CC BY
31
23 00 00 СИЁСАТШИНОСЙ 23 00 00 ПОЛИТИЧЕСКИЕ НАУКИ 23 00 00 POLITICAL SCIENCES
23.00.02 ПОЛИТИЧЕСКИЕ ИНСТИТУТЫ, ПРОЦЕССЫ И ТЕХНОЛОГИИ 23 00 02 POLITICAL INSTITUTES, PROCESSES AND TECHNOLOGIES
УДК 321 ББК 66.3-53
МУЛОХ,ИЗАХ,О Акмалова Мунира Абдунабиевна, н.и.с., дотсент, декани
РОЦЕЪ БА Х,УВИЯТИ факултети сиёсатшиносй вамуносибатуои байналхалции
МИЛЛИИ ТОЧИКОН ДДХБСТ (Тоцикистон, Хуцанд)
ИДЕИ О НАЦИОНАЛЬНОЙ ИДЕНТИЧНОСТИ ТАДЖИКОВ
IDEAS ABOUT NATIONAL IDENTITY OF TAJIKS
Акмалова Мунира Абдунабиевна, к.полит. н., доцент, декан факультета политологии и международных отношений ТГУПБП (Таджикистан, Худжанд)
Akmalova Munira Abdunabievna, candidate of political sciences, Associate Professor, dean of the faculty of politology and international relations under TSULBP (Tajikistan, Khujand)
Калидвожа^о: уувияти милли, цауонишави, давлатдории милли, худшиносии милли, омилуои фаруанги ва динй, буурони уувияти, гуруууои динию тундгаро
Дар мацола масъалауои тацвият бахшидани уувияти милли дар шароити имрузаи давлатдории милли мавриди баррасй ва омузиш царор дода шудааст. Муаллиф махсусан цайд намудааст, ки тацвияти уувияти милли омили мууиме дар самти таукими давлатдории милли ва уифзи арзишуои милли аз таъсири манфии цауонишави мебошад. Муаллиф зарур шуморидааст, ки уувияти миллии тоцикон фарогир бошад ва тамоми циуатуои фаруангиву маънавии рушди таърихии миллатро дар худ инъикос намояд. Дар мацола мавцудияти цараёнуои тундгарои диниву гайрисуннатй ва уамчунин дарки нодурусти дунявият аз цониби цисме аз цомеа заминаи рушди буурони уувияти уисобида шудааст. Дар мацола баъзе тавсияуо дар мавриди тауким бахшидани уувияти милли ва рафъи заминауои буурони уувияти ироа карда шудаанд.
Ключевые слова: национальная идентичность, глобализация, национальная государственность, национальное самосознание, культурные и религиозные аспекты, религиозно-экстремистские группы, кризис идентичности
Рассматриваются проблемы укрепления национальной идентичности в современных условиях развития национальной государственности. Особо подчеркнуто, что
осознание национальной идентичности является важным фактором укрепления национальной государственности и защиты национальных ценностей от негативного влияния глобализации. Изложено мнение, что национальное самосознание таджиков должна содержать и проявлять все культурные и духовные аспекты исторического развития нации. Отмечено, что существование нетрадиционных религиозно-экстремистских групп, а также неправильное понимание сущности секуляризма некоторыми группами общества может стать предпосылкой для развития кризиса идентичности в сознании граждан страны. Приведены примеры и предлагаются некоторые рекомендации для укрепления национальной идентичности и преодоления предпосылок кризиса идентичности.
Key words: national identity, globalization, national statehood, national self-consciousness,
cultural and religious aspects, religious-extremic groups, secularism, identity crisis
The article deals with the problems of strengthening national identity under modern conditions of national statehood. The author of the article emphasizes that strengthening of national identity is an important factor in the direction of consolidation of national statehood and protection of national values from the negative impact of globalization. The author expresses the opinion that national identity of Tajiks should include and reflect all the cultural and spiritual aspects of the nation's historical development. It is underscored that the existence of non-traditional religious-extremic groups and also incorrect understanding of the essence of secularism by certain parts of society can become a prerequisite for the development of identity crisis in the consciousness of citizens. The author proposes some recommendations for the strengthening of national identity and overcoming of identity crisis prerequisites.
