Научная статья на тему 'ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫҚ МЕНШІК ҚҰҚЫҒЫНЫҢ ЖЕКЕ ҚҰҚЫҚ САЛАЛАРЫМЕН ӨЗАРА БАЙЛАНЫСЫ'

ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫҚ МЕНШІК ҚҰҚЫҒЫНЫҢ ЖЕКЕ ҚҰҚЫҚ САЛАЛАРЫМЕН ӨЗАРА БАЙЛАНЫСЫ Текст научной статьи по специальности «Право»

CC BY
70
16
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
құқық / интеллектуалдық меншік / мұрагерлік / кәсіпкерлік қызмет / инновация / өзара іс-қимыл / шарттық міндеттемелер / бәсекелестік / мемлекеттік технологиялық саясат / право / интеллектуальная собственность / наследование / предпринимательская деятельность / инновации / взаимодействие / договорные обязательства / конкуренция / государственная технологическая политика

Аннотация научной статьи по праву, автор научной работы — Айжан Амангелдікызы Амангелді

Бұл мақалада интеллектуалдық меншік құқығының жеке құқық салаларымен өзара байланысына қатысты зерттеу жүргізіледі. Атап айтқанда, интеллектуалдық меншік құқығының азаматтық құқықпен өзара байланысы негізделеді. Интеллектуалдық меншік құқығы азаматтық құқық саласының құрамдас саласы болып табылады, сәйкесінше құқықтық реттеу нысанасы интеллектуалдық меншік объектілері бойынша қалыптасатын мүліктік және жеке мүліктік емес қатынастардан тұрады. Өз кезегінде интеллектуалдық меншік объектілеріне айрықша құқық мүліктік құқықтар санатына жатады және субъективті құқық ретінде азаматтық құқықтар объектілерінің бірі болып табылады. Мақаланың жекелеген бөлігі шарттан тыс міндеттемелер институтымен байланысты интеллектуалдық меншік құқығын талдауға арналған. Көп жағдайда интеллектуалдық меншік объектілерін құру конкурстық міндеттемелердің мәні болып табылады. Айрықша құқықтар мұрагерлік пен мұрагерлік құқықтың мәні ретінде де әрекет етеді, айрықша құқықтар мұрагерлік құқықтық қатынастардың мәні бола алады, бұл мақаланың мазмұнында да көрініс тапқан. Интеллектуалдық меншік құқығының халықаралық жеке құқықпен өзара байланысы жөніндегі мәселелері талқыланды, өйткені интеллектуалдық меншік құқығы шетелдік элементтері бар күрделң шиеленіскен қатынастарды реттеуді көздейтін халықаралық жеке құқық институттарының бірі болып табылады [1]. Интеллектуалдық меншік құқығының бірізділігі еңбек құқығының байланысымен де көрінеді, өйткені өзара байланыстың мәні, әдетте, еңбек шартында айқындалатын, алайда ҚР арнайы заңнамасын сақтауды талап ететін қызметтік туындылар мен өнертабыстарға қатысты қатынастар болып табылады [1]. Мақалада интеллектуалдық меншік құқығының отбасы құқығымен өзара байланысына талдау жасалады, өйткені интеллектуалдық меншіктің айрықша құқықтары мен объектілері мүлік бола отырып, отбасылық құқықтық қатынастардың мәні бола алады.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ВЗАИМОДЕЙСТВИЕ ПРАВА ИНТЕЛЛЕКТУАЛЬНОЙ СОБСТВЕННОСТИ С ОТРАСЛЯМИ ЧАСТНОГО ПРАВА

В данной статье проводится исследование касательно взаимодействия права интеллектуальной собственности с отраслями частного права. В частности, обосновывается взаимодействие права интеллектуальной собственности с гражданским правом. Право интеллектуальной собственности выступает подотраслью гражданского права, соответственно, предмет правового регулирования также составляют имущественные и личные неимущественные отношения, складывающиеся по поводу объектов интеллектуальной собственности. В свою очередь исключительное право на объекты интеллектуальной собственности относится к категории имущественных прав, и как субъективное право является одним из объектов гражданских прав. Отдельные положения статьи посвящены анализу права интеллектуальной собственности с институтом внедоговорных обязательств. Часто создание объектов интеллектуальной собственности выступает предметом конкурсных обязательств, а правообладателям может быть причинен ущерб вследствие деликтов. Исключительные права выступают также в качестве предмета наследования и наследственного права, исключительные права могут быть предметом наследственных правоотношений, что также отражено в содержании статьи. Затронуты вопросы взаимодействия права интеллектуальной собственности с международным частным правом, поскольку право интеллектуальной собственности является одним из институтов международного частного права, который предусматривает коллизионное регулирование отношений, осложненных иностранным элементом [1]. Уникальность права интеллектуальной собственности также проявляется в связи с трудовым правом, так как предметом взаимодействия выступают отношения по поводу служебных произведений и изобретений, которые, как правило, определяются трудовым договором, но требуют соблюдения и специального законодательства РК [1]. В статье проводится анализ взаимодействия права интеллектуальной собственности с семейным правом, поскольку исключительные права и объекты интеллектуальной собственности, являясь имуществом, могут выступать предметом семейных правоотношений.

Текст научной работы на тему «ИНТЕЛЛЕКТУАЛДЫҚ МЕНШІК ҚҰҚЫҒЫНЫҢ ЖЕКЕ ҚҰҚЫҚ САЛАЛАРЫМЕН ӨЗАРА БАЙЛАНЫСЫ»

АЗАМАТТЫК Ж8НЕ АЗАМАТТЫК ПРОЦЕСТ1К ЩЫК ЭОЖ 347.21

ИНТЕЛЛЕКТУ4ЛДЫК МЕНШ1К ЦЩЬ^ЫНЫЦ ЖЕКЕ СAЛAЛAPЫМЕН 03APA БAЙЛAНЫСЫ

Лйжан Лмaнгелдiкызы Aмaнгелдi

Зaц гылымдapыныц докmоpы, ДЛ. K,онaeв amындaгы Eypa3umbiK, Зaц aкaдeмияcы aзaмammыц-цуцыцmыц m^ep кaфeдpacыныц npофeccоpы, К,Р 11М Aкaдeмияcы Fbrnbmu-3epmmey оpmaлыгынц гылыми цызмemкepi, K,aзaцcmaн Pecnубликacы, Aлмamы ц., e-mail: aizhan_amangeldy@mail.ru

Аннотация. Бул мацалада инmeллeкmyaлдыц мeншiк цуцыгыныц жeкe цуцыц тлала-pымeн взapa бaйлaныcынa цаmbicmbi 3epmmey жYpгiзiлeдi.

Aman aüm^^a, инmeллeкmуaлдыц мeншiк цуцыгыныц aзaмammыц цуцыцшн взapa бaйлaныcы нeгiздeлeдi. Инmeллeкmуaлдыц мeншiк цуцыгы aзaмammыц цуцыц caлacыныц цуpaмдac cmacbi болып maбылaды, cэйкeciншe цуцыцmыц pemmey ныcaнacы инmeллeкmy-aлдыц мeншiк объeкmiлepi бойыншa цaлыnmacamын мYлiкmiк жэж жeкe мYлiкmiк eмec цamынacmapдaн mуpaды. Оз кeзeгiндe инmeллeкmyaлдыц мeншiк объeкmiлepiнe aйpыцшa цуцыц мYлiкmiк цуцыцmap caнamынa жamaды жэж cyбъeкmивmi цуцыц pemi^e aзaмam-mыц цуцыцmap объeкmiлepiнiц 6ipi болып maбылaды.

Мацаланыц жeкeлeгeн бвлт шapmmaн mbic мiндemmeмeлep инcmиmymымeн бaйлaныc-mbi инmeллeкmyaлдыц мeншiк цуцыгын maлдayгa apнaлгaн. Квп жагдайда инmeллeкmyaл-дыц мeншiк объeкmiлepiн цуpy конкypcmыц мiндemmeмeлepдiц мэт болып maбылaды.

Aйpыцшa цуцыцmap муpaгepлiк жн муpaгepлiк цуцыцmыц мэш pemi^e дe эpeкem emeдi, aйpыцшa цуцыцmap муpaгepлiк цуцыцmыц цamынacmapдыц мэш бола aлaды, бул мацала-« ныц мазмунында да mpwic man^rn

S Инmeллeкmyaлдыц мeншiк цуцыгыныц хaлыцapaлыц жeкe цуцыцшн взapa байланыcu ÍC жвнiндeгi мэceлeлepi maлцылaнды, вйmкeнi инmeллeкmyaлдыц мeншiк цуцыгы шemeлдiк ^ элeмeнmmepi 6OP кYpдeлц шиeлeнicкeн цamынacmapды pemmeyдi квздeйmiн хaлыцapaлыц ^ жeкe цуцыц инcmиmymmapыныц 6ípí болып maбылaды [1].

