс берушi де патент иеленушi бола ала-ды, ягни жумыскер eнеркэсiптiк меншштщ ^ызметик объектiсiн ;урган жэне осы объ-ектiнi патенттеген жагдайда, eнеркэсiптiк меншiктiн ^ызметик объектiлерiне ;оргау ;ужаттарына ;у;ы;тар, егер ол мен жумыскер арасындагы шартта eзгеше ^зделмесе, жумыс берушiге тиесiлi болады. КР Автор-лы; ^у^ы; жэне саба;тас ^у^ы^тар туралы занынын 14 бабына сэйкес автордын жумыс берушiнiн ;ызметик мiндеттерiн немесе ^ызметик тапсырмасын орындау тэртiбiмен жасалган туындыга (;ызметик туындыга) жеке мYлiктiк емес ;у;ыгы ^ызметик туын-дынын авторына тиесiлi болады. Кызметлк
туындыга мYлiктiк (айры;ша) ^у^ы^тар, егер ол мен автор арасындагы шартта eзге-ше кeзделмесе, жумыс беруш^е тиесiлi болады. Жумыс берушi ^ызметик туындыны кез келген пайдалану кезшде eзiнiн атауын ^рсетуге не осындай нус;ауды талап етуге ^у^ылы10 . Алайда ^змет™ туындыларга айры;ша (мYлiктiк) ;у;ы;тар ;ызметкер-ав-торга тиесiлi болатын ерекшелiктер бар, бул туралы атап айт;анда аталган Заннын 14-ба-бынын 5-тармагында кeрсетiлген. Эдетте, ^ызметик туындыларга жеке мYлiктiк емес ^у^ы^тар автор-;ызметкерге тиесiлi.
«Селекциялы; жетiстiктердi ;оргау туралы» КРЗ 13-бабынын 4-тармагында, егер селекциялы; жетiстiктi ;ызметкер ;ызметпк тапсырманы немесе ;ызметпк мшдеттерд1 орындау кезiнде ;урган, аныщтаган немесе шыгарган болса, патент жумыс беруш^е берiледi делiнген. «Интегралды микросхе-малар топологияларын ;оргау ту-
ралы» КРЗ 9-бабынын 1-тармагына сэйкес, егер ол мен автор арасындагы шартта eзгеше кeзделмесе, жумыс берушшщ ^ызметик мш-деттерiн немесе на;ты тапсырмасын орындау тэртiбiмен ;урылган топологияга айры;ша ^у^ы; жумыс берушiге тиесЫ болады.
Интеллектуалды; меншiк саласындагы жогарыда аталган зандардын барлы; норма-лары бланкетик болып табылады, ягни олар зияткерлш шыгармашылы; ;ызмет нэтиже-лершщ автор-;ызметкерлерше сыйа;ы мeл-шерi мен оны тeлеу мерзiмдерi мэселелерiн реттейтш бас;а заннамалы; актiлерге сш-теме жасайды. Атап айт;анда, 2015 жылгы 31 ;азандагы № 381-V «Гылыми жэне (немесе) гылыми-техникалы; ;ызмет нэтиже-лерiн коммерцияландыру туралы» КР Занынын 13-бабы автор-;ызметкерлерге сыйа;ы тeлеудiн тYрлi негiздерi мен тшсшше мeл-шерi мен мерзiмдерiн мздейдь
Будан шыгатыны, кызметтiк туындылар мен ^ызметик eнертабыстарFа ;атысты ;а-тынастар жумыс берушi мен ;ызметкер ара-сындагы ;атынастардын мэнi ретiнде эрекет етед^ алайда енбек заннамасымен реттел-меген ;атынастарга азаматты; заннаманын нормалары ;олданылатынын есте устаган жeн, ягни осы объектiлерге ;атысты ;аты-настарга зияткерлiк меншiк туралы зандар ;олданылады.
0
1
s ^
н
о
ш ш
8 Онеркэаптж меншiктi цоргау жвнiндегi Париж конвенциясы (1883 жьыгы 20 наурыз) // http: //www.wipo.int /edocs/ lexdocs/ treaties/ru /paris/trt_paris_001ru.pdf. (жYгiнген кунг. 24.06.2023 ж.)
