Научная статья на тему 'ИНФОРМАТИКА ФАНИНИ ЎҚИТИШДА САМАРАЛИ МЕТОДЛАРНИ ТАНЛАБ ОЛИШДА ҚАРОРЛАР ҚАБУЛ ҚИЛИШ ТИЗИМИ'

ИНФОРМАТИКА ФАНИНИ ЎҚИТИШДА САМАРАЛИ МЕТОДЛАРНИ ТАНЛАБ ОЛИШДА ҚАРОРЛАР ҚАБУЛ ҚИЛИШ ТИЗИМИ Текст научной статьи по специальности «Компьютерные и информационные науки»

46
9
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Информатика / педагогика / таълим сифати / қатъиймас математик моделлаштириш / алгоритм / ўқитиш методлари. / информатика / педагогика / качество образования / строгое математическое моделирование / алгоритмы / методы обучения.

Аннотация научной статьи по компьютерным и информационным наукам, автор научной работы — Куаныш Кенесбаевич Сеитназаров, Камал Илалович Калимбетов

Мақолада информатика дарсини самарали ўқитиш, методларни танлаб олиш ва педагог кадрларга методларни танлаб олиш тизимини яратиш ва шу асосида қарорлар қабул қилиш муаммоларини ечиш жараѐнлари методлари урганилиб чиқилади. Мақоланинг янгилиги сифатида қарорлар қабул қилиш тизимини яратишда қатъиймас математик моделлаштиришдан фойдаланилади.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

СИСТЕМА ПРИНЯТИЯ РЕШЕНИЙ ПРИ ВЫБОРЕ ЭФФЕКТИВНЫХ МЕТОДОВ ПРЕПОДАВАНИЯ КОМПЬЮТЕРНОЙ НАУКИ

В статье рассматриваются методы эффективного обучения информатике, выбор методов и создание системы выбора методик для учителей и процесс принятия решений на их основе. Новизна статьи является использование строгого математического моделирования при создании системы принятия решений.

Текст научной работы на тему «ИНФОРМАТИКА ФАНИНИ ЎҚИТИШДА САМАРАЛИ МЕТОДЛАРНИ ТАНЛАБ ОЛИШДА ҚАРОРЛАР ҚАБУЛ ҚИЛИШ ТИЗИМИ»

ИНФОРМАТИКА ФАНИНИ УЦИТИШДА САМАРАЛИ МЕТОДЛАРНИ ТАНЛАБ ОЛИШДА ЦАРОРЛАР КАБУЛ КИЛИШ ТИЗИМИ

Куаныш Кенесбаевич Сеитназаров

Мухдммад ал-Хоразмий номидаги ТАТУ Нукус филиали "Компьютер инженеринги" факультети декани, техника фанлари доктори

Камал Илалович Калимбетов

Ажиниёз номидаги Нукус давлат педагогика институти "Математика укитиш

методикаси" кафедраси ассистенти

Аннотация: Маколада информатика дарсини самарали укитиш, методларни танлаб олиш ва педагог кадрларга методларни танлаб олиш тизимини яратиш ва шу асосида карорлар кабул килиш муаммоларини ечиш жараёнлари методлари урганилиб чикилади. Маколанинг янгилиги сифатида карорлар кабул килиш тизимини яратишда катъиймас математик моделлаштиришдан фойдаланилади.

Калит сузлар: Информатика, педагогика, таълим сифати, катъиймас математик моделлаштириш, алгоритм, укитиш методлари.

СИСТЕМА ПРИНЯТИЯ РЕШЕНИЙ ПРИ ВЫБОРЕ ЭФФЕКТИВНЫХ МЕТОДОВ ПРЕПОДАВАНИЯ КОМПЬЮТЕРНОЙ

НАУКИ

Аннотация: В статье рассматриваются методы эффективного обучения информатике, выбор методов и создание системы выбора методик для учителей и процесс принятия решений на их основе. Новизна статьи является использование строгого математического моделирования при создании системы принятия решений.

Ключевые слова: информатика, педагогика, качество образования, строгое математическое моделирование, алгоритмы, методы обучения.

DECISION MAKING SYSTEM WHEN CHOOSING EFFECTIVE METHODS OF TEACHING COMPUTER SCIENCE

Abstract: The article is considered into the methods of effective teaching of computer science, the choice of methods and the process of creating a system of selection of methods for teachers and solving problems on this basis. The novelty of

the article is the use of rigorous mathematical modeling in the creation of decision-making systems.