^ Инmeллeкmyaлдыц мeншiк цуцыгыныц бipiздiлiгi eцбeк цуцыгыныц бaйлaныcымeн дв квpiнeдi, вйmкeнi взapa бaйлaныcmыц мэт, эдemme, eцбeк шapmындa aйцындaлamын, алайда К,Р aprn^i зaцнaмacын caцmayды maлan ememrn цызмemmiк myындылap мeн внep-maбыcmapгa цamыcmы цamынacmap болып maбылaды [1].

Мацалада инmeллeкmyaлдыц мeншiк цуцыгыныц оmбacы цуцыгымeн взapa байланы-^wa maлдay жатлады, вйmкeнi инmeллeкmyaлдыц мeншiкmiц aйpыцшa цуцыцmapы мeн о объeкmiлepi мYлiк бола оmыpыn, оmбacылыц цуцыцmыц цamынacmapдыц мэт бола алады. о Tyüw свздер: цуцыц, инmeллeкmyaлдыц мeншiк, муpaгepлiк, кэcinкepлiк цызмem, иннова-£ ция, взapa ic-цимыл, шapmmыц мiндemmeмeлep, бэceкeлecmiк, мeмлeкemmiк meхнологиялыц !Е caяcam.

<

ш H

о

СО

>

0

1

ВЗAИМОДЕйСТВИЕ nPABA ИНТЕЛЛЕКТУ4ЛЬНОЙ СОБСТВЕННОСТИ С ОТPAСЛЯМИ 4ACTHOrO nPABA

< о

о Лмангельды Лйжан Лмангельдыкызы

< Докmоp юpидичecких наук, npофeccоp кaфeдpы гpaждaнcко-npaвовых джщплин

с Eepa3uücmü юpидичecкой aкaдeмии им. Д.A. Kyнaeвa, научный cоmpyдник

Нayчно-иccлeдовameльcкого цeнmpa Aлмamинcкой aкaдeмии МВД PK, Pecnyбликa Ka3axcmarn г. Aлмamы, e-mail: aizhan_amangeldy@mail.ru

^ Аннотация. В данной cmamьe npоводиmcя иccлeдовaниe кacameльно взaимодeйcmвия 1 ^ава инmeллeкmyaльной cобcmвeнноcmи c оmpacлями чайного ^ава. о В ча^но^и, обоcновывaemcя взaимодeйcmвиe ^ава инmeллeкmyaльной cобcmвeн-mcmu c гpaждaнcким ^авом. npаво инmeллeкmyaльной cобcmвeнноcmи выcmynaem подо-

ш

траслью гражданского права, соответственно, предмет правового регулирования также составляют имущественные и личные неимущественные отношения, складывающиеся по поводу объектов интеллектуальной собственности. В свою очередь исключительное право на объекты интеллектуальной собственности относится к категории имущественных прав, и как субъективное право является одним из объектов гражданских прав.

Отдельные положения статьи посвящены анализу права интеллектуальной собственности с институтом внедоговорных обязательств. Часто создание объектов интеллектуальной собственности выступает предметом конкурсных обязательств, а правообладателям может быть причинен ущерб вследствие деликтов.

Исключительные права выступают также в качестве предмета наследования и наследственного права, исключительные права могут быть предметом наследственных правоотношений, что также отражено в содержании статьи.

Затронуты вопросы взаимодействия права интеллектуальной собственности с международным частным правом, поскольку право интеллектуальной собственности является одним из институтов международного частного права, который предусматривает коллизионное регулирование отношений, осложненных иностранным элементом [1].

Уникальность права интеллектуальной собственности также проявляется в связи с трудовым правом, так как предметом взаимодействия выступают отношения по поводу служебных произведений и изобретений, которые, как правило, определяются трудовым договором, но требуют соблюдения и специального законодательства РК [1].

В статье проводится анализ взаимодействия права интеллектуальной собственности с семейным правом, поскольку исключительные права и объекты интеллектуальной собственности, являясь имуществом, могут выступать предметом семейных правоотношений.

Ключевые слова: право, интеллектуальная собственность, наследование, предпринимательская деятельность, инновации, взаимодействие, договорные обязательства, конкуренция, государственная технологическая политика.

INTERACTION OF INTELLECTUAL PROPERTY LAW WITH BRANCHES OF PRIVATE LAW

CO

m

0 ч

1

s

И i

О

Amangeldy Aizhan Amangeldykyzy

Doctor of Law, Professor of the Department of Civil Law Disciplines y

of the D.A. Kunaev Eurasian Law Academy, Researcher at the Research Center >

of the Almaty Academy of the Ministry of Internal Affairs of the Republic of Kazakhstan, K

Almaty, Republic of Kazakhstan, e-mail: aizhan_amangeldy@mail.ru o

o

t >

Abstract. In this article, a study is conducted on the interaction of intellectual property law with branches of private law.

In particular, the interaction of intellectual property law with civil law is substantiated. o Intellectual property law acts as a sub-branch of civil law, respectively, the subject of legal j regulation also consists ofproperty and personal non-property relations that develop with respect to intellectual property objects. In turn, the exclusive right to intellectual property belongs to the category ofproperty rights, and as a subjective right is one of the objects of civil rights.

Some provisions of the article are devoted to the analysis of intellectual property rights with the institute of non-contractual obligations. Often, the creation of intellectual property objects is the subject of competitive obligations, and copyright holders may be harmed as a result of torts. | Exclusive rights also act as the subject of inheritance and inheritance law, exclusive rights can p be the subject of hereditary legal relations, which is also reflected in the content of the article. j

The issues of interaction of intellectual property law with private international law are touched upon, since intellectual property law is one of the institutions ofprivate international law, which s provides for conflict-of-laws regulation of relations complicated by a foreign element [1]. K

The uniqueness of intellectual property rights is also manifested in connection with labor law, 4 since the subject of interaction is relations regarding official works and inventions, which, as a 5 rule, are determined by an employment contract, but require compliance with special legislation 22 of the Republic of Kazakhstan [1]. 3

The article analyzes the interaction of intellectual property law with family law, since exclusive

rights and intellectual property objects, being property, can be the subject of family legal relations.

Keywords: law, intellectual property, inheritance, entrepreneurial activity, innovation, interaction, contractual obligations, competition, state technological policy.

Kipicne

3aH, FtmbiMbrnga KyKu; cananapurn MeM-neKeiriK »aHe »eKe cananapFa 6eny ipreni 3epTTey 6onun Taô^inagrn. A3aMairuK KyKuK canacu »eKe K¥Km;twh eH ayKuMgu canacu, coHgtiKTaH 6yn canamm, peniH 6aranay Kypgeni.

OgicTep MeH MaTepuaigap

Ma;ana guaneKTHKanuK, (opManbgu-noru-Ka^MK, »yHemK, canMCTMpManM-K^KMKTWK, TeXHHKO-3aHH CHSKTW FuïïuMH TaHuMHuH »annu »aHe »eKe 3epTTey agicrepiH naHgana-Ha orupun gaHurnganFaH.

HaTH^e^ep MeH Ta.igay.iap

HHTenneKTyanguK MeHmiK k¥kmfu aaaMar-tmk K^KMKTUH KypaMgac canacu 6ona oxupun, murapMamunuK HHTenneKTyanguK KM3MeTTiH H9TH»enepi MeH a3aMairuK aHHanuMFa ;aTM-cymumapgu, Tayapnapgu, »yMucrapgu HeMe-ce KM3MeTTepgi gapanaHgupy Kypangapu 6oH-m MHma KantrnTacaTbiH KOFaMgu; KaTMHacTapgu eg peTTeyre 6aFuTTanFaH, ara^FaH canaHMH ocu ¡¡2 peTTe a3aMaTTMK KyKuKneH 6aHnaHucu aHKMH [2]. A3aMaTTu; KyKu; nam ch»ktu HHTenneK-^ lyangu; MeHmiK k^kufu HHTenneKTyannguK QL MeHmiK o6'beKTmepme KaTucTu MyniKriK »aHe s »eKe MymKTiK eMec KaTUHacTapgu peTTeH-< gi, MaceneH, aBTopnu; KyKu; »aHe ca6aKTac ^ KyKMKTap oôteKTinepi, naTeHTTiK KyKuK, cee neKUHflnu; »eTicTiKTep, umerpangu MHKpo-s cxeManap Tononoruanapu, amtmMaraH a;na-o paT, gapanay Kypangapu. A3aMairuK KyKUKTUH

0 Mam HHTenneKTyangu; MeHmiK KyKuruHaH an-<c ge;aHga ayKuMgu, »aHe 6yn KHcuHgu, emrcem c HHTenneKTyangu; MeHmiK Ky;uFu aaaMairuK <c KyKUKTUH KypaMgac canacu 6ontm Ta6unagu. h A3aMaTTUK KyKuKTuH KypaMgac canacu

peTiHge HHTenneKTyangu; MeHmiK k^kufuh h KyKUKTu; peTTeygiH Mam MyrnKTiK ;aTUHac-g: Tap, »fhh HHTenneKTyangu; MeHmiK o6t-