9 «К,азацстан Республикасыныц Патент зацы» К^азацетан Республикасыныц 1999 ж. 16 шыдедея № 427-I Зацы https: //online.zakon.kz/Document/ ?doc_id=51013991 #activate_doc=2. (жYгiнген Ky^i: 24.06.2023 ж.)
10 Авторлыц куцыц жэне сабацтас цуцыцтар туралы 1996 ж. 10 маусымдагы № 6-IКазацстан Республикасыныц Зацы. https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=51005798 (жYгiнген кунг. 24.06.2023 ж.)
Интеллектуалды; меншш ;у;ыгы отба-сы ;у;ыгымен де eзара байланысты. Атап айт;анда, «Неке (ерл^затштылы;) жэне отбасы туралы» ^Р Кодексiнiн 33-бабынын 2-тармагына сэйкес неке (ерл^затштылы;) кезiнде ерлi-зайыптылар тап;ан мулшке ер-лi-зайыптылардын эр;айсысынын енбек ;ы-зметiнен, кэсiпкерлiк ;ызметтен жэне зият-керлiк ;ызмет нэтижелерiнен тYCкен табыс-тарынын сомалары жатады. ^Р «Неке (ер-л^затштылы;) жэне отбасы туралы» Кодек-сiнiн 39 -9 неке шартында мYлiктiк ;у;ы;-тардын, онын iшiнде зияткерлiк мен-шiк ;у;ыгынын объектiлерiне айры;ша ^у^ы^тардын режимiн белгшейтш шарттар белгiленуi мYмкiн. Осы Кодекстщ 66-ба-бына сэйкес бала мYлiктiк ^у^ы^тарга ие, мысалы, eзi ;урган зияткерлiк меншiк объ-ектiлерiне айры;ша ^у^ы^тарга ие. Мэселе мынада, бала кэмелетке толганга дейiн оган тиесШ айры;ша ^у^ы^ты онын занды eкiлi ЖYзеге асырады.
Интеллектуалды; меншiк ;у;ыгы жэне кэсiпкерлiк ;у;ы; монополистiк взмети, жосы;сыз бэсекелестiктi реттеу, инноваци-ялы; взмети мемлекеттiк ;олдау бeлiгiнде eзара ю-;имыл жасайды. Айры;ша ;у;ы;-бул иесiнiн зияткерлiк меншiк объектiсiн занды непзде монополиялы; пайдаланудан туратын жэне ;оргауга жататын абсолютт субъективтi мYлiктiк ;у;ы;. Демек, мундай ^у^ы^тын эксклюзивтшЫ дэл осы зияткер-лiк ;ызмет нэтижесiн монополиялы; пайда-лану болып табылады. Бул ретте интеллек-туалды; меншiк объектiсiн пайдалану ^у^ы; иесшщ келiсiмiмен гана мYмкiн болады, эйт-песе бул онын айры;ша ^у^ы^тарын бузу болып саналады жэне ол ;оргаудын белгiлi бiр тэсiлдерiн ;олдануга жэне eз ^у^ырыи ;оргау Yшiн сот;а немесе уэкiлеттi органга ЖYгiнуге ;у;ылы.
