Научная статья на тему 'ИМБИРЬ ЎСИМЛИГИНИ ОЧИҚ МАЙДОНЛАРДА ЕТИШТИРИШ ВА ТУГАНАКЛАРИДАН ОРГАНИК КУКУН ТАЙЁРЛАШ ТЕХНОЛОГИЯСИ'

ИМБИРЬ ЎСИМЛИГИНИ ОЧИҚ МАЙДОНЛАРДА ЕТИШТИРИШ ВА ТУГАНАКЛАРИДАН ОРГАНИК КУКУН ТАЙЁРЛАШ ТЕХНОЛОГИЯСИ Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

CC BY
233
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Имбирь / туганак / витамин / Омега-3 / Омега-6 / кислота / минерал моддалар / органик кукун / блендер / фракция / углевод / нейтрал муҳит / Ginger / tuber / Vitamin / Omega-3 / Omega-6 / Acid / Minerals / Organic Powder / Blender / Fraction / Carbohydrate / Neutral Medium

Аннотация научной статьи по фундаментальной медицине, автор научной работы — Мерганов Авазхон Тургунович, Абдурасулов Абдурауф Хасанович

Ушбу мақолада имбирь ўсимлигини туганакларининг агробиологик ҳусусиятлари, кимёвий таркиби, тиббиётда ва инсон саломатлиги учун фойдали бўлган маддалар, туганагининг инсон саломатлиги учун фойдаси, таркибидаги витаминлардан C-3,5мг, E-0,35мг, K-0,115мг, B_3,-0,65-0,75мг, B_6 -0,25мг; аминокислоталардан Омега-3-35мг, Омега-6-115-120 мг, Фолевая кислота-0,11 мг; минерал моддалардан-Ca-16мг, Fe-0,6мг, Mg-43мг, P-35мг, K-410мг, Na-15мг, Zn-0,2-0,5мг, Cu-0,3мг, Mg-0,25мг, Ge-14-16мг миқдорида борлиги билан аҳамиятлилиги, шунингдек муҳим фаол компонентларга эга моддалардан гингерол мавжудлиги келтирилган. Гингерол моддаси антисептик ҳусусиятга эга бўлган бирикма хисобланади. Замонавий илмий татқиқотлар шуни кўрсатадики, имбир туганаги даволовчи ва антиоксидант хусусиятга эга бўлиб, туганакдан тайёрланган маҳсулотлар инсон организмидаги ўткир респиратор касалликларни олдини олишда ва даволашда ҳамда организм иммунитетни оширишда муҳим аҳамиятга эгалиги ҳамда органик кукун олиш технологияси тўғрисида маълумотлар ёритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по фундаментальной медицине , автор научной работы — Мерганов Авазхон Тургунович, Абдурасулов Абдурауф Хасанович

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

TECHNOLOGY OF GROWING GINGER PLANT IN OPEN FIELDS AND MAKING ORGANIC POWDER FROM ITS TUBERS

In this article, the agrobiological features of the ginger plant, chemical composition, substances useful in medicine and human health, benefits of the ginger for human health, vitamins C-3.5mg, E-0.35mg, K-0.115mg, B_3,-0, 65-0.75mg, B_6 -0.25mg; from amino acids Omega-3-35mg, Omega-6-115-120mg, Folate-0.11mg; from minerals-Ca-16mg, Fe-0.6mg, Mg-43mg, P-35mg, K-410mg, Na-15mg, Zn-0.2-0.5mg, Cu-0.3mg, Mg-0.25mg , the significance of Ge-14-16mg, as well as the presence of gingerol among the substances with important active components, is stated. Gingerol is a compound that has antiseptic properties. Modern scientific studies show that the ginger tuber has healing and antioxidant properties, and products made from the tuber are important in preventing and treating acute respiratory diseases in the human body, and in increasing the body's immunity. In addition, information on the technology of obtaining organic powder is covered.