1 eKTmepme »aHe »eKe MyniKriK eMec ;aTu-^ HacTapra MyrnKTiK (aHpuKma) KyKMKTapra

KaTucTu KaTUHacTap, »fhh HHTenneKTyan-

£ gu; muFapMamunu; Ku3MeT HaTH»enepiH s »acaymu »eKe Tynranapra (aBTopnap, eHep-o Tan;umTap, cene^uoHepnep) Tuecrni »eKe s MyniKTiK eMec KyKuKTapra KaTucTu KaTuma-s cTap 6onun Ta6unagu. A3aMairuK KyK^i; neH ^ HHTenneKTyangu; MeHmiK kykufuhuh e3apa ôannaHucu HHTenneKTyangu; MeHmiK o6teK-Trnepme cyôteKTHBTi KyKu; peTiHge aHpu;ma

DOI: 10.52026/27885291_2023_75_4_70

KyKu; aaaMaTTu; KyK^iKTap oôteKTÎ^epiHiH 6ipi 6onun TaôunaTuHgur^iHga ga KepiHic Ta6agu.

EapmaMu3 6i^eTiHgeH, HHTenneKTyangu; MeHmiK KyKuFbiHbiH oôteKTi^epiHe aHpuKma Ky;uKTapgaH 6ac;a, a3aMaTTuK KyKuKTaru MyniKTiK KyK^iKTapra 3airbiK KyK^iKTap (mu-canu, MeHmiK Ky;uFu »aHe 6ac;a 6ipeygiH 3aTuHa KyKu;Tap), MiHgeTTeMeniK KyKu;Tap (Mucanu, mapTTu; »aHe mapxraH tuc) »aHe MyparepniK Ky;uKTap »aTagu. AHpuKma KyKu; MyniKTiK KyKu; 6onun Ta6unagu »aHe murapMamunu; HHTenneKTyangu; K^i3MeT HaTH»enepiHe aHpuKma Ky;uKTapgu HeneHy-geH Ty^iHgaHTuH aôconroTTi kykuktuk ;aTu-HacTapguH HucaHacu 6onyu MyMKiH. A6co-nroTTi KyKuKTu; KaTuHacTapga KyKu; ueciHe 6enrici3 agaMgap to6u (u;THMan 6y3ymunap HeMece naHganaHymunap) ;apcu Typagu. Ca-nucTupManu KyKuKTu; KaTuHacTapga aHpuKma Ky;uKTap MiHgeTTeMenepgeH Ty^iHgaHgu.

By^ »argaHga aHpu;ma KyKu;TapguH naHga 6ony Heri3gepimH »iKTenyi KenecigeH: aôconroTTi KyKuKTu; KaTuHacTapga aHpu;ma Ky;uKTap HHTenneKTyangu; MeHmiK o6teK-TiciH Kypy HeMece yaKinexri opraH TapanuHaH KyKuKTu; Kopray 6epy (^aKTicme 6aHnaHucTu TyuHgaHgu; canucTupManu KyKuKTu; KaTuHacTapga aHpu;ma Ky;uKTap TyuHgaHgu:

1) mapTTu; MiHgeTTeMenepgeH (HHTenneK-Tyangu; MeHmiK oôteKTrnepm Kypy Typanu mapTTap, aHpu;ma KyKu;Tap 6epy »eHiH-geri mapTTap, aHpu;ma Ky;uKTapgu HeniK-TeH murapy (6ac;aFa 6epy) »eHiHgeri mapTTap, Ku3MeTTep KepceTy Typanu mapTTap);

2) mapxraH tuc MiHgeTTeMenepgeH: a3anTay-napgaH (;yKu; ueciHe 3h»h KenTipygeH, Heri3-ci3 6aHuTygaH MiHgeTTeMenep); KoHKypcTu; MmgeireMenepgeH, 6ip»a;Tu MaMinenepgeH (»apua yage 3H»TKepniK MeHmiK oôteKTiciH KypraHu ymiH cuHa;unap HeMece cuHa;u-nap, aBTopnu; Ky;u; oôteKTinepiH caTy ayK-цнoнu (TeHgepi)).

Mucanu, erep 6i3 HHTTeneKTyanguK MeHmiK kïkufuhuh MiHgeTTeMe Ky;uFuMeH e3a-pa apeKeTTecyi Typanu aHTaTuH 6onca;. MapT Typanu HopManapgu ;oca a^FaHga, MiHgeTTeMe K¥Kufu Typanu A3aMairbiK KogeKcTiH »an-nu epe»enepi, apuHe, ohuh epeKmeniKTepiH ecKepe oxupun, a3aMarTbiK Ky;uKTapguH ocu MaTepuangu; eMec oôteKTicme ;ongaHunagu [3, 18 6.].

Интеллектуалдьщ ;ызмет саласындагы шарттар шарттар ЖYЙесiнде алуан тYрлi болып табылады. Бул ЖYЙенi ;арастыруды ма;сат етпестен, жиышъщта ;олданыла-тын к^;ы;тык жэне экономикалы; белгшер шарттарды ажыратудын дэл eлшемi болып табылатындыгын атап eткiм келедi, сонын негiзiнде интеллектуалды; меншiк саласын-да шарттарды келесщей тYрлерге бeлiп ;а-растыурга болады:

1. интеллектуалды; меншш объектiлерiн Куру жeнiндегi шарттар (авторлы; тапсырыс шарттары, ;ызметик туынды мен енерта-бысты жасау туралы шарт, гылыми-зерттеу, тэжiрибелiк-конструкторльщ жэне техноло-гиялы; жумыстарга арналган мердiгерлiк шарттар); 2. интеллектуалды; меншiк объ-ектiлерiн пайдалануга ^у^ы; беру жeнiндегi шарттар (лицензиялы; шарттар, франчайзинг шарты); 3. ;амтамасыз ету шарттары (айры;ша ^у^ы^тар кепiл шарты); 4. ай-ры;ша ^у^ы^тарга ;атысты ;ызметтер ^р-сету туралы шарттар (айры;ша ^у^ы^тар-ды сенiмгерлiк бас;ару шарты, ужымды; бас;ару шарты); 5. айры;ша ^у^ы^тарды иелжтен шыгару туралы шарттар (айры;ша ^у^ы^тарды беру туралы шарттар).

КР-да нары;ты; ;атынастардын да-муымен интеллектуалды; меншш ;у;ыгы объектiлерi жэне оларга мYлiктiк ;у;ы;тар аралас шарттардын нысанасына айналуда. Азаматты; ^у^ы^тар субъектiлерi шыгар-машылы; енбек нэтижелерiн занды пай-далануга умтыла отырып, ^у^ы^ты; тэу-екелдердi ;арастыруга мYмкiндiк беретiн ;урылымдарды жш ;олданады.

Мысалы, интеллектуалды; меншiк ;у;ыгы саласындагы ;атынастарга жанама тYPде делдал болатын шарттар - енбек шарты, ГЗТКЖ орындауга арналган мерд^ерлж шарт, мYлiктiк ;у;ы;тар кепiлi шарты, неке шарты, мYлiктiк ^у^ы^тарды сешмгерлж бас;ару шарты, кэсiпорынды сату шарты, кэсшорынды жалдау шарты, жекешелендiру шарты, сыйга тарту шарты, айырбас шарты, ;урылтай шарты, бiрлескен ;ызмет туралы шарт, тапсырма шарты, комиссия шарты, са;тандыру шарты.

Интеллектуалды; меншiк ;у;ыгынын eзара байланысы шарттан тыс мшдеттеме-лер институтымен тыгыз байланыста мр^ недi, eйткенi зияткерлiк меншiкке ;атысты ;атынастардын пайда болуына тек шарттар гана емес, шарттан тыс мшдеттемелер де не-

гiз бола алады. Бул ретте, шарттан тыс мш-деттемелерге ;атысты заннаманы ;олдана отырып, зияткерлiк шыгармашылы; ;ызмет саласындагы ;атынастарды реттеу кезшде арнайы нормативтiк ^у^ы^ты; актiлердiн талаптары туралы умытпаган жeн. Мундай мшдеттемелердщ пайда болуынын негiзi занды жэне зансыз эрекеттер болып табы-лады. Занды эрекеттерге мыналар жатады: а) сыйа;ынын жария уэдесiнен туындайтын мiндеттемелер, мысалы, зияткерлш меншiк объектiлерi ;урылган жагдайда; б) конкур-сты; мiндеттемелерден туындайтын мшдеттемелер, мысалы, аукцион, тендер.