Дар шароити кунунии рушди давлатдории миллии точикон таквият ёфтани дувияти миллй яке аз омилдои мудим ба дисоб меравад. Таквияти давлатдории миллиро дар шароити имрузаи чадонишавй бе мустадкам намудани дувияти миллй тасаввур намудан гайриимкон аст. Х,амчунин, дар баробари ин рушди дувияти миллй метавонад омили начотбахши кишвар ва давлатдории миллй аз дар гуна хатардои муосир аз кабили ифротгарой ва терроризм, мочародои кавмиву маздабй ва дигар муаммодои зудурнамуда дар шароити имруза гардад. Аз ин ру, омузиши масъаладои алокаманд ба таквияти дувияти миллй дар шароити кунунй мудим ва далталаб мебошад.
Хусусан, пас аз ба даст овардани содибистиклолй дар Чумдурии Точикистон масоили зиёде ба миён омаданд, ки ондо ба ташаккули дувияти миллй ва худшиносии миллй иртибот доштаанд. Масъалаи аввалине, ки дар ин маврид ба миён омад бадсдо дар атрофи доираи фарогири дувияти миллй буд. Бадсдо дар мавриди доираи фарогири дувияти миллии точикон то ба имруз идома ёфта истодаанд ва андешадои гуногун дар ин маврид зудур намудааст. Бадсдо дар атрофи дувияти миллй то як андоза боиси он гаштаанд, ки то ба имруз фадми дуруст ва дамаро конеъкунанда перомуни дувияти миллии точикон ташаккул наёфтааст. Албатта чунин долат боиси идома пайдо намудани будрони дувиятй дар шароити Точикистон мегардад. Зарур мешуморем, ки рушди дувияти миллии точикон фарогир бошад ва тамоми чидатдои дувиятии миллати мо дар он ба эътибор гирифта шавад. Хеле мудим аст, ки дам чидатдои мудими фардангии пеш аз исломй, давраи пас аз рушди дини ислом ва
даврони рушди шуравй дар он дар бар гирифта шавад. Инкори кисме аз он метавонад боиси номукаммалии дувияти миллии мо гардад ва зиддияту мухолифатдоро дар чомеа ба миён оварад гузашта аз ин, инкори кисме аз чидатдои дувиятй метавонад сипари мудофизатии дувияти миллии моро дар баробари хатардои муосир заиф гардонад.
Аз ин ру, аз солдои нахустини содибистиклолй то имруз раванди чустучуи роди далли масоили марбут ба дувияти миллй дар шароити чадонишавй ва авчгирии фаъолияти чараёндои динии хусусияти бунёдгарой дошта, идома дорад. Раванди ташаккули дувияти миллй, ки дадафи он ташкил ва ташаккули худшиносии миллии точикон мебошад, дар мардилаи кунунй адамияти хосса касб кардааст.
Добили зикр аст, ки масоили марбут ба ташаккули дувияти миллй дар шароити чадонишавй, афзоиши рузафзуни таъсири идеология ва чараёндои ба чомеа бегона дар аксарияти кишвардои пасошуравй дар кори давлатсозиву давлатдорй мавриди тавачуди хос царор доранд. Зеро «ташаккули давлати нав ва рушди дамачонибаи он ба эдёи дувияти миллй ва нотакрории фардангй робитаи ногусастанй дорад» [3,с.190]. Дар мавриди накши дувияти миллй дар дифзу димояти давлати миллй аз таъсироти манфии чадонишавй сиёсатшиноси точик А. Раднамо андешаи чолиберо ироа намудааст. Ба андешаи у суръати мадвшавии дар арзиш ва суръати мадвшавии дар миллат дар раванди чадонишавй ба сатд ва умки фарданг ва дувияти миллии аъзои он ва, хусусан, сатди дувияти миллй вобаста ходад буд. У чунин мешуморад, ки миллатдои дорои дувияти кавй ва давлатдои худшинос ба осонй дар раванди чадонишавй мадв находанд шуд [4, с. 21].