Интеллектуалды; ;ызмет нэтижелерiне айры;ша ^у^ы; абсолюттi болып табылады, ягни ;у;ы; иеленушiнiн осы ^у^ы^тарды ЖYзеге асыруга жэне iске асыруга монопо-лиясы бар [8]. С.А. Паращук мэлiмдеген-дей, кейбiр айры;ша ;у;ы;тар уа;ытша монополиялар болып табылады, ягни олар занда кeзделген мерзiмдер шегшде эрекет етедi, содан кейiн объектiлердi кез келген адамдар кедергiсiз жэне eтеусiз пайдалана алады (мысалы, патент жэне т. б.) [9, 84 б.]. Бiз интеллектуалды; меншiк объектшерше айры;ша ;у;ы; ^у^ы; иеленушiнiн белгЫ бiр мерзiм iшiнде эрекет ететш жэне занна-мамен, атап айт;анда пп-да ру;сат етiлген монополиясы болып табылатындыгына
осы ^з^растен келiсемiз. КР Кэсiпкерлiк кодексiнiн (будан эрi - ^Р КК) 15-тарауы-нын (монополиста ;ызмет) 169-бабы 2-тар-магынын 2-тармагында нары; субъектiлерi арасындагы тыйым салынган тiк кел^м-дерге сатып алушынын тауарларды тауар белгiсiмен не сатушыны немесе дайында-ушыны дараландырудын eзге де ;уралымен сатуды уйымдастыру туралы кел^мдер жатпайтыны кeзделген. ^Р КК 169-бабы-нын 6-тармагы 3-тарма;шасына сэйкес, егер осындай нары; субъектiлерiнiн бiрi бас;а нары; субъектiсiне ;атысты ба;ылау бел-гiлесе, сондай-а; мундай нары; субъектшер1 бiр тулганын ба;ылауында болса, ягни, бэсекелестiкке ;арсы келiсiмдерге тыйым салу адамдардын бiр тобына юретш нары; субъектiлерi арасындагы келiсiмдерге ;ол-данылмайтыны аны;талды. ба;ылау деп жеке немесе занды тулганын тiкелей немесе жанама тYPде (занды тулга ар;ылы немесе бiрнеше занды тулга ар;ылы) келесi бiр немесе бiрнеше эрекеттер ар;ылы бас;а занды тулга ;абылдаган шешiмдердi аны;тау мум-кшдЫ тYсiнiледi:
- нары; субъектiлерiнiн кэсшкерлш ;ыз-метiн ЖYргiзу шарттарын ай;ындау немесе осы нары; субъектiлерiне мемлекетик-же- Е кешелiк эрiптестiк шартына, кешендi кэсiп- Т керлiк лицензияга (франчайзинг), лицензи- К ялы; шарт;а немесе ^у^ы; иеленушi (;у;ы; и иеленушi уэкiлеттiк берген тулга) мен на- С ры; субъектiлерi арасындагы тауарды тауар т белгiсiмен немесе eзге де ;уралмен сатуды Т уйымдастыру туралы eзге де келiсiмге сэй- 3 кес орындау Yшiн мшдети нус;аулар беру К ;у;ыгын алу авторлы; ^у^ы; иесiн даралау. Н ^Р КК 169-бабынын 7-тармагында ^л- а денен, тiк жэне eзге де келiсiмдерге тыйым е салу жeнiндегi талаптар зияткерлiк ;ызмет Ь нэтижелерiне айры;ша ;у;ы;тарды ЖYзе- Т ге асыру туралы келiсiмдерге жэне оларга А тенестiрiлген занды тулганы дараландыру ^ ;уралдарына, мундай кел^мдер бэсекеле- А стiктi шектеуге немесе жоюга экеп со;паган о немесе экеп со;тырмаган жагдайда тауар- о ларды дараландыру ;уралдарына ;олданыл- и майды деп кeзделген. ©
К^огамды; ;атынастарды азамат- р тык-кукыктык реттеудщ негiзгi ;агида- А сы-контрагенттердi, Шарт талаптарын, ер- И кiн кэсшкерлши жэне бас;аларды еркiн р тандауда кeрiнетiн келiсiм-шарт еркiндiгi. № Эрине, зияткерлiк меншiк объектiлерi айна- ( лымынын негiзгi саласы кэсiпкерлiк болып ) ;ала бередi. Сонымен бiрге, бул еркiндiк абсолюттi емес, eйткенi ^Р Азаматты; ко- 3
деканщ П^быта cэйкec, зaн,ды бэ^ке-леоикл шектеуге нeмece жоюFa, нeгiзciз apтыкшылыктap aлyFa, тyтынyшылapдын к¥кыктapы мен зaн,ды мYДдeлepiнe нук^н кeлтipyгe бaFыттaлFaн монополиялык жэне кез келген eзгe кызметке жол бepiлмeйдi. ^Р AK 11-бaбынын, 2-тapмaFындa зaн,нa-мaлык aктiлepдe ^зделген жaFдaйлapды KOCпaFaндa, кэciпкepлepдш, бэceкeлecтiктi шектеу мaкcaтындa aзaмaттык к¥кыктapды пaйдaлaнyынa жол бepiлмeйдi, онын, iшiндe:
1. Зaн,ды бэceкeлecтiктi шектеуге нeмece жоюFa, непзаз apтыкшылыктap anyFa, туты-нymылapдын, куку^^ы мен зaн,ды мYддe-лepiнe кыcым жacayFa бaFыттaлFaн монопо-лиcтiк жэне кaндaй болca дa бacкa кызметке жол бepiлмeйдi.