Айры;ша ;у;ы;тар шыгармашылы; ;ыз-меттщ нэтижесiн жасау та;ырыбы болып табылатын туындыны жасаганы Yшiн ма-рапаттын жария уэдесiнен туындауы мум-кш. Сыйлы;тын жария уэдесiн жариялау сирек емес, мезгш-мезгш мундай конкур-старды жана идеялар мен технологияларга ;ызыгушылы; таныт;андар жариялай-ды. Мундай конкурстардын объектiсi тек гылым, эдебиет жэне eнер туындылары гана емес, сонымен ;атар eнертабыстар, eнер-кэсiптiк Yлгiлер немесе болаша;та халы; шаруашылыгынын эртYрлi салаларында eнеркэсiпте ;олданылуы мYмкiн пайдалы модельдер болуы мYмкiн. Аукциондарда бейнелеу eнерi заттарын жэне интеллекту-алды; шыгармашылы; ^ызметин eзге де нэтижелерш сату ЖYргiзiледi зияткерлiк меншiк ;у;ыгынын осындай объектiлерiне ;атысты, eнер туындысынын авторынын оны алдынгысынан жогары багамен жария тYPде ;айта сат;ан жагдайда, сатушыдан ;айта сату багасынын пайызы тYрiнде сый-а;ы алуга ;у;ыгы бар екендiгiмен кeрiнетiн, ЖYPу ;у;ыгы сия;ты ерекше ^у^ы^тар туындайды1.

Конкурсты; мiндеттемелер тек ^Р АК нормаларымен гана емес, сондай-а; арнайы заннама нормаларымен, мысалы, ^Р «Мемлекетик сатып алу туралы» Занымен реттеледь ^Р «Мемлекеттiк сатып алу туралы» Занынын 28-бабынын 2-тарма;шасына сэйкес тауар деп интеллектуалды; меншiк ;у;ыгынын объектiлерi де тYсiнiледi. Мемлекетик сатып алуды ЖYзеге асыру ;аги-даттарынын бiрi ^Р «Мемлекеттiк сатып алу туралы» Занынын 9-бабы 4-тармагына сэйкес сатып алынатын тауарлардагы зият-керлiк меншiк объектiлерiне ^у^ы^тарды са;тау ;агидаты болып табылады2. Сон-

го гп

0 н

1

^

И I

о

>

З

А

^

0

1 О Д А

сг

О

ГО А

А

го о го

о

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

I ©

о

"О А

1 Авторлыц цуцыц жэне сабацтас цу^ыцтар туралы 1996 ж. 10 маусьтдагы № 6-1 К^азацстан Республикасыныц Зацы https://onlme.zakon.kz/Document/?docJd=51005798;. (жYгiнген KYнi: 24.06.2023 ж.)

2 «Мемлекеттш сатып алу туралы» К,азакстан Республикасыныц 2015 жылгы 4 желтоцсандагы № 434-V Зацы.

N3 О N3

СО

со

CN О CN

Û.

<

Û.

0 е

1

О ш О ш

с

<

ш H

о

<

о

о <

со <

i>

дaй-aк, «Meмлeкeттiк caтып aлy тypaлы» Зaн,нын, 39 бaбынын, 3 т. cafeec eткiзiлмeгeн мeмлeкeттiк caтып aлy бойыншa 6ip кeздeн aлy тэciлiмeн мeмлeкeттiк caтып aлy, erep, caran aлынaтын тayapлapFa, кepceтiлeтiн кызмeттepгe ^тысты aйpыкшa кyкыктapFa иe тyлFaдaн зияткepлiк мeншiк объeктiлepi болып тaбылaтын тayapлapды, кepceтiлeтiн кызмeттepдi, cондaй-aк жобa aлдындaFы те-

мece жобaлay-cмeтaлык кyжaттaмaны 93ip-лeгeн тyлFaдaн оcы жобa aлдындaFы нeмe-ce жобaлay-cмeтaлык кyжaттaмaны тYзeтy жeнiндeгi жyмыcтapды caтып aлy жaтaды3.

M^pamm кypaмынa Hypa кaлдыpyшынын ripi кeзiндe peciмдeлмeгeн мYлiктiк кyкьIKтa-pbrn peciмдey Yшiн кaжeттi кyкыктap, онын iшiндe олapды тipкey кукы^ы дa кipyi мYмкiн4.

^Р AK 115-6a6brna cэйкec мYлiк дeп мYлiк-тiк кyкыктap тYciнiлeдi, зияткepлiк мeншiк кyкыктapынын, кypaмдac бeлiктepiнiн, 6ipi aйpыкшa кyкыктap, яFни мYлiктiк кyкыктap болып тaбылaды. КР Aзaмaттык кодeкciнiн 1040-бaбынын, 2-тapмaFынын, мaзмyнынaн aйpыкшa кyкыктap мypaгepлiк жэнe мypa-гepлiк кукыктыц мэш peтiндe эpeкeт eтeдi, aйpыкшa ^^^rap мypaгepлiк кукыктык Ka-тынacтapдын, мэш болa aлaды. Mypaгepлiк мaccaнын, кypaмынa кipмeйтiнi бeлгiлi жeкe мYлiктiк eмec кyкыктap тypaлы нe aйтyFa болмaйды, eйткeнi олap мypa кaлдыpyшы aвтоpдын, жeкe бacынa бaйлaныcты бeлiн-бeйтiн жэнe бepiлмeйтiн болып тaбылaды.

^Р АК 965 бaбынын, 1 т. cэйкec 3ra™:ep-лiк мeншiк объeктiciнe aйpыкшa ^^i^ap-ды олapдын, кукык иeлepi шapт бойыншa толык нeмece iшiнapa бacкa aдaмFa бepyi мумкш, cондaй-aк мypaгepлiк бойыншa эм-бeбaп кукыктык миpacкоpлык тэpтiбiмeн жэнe 3aBgbi туш^нын, - кукык жант, к&й-тa yйымдacтыpылyы нэтижeciндe ayыcaды. Erep ci3 интeллeктyaлдык мeншiк caлacын peттeйтiн apнaйы зaн,нaмaлык ноpмaлapды кapacтыpcaк:

1) ^Р ЭкбК 30-бaбынын, 2-тapмaFындa aвтоpлык кукык 3an бойыншa нeмece eOT-eт бойыншa мypaгepлiк тэpтiбiмeн aybica-ды дeлiнгeн. Myндa ci3 мypaгepгe epeкшe (мYлiктiк) aвтоpлык кукык ayыcaтынын тYciнy кaжeт, eйткeнi aвтоpдын, жeкe мYлiк-тiк eмec кyкыктapы мypa бойыншa eтпeйдi;

2) ^Р Пaтeнттiк Зaн,ынын, 11-бaбынын

14-тapмaFындa eнepкэciптiк мeншiк объ-eктiciнe коpFay кyжaты жэте (нeмece) оны any кyкыFы мypaгepлiк нeмece кукыктык миpacкоpлык тэpтiбiмeн ayfe^^^! a^ тылFaн. ^Р Пaтeнrтiк Зaн,ынын, 5-бaбынын 2-тapмaFынa cэйкec eнepтaбыcкa, пaйдaлы модeльгe жэнe eнepкэciптiк Yлгiгe ^pFay кyжaты aйpыкшa кукыкты кyэлaндыpaды;

3) «Сeлeкциялык жeтicтiктep тypaлы» ^РЗ ^^быта cэйкec ceлeкциялык жeтicтiк-кe eтiнiм бepy жэнe пaтeнт aлy кукь^ы, ce-лeкциялык жeтicтiктi пaйдaлaнyFa aйpыкшa кукык, cондaй-aк оны пaйдaлaнyдaн тYceтiн cыйaкы мeн кipicтep мypaгepлiк нeмece кукыктык миpacкоpлык тэpтiбiмeн ayыcaды.

4) ^РЗ Aвтоpлык 8-бaбынын, 1-тapмaFы-та cэйкec топологияFa aйpыкшa кукык мypaгepлiк бойыншa эмбeбaп кукыктык миpacкоpлык тэpтiбiмeн жэнe кукык иeлe-

нyшi зaнды тyлFaны кaйтa yйымдacтыpy нэтижeciндe eтeдi.

