CC BY
0INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Original paper
© D.M. Ravshanov1^_
1 Denov tadbirkorlik va pedagogika instituti, Denov, O'zbekiston
Annotatsiya
KIRISH: bilamizki, kreativlik zamonaviy jamiyatda muvaffaqiyatning muhim omillaridan biridir. U yangi va innovatsion yechimlarni topish, muammolarni hal qilish va yangi g'oyalarni yaratish qobiliyatini o'z ichiga oladi. Ushbu maqolada kreativlikni rivojlantirishning uslubiy asoslari tahlil qilinib, bu jarayonni qo'llab-quvvatlash uchun innovatsion yondashuvlar ko rib chiqilgan. Hamda mazkur maqolada talabalarda kreativ kompetentlikni rivojlantirish borasida olimlarimizning qarashlari va istiqboli haqida so'z boradi. Shuningdek innovatsion yondashuv asosida bo lajak pedagoglarning kreativligini rivojlantirishning nazariy va metodologik asoslarini tahlil qilinadi. Zamonaviy ta'lim muhitida samarali ishlash uchun zarur bo'lgan asosiy raqamli kompetensiyalar va pedagogik texnologiyalar ko rib chiqilgan. Shuningdek, ushbu sohada qo llaniladigan metodologik yondashuvlar va ta'lim sifatini oshirish usullari muhokama qilingan. Maqola keng auditoriya uchun mo'ljallangan.
MAQSAD: innovatsion yondashuv asosida talabalar kreativ kompetentlikni rivojlantirishning uslubiy asoslari haqida so'z yuritishdan oldin, avvalo, ushbu asosiy tushunchalarni aniqlab olish kerak: innovatsion yondashuv, kreativ kompetentlik, va uslubiy asoslar. Innovatsion yondashuv — bu yangi fikrlar, usullar va texnologiyalarni ta'lim jarayoniga joriy qilishdir. Bu yondashuv talabalarning o'z-o'zini rivojlantirishiga, mustaqil fikrlashiga va zamonaviy muammolarni hal qilishda ijodiy yondashuvga undaydi.
MATERIALLAR VA METODLAR: talabalarda kreativ kompetentlikni rivojlantirishda foydalaniladigan materiallar va metodlar innovatsion yondashuvga asoslangan bo'lib, talabalarning ijodiy salohiyatini ochishga va ularni zamonaviy talablarga mos ravishda tayyorlashga qaratilgan. Quyida bu jarayonda qo'llaniladigan materiallar va metodlar haqida batafsil ma'lumot beriladi.
-elektron kitoblar va maqolalar: Kreativ fikrlash va ijodiy muammolarni hal qilish haqida turli elektron manbalar.
-ta'lim platformalari: Coursera, Udemy, edX kabi platformalar, bu yerda talabalarning kreativ kompetentliklarini rivojlantirishga yo'naltirilgan kurslar mavjud.
-interaktiv ta'lim dasturlari: Duolingo, Khan Academy, va boshqa interaktiv o'quv platformalari.
Ilmiy-nazariy va metodik jurnal ISSN 2992-9024 (online)
Научно-теоретический и методический журнал 2024, №5
Scientific theoretical and methodical journal
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Yuqorida keltirilgan materiallar va metodlar innovatsion yondashuv asosida talabalar kreativ kompetentliklarini rivojlantirishga yordam beradi. Bu usullar talabalarning ijodiy fikrlash qobiliyatlarini oshirish, murakkab muammolarni hal qilish qobiliyatlarini rivojlantirish va ularni zamonaviy talablar asosida tayyorlashga qaratilgan.
MUHOKAMA VA NATIJALAR: innovatsion metodlarni qo'llash talabalarning o'qishga bo'lgan qiziqishini oshirdi. Interaktiv va muammoli ta'lim metodlari, guruhiy ishlash va rol o'yinlari orqali talabalar darslarga faolroq jalb qilindi. Bu, o'z navbatida, ularning o'rganish jarayonida ishtirok etish darajasini ko'tardi. Innovatsion texnologiyalar va muammoli ta'lim metodlari talabalarning ijodiy fikrlash qobiliyatlarini sezilarli darajada rivojlantirdi. Case-study va loyiha asosida o'qitish talabalarni yangi va samarali echimlarni izlashga undadi, bu esa ularning kreativ kompetentliklarini oshirdi.