Текст научной работы на тему «ИМБИРЬ ЎСИМЛИГИНИ ОЧИҚ МАЙДОНЛАРДА ЕТИШТИРИШ ВА ТУГАНАКЛАРИДАН ОРГАНИК КУКУН ТАЙЁРЛАШ ТЕХНОЛОГИЯСИ»

"SUSTAINABLE FORESTRY"

14-15 October 2022 | scientists.uz

ИМБИРЬ УСИМЛИГИНИ ОЧЩ МАЙДОНЛАРДА ЕТИШТИРИШ ВА ТУГАНАКЛАРИДАН ОРГАНИК КУКУН ТАЙЁРЛАШ ТЕХНОЛОГИЯСИ

Мерганов Авазхон Тургунович

кишлок хужалиги фанлари доктори, профессор, Наманган мухандислик- технология институти. Наманган. avazhon.merganov@mail.ru Абдурасулов Абдурауф Хасанович

Наманган мухдндислик- технология институти, 02.00.17-"^ишлок хужалиги ва озик-овкат

махсулотларига ишлов бериш, саклаш хамда кайта ишлаш технологиялари ва биотехнологиялари" ихтисослиги буйича таянч докторант.Наманган. abdurauf12@mail.ru

https://doi.org/10.5281/zenodo.7194236

Аннотация. Ушбу мацолада имбирь усимлигини туганакларининг агробиологик \усусиятлари, кимёвий таркиби, тиббиётда ва инсон саломатлиги учун фойдали булган маддалар, туганагининг инсон саломатлиги учун фойдаси, таркибидаги витаминлардан С-3,5мг, Е-0,35мг, К-0,115мг, В3,-0,65-0,75мг, В6 -0,25мг; аминокислоталардан Омега-3-35мг, Омега-6-115-120 мг, Фолевая кислота-0,11 мг; минерал моддалардан-Са-16мг, Fe-0,6мг, Mg-43мг, Р-35мг, К-410мг, Na-^мг, 2п-0,2-0,5мг, Си-0,3мг, Mg-0,25мг, Ge-14-^мг мицдорида борлиги билан ауамиятлилиги, шунингдек мууим фаол компонентларга эга моддалардан гингерол мавжудлиги келтирилган. Гингерол моддаси антисептик \усусиятга эга булган бирикма хисобланади. Замонавий илмий татцицотлар шуни курсатадики, имбир туганаги даволовчи ва антиоксидант хусусиятга эга булиб, туганакдан тайёрланган ма^сулотлар инсон организмидаги уткир респиратор касалликларни олдини олишда ва даволашда цамда организм иммунитетни оширишда мууим ауамиятга эгалиги цамда органик кукун олиш технологияси тугрисида маълумотлар ёритилган.

Калит сузлар: Имбирь, туганак, витамин, Омега-3, Омега-6, кислота, минерал моддалар, органик кукун, блендер, фракция, углевод, нейтрал мущт

ВЫРАЩИВАНИЕ РАСТЕНИЕ ИМБИРЬ В ОТКРИТОМ УЧАСТОК И РАЗРАБОТКИ ТЕХНОЛОГИЕ ПОЛУЧЕНИЕ ОРГАНИЧЕСКИЙ ПОРОШКИ ИЗ

КЛУБНЕПЛОДА.

Аннотация. В статье излогается обобщенны результаты по производства растений имбирьа, и его агробиологический и химические свойства и значение здоровие человека. В клубне имбирь содержит многии витаминиы, в том числе С-3,5мг, Е-0,35мг, К-0,115мг,. В3,-0,65-0,75мг, В6 -0,25мг; из аминокислоты Омега-3-35мг и Омега-6-115-120 мг, Фолевая кислота-0,11 мг; минеральных вещества Са-16мг, Fe-0,6мг, Mg-43мг, Р-35мг, К-410мг, Na-^мг, 2п-0,2-0,5мг, Си-0,3мг, Mg-0,25мг, Ов-14-16мг и содержит активний вещества гингерола. Гингерол считается активний антисептический вещества, в связи с этим он обладает для личение респераторный болезне человека. А так же технологие получение органический парошки из клубне растение имбирь.