Сондaй-aк aзaмarтык кукык iшiндeгi

e3apa ic-кимылдын, бipкaтap epeкшeлiк-тepi бap, aтaп aйткaндa: зияткepлiк мeншiк кукы^ы, шapтraн тыc конкypcтык мiндeт-тeмeлep жэнe мypaгepлiк кукык. Mыcaлы, зияткepлiк мeншiк объeктiлepi ныcaнacы болып тaбылaтын ayкциондap Yшiн: бeйнeлey e^pi тyындыcын ycтaнy кyKЫFы. K^aFa-лay кyKЫFы - бул aвтоpдын, бeйнeлey eнepi тyындылapынын, тYпнycкaлapы мeн колжaз-бaлapдын, тYпнycкaлapын кeпшiлiк aлдын-дa кaйтa caтyдaн тYCкeн тaбыcтын, Yлeciнe кyкыFы [4, 130 б.]. ^Р Зaн,нaмacындa бул ноpмa ^Р Aвтоpлык зaн,ынын, 17 бaбынын 2 тapмaFындa бaяндaлFaн: «Бeйнeлey eнepi тyындыcынын, тYпнycкacын жapия тYPдe (ayкцион, бeйнeлey e^prn^ гaлepeяcы, ^p-кeмдiк caлоны, дYкeн жэнe cол cияктылap apкылы) кaйтaлaп caткaн эpбip жaFдaйдa мyндaй бeйнeлey eнepi тyындыcын мeншiк-тeнy ку^^ы^н бipiншi peт aйыpылFaннaн кeйiн aвтоpдын, нeмece онын, мypaгepлepiнiн caтyшыдaн кaйтaлaп caтy бaFacынын, бec пpоцeнтi мeлшepiндe cыйaкы aлyFa кyKЫFы бap (кaдaFaлay кyкыFы) [5]. Aвтоpды тipi кeзiндe aтaлFaн кyкыктaн aйыpyFa болмaй-ды жэнe ол 3an бойыншa нeмece кaлдыpFaн

ecиeтi бойыншa aвтоpлык кукык мepзiмiндe тeк кaнa aвтоpдын, мypaгepлepiнe кeшeдi.»5. С.А. Сyдapиковтын, жол ЖYPy кукы^ынын

0 s s

1 H

о

LU 0Q

https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=34146377. (жYгiнген кYнi: 24.06.2023 ж.)

3 сол жерде

4 Казахстан Республикасыныц 1999 жылгы 1 шiлдедегiN409 Азаматтьщ кодека (ерекше бвлш) https://adilet.zan.kz/kaz/ docs/K990000409 (жугтген кунi: 24.06.2023 ж.)

5 Авторлыц куцыц жэне сабацтас цуцыцтар туралы 1996 ж. 10 маусьтдагы № 6-I Казахстан Республикасыныц Зацы. https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=51005798(жYгiнген KYнi: 24.06.2023 ж.)

жеке мулшгак емес жэне айры;ша кук;ык;тын элементтерi бар деген пiкiрiмен келiсемiз. Бiр жагынан, журу болып табы-

лады бeлiнбейтiн бул жеке мулшлк емес тэн, ал автордын eз ^у^ырынан мэжбYрлi тYPде бас тартуын болдырмау Yшiн занга ^у^^х^тын бeлiнбеуi енгiзiлген. Екiншi жагынан, еру кук;ыFынын ;олданылу мерзiмi айры;ша ^у^^х^тын ;олданылу мерзiмiне тен [4, 130 б.].

Интеллектуалды; ;ъзметпн нэтижесiне айры;ша ^у^ы^ты мурага алу туралы мэсе-ленi ;арау кезiнде жекелеген жагдайларда, айры;ша ^у^ы^ты екi немесе одан да ^п мурагерлер мурага алган кезде, орта; мура-герлiк жагдай туындауы мYмкiн екенiн еске-ру ;ажет [6, 67 б.]. Мурагерлердщ кeптiгi болган кезде мYлiк Yлестерге сэйкес бeлi-недi. Айры;ша ^у^ы^тын бeлiнбейтiндiгiн ескере отырып (ондагы eкiлеттiктер жиын-тыгынын болуына ;арамастан) осы жагдай-ларда Yлестердi бeлуге нус;ау айры;ша ^у^ы^ты ЖYзеге асыру нэтижесшде мурагерлер алган а;шалай ;аражатты (кiрiстердi) бeлуге багытталган нус;ау ретшде ;арасты-рылуы мYмкiн. тираждау-бас;а). Мурагер-лiк кезiнде айры;ша ^у^ы^ты жеке eкiлет-тiктерге бeлуге болмайды (мысалы, аударым ;у;ыгы бiр адамга, ал таралым ;у;ыгы екш-шiсiне бершген кезде). Айры;ша кук;ык;тын бeлiнбейтiндiгi онын мурагерлiк ерек-шелiгiн аны;тайды, eйткенi мурагерлер бул мYлiктiк ^у^ы^ты тек бiрлесiп ЖYзеге асыра алады. Мурагерлш бойынша eткен туындыны пайдалану жeнiндегi кез келген iс эрекеттер тек олардын барлы; мурагер-лердiн жалпы келiсiмiмен гана мYмкiн бола-ды [6, 68 б.]. Алайда, ^аза;станда айры;ша ^у^ы^тарды беру немесе иелштен шыгару толы; немесе iшiнара мYмкiн, сонды;тан айры;ша ^у^ы^тарга кiретiн eкiлеттiктердi мурагерлер бiрлесiп пайдалануы тиiс, ал eсиетте немесе мурагерлердiн келiсiмi бойынша айры;ша ;у;ы;ты жекелеген eкiлет-тiктерге бeлуге болады, осылайша айры;ша ^у^ы^ты пайдалану осындай eкiлеттiктерге сэйкес ЖYргiзiлуi мYмкiн.

Интеллектуалды; меншiк ^у^ырынын халы;аралы; жеке ^у^ы^пен eзара ю-;;и-мыл мэселелерiн, атап айт;анда зияткерлж меншiк ;у;ыгы Халы;аралы; жеке ^у^ы; институттарынын бiрi болып табылады, ол ;а;тыгыс нормаларын кeздейдi. Интеллек-

туалды; меншiк ЖYЙесi уза; уа;ыт бойы ^у^ы; саласы болды. К^р бул ЖYЙе эко-номикалы; дамыган елдердщ мYДдесi Yшiн локализацияланган кезде ол халы;аралы; сауданын, саяси жэне экономикалы; экспан-сиянын ;уатты ;уралына айналды [4, 330 б.]. Халы;аралы; ^у^ы^ты; ;атынастар тургы-сынан зияткерлiк меншш ЖYЙесi халы;а-ралы; жеке ^у^ы^^а жатады. Бул ТРИПС келiсiмiнде тшелей танылган: «зияткерлiк меншiк ^у^ыры-бул жеке ^у^ы;» [4, 10 б.].

Мундай жагдайларда зияткерлiк мен-шiк объектшерше ;атысты ;олданылатын ^у^ы^ты дурыс аны;тау ;ажетилЫ эр;ашан бар. ^Р АК 1120-бабына сэйкес зияткер-лiк меншш ^у^ы^тарына осы ^у^ы^тарды ;оргау суралатын елдiн ;у;ыгы ;олданыла-ды. ^Р Азаматты; кодексiнiн 1120-бабынын 2-тармагына сэйкес зияткерлш меншiкке eз нысанасы бар ;у;ы;тары бар шарттар осы бeлiмнiн шартты; мiндеттемелер туралы ережелерiне сэйкес ай;ындалатын кyк;ык;пен реттеледi6. Халы;аралы; жеке кук;ык;тын ;айнар кeзi болып табылатын зияткерлж меншiк ;у;ыгы саласында халы;аралы; конвенциялар мен шарттар бар, мысалы: 1883 жылгы Энеркэсiптiк меншiктi ;оргау туралы Париж конвенциясы, 1886 жылгы эдеби жэне ^ркем шыгармаларды ;оргау жeнiндегi Берн конвенциясы, 1891 жылгы Халы;аралы; белгiлердi тiркеу туралы Мадрид кел^м^ 1970 жылгы Патенттiк кооперация туралы Шарт, Еуразиялы; патентлк конвенция жэне т. б. со;тыгысу нормалары осы актiлерде ;амтылган. Берн конвенция-сында белгiленген ережелерден бас;а, ;оргау кeлемi, сондай-а; авторга онын ;у;ы;тарын ;оргау Yшiн усынылатын ;оргау ;уралда-ры тек ;оргау талап етшетш елдiн заннама-сымен реттеледь Будан Берн конвенциясы KYзет суралатын елдщ заннамасын со;тыгы-судан туындайды7. Будан Берн конвенциясы KYзет суралатын елдщ заннамасын со;тыгы-судан туындайды.

1883 жылгы Энеркэсiптiк меншiктi ;оргау туралы Париж конвенциясынын 6-бабы: «1. Тауар белгшерш беру жэне иркеу шарттары ода;тын эрбiр елiнде онын ултты; заннама-сымен ай;ындалады. 2. Алайда, Ода; елiнiн азаматы Ода;тын кез-келген бас;а елiнде жариялаган белпш шы;;ан елiнде жариялан-баган, тркелмеген немесе жанартылмаган деген негiзде ;абылдамауга немесе жарамсыз

го гп

0 ч

1

^

И I

о

>

З А

^

0

1

о

Д А

сг

О

ГО А

А

го о го

о

I ©

о

"О А

л

6 Казацстан Республикасыныц азалшттыц ко()ека (1999 ж. 1 шiлдедегi № 409-1) (ерекше бвлт) https://online.zakon.kz/ Document/?doc_id=51013880 (жYгiнген куни 24.06.2023 ж.)