XULOSA: innovatsion yondashuv asosida talabalar kreativ kompetentliklarini rivojlantirish bo'yicha olib borilgan tadqiqotlar va amaliyotlar natijasida talabalarning ijodiy fikrlash qobiliyatlari, akademik natijalari va zamonaviy muammolarni hal qilish qobiliyatlari sezilarli darajada yaxshilandi. Bu yondashuvlar talabalarning kelajakdagi professional faoliyatlariga tayyorgarlik ko'rish va zamonaviy jamiyatda muvaffaqiyatli bo'lishlariga katta hissa qo'shdi.
Kalit so'zlar: raqamli integratsiya, innovatsiya, kompetentlik, kreativlik, metodologik yondashuv, ta'lim dasturlarining innovatsiyasi, masofaviy o'qitish platformalari.
Iqtibos uchun: Ravshanov D.M. Innovatsion yondashuv asosida talabalarda kreativ kompetentlikni rivojlantirishning uslubiy asoslari. // Inter education & global study. 2024. №5. B.89-99.
МЕТОДИЧЕСКИЕ ПРИНЦИПЫ РАЗВИТИЯ ТВОРЧЕСКОЙ КОМПЕТЕНТНОСТИ СТУДЕНТОВ НА ОСНОВЕ ИННОВАЦИОННОГО ПОДХОДА_
© Д.М. Равшанов н
1 Институт предпринимательства и педагогики Денова, Денов, Узбекистан_
Аннотация
ВВЕДЕНИЕ: мы знаем, что творчество является одним из важных факторов успеха в современном обществе. Это включает в себя способность находить новые и инновационные решения, решать проблемы и создавать новые идеи. В данной статье анализируются методологические основы развития креативности и рассматриваются инновационные подходы к поддержке этого процесса. Также в данной статье рассказывается о взглядах и взглядах наших ученых на развитие творческой компетентности у студентов. Также на основе инновационного подхода анализируются теоретико-методологические основы развития творческих способностей будущих педагогов. Рассмотрены основные цифровые компетенции и педагогические технологии, необходимые для эффективной работы в современной образовательной среде. Также обсуждались методологические
© intereduglobalstudy.com
2024, ISSUE 5
ISSN 2992-9024 (online) 2024, №5
Ilmiy-nazariy va metodik jurnal Научно-теоретический и методический журнал Scientific theoretical and methodical journal
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
подходы, используемые в этой области, и методы повышения качества образования. Статья предназначена для широкой аудитории.
ЦЕЛЬ: прежде чем говорить о методических основах развития творческой компетентности студентов на основе инновационного подхода, необходимо определить следующие основные понятия: инновационный подход, творческая компетентность и методические основы. Инновационный подход - это внедрение в учебный процесс новых идей, методов и технологий. Такой подход побуждает студентов к саморазвитию, самостоятельному мышлению и творческому подходу к решению современных проблем.
МАТЕРИАЛЫ И МЕТОДЫ: материалы и методы, используемые при развитии творческой компетентности студентов, основаны на инновационном подходе, направленном на раскрытие творческого потенциала студентов и подготовку их в соответствии с современными требованиями. Материалы и методы, используемые в этом процессе, подробно описаны ниже.
-Электронные книги и статьи: различные электронные ресурсы о творческом мышлении и творческом решении проблем.
- образовательные платформы: такие платформы, как Coursera, Udemy, edX, где есть курсы, направленные на развитие творческих компетенций студентов.
- интерактивные образовательные программы: Duolingo, Khan Academy и другие интерактивные образовательные платформы.
Вышеупомянутые материалы и методы способствуют развитию творческих компетенций студентов на основе инновационного подхода. Эти методы направлены на повышение навыков творческого мышления студентов, развитие их способности решать сложные задачи и подготовку их с учетом современных требований.
ОБСУЖДЕНИЕ И РЕЗУЛЬТАТЫ: использование инновационных методов повысило интерес студентов к обучению. Благодаря интерактивным и проблемным методам обучения, групповой работе и ролевым играм учащиеся более активно участвовали в уроках. Это, в свою очередь, расширило их участие в процессе обучения. Инновационные технологии и проблемно-ориентированные методы обучения существенно развили творческое мышление учащихся. Кейс-стади и проектное обучение стимулировали студентов к поиску новых и эффективных решений, что повышало их творческую компетентность.
ЗАКЛЮЧЕНИЕ: в результате проведенных исследований и практик по развитию творческих компетенций студентов на основе инновационного подхода значительно улучшились навыки творческого мышления студентов, академические результаты и способность решать современные задачи. Данные подходы во многом способствовали подготовке студентов к будущей профессиональной деятельности и достижению успеха в современном обществе.