Ключевые слова: Имбирь, клубнеплод, Витамин, Омега-3, Омега-6, кислота, минералы, органический порошок, блендер, фракция, углеводы, нейтральная среда

TECHNOLOGY OF GROWING GINGER PLANT IN OPEN FIELDS AND MAKING ORGANIC POWDER FROM ITS TUBERS

"SUSTAINABLE FORESTRY"

14-15 October 2022 | scientists.uz

Abstract. In this article, the agrobiological features of the ginger plant, chemical composition, substances useful in medicine and human health, benefits of the ginger for human health, vitamins C-3.5mg, E-0.35mg, K-0.115mg, B_3,-0, 65-0.75mg, B_6 -0.25mg; from amino acids Omega-3-35mg, 0mega-6-115-120mg, Folate-0.11mg; from minerals-Ca-16mg, Fe-0.6mg, Mg-43mg, P-35mg, K-410mg, Na-15mg, Zn-0.2-0.5mg, Cu-0.3mg, Mg-0.25mg, the significance of Ge-14-16mg, as well as the presence of gingerol among the substances with important active components, is stated.

Gingerol is a compound that has antiseptic properties. Modern scientific studies show that the ginger tuber has healing and antioxidant properties, and products made from the tuber are important in preventing and treating acute respiratory diseases in the human body, and in increasing the body's immunity. In addition, information on the technology of obtaining organic powder is covered.

Keywords: Ginger, tuber, Vitamin, Omega-3, Omega-6, Acid, Minerals, Organic Powder, Blender, Fraction, Carbohydrate, Neutral Medium

Узбекистан Республикаси Президенти томонидан доривор усимликларни Республика худудида купайтириш ва кайта ишлашни ривожлантириш борасида куплаб карорлар ва Фармонлар кабул килинган. Шу жумладан 2022 йил 20 майдаги ПФ-139- сонли "Доривор усимликлар хомашё базасидан самарали фойдаланиш, кайта ишлашни куллаб-кувватлаш оркали кушимча киймат занжирини яратиш чора-тадбирлари турисида".[1]. ПФ-251- сонли "Доривор усимликларни маданий холда етиштириш ва кайта ишлаш х,амда даволашда улардан кенг фойдаланишни ташкил этиш чора тадбирлари туFрисида"[2] Фармонлари кабул килинди. Ушбу ^арор ва Фармонлар доривор усимликларни мух,офаза килиш, табиий ресурслардан окилона фойдаланиш, доривор усимликларни етиштириш ва плантацияларни ташкил килиш асосида сохдда ислох,отларни янада чукурлаштириш ва инновацион технологияларни куллаш, ах,олига сифатли мах,сулотлар етказиб бериш ва экспорт даражасини оширишга хизмат килмокда.

Илмий манбаъларга кура имбирь жахоннинг бир катор мамлакатлари, жумладан Хитой, Англия, Х,индистон, Австралия, А^Ш, Россия каби давлатлар ах,олиси озик-овкат мах,сулотларига кушиб истеъмол килиниши, Осиё мамлакатларида имбирь туганагидан мураббо, Х,индистонда ун мах,сулотларига кушиб истеъмол килиниши эътироф этилган.[5,6]

Илмий манбаъларда имбир усимлиги туганагида инсон саломатлиги учун фойдали булган витаминлардан С-3,5мг, Е-0,35мг, К-0,115мг,. 53,-0,65-0,75мг, В6 -0,25мг; аминокислоталардан Омега-3-35мг, Омега-6-115-120 мг, Фолевая кислота-0,11 мг; минерал моддалардан-Ca-16мг, Fe-0,6мг, Mg-43мг, Р-35мг, К-410мг, Na-15мг, Zn-0,2-0,5мг, Cu-0,3мг, Mg-0,25мг, германий-14-16мг микдорида борлиги аникланган.[6]. Имбирь усимлиги туганаги мух,им фаол компонентларга эга моддалардан гингерол мавжуд. Гингерол моддаси антисептик хусусиятга эга булган бирикма хисобланади. Замонавий илмий таткикотлар шуни курсатадики, имбир туганаги даволовчи ва антиоксидант хусусиятга эга булиб, туганакдан тайёрланган мах,сулотлар инсон организмидаги уткир респиратор

"SUSTAINABLE FORESTRY"

14-15 October 2022 | scientists.uz

касалликларни олдини олишда ва даволашда хамда организм иммунитетни оширишда мухим ахамиятга эга. .[5.7]