Keywords: Informatics, pedagogy, quality of education, rigorous mathematical modeling, algorithms, teaching methods.

OguH TatguM Myaccacagapu (OTM) KagpgapuHuHr Kac6uft TaHeprapguru gapa^acuHu puBo^gaHTupum, ygapHuHr ugrop negaroruK Ta^puSagapHu ypraHumgapu xaMga 3aMoHaBuH TatguM TexHogoruagapugaH ^oftgagaHum 6yHHna MagaKa Ba KyHuKMagapuHu TaKoMuggamTupumHu, 6epugaeTraH MaB3ygap TuHraoBnugapHuHr 3aMOHaBHH нннoвaцнoн TatguM TexHogoruagapu Ba ygapHuHr TypgapuHu Sugumgapu, Taga6a maxcu Ba yHHHr xycycuaTuHu xuco6ra ograH xogga TatguMga uHguBugyagguK Ba gu^epeH^ag eHgamyBra эpнmyвgapн Ba TatguM ^apaeHgapuga MyaMMogu TatguM, xaMKopguK TexHogoruacu Ba uHTep^aog ycyggapHu aMagga KyggaH ogumgapu, ax6opoT TexHogoruagapugaH TatguM-TapSua ^apaeHuga caMapagu ^oftgagaHa ogum KyHHKManapura эгa SygumgapuHu TatMuHgamra KaparagraH.

OTM ga HH^opMaTHKa ^aHHHH caMapagu yKHTurn, MeToggapHu TaHga6 ogumga Kapopgap Ka6yg Kugum Ba TatguM ogyBnu Kypc THHraoBHunapuHH oguH TatnuMHHHr 3aMoHaBun MyaMMogapu xaKugaru SuguMgapuHu TaKoMuggamTupum, uH^opMarnKa ^aHgapuHu yKuTumHuHr MyaMMogapuHu aHuKgam, Taxgug этнm Ba 6axogam KyHuKMa Ba MagaKagapuHu TapKu6 TOnrapum, oguH TatguM tu3umu negarorgapuHuHr Kac6uft TaHeprapguru cu^araHu omupum, negaroruK ^aoguaTga Tama66ycKop 6ygumra ypraramgaH u6opar.

^aBgaraMro pax6apu fflaBKaT Mup3ueeB npe3ugeHTguK ^aoguaraHuHr gacTga6Ku KyHgapugaH 6omga6 ropraMroga uHHoBauuoH Ba KpearaB ^uKpgafiguraH 3aMoHaBuH Kagpgap TaHepgam, emgapHu BaraHnapBapguK pyxuga, roKcaK MatHaBuaT эгagapн этн6 Tap6uanam, my MaKcagga TatguM тнзнмннн TaKoMuggamTupum Macagagapura agoxuga эtтн6op Kaparn6 KegMoKga. TatguM-Tap6ua coxacuga 3aMoHaBuH Ba oKugoHa tu3um aparam, yKuram MeToggapu, TatguM CTaHgapTgapu, gapcguK Ba yKyB KyggaHMagapuHu aHrugam 3apypguru, 6uguM 6epumga ugrop xopu^MH Ta^pu6agapgaH ^oftgagaHum, Tap6uaga эca MugguH aHtaHa Ba KagpuaTgapra cyaHum MyxuMguru KaHg этнggн [1].

Pyc oguMu M.A.^omaHoBHuHr TatKuggamuna, Kac6 MaKTa6gapuga y^mum ^apaeHuHu MyaMMogu-Mogyggu acocra yTKa3um KyHugarugapra umkoh 6epagu:

- yKyB MarepuaguHuHr MyaMMogu MogyggapuHu rypyxgam Hygu 6ugaH KypcHu TyguK, KucKapraH Ba HyKypgamTupugraH BapuaHTgapuHu umga6

чикишни таъминлайдиган диалектик бирликда интеграциялаш ва табакалаштиришни амалга ошириш;

- билим даражасига боглик холда талабаларнинг у ёки бу муаммоли-модулли дастур вариантини мустакил танлаши ва уларнинг дастур буйлаб индивидуал силжиш суръатини таъминланиши;

- муаммоли модуллардан педагогик дастурли воситаларни яратиш учун режалар сифатида фойдаланиш;

- укувчиларнинг билиш фаолиятини бошкаришда укитувчи маслахатчи-координацияловчи вазифага ургуни кучириш;