© intereduglobalstudy.com
2024, ISSUE 5
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Ключевые I слова: цифровая интеграция, инновации, компетентность, креативность, методический подход, инновационность образовательных программ, платформы дистанционного обучения.
METHODOLOGICAL PRINCIPLES FOR DEVELOPING STUDENTS' CREATIVE COMPETENCE BASED ON AN INNOVATIVE APPROACH_
© Ravshanova M. Dilshod1®
1Denov Institute of Entrepreneurship and Pedagogy, Denov, Uzbekistan_
Annotation
INTRODUCTION: we know that creativity is one of the important factors for success in modern society. This includes the ability to find new and innovative solutions, solve problems and create new ideas. This article analyzes the methodological foundations for the development of creativity and discusses innovative approaches to supporting this process. This article also talks about the views and opinions of our scientists on the development of creative competence in students. Also, based on an innovative approach, the theoretical and methodological foundations for the development of creative abilities of future teachers are analyzed. The basic digital competencies and pedagogical technologies necessary for effective work in the modern educational environment are considered. Methodological approaches used in this area and methods for improving the quality of education were also discussed. The article is intended for a wide audience.
AIM: before talking about the methodological foundations for the development of students' creative competence based on an innovative approach, it is necessary to define the following basic concepts: innovative approach, creative competence and methodological foundations. An innovative approach is the introduction of new ideas, methods and technologies into the educational process. This approach encourages students to self-development, independent thinking and a creative approach to solving modern problems.
MATERIALS AND METHODS: materials and methods used in developing students' creative competence are based on an innovative approach aimed at unlocking the creative potential of students and preparing them in accordance with modern requirements. The materials and methods used in this process are described in detail below.
-E-Books and Articles: Various electronic resources on creative thinking and creative problem solving.
Для цитирования: Равшанов Д.М. Методические принципы развития творческой компетентности студентов на основе инновационного подхода. // Inter education & global study. 2024. №5. С. 89-99.
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
- educational platforms: platforms such as Coursera, Udemy, edX, where there are courses aimed at developing the creative competencies of students.
- interactive educational programs: Duolingo, Khan Academy and other interactive educational platforms.
The above-mentioned materials and methods contribute to the development of students' creative competencies based on an innovative approach. These methods are aimed at enhancing students' creative thinking skills, developing their ability to solve complex problems and preparing them to meet modern requirements.
DISCUSSION AND RESULTS: The use of innovative methods increased students' interest in learning. Through interactive and problem-based learning methods, group work and role-playing, students participated more actively in lessons. This, in turn, increased their participation in the learning process. Innovative technologies and problem-based teaching methods have significantly developed the creative thinking of students. Case studies and project-based learning stimulated students to find new and effective solutions, which increased their creative competence.
CONCLUSION: as a result of the research and practices carried out to develop students' creative competencies based on an innovative approach, students' creative thinking skills, academic results and ability to solve modern problems have significantly improved. These approaches greatly contributed to preparing students for future professional activities and achieving success in modern society.
Key words: digital integration, innovation, competence, creativity, methodological approach, innovativeness of educational programs, distance learning platforms.
Zamonaviy jamiyatning tezkor rivojlanishi va texnologik yangilanishlar, ta'lim sohasida ham katta o zgarishlarni talab qilmoqda. Xususan, bo lg usi pedagoglarning kreativ kompetentligini rivojlantirish ularning kasbiy faoliyatida muhim ahamiyat kasb etadi, chunki bu kompetensiyalar zamonaviy o qitish metodlarini qo'llash va ta'lim sifatini oshirish imkonini beradi. Shu sababli, bo lajak pedagoglarda raqamli kompetensiyalarni rivojlantirish, ularni zamonaviy talim muhitiga moslashtirish va o'quvchilarning o'rganish jarayonini yaxshilash uchun zarur shartlarni yaratish muhimdir. Zamonaviy talim tizimida talabalarni kreativ va innovatsion fikrlashga o'rgatish muhim vazifa hisoblanadi. Kreativ kompetentlik - bu talabalarning yangiliklarga ochiqligi, muammolarni ijodiy yondashuv bilan hal qilish qobiliyati va yangi g'oyalarni ishlab chiqish qobiliyatidir. Ushbu maqolada innovatsion yondashuv asosida talabalarda kreativ kompetentlikni rivojlantirishning uslubiy asoslari tahlil qilinadi. Qolaversa, talim-tarbiya jarayonlarida milliy va zamonaviy texnologiyalarni integratsiyalash, ma'lum bo'limlarga amal qilish uchun hamda talabga mos ta lim tizimini yangilash uchun bir necha mavzular mavjud. Integratsiya, milliy va
For citation: Ravshanova M. Dilshod. (2024) 'Methodological principles for developing students' creative competence based on an innovative approach', Inter education & global study, (5), pp. 89-99. (In Uzbek).