7 Эдеби жэне квркем шыгармаларды коргау жвнiндегi Берн конвенциясы 1886 ж. // http://www.wipo.int/treaties/ru/text. jsp?file_id=283698. (жYгiнген кут: 24.06.2023 ж.)

ю о ю

со

со

CN О CN

0.

<

0_

0 ©

1

о

ш

о

ш IZ

<

ш н

о .0

<

о

о <

СО <

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

н

>

деп танута болмайды. 3. Ода;тын кез келген елiнде тиiстi тYPде тiркелген белгi Ода;тын бас;а елдершде, сонын iшiнде шывдан елiнде тркелген белгiлерден тэуелсiз ретiнде ;арас-тырылады»8. Демек, eтiнiм беру жэне тауар-лы; белгiнi тiркеу ;атынастары ода;тын улт-ты; заннамасымен реттеледi.

Интеллектуалды; меншiк саласындагы шартты; ;атынастарга келетш болса;, олар тараптар келiсiмiнiн ережелерiмен реттелу1 тиiс. Сонымен ;атар, б1р;атар галымдар-дын пiкiрiнше, авторлы; жэне саба;тас ;у;ы;тарды Энеркэсiптiк меншiк объек-тiлерiне ^у^ы^тарды беруден берудегi не-пзп айырмашылы; негiзiнен eнеркэсiптiк меншш ;у;ыгын ;оргаудын тiркеу ЖYЙесш-де жатыр, бул тиiстi объектiге ^у^ы^тарды берудi (берудi) ултты; патенттiк ведомство-ларда немесе халы;аралы; ведомствода тркеу ;ажеттЫгше экеп согады [7, 146 б.]. Каза;станда да осындай ережелер бар.

Интеллектуалды; меншiк ;у;ыгынын бiрегейлiгi енбек ;у;ыгына байланысты да кершедц бул эдетте енбек шартымен аньщта-латын ^змет™ туындылар мен ^змет-пк енертабыстардын режимiне ;а-

тысты, ал зияткерлiк меншiк объектiлерiн ;уру ;ызметкердщ енбек мiндеттерiне кiредi. КР Патенттiк Занынын 1-бабынын 7-1) тарма;шасына сэйкес eнеркэсiптiк меншiктiн ^ызметик объекилер^ызмет-кер eзiнiн ;ызметик мiндеттерiн немесе жумыс берушiнiн на;ты тапсырмасын орындау кезiнде жасаган енертабыстар, пайдалы модельдер, eнеркэсiптiк Yлгiлер9. КР Патентик Занынын 10-бабына сэйкес жумыс берушi де патент иеленушi бола ала-ды, ягни жумыскер eнеркэсiптiк меншштщ ^ызметик объектiсiн ;урган жэне осы объ-ектiнi патенттеген жагдайда, eнеркэсiптiк меншiктiн ^ызметик объектiлерiне ;оргау ;ужаттарына ;у;ы;тар, егер ол мен жумыскер арасындагы шартта eзгеше ^зделмесе, жумыс берушiге тиесiлi болады. КР Автор-лы; ^у^ы; жэне саба;тас ^у^ы^тар туралы занынын 14 бабына сэйкес автордын жумыс берушiнiн ;ызметик мiндеттерiн немесе ^ызметик тапсырмасын орындау тэртiбiмен жасалган туындыга (;ызметик туындыга) жеке мYлiктiк емес ;у;ыгы ^ызметик туын-дынын авторына тиесiлi болады. Кызметлк

туындыга мYлiктiк (айры;ша) ^у^ы^тар, егер ол мен автор арасындагы шартта eзге-ше кeзделмесе, жумыс беруш^е тиесiлi болады. Жумыс берушi ^ызметик туындыны кез келген пайдалану кезшде eзiнiн атауын ^рсетуге не осындай нус;ауды талап етуге ^у^ылы10 . Алайда ^змет™ туындыларга айры;ша (мYлiктiк) ;у;ы;тар ;ызметкер-ав-торга тиесiлi болатын ерекшелiктер бар, бул туралы атап айт;анда аталган Заннын 14-ба-бынын 5-тармагында кeрсетiлген. Эдетте, ^ызметик туындыларга жеке мYлiктiк емес ^у^ы^тар автор-;ызметкерге тиесiлi.

«Селекциялы; жетiстiктердi ;оргау туралы» КРЗ 13-бабынын 4-тармагында, егер селекциялы; жетiстiктi ;ызметкер ;ызметпк тапсырманы немесе ;ызметпк мшдеттерд1 орындау кезiнде ;урган, аныщтаган немесе шыгарган болса, патент жумыс беруш^е берiледi делiнген. «Интегралды микросхе-малар топологияларын ;оргау ту-

ралы» КРЗ 9-бабынын 1-тармагына сэйкес, егер ол мен автор арасындагы шартта eзгеше кeзделмесе, жумыс берушшщ ^ызметик мш-деттерiн немесе на;ты тапсырмасын орындау тэртiбiмен ;урылган топологияга айры;ша ^у^ы; жумыс берушiге тиесЫ болады.

Интеллектуалды; меншiк саласындагы жогарыда аталган зандардын барлы; норма-лары бланкетик болып табылады, ягни олар зияткерлш шыгармашылы; ;ызмет нэтиже-лершщ автор-;ызметкерлерше сыйа;ы мeл-шерi мен оны тeлеу мерзiмдерi мэселелерiн реттейтш бас;а заннамалы; актiлерге сш-теме жасайды. Атап айт;анда, 2015 жылгы 31 ;азандагы № 381-V «Гылыми жэне (немесе) гылыми-техникалы; ;ызмет нэтиже-лерiн коммерцияландыру туралы» КР Занынын 13-бабы автор-;ызметкерлерге сыйа;ы тeлеудiн тYрлi негiздерi мен тшсшше мeл-шерi мен мерзiмдерiн мздейдь

Будан шыгатыны, кызметтiк туындылар мен ^ызметик eнертабыстарFа ;атысты ;а-тынастар жумыс берушi мен ;ызметкер ара-сындагы ;атынастардын мэнi ретiнде эрекет етед^ алайда енбек заннамасымен реттел-меген ;атынастарга азаматты; заннаманын нормалары ;олданылатынын есте устаган жeн, ягни осы объектiлерге ;атысты ;аты-настарга зияткерлiк меншiк туралы зандар ;олданылады.

0

1

s ^

н

о

ш ш

8 Онеркэаптж меншiктi цоргау жвнiндегi Париж конвенциясы (1883 жьыгы 20 наурыз) // http: //www.wipo.int /edocs/ lexdocs/ treaties/ru /paris/trt_paris_001ru.pdf. (жYгiнген кунг. 24.06.2023 ж.)

9 «К,азацстан Республикасыныц Патент зацы» К^азацетан Республикасыныц 1999 ж. 16 шыдедея № 427-I Зацы https: //online.zakon.kz/Document/ ?doc_id=51013991 #activate_doc=2. (жYгiнген Ky^i: 24.06.2023 ж.)

10 Авторлыц куцыц жэне сабацтас цуцыцтар туралы 1996 ж. 10 маусымдагы № 6-IКазацстан Республикасыныц Зацы. https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=51005798 (жYгiнген кунг. 24.06.2023 ж.)

Интеллектуалды; меншш ;у;ыгы отба-сы ;у;ыгымен де eзара байланысты. Атап айт;анда, «Неке (ерл^затштылы;) жэне отбасы туралы» ^Р Кодексiнiн 33-бабынын 2-тармагына сэйкес неке (ерл^затштылы;) кезiнде ерлi-зайыптылар тап;ан мулшке ер-лi-зайыптылардын эр;айсысынын енбек ;ы-зметiнен, кэсiпкерлiк ;ызметтен жэне зият-керлiк ;ызмет нэтижелерiнен тYCкен табыс-тарынын сомалары жатады. ^Р «Неке (ер-л^затштылы;) жэне отбасы туралы» Кодек-сiнiн 39 -9 неке шартында мYлiктiк ;у;ы;-тардын, онын iшiнде зияткерлiк мен-шiк ;у;ыгынын объектiлерiне айры;ша ^у^ы^тардын режимiн белгшейтш шарттар белгiленуi мYмкiн. Осы Кодекстщ 66-ба-бына сэйкес бала мYлiктiк ^у^ы^тарга ие, мысалы, eзi ;урган зияткерлiк меншiк объ-ектiлерiне айры;ша ^у^ы^тарга ие. Мэселе мынада, бала кэмелетке толганга дейiн оган тиесШ айры;ша ^у^ы^ты онын занды eкiлi ЖYзеге асырады.