2. 3aR кyжaттapындa кeздeлгeн pe^ тepдi коcпaFaндa, кэciпкepлepдш, aзaмaттык кyкыктapды бэceкeлecтiктi шектеу MaKca-тындa пaйдaлaнyынa, шнын, iшiндe, yKcac кэciпкepлiк кызмет ЖYpгiзyшi aдaмдapдын бaFa, pыноктapды бeлicy, бacкa кэciпкepлepдi anacray тypaлы жэне бэceкeлecтiктi eдэyip шектейтш eзгe де жaFдaйлap rypaлы кел^м-дep жacacyынa жэне олapды оpындayынa;
3. yкcac кэciпкepлiк кызмет ЖYpгiзyшi g aдaмнын, жэне 'тyтынymылapдын, зaн,ды MYД-¿5 дeлepiнe кыcым ^pce'iyre бaFыrтaлFaн тepic ь пиFылды эpeкeттep жacayынa (тepic пиFылды
бэ^^лес^), aтaп aйткaндa, тyтынyшылap-ды бacкa кэciпкepдш, тayap дaйындayшыcы, g дaйындay мaкcaты, эдici мен оpны, caпacы ^ жэне eзгe де KaOTexrepi жeнiнeн шaтacтыpy ^ ap^rnbi, тayapлapды жapнaмaлык жэне eзгe ° де aкпaparтa эдeпciздiкпeн caлыcтыpy, бeтeн ^ тayapдын, cыpткы бeзeндipiлyiн кeшipiп any >s apкылы жэне бacкa дa эдicтepмeн шaтacты-аз pybrna жол бepiлмeйдi11. m К^Р ЛПК-нщ 177-бaбы тayapлapды, жумы-^ ш^ды, кepceтiлeтiн кызмerтepдi, cондaй-aк s Aвтоpлык кукык объeктiлepiн дapaлaндыpy
кypaлдapын зaн,cыз пaйдaлaнy rYpiндe ЖYзe-о ге acыpылyы мYмкiн жоcыкcыз бэ^^лес^ ¡Ü уымын бepeдi.
te Жо^^ыз бэceкeлecтiктeн коpFay кукыгы-о m кeлeтiн болcaк, бул cyбъeктивтi aзaмaттык о кукык В.И. Еpeмeнко aтaп eткeндeй, ол зaн,-ды монополиялapдын, кypaмынa кipмeйдi < [10, 17 б.].
н Кукыктык perтey эдiciнe кeлeтiн болcaк, н бул жepдe Л.В. Щepбaчeвaнын, ycтaнымы
л
s
s л H
о
ш
ш 11 Kaзaцcmaн Pecпyбликacыныц Азaл^ammыц коечка 1994 ж docs/K940001000 #z11. (жугтгт кунг: 24.06.2023 ж.)