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
zamonaviy texnologiyalarni yangilash, ta'limning sifatini oshirish va talabga mos o'quv chegaralarini ishlab chiqishda ko'p tajriba va faollikni ta'minlaydi. Bu bo'yicha amalga oshirilayotgan ilovalar va texnologiyalar ko plikda variantlarga ega bo'lib, bir necha jabhalarda amalga oshiriladi.
Kompetentlik zamonaviy ta'lim tizimida talab qilinadigan asosiy ko'nikmalardan biridir. Bu, odatda, bilim, ko'nikma va munosabatlarning muayyan sohada samarali harakat qilish uchun zarur bo'lgan integratsiyasini anglatadi. Ushbu maqolada kompetentlikni rivojlantirishning uslubiy asoslari tahlil qilinadi va bu jarayonni amalga oshirishda innovatsion yondashuvlar ko'rib chiqiladi.
Jamiyatning yangilanishi ta'lim-tarbiya tizimini o'zgarishini, unga yangicha yondoshuv hamda yangicha munosabatni talab qiladi. Bo'lajak mutaxasislarga sifatli ta'lim va tarbiya berish, bilim, ko'nikmalarini har tomonlama egallashlariga, kelajakda o'z sohasining yetuk mutaxasisi bo'lishlarida hamda o'quv fanlarini o'zlashtirib borishlariga yengillik yaratish bugungi kunda dolzarblik kasb etadi.
Mamlakatimizda kadrlar tayyorlash va ta'limni tashkil etishning jahon standartlariga javob beradigan samarali tizimi yaratildi va bugungi kunda ham oliy ta'limni modernizatsiyalashga davlat siyosatining ustuvor yo'nalishi sifatida e'tibor qaratilmoqda. Xususan, O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017-yil 20-apreldagi "Oliy ta'lim tizimini yanada rivojlantirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi PQ-2909-son qarori, 2017-yil 27-iyuldagi "Oliy ma'lumotli mutaxassislar tayyorlash sifatini yanada kengaytirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi PQ-3151-son qarori, 2017-yil 9-avgustdagi "Oliy ta'lim tashkilotlarida pedagogika yo'nalishlarida maxsus sirtqi bo'limlarni tashkil etish to'g'risida"gi pQ-3183-son qarori, 2018-yil 5-iyundagi "Oliy ta'lim tashkilotlarida ta'lim sifatini oshirish va ularning mamlakatda amalga oshirilayotgan keng qamrovli islohotlarda faol ishtirokini ta'minlash bo'yicha qo'shimcha chora-tadbirlar to'g'risida"gi PQ-3775-son qarori, O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2019-yil 8-oktabrdagi PF-5847-son qarori O'zbekiston Respublikasi oliy ta'lim tizimini 2030-yilgacha rivojlantirish konsepsiyasi qabul qilindi. 2017-2021-yillarga mo'ljallangan "O'zbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish bo'yicha Harakatlar strategiyasi", O'zbekiston Respublikasi Prezidentining "Pedagog kadrlarni tayyorlash, xalq ta'limi xodimlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish tizimini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi Qaroriga muvofiq, ta'lim bosqichlarining uzluksizligi va izchilligini ta'minlash, ta'limning zamonaviy metodologiyasini yaratish, o'quv-metodik majmualarning yangi avlodini ishlab chiqish va amaliyotga joriy etish hamda pedagog xodimlarini qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish tizimini yanada takomillashtirish taqozo etadi.