Интеллектуалды; меншiк ;у;ыгы жэне кэсiпкерлiк ;у;ы; монополистiк взмети, жосы;сыз бэсекелестiктi реттеу, инноваци-ялы; взмети мемлекеттiк ;олдау бeлiгiнде eзара ю-;имыл жасайды. Айры;ша ;у;ы;-бул иесiнiн зияткерлiк меншiк объектiсiн занды непзде монополиялы; пайдаланудан туратын жэне ;оргауга жататын абсолютт субъективтi мYлiктiк ;у;ы;. Демек, мундай ^у^ы^тын эксклюзивтшЫ дэл осы зияткер-лiк ;ызмет нэтижесiн монополиялы; пайда-лану болып табылады. Бул ретте интеллек-туалды; меншiк объектiсiн пайдалану ^у^ы; иесшщ келiсiмiмен гана мYмкiн болады, эйт-песе бул онын айры;ша ^у^ы^тарын бузу болып саналады жэне ол ;оргаудын белгiлi бiр тэсiлдерiн ;олдануга жэне eз ^у^ырыи ;оргау Yшiн сот;а немесе уэкiлеттi органга ЖYгiнуге ;у;ылы.

Интеллектуалды; ;ызмет нэтижелерiне айры;ша ^у^ы; абсолюттi болып табылады, ягни ;у;ы; иеленушiнiн осы ^у^ы^тарды ЖYзеге асыруга жэне iске асыруга монопо-лиясы бар [8]. С.А. Паращук мэлiмдеген-дей, кейбiр айры;ша ;у;ы;тар уа;ытша монополиялар болып табылады, ягни олар занда кeзделген мерзiмдер шегшде эрекет етедi, содан кейiн объектiлердi кез келген адамдар кедергiсiз жэне eтеусiз пайдалана алады (мысалы, патент жэне т. б.) [9, 84 б.]. Бiз интеллектуалды; меншiк объектшерше айры;ша ;у;ы; ^у^ы; иеленушiнiн белгЫ бiр мерзiм iшiнде эрекет ететш жэне занна-мамен, атап айт;анда пп-да ру;сат етiлген монополиясы болып табылатындыгына

осы ^з^растен келiсемiз. КР Кэсiпкерлiк кодексiнiн (будан эрi - ^Р КК) 15-тарауы-нын (монополиста ;ызмет) 169-бабы 2-тар-магынын 2-тармагында нары; субъектiлерi арасындагы тыйым салынган тiк кел^м-дерге сатып алушынын тауарларды тауар белгiсiмен не сатушыны немесе дайында-ушыны дараландырудын eзге де ;уралымен сатуды уйымдастыру туралы кел^мдер жатпайтыны кeзделген. ^Р КК 169-бабы-нын 6-тармагы 3-тарма;шасына сэйкес, егер осындай нары; субъектiлерiнiн бiрi бас;а нары; субъектiсiне ;атысты ба;ылау бел-гiлесе, сондай-а; мундай нары; субъектшер1 бiр тулганын ба;ылауында болса, ягни, бэсекелестiкке ;арсы келiсiмдерге тыйым салу адамдардын бiр тобына юретш нары; субъектiлерi арасындагы келiсiмдерге ;ол-данылмайтыны аны;талды. ба;ылау деп жеке немесе занды тулганын тiкелей немесе жанама тYPде (занды тулга ар;ылы немесе бiрнеше занды тулга ар;ылы) келесi бiр немесе бiрнеше эрекеттер ар;ылы бас;а занды тулга ;абылдаган шешiмдердi аны;тау мум-кшдЫ тYсiнiледi:

- нары; субъектiлерiнiн кэсшкерлш ;ыз-метiн ЖYргiзу шарттарын ай;ындау немесе осы нары; субъектiлерiне мемлекетик-же- Е кешелiк эрiптестiк шартына, кешендi кэсiп- Т керлiк лицензияга (франчайзинг), лицензи- К ялы; шарт;а немесе ^у^ы; иеленушi (;у;ы; и иеленушi уэкiлеттiк берген тулга) мен на- С ры; субъектiлерi арасындагы тауарды тауар т белгiсiмен немесе eзге де ;уралмен сатуды Т уйымдастыру туралы eзге де келiсiмге сэй- 3 кес орындау Yшiн мшдети нус;аулар беру К ;у;ыгын алу авторлы; ^у^ы; иесiн даралау. Н ^Р КК 169-бабынын 7-тармагында ^л- а денен, тiк жэне eзге де келiсiмдерге тыйым е салу жeнiндегi талаптар зияткерлiк ;ызмет Ь нэтижелерiне айры;ша ;у;ы;тарды ЖYзе- Т ге асыру туралы келiсiмдерге жэне оларга А тенестiрiлген занды тулганы дараландыру ^ ;уралдарына, мундай кел^мдер бэсекеле- А стiктi шектеуге немесе жоюга экеп со;паган о немесе экеп со;тырмаган жагдайда тауар- о ларды дараландыру ;уралдарына ;олданыл- и майды деп кeзделген. ©

К^огамды; ;атынастарды азамат- р тык-кукыктык реттеудщ негiзгi ;агида- А сы-контрагенттердi, Шарт талаптарын, ер- И кiн кэсшкерлши жэне бас;аларды еркiн р тандауда кeрiнетiн келiсiм-шарт еркiндiгi. № Эрине, зияткерлiк меншiк объектiлерi айна- ( лымынын негiзгi саласы кэсiпкерлiк болып ) ;ала бередi. Сонымен бiрге, бул еркiндiк абсолюттi емес, eйткенi ^Р Азаматты; ко- 3

деканщ П^быта cэйкec, зaн,ды бэ^ке-леоикл шектеуге нeмece жоюFa, нeгiзciз apтыкшылыктap aлyFa, тyтынyшылapдын к¥кыктapы мен зaн,ды мYДдeлepiнe нук^н кeлтipyгe бaFыттaлFaн монополиялык жэне кез келген eзгe кызметке жол бepiлмeйдi. ^Р AK 11-бaбынын, 2-тapмaFындa зaн,нa-мaлык aктiлepдe ^зделген жaFдaйлapды KOCпaFaндa, кэciпкepлepдш, бэceкeлecтiктi шектеу мaкcaтындa aзaмaттык к¥кыктapды пaйдaлaнyынa жол бepiлмeйдi, онын, iшiндe:

1. Зaн,ды бэceкeлecтiктi шектеуге нeмece жоюFa, непзаз apтыкшылыктap anyFa, туты-нymылapдын, куку^^ы мен зaн,ды мYддe-лepiнe кыcым жacayFa бaFыттaлFaн монопо-лиcтiк жэне кaндaй болca дa бacкa кызметке жол бepiлмeйдi.

2. 3aR кyжaттapындa кeздeлгeн pe^ тepдi коcпaFaндa, кэciпкepлepдш, aзaмaттык кyкыктapды бэceкeлecтiктi шектеу MaKca-тындa пaйдaлaнyынa, шнын, iшiндe, yKcac кэciпкepлiк кызмет ЖYpгiзyшi aдaмдapдын бaFa, pыноктapды бeлicy, бacкa кэciпкepлepдi anacray тypaлы жэне бэceкeлecтiктi eдэyip шектейтш eзгe де жaFдaйлap rypaлы кел^м-дep жacacyынa жэне олapды оpындayынa;

3. yкcac кэciпкepлiк кызмет ЖYpгiзyшi g aдaмнын, жэне 'тyтынymылapдын, зaн,ды MYД-¿5 дeлepiнe кыcым ^pce'iyre бaFыrтaлFaн тepic ь пиFылды эpeкeттep жacayынa (тepic пиFылды

бэ^^лес^), aтaп aйткaндa, тyтынyшылap-ды бacкa кэciпкepдш, тayap дaйындayшыcы, g дaйындay мaкcaты, эдici мен оpны, caпacы ^ жэне eзгe де KaOTexrepi жeнiнeн шaтacтыpy ^ ap^rnbi, тayapлapды жapнaмaлык жэне eзгe ° де aкпaparтa эдeпciздiкпeн caлыcтыpy, бeтeн ^ тayapдын, cыpткы бeзeндipiлyiн кeшipiп any >s apкылы жэне бacкa дa эдicтepмeн шaтacты-аз pybrna жол бepiлмeйдi11. m К^Р ЛПК-нщ 177-бaбы тayapлapды, жумы-^ ш^ды, кepceтiлeтiн кызмerтepдi, cондaй-aк s Aвтоpлык кукык объeктiлepiн дapaлaндыpy

кypaлдapын зaн,cыз пaйдaлaнy rYpiндe ЖYзe-о ге acыpылyы мYмкiн жоcыкcыз бэ^^лес^ ¡Ü уымын бepeдi.

te Жо^^ыз бэceкeлecтiктeн коpFay кукыгы-о m кeлeтiн болcaк, бул cyбъeктивтi aзaмaттык о кукык В.И. Еpeмeнко aтaп eткeндeй, ол зaн,-ды монополиялapдын, кypaмынa кipмeйдi < [10, 17 б.].