Дар шароити чадонишавй вазифаи ичтимоии забону фардангдои миллй чи дар сатди таъсири мутакобилаи байниэтникй ва чи дар сатди дохилиэтникй маддуд мегардад. Ин дол ба тасаввуроти аксарияти адолй дар бораи на онкадар матлуб будани забондои миллй барои худтатбики ичтимоии фард, хуб надонистани фарданги мадаллй марбут аст.Дар шароити имруза агар забони англисй дамчун забони чадонй ва умумиинсонй матрад мешавад, дар ягон дол ин чунин маънй надорад, ки ин забон аз забони точикй равонтару комилтару зеботар мебошад, балки ин раванд асосан аз он сарчашма мегирад, ки содибони ин забон имруз дар чадон макоми кудратии бартар доранд.[4, с. 22] Аз ин ру, моро низ зарур аст, ки барои муаррифии забон ва фарданги худ ондоро ба забону фарданги илму амал табдил дидем ва забону фарданги худро кавй ва кудратманд гардонем. Барои баланд бардоштани вазафадои ичтимоии забони модарй бештар гузаронидани тадбирдои фардангию оммавй зарур аст. Ч,омеаи мо дар сурати даст кашидан аз вижагидои худ, ки баъзедо гумон мекунанд садди роди инкишоф мегарданд, ба комёбй ноил намегардад. Ба андешаи мо, чидати дурусти дувиятй ва худшиносй дар ягон маврид монеи рушди чомеа ва инсондо намегардад. Баракс «ба замони муосир» метавон дар асоси фарданги худй ворид шуд ва дар дар баробари дифзи арзишдои дувиятии худ рушд намуд [1,с.96].
Дар шароити Точикистон дар мавриди таквияти унсурони дувияти миллй ва боло бурдани худшиносии миллй кордои назаррасе ба ичро расида истодаанд. Чорадои андешида ва амалинамуда аз унсурдои мудимии дувияти миллии точикон дарак медидад ва чойи бадсеро сари масъалаи чй будани дувияти миллии мо бокй намегузорад.Дар ин замина дар Чумдурии Точикистон кабул шудани Конун дар бораи забони точикй аз 5-уми октябри соли 2009, барпо намудани чашнворадои
6узурги сатди давлатй, аз кабили 6узургдошти llOO солагии давлатдории Сомониён, П50-солагии сардафтари адабиёти форсу точик Абyабдyллоди Рyдакй, эълони соли 2OO6 дамчун соли фардангу тамаддуни ориёй, тачлили 1130-солагии асосгузори маздаби тадаммулпазир дар ислом Имом Абyданифа, дамасола бо шукуд чашн гирифтани иди Навруз ва иддои маздабие, чун Иди Фитр ва Иди К^урбон, эдёи чашндои миллиямон чун Медргон ва Сада аз чорадои амалй дар самти мустадкам намудани дувияти миллии мо дарак медиданд. Албатта дамаи ин чорабинидо дар таквияти дувияти миллй садми назаррас гузоштаанд, ки бо ин васила худшиносии мардуми мо боло рафтааст. Чунин чорабинидо дар сиёсати амалй ва дамчунин кисми даёти фардангии мардуми кишвар будани ондо бояд бадсдои тафрикаандозй дар дувияти миллиро ба итмом расонад. Дамаи чидатдои мазкур ба таври возед дувияти миллии моро баён месозад ва нуктаеро барои бадс карор намегузорад.
Мунтазам гузаронидани чунин чорабинидои сатди баланди фардангй дарчанд ба раванди ташаккули худшиносии миллй, сиёсй, фардангй ва таърихии халкдои Точикистон таъсиргузор ходанд буд, вале дануз дам дар кишвари мо дар кори сохтани давлати миллиию дунявй мушкилотдои маънавй-идеологй мавчуд дастанд. Дар шароити кунунй ин омил дар мавчудияти чараёндои тундгарои диниву гайрисуннатй ва дарки нодурусти модияти дунявият аз чониби кишре аз мардум инъикоси худро ёфтааст. Дам мавчудияти чараёндои тундгарои диниву гайрисуннатй ва дам дарки нодурусти дунявият дар чомеаи мо то як андоза будрони дувиятиро таквият бахшидааст. Агар ин ду омил далли дурусти худро наёбанд, пас метавонанд заминаи амик шудани будрони дувиятй дар кишвар гарданд. Мавчудияти ин ду омил рушди давлати миллй ва тадкими дунявияти онро зери шубда царор медиданд. Кайд намуданамон зарур аст, ки ба деч вачд модияти дунявияти давлати миллй дамчун низоми «зидди динй» талаккй карда нашавад. Зарур аст, модияти дунявияти давлатдории миллй чунин хосияте дошта бошад, ки миёни унсурдои дувиятии мо ихтилоф ба вучуд наоварад. Дар иртибот ба ин зарур мешуморем, ки имруздо масъалаи ташаккул ва тарбияи дувияти миллии дунявй дар Чумдурии Точикистон, дар заминаи дарки дурусти модияти дунявият чун асоси давлатдории миллй гардад. Чунин амал беш аз пеш адамияти маънавию идеологй касб менамояд.