Mustaqil davlatlar hamdo'stligi (MDH) mamlakatlari olimlaridan A.Aksenova, A.V.Morozov, D.V.Chernilevskiy, N.Veraks, N.A.Alekseev, Yu.K.Kruglova, K.G. Krechetnikov kreativ yondashuv asosida ta'lim sifat va samaradorligini rivojlantirish masalalari bo'yicha ilmiy izlanishlar olib borganlar. Ta'lim jarayonida ijodiy qobiliyatlarni shakllantirishning omillari M.M.Zinovkina, A.V.Morozov, D.B.Chernilevskiy, V.N.Drujinin va boshqa olimlar tomonidan o'rganilgan bo'lsa, ijod qilishning psixologiya
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
xususiyatlariga qaratilgan konsestual nazariyalar Y.A.Ponomarev, A.N.Leontev, A.V.Morozovlar tomonidan yaratilgan. Ijod mezonlari, uning psixologik mexanizmlari, ijodiy tafakkurning rivojlanish texnikasi va boshqalarning ishlarida tadqiq etilgan D.B.Bogoyavlenskaya ishlarida ijod tahlili birliklari belgilangan. O'tkazilayotgan ilmiy-uslubiy adabiyotlar tahlili natijalariga ko'ra, bugungi kunda oliy ta'lim muassasalarida ta'lim olayotgan mutaxasislarni kreativ yondoshuv asosida o'z-o'zini rivojlantirish faoliyatini takomillashtirish, ularni samaradorligini pedagogik tajribaga asoslash zarurati mavjud.
Materiallar va Usullar (Methods). Ushbu maqola tadqiqotida talabalarda kreativ kompetentlikni rivojlantirishda foydalaniladigan innovatsion yondashuvlar va usullar organildi. Innovatsion yondashuv asosida talabalarda kreativ kompetentlikni rivojlantirishning uslubiy asoslari - bu pedagogik jarayonlarni yangilash va zamonaviy talablarga moslashtirish orqali talabalarni ijodiy va kognitiv qobiliyatlarini rivojlantirishdir. Bunda quyidagi uslubiy asoslar muhim hisoblanadi:
1. Talim jarayonini diversifikatsiya qilish
Turli o'quv usullarini qo'llash va ularni integratsiya qilish orqali talabalarni turli vaziyatlarda kreativ fikrlashga ragbatlantirish:
- **lnteraktiv darslar**: Talabalar o'rtasida muloqotni kuchaytirish, muammolarni birgalikda hal qilishga undash.
- **Loyihaviy talim**: Talabalarga real hayotga yaqin vazifalar berish va ularni mustaqil yoki guruhda yechish.
- **Muammoli ta lim**: Talabalarni muammolarni tahlil qilish va ularga ijodiy yechimlar topishga orgatish.
2. Innovatsion texnologiyalardan foydalanish
Zamonaviy texnologiyalarni ta lim jarayoniga joriy etish orqali kreativ kompetentlikni rivojlantirish:
- **Multimedia va interaktiv ta lim materiallari**: Ta lim jarayonida video, audio va boshqa multimedia vositalaridan foydalanish.
- **Onlayn ta lim platformalari**: Talabalar uchun turli xil onlayn kurslar va platformalar orqali mustaqil o'rganish imkoniyatini yaratish.
- **Simulyatsiyalar va virtual laboratoriyalar**: Talabalarni murakkab jarayonlar va amaliy ko'nikmalar bilan tanishtirish.
3. Kreativ muhit yaratish
Talim muassasalarida kreativ va innovatsion muhit yaratish:
- **Kreativ hududlar**: Ta'lim muassasalarida ijodiy zonalar va laboratoriyalar tashkil etish.
- **Motivatsiya va ragbatlantirish**: Talabalarning ijodiy tashabbuslarini ragbatlantirish va qo'llab-quvvatlash.
4. Ustoz-murabbiylik va mentorlik tizimini rivojlantirish
Kreativ kompetentlikni rivojlantirish uchun tajribali ustozlar va mentorlarning orni:
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
- **Murabbiylik tizimi**: Tajribali mutaxassislar tomonidan talabalarga yo'l-yo'riq ko'rsatish.
- **Kreativ seminarlar va master-klasslar**: Turli soha vakillari tomonidan otkaziladigan seminarlar va mahorat darslari.
5. Muammoga yonaltirilgan talim
Muammolarni aniqlash, tahlil qilish va ularga ijodiy yechimlar topish ko'nikmalarini rivojlantirish:
- **Muammo-tahlil yondashuvi**: Talabalarni muammolarni tahlil qilish va yechim topishga orgatish.
- **Yechimlarni innovatsion baholash**: Talabalarga o'z yechimlarini baholash va takomillashtirishni orgatish.
6. Kooperativ va kollaborativ talim
Jamoaviy ish va hamkorlikda ishlash konikmalarini rivojlantirish:
- **Guruhiy loyihalar**: Talabalar orasida guruhiy loyihalarni amalga oshirish.
- **Kollaborativ muammolarni hal qilish**: Birgalikda murakkab muammolarni yechish.