Имбирь усимлик туганагини ушбу кимматли таркиби ва хусусиятларига асосан 2021-2022 йилларда Наманган вилояти тупрок иклим шароитида имбирь усимлигини тур ва навларини агробиологик хусусиятлари, купайтириш усуллари ва туганакларини кимёвий таркибини урганиш буйича бир катор илмий тадкикот ишлари олиб борилди. Ушбу максад учун Россия ва Корея мамалакатларидан имбирь усимлигини тур ва навларидан намуналар олиб келиниб Наманган вилоятининг Чуст туман фермер хужаликларида купайтириш ва уларни нав хусусиятлари урганилди.

Дастлабки натижаларга кура имбирь усимлиги нейтрал мухит шароитларида илдиз олиши, ривожланиши ва хосил бериш мумкинлиги урганилди. Техник етилган туганакларнинг кимёвий таркиби урганилди ва киёсий тахлил килинди. (1,2-жадвал)

1-жадвал.

Хул холатидаги имбирь туганак таркибидаги кимёвий модда микдорлари.

Таркиби Корея мамлакатида етиштирилган усимлик туганагининг модда микдори %, мг Узбекистон тупрок иклим шароитида етиштирилган усимлик туганагининг модда микдори %, мг Фарки ±

^анд 4,5% 4,7% +0,2

Кислота 5,6% 5,2% -0,4

Омега-3 35 мг 30 мг -5

Омега-6 115 мг 118 мг +3

Са 15мг 17 +2

Mg 43 мг 40 -3

K 410мг 402 -8

Юкоридаги жадвалдан куриниб турибдики юртимизда етиштирилган имбир усимлигининг туганагида канд, Омега-6, калций микдорлари Кореяда етиштирилган усимлик туганак моддаларига киёсланганда куп, аксинча кислота микдори, Омега-3, Mg, K моддалари нисбатан кам булганлиги билан бир-биридан кимёвий жихатдан фарки аникланди.

2-жадвал

^уритилган имбирь туганаги кукуни таркибидаги кимёвий модда микдорлари.

Таркиби Корея мамлакатида етиштирилган усимлик туганагининг модда микдори %, мг Узбекистон Республикаси тупрок иклим шароитида етиштирилган усимлик туганагининг модда микдори %, мг Фарки ±

^анд 32% 36% +4

Кислота 36% 32% -4

| 378

"SUSTAINABLE FORESTRY"

14-15 October 2022 | scientists.uz

Омега-3 22,3 мг 19,11 мг -3,19

Омега-6 70,6 мг 75,4мг +4,8

Са 108 мг 115,3мг +7,3

Mg 214 мг 205,2мг -8,8

K 2040 мг 20150мг -25

Етиштирилган имбирь туганакларидан органик кукун тайёрлаш учун

технологик схема ва технологияси ишлаб чикилди. Ушбу технологияга асосан лаборатория шароитида органик кукун намуналари олинди.

Органик кукун олиш учун 3 такрорийликда навлари бир хил аммо икки хил тупрок иклим шароитида етиштирилган усимлик туганагидан фойдаланилди. Бунинг учун 1 кг микдоридаги техник етилган ва ювиб тозаланган имбир олиниб, 0,5-1,5 см катталикда парраксимон шаклда кесилди. Кесилган туганаклар юп;а холда ёйилиб 70-80°С хароратда куритилди. ^уритиш вакти махсулот шакли ва холатига кура 4-5 соатгача давом этди. ^уритиш учун куйилган махсулотлардан 16-17 % гача куритилган махсулот олинди. куритилган махсулот буллет блендер майдалагич дастгохида майдаланиб, фракцияларга ажратилди, бунда дастлабки фракцияда 70% кукун олинди. Жами куритилган махсулотдан 96-98,7% гача органик кукун олинди. Кукун сифат хамда кимёвий курсаткичлари, шу жумладан ранги, хиди, таъми ва таркибидаги умумий углеводлар органик кислота микдори лаборатория шароитида аникланди ва киёсий тахлиллар килинди.(2-жадвал .1-расм.)

1-расм.