Ба андешаи мо руйдоди дигари мудиме, ки дар фадми дувияти миллй ва масъалаи худшиносии миллй садми назаррас дорад, ин нашри китоби Президенти Чумдурии Точикистон тадти унвони «Чедрадои мондагор» мебошад. Талкини мудтавои ин китоб метавонад ба бадсдои дувиятй дар чомеаи мо такони чиддие бахшад, зеро дар он тамоми чидатдои дувияти миллй инъикос гардидаанд. Дар ин китоб, сарвари тожикон дамчун шахсияти аввали кишвар тамоми чедрадои бузург ва таъсиргузореро, ки дар рушди дувияти миллии точикон накш доштанд руи когаз овардааст. Таълимот ва андешаи ондоро дамчун намунаи омузиш ва пайравй ба шадрвандони кишвар ироа намудааст [2, с. 364]. Нашри ин китобро мо дамчун жузъи мудим дар бадсдои дувияти миллй ва худшиносии миллй дар чомеаи имрузаи точик мешуморем. Мадз дамин китоб ва мудтавои он ба чавонон, насли наврас ва дар умум ба кулли адолии кишвар расонида шавад, то дар оянда дамагуна бадсдои хатарзо ба дувияти миллй рафъ намуда шаванд.
Хотирнишон намудан зарур аст, ки таквияти худшиносии миллй ва дувияти миллй, боло бурдани эдсоси ватандустй бидуни таргибу ташвики ондо, бе шарду
тавзед ва шиносоии ондо гайриимкон аст. Дар ин кор, бешубда нацши калидиро метавонанд васоити ахбори оммаи ватанй, махсусан рузноманигорону олимони мо дошта бошанд. Мусаллам аст, ки сиёсати бозсозии нимаи дуюми солдои 80-уми царни ХХ ба боло равии сатди худшиносии миллии сокинони чумдурй такони чиддй бахшид. Ин омил дар эдёи дофизаи таърихию миллй таъсири амиц расонид, ки он пеш аз дама дар публистистикаи он замон инъикоси худро ёфта буд. Адли зиёи точик нуктаи назари хешро рочеъ ба мудимтарин масоили даёти чамъиятию сиёсии чумдурй, таъриху фарданги бостонй, роду усулдои ташаккули дувияти миллй дар садифадои чунин рузномаю мачалладо, ба мисли «Чдвонони Точикистон»,«Омузгор», «Маорифи Точикистон», «Народная газета», «Шоми Душанбе», «Х,акикати Сугд», «Согдийская правда», «Адабиёт ва санъат», «Занони Точикистон», «Помир» ва f. ба нашр мерасониданд.
Бояд ёдовар гардид, ки мочарои дохилй дар Точикистон на тандо ба рушди иктисодй, инчунин ба раванди инкишофи дувияти миллй ва худшиносии миллии мардуми кишвар таъсири манфй расонид. Аз як чидат зудури мочарои дохилй дар кишвар то андозае аз будрони дувиятии давраи гузариш вобастагй дошт. Агар худшиносии миллии мо ва дувияти миллии мо дар он замон ба таври зарурй таквият ёфта мебуд, шояд кишвари мо ба мочарои дохилй ворид намегардад, ва ё мочрои дохилй он кадар паёмаддои харобиовар намедошт. Дар ин мардила гароиши адли чомеа ба масоили худшиносии миллй то андозае паст гардида, тамоюлдои ниглистй вусъат пайдо намуданд. Гузашта аз ин дар баъзе мавриддо датто мавчудияти дувияти ягонаи точику точикистониён тадти суол царор гирифта буд. Кдйд намудан зарур аст, ки масъалаи дувиятй дар Точикистон агар, аз як тараф боиси сар задани мочарои дохилй гашта бошад (хусусан дар шаклдои дувиятдои идеологй ва мадаллй), аз тарафи дигар, омили далли мочарои дохилй шудаанд. Ч,онибдо пас аз давраи муайяни идомаи мочаро ба хулосае расиданд, ки муковимат ва муборизадои идеологй роди далли масъала нест. Хусусан намояндаи як миллат будан ва дувияти ягонаи точикй ва точикистонй доштан заминаи мусоидро барои далли мочаро ва ба дам овардани нерудои сиёсй ба миён овард. Бо имзои шартномаи истицрори сулд ва оштии миллй дар Точикистон мардилаи нав дар сиёсати миллию давлатии вобаста ба ташаккули дувияти миллй огоз гардид, ки он то ба имруз идома дорад.