Bu uslubiy asoslar talabalarni ijodiy fikrlash, muammolarni hal qilish va innovatsion yondashuvlarga moslashish ko nikmalarini rivojlantirishga yordam beradi.
Natijalar (Results). Tadqiqot natijalari ko rsatdiki, kompetentlikni rivojlantirishda innovatsion yondashuvlar katta ahamiyatga ega. Interaktiv va kooperativ o qitish usullari talabalarning faolligini oshiradi va ularning jamoaviy ishlash ko nikmalarini rivojlantiradi. Loyihaviy va problemali talim talabalarning muammolarni hal qilish qobiliyatini kuchaytiradi va ularni ijodiy fikrlashga undaydi. Simulyatsiya va ro'l o yinlari esa talabalarning amaliy ko'nikmalarini rivojlantirishda muhim rol o'ynaydi. Onlayn va multimediya vositalari esa talim jarayonini diversifikatsiya qilishda samarali hisoblanadi. Kompetentlikni rivojlantirish zamonaviy ta lim tizimining muhim qismi bo'lib, bu jarayonni samarali amalga oshirish uchun innovatsion yondashuvlar zarurdir. Interaktiv va kooperativ o qitish, loyihaviy va problemali ta'lim, simulyatsiya va ro'l o yinlari, onlayn va multimediya vositalaridan foydalanish talabalarning bilim va ko'nikmalarini rivojlantirishda samarali usullar hisoblanadi. Ushbu yondashuvlar talabalarning real hayotda muvaffaqiyatli bo lishi uchun zarur bo'lgan kompetentliklarini shakllantirishda muhim rol o'ynaydi.
Tadqiqot natijalari talabalarni kreativ kompetentlikni rivojlantirishda quyidagi yutuqlarni korsatdi:
- **Interaktiv darslar** talabalarni dars jarayonida aktiv ishtirok etishga undadi, bu esa ularning kreativ fikrlash qobiliyatini rivojlantirdi.
- **Loyihaviy ta lim** talabalarni mustaqil va guruhda ishlashga, real hayotdagi muammolarni hal qilishga orgatdi.
- **Innovatsion texnologiyalar** talabalarning bilim olish jarayonini diversifikatsiya qildi va ularning yangi bilimlarni ozlashtirishiga yordam berdi.
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
- **Kreativ muhit** talabalarni ijodiy fikrlashga rag batlantirdi va ularda yangi goyalarni ishlab chiqish qobiliyatini rivojlantirdi.
- **Murabbiylik va mentorlik tizimi** talabalarni motivatsiya qildi va ularning ijodiy ko'nikmalarini rivojlantirishga yordam berdi.
- **Muammoga yonaltirilgan ta lim** talabalarni muammolarni tahlil qilish va ularga ijodiy yechimlar topishga orgatdi.
- **Kooperativ va kollaborativ ta lim** talabalarni jamoaviy ishlashga va hamkorlikda kreativ yechimlar ishlab chiqishga undadi.
Muhokama (Discussion). Tadqiqot natijalari ko rsatdiki, innovatsion yondashuv asosida talim jarayonini diversifikatsiya qilish va kreativ muhit yaratish talabalarni kreativ kompetentlikni rivojlantirishda muhim rol o'ynaydi. Interaktiv va loyihaviy ta lim usullari talabalarni real hayotdagi muammolarni hal qilishga o'rgatsa, innovatsion texnologiyalar esa ularga yangi bilimlarni tez va samarali o zlashtirish imkonini beradi.
Murabbiylik va mentorlik tizimi talabalarni motivatsiya qilishda va ularning ijodiy qobiliyatlarini rivojlantirishda katta ahamiyatga ega. Muammoga yo'naltirilgan ta lim esa talabalarni analitik fikrlash va ijodiy yondashuvlarga o'rgatadi. Kooperativ va kollaborativ ta lim usullari esa talabalarni jamoaviy ishlash ko'nikmalarini rivojlantirishga yordam beradi.
Shu o'rinda tegishli tadqiqotlar haqida ham malumot berib o'tsak. Bo'lajak pedagoglarning kreatik kompetentligini rivojlantirishning nazariy va metodologik asoslarini o'rganishda quyidagi tadqiqotlar va adabiyotlar asosiy manbalar sifatida xizmat qilishi mumkin:
"Educating the Net Generation" tomonidan tahrirlangan. Bu asar zamonaviy talabalar va pedagoglar o'rtasida texnologiyalarning ta sirini o'rganadi va ta lim muassasalarida raqamli kompetensiyalarini rivojlantirishning zarurati haqida muhokama qiladi.