куритилган имбирь туганаги намунасини ва тайёр органик кукун куриниши

А. куритилган имбир туганаги

Б. Олинган кукун намунаси

намунаси

3-жадвал

1 кг майдаланган имбирь туганагининг фракцияларга ажралиши

№ куритилган махсулот гр Кукун холига утган махсулот микдори% Кукун холига утган махсулот микдори г

1 1000 70 700

2 300 85 255

3 45 95 40,5

"SUSTAINABLE FORESTRY"

14-15 October 2022 | scientists.uz

Хулоса ва тавсиялар

2021-2022 йилда Наманган вилоятининг турли тупрок ва иклим шароитларида имбирь усимликларини купайтириш ва туганакларидан озик-овкат максадида фойдаланиш буйича олиб борилган тадкикотлар буйича куйидагича хулосалар килинди.

1.Дастлабки натижаларга кура имбирь усимлигини купайтириш учун туганакларини март ойининг биринчи декадасида куёш нури тугридан-тугри тушмайдиган жойга экиш тавсия этилади.

2.Имбир туганакларини усиш ва ривожланиши учун нейтрал шароит яратилади.

3.Имбирь усимлигини яхши усиш ва ривожланиши учун сабзавот экинларидаги каби агротехник тадбирлар амалга оширилади.

4.Кукун холатидаги имбирь туганакларидан фойдаланишда тозаланган махсулотлар булакларга булиниб, махсус куриткичларда 60°С-80°С харорат оралигида куритилиши тавсия этилади.

5.Кукун холатидаги имбирь туганакларини Озик-овкат саноатида ун ва кондитер махсулотлари хушбуйлигини ошириш учун белгиланган меъёрдан ошмаган холда кушиб махсулотлар тайёрлаш тавсия этилади.

REFERENCES

1. Узбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёевнинг. 2022 йил 20 майдаги ПФ-139- сонли "Доривор усимликлар хомашё базасидан самарали фойдаланиш, кайта ишлашни куллаб-кувватлаш оркали кушимча киймат занжирини яратиш чора-тадбирлари тугрисида" фармони.

2. Узбекистон Республикаси Президенти Ш.М.Мирзиёевнинг 2022 йил 20 майдаги ПФ-251- сонли "Доривор усимликларни маданий холда етиштириш ва кайта ишлаш хамда даволашда улардан кенг фойдаланишни ташкил этиш чора тадбирлари тугрисида" фармони.

3. Широков Е.П. Технология хранения и переработка плодов и овощей.//М; 1978. 231

4. Сахобиддинов С.С. Усимликлар систематикаси.//Т;1968. 545 б.

5. Кулинария серия имбирь, кухонная лекарство. ООО "НАЦИЯ" Россия, Москва-2008 г.

6. Исползование имбирьного корня в технологии кисломолочнога продукта. Статья. Д.В.Клюникова, Л.Р.Рамазанова.

7. Drozdov VN, Kim VA, Tkachenko EV, Varvanina GG. Influence of a specific ginger combination on gastropathy conditions in patients with osteoarthritis of the knee or hip // The Journal of Alternative and Complementary Medicine. — 2012. — Vol. 18, № 6. — P. 5838. — doi:10.1089/acm.2011.0202.. — PMID 22784345 ГОСТ 32065-2013 овощи сушеные. Общие технические условия.

8. И.Е.Абдуллаев, А.А. Абдиев. Мева-сабзавотларни куритиш технологияси. Укув кулланма. Т.: 2020.

9. Габрук Н.Г., Ле Ван Тхуан. Инструментальные методы в исследовании компонентного состава биологически активных веществ имбиря (Zingiber officinale) // Научные ведомости. Серия естественные науки.- 2010. №3 (74). Выпуск 10. - С. 77-82.

"SUSTAINABLE FORESTRY"

14-15 October 2022 | scientists.uz

10. Haniadka R, Saldanha E, Sunita V, Palatty PL, Fayad R, Baliga MS. A review of the gastroprotective effects of ginger (Zingiber officinale Roscoe) // Food & function. — 2013. — Vol. 4, № 6. — P. 845-55. — doi:10.1039/c3fo30337c. — PMID 23612703

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.