дypыc, онын, т^^ше, зияткepлiк кукыкга диcпозитивтiлiк пpинципi aзaмarтык кукыккя дa, зeprтeлeтiн K¥paмдac caлaFa дa тэн pyкcaт eтiлгeн perтeyгe бaйлaныcты импepaтивтi ноpмaлapдa дa кepiнeдi, eйткeнi интеллекту-aлды кaтынacтap жеке aдaммeн тыгыз бaй-лaныcтa болFaндыктaн тepeн, нeгiздepгe эcep eтeдi aдaмнын, ойлayы мен шыFapмaшылыFы жэне олapFa мемлекет тapaпынaн apaлacy Ka-тaн, шeктeлyi кepeк [11, 23 б.].
Корытынды
O^i тaлдayды ЖYpгiзe отыpып, мен интел-лeктyaлдык мeншiк кукыгыныц бipeгeйлiгiн aтaп eткiм кeлeдi, ceбeбi онын, мшдет! icкe acыpылFaн ойлap мен идeялapFa кукыктык фоpмa бepy, aл aдaм мYмкiндiктepiнiн, шeгiн шектеу мYмкiн eMec. Жaн,a жэне интеллек-тyaлды TOpce жacayFa кaбiлeттi aкыл болFaн кезде, бул caлa эpдaйым aкыл-ойдын, шен,-бepi мен мYмкiндiктepiн кен,ейте отыфып, yneMi дaмып отыpaды. Ocылaйшa, интел-лeктyaлдык мeншiк кукыгы жеке мYДдeлepдi кaмтaмacыз eтiп кaнa коймaй, шнымен 6ÍP-ге мeмлeкeттiк жэне коFaмдык бacтaмaлapFa кукыктык колдay кepceтe aлaды, жэне де жеке жэне коFaмдык кукык caлaлapымeн тыFыз бaйлaныcтa болaды.
Бул peттe интeллeктyaлдык кызмет кукыгыныц жеке кукыктык тaбиFaты 6íp мэн-дi жэне кумэн тyдыpмaйды, cондыктaн интел-лeктyaлдык мeншiк кукыгы M^m^rn (aйpык-ma) жэне жеке M^m^rn eMec к¥кыктapдын жиынтыFы peтiндe жеке кукыктын, бapлык кypaмдac caлaлapымeн жэне инcтитyттa-pымeн eзapa бaйлaныcты. Бул кypaмдac caлa-нын, жеке кукык caлaлapымeн тыFыз бaйлa-ныcы интeллeктyaлдык кызмет кукыгыныц ноpмaлapынcыз ойлay ^оцеа eзгe caлaлap-дa коFaмдык кaтынacтapды rypaктылык пен ceнiмдiлiктi кaмтaмacыз ету мYмкiн емеаи-гiмeн тYciндipiлeдi.
Ocылaйшa, зияткepлiк мeншiк кукыгы aзa-ManbiK кукыкпен, онын, iшiндe: мiндerтeмe кукыгы (шaprтык жэне шaprтaн тыc мшдет-тeмeлep), мypaгepлiк кукык, отбacы кукыгы, хaлыкapaлык жеке кукык, ен,бек кукыгымен eзapa тыFыз бaйлaныcтa. Бул бaйлaныc зият-кepлiк мeншiк кукыгы тeоpияcын жэне оны KOлдaнy ^a^^a^i^iR ayкымын кен,ейтед1 жэне толыктыpaды.
ыгы 27 жeлmоцcaндaгы № 268-XIII. https://adilet.zan.kz/kaz/
ЭДЕБИЕТТЕР
1. Амангельды А.А. Взаимодействие права интеллектуальной собственности с отраслями публичного и частного права // Патенты и лицензии. Интеллектуальные права. № 7. 2018. С. 66-75.
2. Амангельды А.А. Право интеллектуальной собственности Республики Казахстан на современном этапе. Автореферат на соискание ученой степени д.ю.н. по специальности 12.00.03. М., 2015 // https://lawtheses.com/pravo-intellektualnoy-sobstvennosti-respubliki-kazahstan-na-sovremennom-etape#1
3. Гражданское право: учеб. в 3 т. Т.3. / Отв. ред. В.П. Мозолин. - 2 -е изд., перераб. и доп. - М.: Проспект, 2012. - 963 с.
4. Судариков С.А. Право интеллектуальной собственности: учеб. - М.: Проспект, 2009. - 367 с.