"Digital Literacy for Dummies" by Faithe Wempen. Ushbu kitob raqamli kompetensiyalar asoslarini, shu jumladan axborot xavfsizligi, dasturiy taminot va raqamli vositalardan foydalanish ko'nikmalarini o'z ichiga oladi.
"The Technology Toolbelt for Teaching" by Susan Manning va Kevin E. Johnson. Pedagoglarga zamonaviy o qitish vositalaridan qanday qilib samarali foydalanish mumkinligini o'rgatuvchi amaliy qo'llanma.
"Digital Competence Framework for Educators (DigCompEdu)". Yevropa Komissiyasi tomonidan ishlab chiqilgan ushbu ramka, oqituvchilarning raqamli kompetensiyalarini rivojlantirish uchun aniq ko'rsatmalar va darajalar taklif etadi.
"Handbook of Research on New Media Literacy at the K-12 Level: Issues and ChallenGES" by Leo Tan Wee Hin va R. Subramaniam. Ushbu to plam, K-12 darajasidagi o'qituvchilar va o'quvchilarning yangi media savodxonligini oshirish bo'yicha qiyinchiliklar va yechimlarni taqdim etadi.
"Integrating Technology in Higher Education" by A. Balasubramanian. Bu kitob oliy ta'limda texnologiyalarni qo'llash bo'yicha yondashuvlar va strategiyalarni
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
o'rganadi, bu esa pedagoglarning raqamli kompetensiyalarini rivojlantirishga yordam beradi.
"Emerging Research and Trends in Interactivity and the Human-Computer Interface" by Katherine Blashki va Pedro Isaías. Ushbu to'plam interaktivlik va inson-kompyuter interfeysi sohasidagi so'nggi tendensiyalarni va tadqiqotlarni taqdim etadi, bu oqituvchilarni zamonaviy pedagogik texnologiyalar bilan tanishtirishga yordam beradi.
Ushbu manbalar, pedagoglarning raqamli kompetensiyalarini rivojlantirish jarayonida nazariy va amaliy bilimlar bazasini kengaytirishda muhim rol o'ynaydi. Tadqiqotchilar va ta'lim muassasalari ushbu manbalardan foydalanib, pedagoglarni zamonaviy ta'lim muhitiga moslashuvchan va samarali o qituvchilar sifatida tayyorlashga yordam berishlari mumkin.
Bugungi kunda yosh avlodni zamonaviy bilimlar bilan qurollantirish va jahondagi o'z tengdoshlari bilan raqobatlasha oladigan kuchli bilimlar egasi etib tarbiyalash bugungi kunning dolzarb masalasiga aylangandir. Yaratilayotgan ulkan imkoniyatlar yosh avlodni ta lim-tarbiya olishida o'zining munosib hissasini qo'shmoqda. O'sib kelayotgan yosh avlodga har qaysi ta'lim yoshida o'ziga xos e'tibor qaratilishi yoshlar tarbiyasi davlat siyosati darajasiga ko'tarilganidan darak beradi. Millatimizga xos bo'lgan ilm olishga qiziqish, intilish, jo shqinlik, qat'iyatlilik, shijoatkorlik, yuksak salohiyat avlodlar davomiyligini taminlovchi sifatlar hisoblanadi. Chunki barkamol yoshlar yurtning ertangi kunini belgilaydi. Yoshlar tarbiyasi ularga kasb-hunar o'rgatish sirlari haqida so'z borar ekan, bu erda o qituvchi murabbiylar, pedagoglarning xizmati va ularning kasbiy mahorati alohida o'rin tutadi. Azal-azaldan xalqimiz farzandlarini bilimli, jonkuyar, tajribali murabbiylar qo liga topshirishni farz deb bilgan bo'lsa, bugungi globallashuv va texnalogiyalar davrida ham pedagogning jamiyatdagi o rni va mavqei mustahkamlanib, uning mahoratiga qoyiladigan talablar oshib bormoqda.