Дар солдои содибистицлолй ва давлатсозии навини миллй дар Чумдурии Точикистон нацши бузургро ташаккул ва ба вучуд овардани таърихи нави рамзии халци точик ва нигод доштани мероси ягонаи ичтимой-фардангии гузашта, ки бевосита ба масъалаи дувияти точикон алокаманд аст, накши калон дорад.
Дарки методологии раванддое, ки дар содаи ичтимоию фардангй дар Точикистони муосир ба амал меоянд дорои адамияти калон мебошанд. Аз ин ру бо назардошти воцеъияти мавчуда ба натичае расидан мумкин аст, ки мавзуи мазкур солдои охир мавриди таваччуди хоси мудаккикони точик царор гирифта, ондо кушиш доранд ин равандро тадлил ва бадогузорй намоянд.
Дар шароити имруза ташхиси воцеъияти ичтимой-сиёсй ва фардангии чомеа ва коркарди муносибатдои нави консептуалй муносибати комилан навро такозо менамояд. То як андоза такя намудан ба далелу будрондои пешин наметавонад модияти масъаларо ба пуррагй ошкор намояд, зеро ондо имконияти дарки раванддое,
ки дар фазой Точикистони кунунй ба амал меоянд, дода наметавонанд. Бисёр муносибатхое, ки дар илми муосири чахонй хангоми шарху тавзехи равандхои ичтимоию сиёсй ва фархангй истифода мегарданд, то ба имруз барои аксарияти мухаккикон на танхо дар Точикистон балки тамоми Осиёи Марказй пушида боцй мемонанд. Аз ин ру хамаи он идеяхое, ки мухаккикони Осиёи Марказй дар чахорчубахои дигари илмй баён менамоянд, на хамеша аз чониби доирахои илмии Еарб ба дурустй дарк мегарданд.
Тацсимбандихои асосии консептуалии мухаккикони Аврупои Еарбй дар иртибот ба фазои илмии Осиёи Марказй аз тарафи олими точик П. Шоазимов табацабандй карда шудаанд. Мавсуф зикр менамояд, ки дар иртибот бо вазъияти ба амал омада имруз зарурати коркарди диди назариявии худй ба назарияпардозихои олимони Еарб рочеъ ба вазъи воцеъии фазои ичтимой-сиёсй ва фархангии Точикистони муосир ба миён омадааст [8,с.40]
Мушкилоти марбут ба тахкики халцу миллат дар замони шуравй мавриди таваччухи амици олимону донишмандон карор дошт.Имрузхо бошад масъалахои марбут ба халцу миллат ва самти омузиши чунин падидахои нави ичтимой ба мисли милатгарой, хувият ва амсоли инхо равона гардидааст. [8,с.40] Сабаби чунин тагйирот на танхо омилхои берунй, ки дар раванди чахонишавй, зери таъсири афкори Аврупои Еарбй пайдо шудаанд, инчунин омилхои дохилй низ мебошанд.Тацрибан тамоми мамлакатхои пасошуравй бо падидахои нави ичтимой, ки дар натичаи вокеияти нави ичтимоию сиёсй ба вучуд омада буданд, дар холи бархурд царор доштанд.