н Кукыктык perтey эдiciнe кeлeтiн болcaк, н бул жepдe Л.В. Щepбaчeвaнын, ycтaнымы

л

s

s л H

о

ш

ш 11 Kaзaцcmaн Pecпyбликacыныц Азaл^ammыц коечка 1994 ж docs/K940001000 #z11. (жугтгт кунг: 24.06.2023 ж.)

дypыc, онын, т^^ше, зияткepлiк кукыкга диcпозитивтiлiк пpинципi aзaмarтык кукыккя дa, зeprтeлeтiн K¥paмдac caлaFa дa тэн pyкcaт eтiлгeн perтeyгe бaйлaныcты импepaтивтi ноpмaлapдa дa кepiнeдi, eйткeнi интеллекту-aлды кaтынacтap жеке aдaммeн тыгыз бaй-лaныcтa болFaндыктaн тepeн, нeгiздepгe эcep eтeдi aдaмнын, ойлayы мен шыFapмaшылыFы жэне олapFa мемлекет тapaпынaн apaлacy Ka-тaн, шeктeлyi кepeк [11, 23 б.].

Корытынды

O^i тaлдayды ЖYpгiзe отыpып, мен интел-лeктyaлдык мeншiк кукыгыныц бipeгeйлiгiн aтaп eткiм кeлeдi, ceбeбi онын, мшдет! icкe acыpылFaн ойлap мен идeялapFa кукыктык фоpмa бepy, aл aдaм мYмкiндiктepiнiн, шeгiн шектеу мYмкiн eMec. Жaн,a жэне интеллек-тyaлды TOpce жacayFa кaбiлeттi aкыл болFaн кезде, бул caлa эpдaйым aкыл-ойдын, шен,-бepi мен мYмкiндiктepiн кен,ейте отыфып, yneMi дaмып отыpaды. Ocылaйшa, интел-лeктyaлдык мeншiк кукыгы жеке мYДдeлepдi кaмтaмacыз eтiп кaнa коймaй, шнымен 6ÍP-ге мeмлeкeттiк жэне коFaмдык бacтaмaлapFa кукыктык колдay кepceтe aлaды, жэне де жеке жэне коFaмдык кукык caлaлapымeн тыFыз бaйлaныcтa болaды.

Бул peттe интeллeктyaлдык кызмет кукыгыныц жеке кукыктык тaбиFaты 6íp мэн-дi жэне кумэн тyдыpмaйды, cондыктaн интел-лeктyaлдык мeншiк кукыгы M^m^rn (aйpык-ma) жэне жеке M^m^rn eMec к¥кыктapдын жиынтыFы peтiндe жеке кукыктын, бapлык кypaмдac caлaлapымeн жэне инcтитyттa-pымeн eзapa бaйлaныcты. Бул кypaмдac caлa-нын, жеке кукык caлaлapымeн тыFыз бaйлa-ныcы интeллeктyaлдык кызмет кукыгыныц ноpмaлapынcыз ойлay ^оцеа eзгe caлaлap-дa коFaмдык кaтынacтapды rypaктылык пен ceнiмдiлiктi кaмтaмacыз ету мYмкiн емеаи-гiмeн тYciндipiлeдi.

Ocылaйшa, зияткepлiк мeншiк кукыгы aзa-ManbiK кукыкпен, онын, iшiндe: мiндerтeмe кукыгы (шaprтык жэне шaprтaн тыc мшдет-тeмeлep), мypaгepлiк кукык, отбacы кукыгы, хaлыкapaлык жеке кукык, ен,бек кукыгымен eзapa тыFыз бaйлaныcтa. Бул бaйлaныc зият-кepлiк мeншiк кукыгы тeоpияcын жэне оны KOлдaнy ^a^^a^i^iR ayкымын кен,ейтед1 жэне толыктыpaды.

ыгы 27 жeлmоцcaндaгы № 268-XIII. https://adilet.zan.kz/kaz/

ЭДЕБИЕТТЕР

1. Амангельды А.А. Взаимодействие права интеллектуальной собственности с отраслями публичного и частного права // Патенты и лицензии. Интеллектуальные права. № 7. 2018. С. 66-75.

2. Амангельды А.А. Право интеллектуальной собственности Республики Казахстан на современном этапе. Автореферат на соискание ученой степени д.ю.н. по специальности 12.00.03. М., 2015 // https://lawtheses.com/pravo-intellektualnoy-sobstvennosti-respubliki-kazahstan-na-sovremennom-etape#1

3. Гражданское право: учеб. в 3 т. Т.3. / Отв. ред. В.П. Мозолин. - 2 -е изд., перераб. и доп. - М.: Проспект, 2012. - 963 с.

4. Судариков С.А. Право интеллектуальной собственности: учеб. - М.: Проспект, 2009. - 367 с.

5. Амангельды А.А. Внедоговорные обязательства в праве интеллектуальной собственности //Патенты и лицензии. Интеллектуальные права. № 7. 2017. С. 57-70.

6. Наследование интеллектуальных прав по российскому законодательству: учебное пособие для магистров / Отв. ред. Л.А. Новоселова. - М.: Проспект, 2017. - 110 с.

7. Основные проблемы охраны интеллектуальной собственности в международном частном праве: учебное пособие для магистров / О.В. Луткова, Л.В. Терентьева, Б.А. Шахназарова. - М.: Проспект, 2017. - 206 с.

8. Амангельды А.А. Антимонопольное законодательство и защита исключительных прав //Патенты и лицензии. Интеллектуальные права. № 1. 2017. С. 70-77.

9. Паращук С.А. Конкурентное право (правовое регулирование конкуренции и монополии). Учебно-практическое пособие. - М.: Городец, 2002. -413 с.

10. Еременко В.И. Недобросовестная конкуренция и интеллектуальная собственность //Законодательство и экономика. - № 6. - 2014. - С. 7 - 23.

11. Щербачева Л.В. Гражданско-правовая регламентация интеллектуальной собственности в России на современном этапе: монография. - М.: ЮНИТИ-ДАНА: Закон и право, е 2014. - 143 с. Т

Н

REFERENCES

1. Amangel'dyA.A. Vzaimodeystviyeprava intellektual'noysobstvennostis otraslyami publichnogo i chastnogoprava //Patenty i litsenzii. Intellektual'nyyeprava. № 7. 2018. S. 66-75.

2. Amangel'dy A.A. Pravo intellektual'noy sobstvennosti Respubliki Kazakhstan na sovremennom etape. Avtoreferat na soiskaniye uchenoy stepeni d.yu.n. po spetsial'nosti 12.00.03. M., 2015 £

3. Grazhdanskoyepravo: ucheb. v 3 tomakh. T.3. /Peresm. izd. V.P. Mozolin. - 2-ye izd., pererab. o i dop. - M.: Prospekt, 2012. - 963 s. o

4. Sudarikov S.A. Pravo intellektual'noy sobstvennosti: ucheb. - M.: Prospekt, 2009. - 367 s. TT

5. Amangel'dy A.A. Vnedogovornyye obyazatel'stva v prave intellektual'noy sobstvennosti // ™ Patenty i litsenzii. Intellektual'nyye prava. № 7. 2017. S. 57-70. C

6. Nasledovaniye prav intellektual'noy sobstvennosti po rossiyskomu pravu: uchebnik dlya A magistrov /Pod red. izd. L. A. Novoselov. - M.: Prospekt, 2017. - 110 s. s

7. Osnovnyye problemy zashchity intellektual'noy sobstvennosti v mezhdunarodnom chastnom prave: uchebnik dlya magistrov / O.V. Lutkova, L.V. Terent'yeva, B.A. Shakhnazarov. - M.: Prospekt,

>

g

2017. - 206 s. g

о

8. Amangel'dy A.A. Antimonopol'noye zakonodatel'stvo i zashchita isklyuchitel'nykh prav // Patenty i litsenzii. Intellektual'nyye prava. № 1. 2017. S. 70-77.

9. Parashchuk S.A. Konkurentnoye pravo (pravovoye regulirovaniye konkurentsii i monopolii). Uchebno-prakticheskoye rukovodstvo. - M.: Gorodets, 2002. - 413 s.

10. Yeremenko V.I. Nedobrosovestnaya konkurentsiya i intellektual'naya sobstvennost' // Zakonodatel'stvo i ekonomika. - № 6. - 2014. - S. 7 - 23.

11. Shcherbacheva L.V. Grazhdansko-pravovoye reglamentacija intellektual'noy sobstvennosti v Rossii na sovremennom etape: monografiya. - M.: YUNITI-DANA: Pravo i Pravo, 2014. - 143 s.

л ©

о

s

А JZ

"D

ho о ho

со

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.