Innovatsion kompetensiya - bu insonning yangi va foydali ideyalarni yaratish, ularni amalga oshirish va jamiyatda yangiliklar kiritishga murojaat qilishga qodir bolishi mumkin bo'lgan tayyorlik va malakalardir. Bu, o'rganish, muhokama qilish, ishlab chiqish va tatbiq etish, tahlil qilish, tajriba olish va muammolariga samarali echim topish, hamda muassasalar orasida innovatsiyalar o'rnatishga bo'lgan qodirliklarni o'z ichiga oladi. Innovatsion kompetensiyalar, mavzularning orasidagi bogliqlikni tushunish, muammolarni kreativlik bilan hal qilish, riskni olg a bermaslik va yangi yondashuvlarga bo'lgan ochiqlikni o'z ichiga oladi. Bu tayyorliklar, boshqa so'z bilan, insonni o'z faoliyati, kasbiy rivojlanishi va jamiyat bilan hamkorlikda yangi vaqtli yondashuvlarni topish va amalga oshirish uchun zarur bo'lgan malakalardir. Xo'sh bugungi axborotlashgan va globallashgan davrda o qituvchilar kompetensiyasini rivojlantirish qay darajda muhim. O qituvchilarning innovatsion kompetensiyasini rivojlantirish uchun quyidagi harakatlar muhim bo'ladi.
Innovatsion yondashuv asosida talabalarda kreativ kompetentlikni rivojlantirishning uslubiy asoslari zamonaviy ta'lim jarayonida muhim o'rin tutadi. Interaktiv darslar, loyihaviy ta'lim, innovatsion texnologiyalar, kreativ muhit, murabbiylik
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
tizimi, muammoga yo naltirilgan ta'lim va kooperativ ta'lim kabi usullar talabalarni ijodiy fikrlash, muammolarni hal qilish va yangi g'oyalarni ishlab chiqish ko'nikmalarini rivojlantirishga yordam beradi. Ushbu yondashuvlar ta'lim jarayonini diversifikatsiya qilish va talabalarni zamonaviy talablarga moslashtirish uchun zarurdir.
ADABIYOTLAR RO'YXATI | СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ | REFERENCES
1. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020-yil 6-noyabrdagi "O'zbekistonning yangi taraqqiyot davrida ta'lim-tarbiya va ilm-fan sohalarini rivojlantirish chora-tadbirlari to'g'risida"gi PF-6108-son farmoni. Qonun hujjatlari ma'lumotlar milliy bazasi, 24.10.2020-y.
2. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining O'qituvchi va murabbiylar kuni munosabati bilan so'zlagan Murojaat nutqi.// "Xalq so'zi"gazetasi 2020-yil 1-oktabr soni.
3. G'affarov E. Innovasiya, ijtimoiy innovasiya va innovasion faoliyat: ilmiy-nazariy yondashuvlar. NamDU ilmiy axborotnomasi. 2019-yil, 10-son. 153-157-betlar.
4. Azizova G.G. Oliy ta'lim muassasalari professor- o'qituvchilarining kasbiy-pedagogik faoliyatini takomillashtirish 13.00.01 - "Pedagogika nazariyasi. Pedagogik ta'limotlar tarixi". Pedagogika fanlari bo'yicha falsafa doktori (PhD) dissert. avtoreferati. Samarqand - 2019.
5. Oblinger, D., & Oblinger, J. (eds.). (2005). Educating the Net Generation. Educause.
6. Wempen, F. (2014). Digital Literacy for Dummies. John Wiley & Sons.
7. Manning, S., & Johnson, K. E. (2011). The Technology Toolbelt for Teaching. Jossey-Bass.
8. European Commission. (2017). Digital Competence Framework for Educators (DigCompEdu). Publications Office of the European Union.
9. Tan Wee Hin, L., & Subramaniam, R. (eds.). (2009). Handbook of Research on New Media Literacy at the K-12 Level: Issues and ChallenGES. Information Science Reference
10. Balasubramanian, A. (2016). Integrating Technology in Higher Education. Rowman & Littlefield Publishers.
11. Blashki, K., & Isaías, P. (eds.). (2014). Emerging Research and Trends in Interactivity and the Human-Computer Interface. IGI Global.
MUALLIF HAQIDA MA'LUMOT [ИНФОРМАЦИЯ ОБ АВТОРЕ] [AUTHORS INFO]
HRavshanova Dilshoda Mengziyoyevna, Pedagogika va psixologiya kafedrasi o'qituvchisi, [Равшанова Дильшода Менгзиёевна, преподаватель кафедры педагогики и психологии], [Ravshanova M. Dilshod, teacher of the department of pedagogy and psychology]; ]; manzil: O'zbekiston Denov 190507 Sharof Rashidov ko'chasi 360-uy [адрес: ул. Шарофа Рашидова, 360, Денов 190507 Узбекистан], [address: Sharof Rashidov Street 360, Denov 190507 Uzbekistan]