Дар Точикистон масъалахои ташаккули хувияти миллй дар шароити басо мураккаби мочарои дохилй ва таъсири идеологияи берунй сурат мегирифт. Дар ин маврид маводи матбуоти даврии хамон солхо (солхои 90-уми царни гузашта) шаходат медихад. Дар сахифахои матбуоти ин давра бахсу мунозирахои доманадор рочеъ ба роххои мухталифи сохтмони давлати нави миллй пешниход мегардиданд. Аз чумла оид ба ин масъала маколаи барномавии олимони маъруфи точик И. Усмонов ва А.Сатторзода «Зарурати ташаккули андешаи миллй» ба нашр расида буд, ки дар он дар 11 банд перомуни рохои ташаккули гояи миллии точикон пешниход гардида буд. Дар ин мацола аз чумла омадааст: «Имруз мо беш аз пеш ба муайян кардани гояи миллй ва ташаккули миллати ягона эхтиёч дорем. Зеро дар шароити хозираи давраи гузариш аз низоми тоталитарй ба сохти демократй, танхо ташаккули гояи миллй ва миллати ягона метавонад моро аз вазъияти бухронй начот бахшад».[6,с. 22]
Дар ин замон андешахои академик М. Шакурй низ чолиби диккат буд. Ба акидаи академик М. Шакурй ду намуди худшиносии миллй вучуд дорад: дуруст (сахех) ва нодуруст (гайри сахех). Ба ацидаи у дар баробари худшиносии сахех инчунин худшиносии нодуруст мавчудаст. Худшиносии нодуруст, нокомил, яктарафа, махдуд ва сатхй чомеаро метавонад аз рохи худ такмилдихии рухонй берун сохта ва хатто онро ба холи бунбаст оварда расонад. [7,с.157]
Х,амин тавр, чанбаи мухимтарини шаклгирию рушди хувияти миллй точикон интихоби рохи дурусти ташкил ва ташаккули худшиносии миллй, дар асоси дарки илмии чомеа ва инсон ба хисоб меравад. Аз ин ру, барои муайян намудани самти дуруст зарурати омузиши хаматарафаи илмии ин мушкилот, ки ба тахаввули
Tatpuxuu xygmuHOCHH mhjjh, kh gap ocopu gaBpaxou MyxT&m$ HHtHKOCH xygpo e^TaacT, 6a MueH Meoag. 3epo 6e Tax;HK;H aMH^u nangoumu pemaxou Tatpuxuu Macta^axoH xyBHHTH Ba3tu KyHyHH Ba moxhhth OHpo gapK HaMygaH HMKOHHona3up acT. Maca^aH, ocopu oxupu acpu XIX Ba HHMau aBBa^H acpu XX co6ht Meco3ag, kh gap hk ^ypcaTH Ha HaHgoH Ty^OHH xyBHHTH HaBH to^hkoh maKj rupu^TaacT. eo Ha3apgomTH hh 6apoH ^aBo6u gypycT e^TaH 6a xomTH $et.mH xyBHHTH to^hkoh Ba MyanaH HaMygaHH caMTH caxexu TamaKKy.™ oh 3apypaTH a3 ,mxo3H hjmh OMyxTaHH poxxou Tatpuxuu Ta^aBBy^H xygmuHOCHH mhjjh gap mapouTH hcthk^o^hhth gaB^aTH 6a MueH OMagaacT.
Eoag xoTupHHmoH coxt, kh Tapru6y TamBHK, Ba HHtHKOCH MaB3yu xyBHHTH mhjjh gap ^OMeau to^hkhctohh xaHy3 gap HHMau gyByMH co^^oh 80-yMH acpu ry3amTa oro3 e^Ta 6yg. HMpy3 hh3 hh Macta^a gHK;K;aTH ^OMeau To^HKHcroHpo 6a xyg M,a^6 HaMygaacT. PaBaHgxou nyp^ymy xypymu cuecuu Mapxraau ^axoHumaBH My^u6u HyHHH TaBan,H,yx, 6a hh MaB3yt mygaaHg. Maca^aH gap HaTHH,au My6opu3au fohbhm cuecH gap To^hkhctoh Ba xaMKopH 6o TaMaggyHH ^axoHH Tagpu^au xyBHHTH HaB TamaKKy^ e$T, kh oh gap xyg aHtaHaxou ^a3opco^au cyHHaTHH to^hkohpo Ta^accyM coxTaacT.