5. Амангельды А.А. Внедоговорные обязательства в праве интеллектуальной собственности //Патенты и лицензии. Интеллектуальные права. № 7. 2017. С. 57-70.
6. Наследование интеллектуальных прав по российскому законодательству: учебное пособие для магистров / Отв. ред. Л.А. Новоселова. - М.: Проспект, 2017. - 110 с.
7. Основные проблемы охраны интеллектуальной собственности в международном частном праве: учебное пособие для магистров / О.В. Луткова, Л.В. Терентьева, Б.А. Шахназарова. - М.: Проспект, 2017. - 206 с.
8. Амангельды А.А. Антимонопольное законодательство и защита исключительных прав //Патенты и лицензии. Интеллектуальные права. № 1. 2017. С. 70-77.
9. Паращук С.А. Конкурентное право (правовое регулирование конкуренции и монополии). Учебно-практическое пособие. - М.: Городец, 2002. -413 с.
10. Еременко В.И. Недобросовестная конкуренция и интеллектуальная собственность //Законодательство и экономика. - № 6. - 2014. - С. 7 - 23.
11. Щербачева Л.В. Гражданско-правовая регламентация интеллектуальной собственности в России на современном этапе: монография. - М.: ЮНИТИ-ДАНА: Закон и право, е 2014. - 143 с. Т
Н
REFERENCES
1. Amangel'dyA.A. Vzaimodeystviyeprava intellektual'noysobstvennostis otraslyami publichnogo i chastnogoprava //Patenty i litsenzii. Intellektual'nyyeprava. № 7. 2018. S. 66-75.
2. Amangel'dy A.A. Pravo intellektual'noy sobstvennosti Respubliki Kazakhstan na sovremennom etape. Avtoreferat na soiskaniye uchenoy stepeni d.yu.n. po spetsial'nosti 12.00.03. M., 2015 £
3. Grazhdanskoyepravo: ucheb. v 3 tomakh. T.3. /Peresm. izd. V.P. Mozolin. - 2-ye izd., pererab. o i dop. - M.: Prospekt, 2012. - 963 s. o
4. Sudarikov S.A. Pravo intellektual'noy sobstvennosti: ucheb. - M.: Prospekt, 2009. - 367 s. TT
5. Amangel'dy A.A. Vnedogovornyye obyazatel'stva v prave intellektual'noy sobstvennosti // ™ Patenty i litsenzii. Intellektual'nyye prava. № 7. 2017. S. 57-70. C
6. Nasledovaniye prav intellektual'noy sobstvennosti po rossiyskomu pravu: uchebnik dlya A magistrov /Pod red. izd. L. A. Novoselov. - M.: Prospekt, 2017. - 110 s. s
7. Osnovnyye problemy zashchity intellektual'noy sobstvennosti v mezhdunarodnom chastnom prave: uchebnik dlya magistrov / O.V. Lutkova, L.V. Terent'yeva, B.A. Shakhnazarov. - M.: Prospekt,
>
g
2017. - 206 s. g
о
8. Amangel'dy A.A. Antimonopol'noye zakonodatel'stvo i zashchita isklyuchitel'nykh prav // Patenty i litsenzii. Intellektual'nyye prava. № 1. 2017. S. 70-77.
9. Parashchuk S.A. Konkurentnoye pravo (pravovoye regulirovaniye konkurentsii i monopolii). Uchebno-prakticheskoye rukovodstvo. - M.: Gorodets, 2002. - 413 s.
10. Yeremenko V.I. Nedobrosovestnaya konkurentsiya i intellektual'naya sobstvennost' // Zakonodatel'stvo i ekonomika. - № 6. - 2014. - S. 7 - 23.
11. Shcherbacheva L.V. Grazhdansko-pravovoye reglamentacija intellektual'noy sobstvennosti v Rossii na sovremennom etape: monografiya. - M.: YUNITI-DANA: Pravo i Pravo, 2014. - 143 s.
л ©
о
"О
s
А JZ
"D
ho о ho
со