- укув материалини баён килиш тезлиги ва узлаштириш даражасига зарар етказмаган холда укитиш методлари ва шакллари мажмуасига мослик асосида курсни кискартириш;

Шундай килиб, билим ва куникмаларни узлаштириш сифати буйича таълим максадларини узлаштиришнинг зарурий даражаларини аниклаштиришни талаб этар экан. Эндиликда педагогик атамалар таркибига "технология", "операция"(амал), "ишлаш кобилияти", "техник назорат", "улчам фарки" каби катор тушунчаларни киритиш, уларнинг педагогик талкинини яратиш ва бевосита укитиш жараёнида куллаш кундалик заруратга айланмоги даркор. Замонавий укитувчи фаолияти билимларни узатувчи оддий методист сифатида эмас, балки "укитувчи - технолог" нуктаи назаридан бахоланиши керак [2].

Биз бу маколада ОТМ да информатика фанини самарали укитишда методларни танлаб олиш, карорлар кабул килиш тизимини ишлаб чикишни лозим топдик. Таълим-тарбия жараёнида инновацион технологиялардан фойдаланиш учун зарур булган методик билим, куникма, малака ва компетенцияни таркиб топтириш ва укитувчиларни уз педагогик фаолиятини тахлил килишга ургатиш, тахлилий - танкидий, ижодий ва мустакил фикр юритиш, куникмаларини ривожлантиришга бирнечта методларни келтирамиз. Бу эса айникса дастлабки кунларда юз берадиган ётсираш холларига бархам беради. Шундай килиб, самарали методларни танлаб олиш талабаларда укитувчи ва укишга нисбатан ижобий муносабат пайдо килади.

ОТМ да информатика фанини самарали укитиш методларни танлаб олиш, карорлар кабул килиш тизимини ишлаб чикиш тузилмаси куйидагича келтирилган (1-расм):

^арорлар кабул килиш тизими

n — Mетодлар туплами (n е N) | —

n2 — Укитиш методлари (n е N)

• SWOT-тахлил (Strength- кучли томонлари, Weakness-заиф, кучсиз томонлари, Opportunitu- имкониятлари, Threat-тусиклар

• Блиц-уйин методи

• ФСМУ (фикрингизни баён этинг, сабаб курсатинг, мисол келтиринг, умумлаштиринг

Венн Диаграммаси Брифинг методи Портфолия методи

• Кейс-стади методи

• Кичик гурухларда ишлаш

• Бумеранг методи

Жуфтлик нисбати усули

1 -Эксперт

2-Эксперт

3-Эксперт

т

IX ß >Mj тч = i 1 |0, ß <ßj J5 N NM -

1 r

Натижалар

1-Расм. Мавзуга оид методни танлаб олиш ва карорлар кабул килиш тизими

алгоритми

REFERENCES

1. Мирзиёев Шавкат Миромонович Таълим-тарбия тизимини такомиллаштириш масалалари буйича https://president.uz/uz/lists/view/3924

2. Чошанов М.А. Педагогик технология концепциясининг ривожланиш тарихи https://uz.denemetr.com/docs/768/index-33471-1.html?page=3

4. Усманов Р.Н. Интеллектуализация процесса принятия решений в условиях нечеткой исходной инфомации // AloqaDunyosi. - Ташкент, 2007. - № 1. - С. 52-56

5. Усманов Р.Н. К вопросу интеграции нечетко-множественного подхода в процесс диагностики состояний сложных систем // Химическая технология. Контроль и управление. - Ташкент, 2006. - № 4. - С. 71-77.

6. Seytnazarov Kuanishbay Kenesbaevich, Dosymbetov Allayar Muxambet Mustapayevich, Aytanov Anvar Kidirbayevich, Omarova Xawaxan Sulaymanovna, European Journal of Molecular & Clinical Medicine, 2020, Volume 7, Issue 11, Pages 319-323, http s : //ej mcm. com/article_5057. html

7. Seytnazarov K.K., Turdyshov D.Kh, Aymurzaeva G.P, Formation of geospatial data for information support of agricultural land monitoring, Мухаммад Ал-хоразмий авлодлари 4(10)/2019, 29-32 page.

8. Seytnazarov Kuanishbay Kenesbaevich, Kalimbetov Kamal Ilolovich PSYCHOLOGY AND EDUCATION (2021) 58(2): 356-360 An Interdisciplinary Journal Article Received: 16th October, 2020; Article Revised: 30th December, 2020; Article Accepted: 08th January, 2021 https://www.scopus.com/sourceid/50205

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.