Eoag ry^T, kh gap hh 3aMHHa 3a$ap Caug3oga HyHHH a;uga gopag, kh HMpy3 To^hkhctoh Ha TaHxo OKu6aTxou ^aHru maxpBaHguu oxupu KapHH 20, umyHHH ^umopu ot6eKTHBHH ^axoHHmaBupo 6a xyBHHTH mhjhh xyg эxсoс MeKyHag. PaM3H ^apxaHrH Ba MatHaBHH MuraaT hh3 TaxTH Tatcupu gouMHH Taxpu6KopoHau Hepyxou xopuHH Kapop gopag. ^Ke a3 xaTapxou ^uggH 6a xyBHHTH to^hkoh BOKeaxoe Me6omaHg, kh 6o cyptaTH Te3 gap 3aMOHH Myocup pyx MeguxaHg Ba ohxo ^aH6ax,OH MyxHMH ax^OKH gopaHg. A3 HyM^a, hh TaBpe kh 6a Ha3ap Mepacag gap 6ucep MaMMKaTxoH aBpynoro araaHTHKH aMa^aH poxu gacTKamH a3 pemaxou ac^HH xyg, a3 ^yM^a a3 ap3umxou MacexHHT, kh acocH TaMaggyHH rap6po TamKHi MeKyHaHg nem rupu^TaaHg. Ohxo ap3umxou Ba
xyBHATH cyHHaTHH mhjjh, ^apxaHrH, gHHH Ba xaTTO H,HHCupo hhkop MeHaMOHHg. CuecaTe nem 6ypga MemaBag, kh oh oraau cep$ap3aHg Ba H3gHBOH,H HK^HHca, HHHyHHH этнкоg 6a xygoBaHgy marcroHpo gap hk pagu$ Mery3opaHg. flap hh KHmBapxo ax3o6y co3MOHxoepo ca6TH hom MeHaMOHHg, kh xaga^H ohxo H,uggaH Ta6^Hfy TapFu6u xaMHHHcrapoH Me6omag. flap 6ucep KumBapxou aBpynoH MapgyM a3 ry^TaHH MaHcy6uaTH gHHHamoH mapM MegopaHg. flap mapouTH H,axoHHmaBH ohxo MexoxaHg HyHHH nagugaxou 6apou $apx,aHru mo 6eroHapo 6a TaMOMH H,axoH naxH HaMOHHg. Ammo hh pox, kh xh^o^h ap3umxou gHHH MacexH Ba gurap guHxou ^axoHuro mhjjh Me6omag, 6a nacTmaBHH ax^o;u H,OMea Ba 6yxpoHH geMorpa^uu oh OBapga MepacoHag. 3epo 6e puoau Metepxou ax^OKuro MatHaBHH gap Ty^H xa3opco^axo TamaKKy^e^Ta, hhcoh matHy mapa^ Ba эtтн6opн xygpo a3 gacT Meguxag [5, c.126].
myypu aHtaHHBHH ogaMOHpo 6o cyptaT Ta^aKKypu MO^y HOxnapacTH TaHr HaMyga HCTogaacT. Hh nagugau HOMaT^y6 TaMOMH H,axoHpo 6a OFymu xyg rupu^TaacT, kh oh u6THgoro HHTHxo Hagopag. MaBH,ygHHTH o3oguxou ^aporupu xaMaroH Ba paBO 6ygaHH aMa^xoH MyH,H6u ^acKy $y^yp rapgaHga 6ohch xapo6uu nangapnau acocxou xaeTH HH,THMOH Merapgag. Xapo6 HaMygaHH gaB^aT, nem a3 xaMa, TaBaccyTH a3 6am 6ypgaHH MatHaBueT, HBa3 HaMygaHH coxTopu ap3umxo Ba 3atu$ HaMygaHH coxau Maopu^ 6a gacT Meoag.
A^6aTTa, gap mapouTH HMpy3a paBaHgu ^axoHumaBH gap 6apo6apuu xy6uxou TexHO^orHH xyg xaMHyHHH naxH ramTaHH ^apxaHru 6eroHa Ba xycycaH ^apxaHru
гарбиро бо дама хубй ва бадихояш дар камин дорад. Мухаккик А. Рахнамо бар он андеша аст, ки дарки дурусти модияти омили динй ва ба рох мондани муносибати дуруст бо он барои хифзи хувияти миллии точикон бисёр мухим мегардад. У чунин иддао мекунад, ки ислом ва арзишхои исломй хам ба унвони арзишу эътикод ва низоми ахлокии аксари мардум ва хам ба унвони бахши мухимме аз фарханги миллй барои точикон накши як омили бакои миллиро низ хоханд дошт. [4, с. 41.]Ба андешаи мо хамчунин руоварй ба таълимоти бузургонамон ва омухтани дидгохи онхо метавонад дар самти хифзи хувияти миллии мо аз хама гуна арзишхои бегона мухим бошад.
Чи тавре ки маълум аст хувияти миллй ва худшиносй яке аз кисмхои таркибии хувияти инсон ба шумор меравад, ки ба мансубияти он ба хал; ё миллати муайян эхсос карда мешавад. Дувияти миллй ба мафхуми миллат ё шахрвандй айният надорад харчанд онхо мумкин аст омилхое бошанд, ки ба он таъсири амик мерасонанд. Хувияти миллй гирифташуда нест вай аз дарки гирифташудаи фарханги чомеа, таърих, забон, ахлок ва одатхои одамон сарчашма мегиранд. Ба инхо метавонанд эхсоси мансубият ба давлати муайян, пайравй ба хувияти давлатй, гояи миллй ва рамзхои давлатй илова гардад.
Дамин тарик ба хулосае расидем, ки таквияти хувияти миллй ва боло бурдани худшиносии миллй яке аз омилхои мухими тахкими давлатдории миллй ва хамчунин хифзи он аз хар гуна таъсироти манфии раванди чахонишавй мебошад. Дар ин маврид моро зарур аст, ки ба хама гуна бахсхои хувиятй ва чудоиандозихо, ки боиси заиф гаштани хувияти миллй ва худшиносии миллии мардум мегардад, нукта гузорем. Кушиш бар он намудан зарур аст, ки хамаи чихатхои хувиятии миллии мо фаъол бошад ва дар рушду такомули миллати мо дар оянда кумакрасон бошанд. Моро зарур аст, аз хамаи он унсурони хувияти миллиямон, ки боиси рушду инкишофи мардум ва макоми хосса пайдо намудани миллатамон дар сатхи байналхалкй мегардад, истифода намоем ва он чихатхои тавонбахшро таквият бахшем. Инкори чихатхои хувиятй миллй дар заминахои хостахои шахсиву гурухй ва идеологй бар нафъи кулли мардуми кишвар намебошад ва метавонад дар тахкими вахдати миллй ва давлатдории миллй дар оянда хатарзо бошад.
Пайнавишт:
1. Осипов Г.В., Дзуцев Х.В. Политкультурная образовательная модель как основа формирования российской гражданской идентичности. - М.: Социология образования. - С. 96-102.
2. Раумон Эмомалй. Чеурауои мондагор. - Душанбе: ЭР-граф, 2016.- 364 с.
3. Раумонов Ш.Шеър ва Айнй. - Душанбе: Маориф, 1994. - 190 с.
4. Раунамо А., Ислом ва амнияти миллй дар Тоцикистон, - Душанбе: Ирфон, 2011- 298 с.
5. Сайидзода З.Густариши ахлоци миллй. - Душанбе: Контраст, 2014 - 260с.
6. Усмонов И., Сатторзода А. Зарурати ташаккули андешаи миллй // Масъалауои ташаккули идеяи миллй дар Чумуурии Тоцикистон. Маводи конференсияи илмй-амалй. - ш. Душанбе, 18-19 апрели соли 2016 - 22с.
7. Шакурй М. Фитнаи ищилоб дар Бухоро. - Душанбе: Шуцоиён, 2010. - 158с.
8. Шоазимов П.Д. Таджикская идентичность и государственное строительство: авторефер. дис. ...д. филос. н.: 09.00.11 - Душанбе, 2006, - 40 с.
Reference literature:
1. Osipov G.V. Dzutsev Kh. V. Political Culture as an Educational Model of Formation of Russian Civil Identity. - М.: Sociology of Education. - pp. 96-102.
2. Rahmon Emomali. Prominent Personalities. - Dushanbe: ER-Graph, 2016.- 364pp.
3. Rahmonov Sh. Poems and Aini. - Dushanbe: Enlightenment, 1994. - 190pp.
4. Rahnamo A. Islam and National Security in Tajikistan. - Dushanbe: Cognition, 2011.- 298 pp.
5. Saidzoda Z. Development of National Ethics. - Dushanbe: Contrast, 2014. - 260 pp.
6. Usmonov I., Sattorzoda A. Importance of a Formation of National Idea // Problems of a Formation of National Idea in the Republic of Tajikistan. Materials of scientific-practical conference, Dushanbe, 18-19 April, 2016. - 22 pp.
7. Shakuri M. Intrigues of Bukhara Revolution. - Dushanbe: Shujoiyon, (Those who Are Valiant),2010. -158pp.
8. Shoazimov P.D. Tajik Identity and State Building. Synopsis of doctoral dissertation in philosophy. 09.00.11 - Dushanbe, 2006, - 40pp.
