Научная статья на тему 'ХАЛҚИМИЗ МАДАНИЙ МЕЪРОСИНИ ЎРГАНИШДА ТУРИЗМ МУТАХАССИС КАДРЛАРЛАРНИНГ МУҲИМ ВАЗИФАЛАРИ'

ХАЛҚИМИЗ МАДАНИЙ МЕЪРОСИНИ ЎРГАНИШДА ТУРИЗМ МУТАХАССИС КАДРЛАРЛАРНИНГ МУҲИМ ВАЗИФАЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Прочие социальные науки»

CC BY
78
6
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
маданий мерос / туристик хизматлар / мавсумий характер / туристик экспорт салоҳияти. / культурное наследие / туристские услуги / сезонность / туристско-экспортный потенциал.

Аннотация научной статьи по прочим социальным наукам, автор научной работы — Усманова Зумрад Исламовна

Мақолада халқимиз маданий меъросини ўрганишда туризм мутахассис кадрларларнинг муҳим вазифалари ўзаро алоқадорлиги, Самарқанд вилоятида туристик хизматлар ривожланиш хусусиятлари ва шу ҳудуднинг туристик индустрияси мавсумий характери ёритиб берилмоқда.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

В статье освещается взаимосвязь важных задач профессионалов туризма в изучении культурного наследия нашего народа, особенностей развития туристических услуг в Самаркандской области и сезонного характера туристической отрасли в этом регионе.

Текст научной работы на тему «ХАЛҚИМИЗ МАДАНИЙ МЕЪРОСИНИ ЎРГАНИШДА ТУРИЗМ МУТАХАССИС КАДРЛАРЛАРНИНГ МУҲИМ ВАЗИФАЛАРИ»

ХАЛКИМИЗ МАДАНИЙ МЕЪРОСИНИ УРГАНИШДА ТУРИЗМ

МУТАХАССИС КАДРЛАРЛАРНИНГ МУ^ИМ ВАЗИФАЛАРИ

Усманова Зумрад Исламовна

СамИСИ, Маркетинг кафедраси доценти, и.ф.ф.д.

Аннотация: Маколада халкимиз маданий меъросини урганишда туризм мутахассис кадрларларнинг мухим вазифалари узаро алокадорлиги, Самарканд вилоятида туристик хизматлар ривожланиш хусусиятлари ва шу худуднинг туристик индустрияси мавсумий характери ёритиб берилмокда.

Калит сузлар: маданий мерос, туристик хизматлар, мавсумий характер, туристик экспорт салохияти.

Аннотация: В статье освещается взаимосвязь важных задач профессионалов туризма в изучении культурного наследия нашего народа, особенностей развития туристических услуг в Самаркандской области и сезонного характера туристической отрасли в этом регионе..

Ключевые слова: культурное наследие, туристские услуги, сезонность, туристско-экспортный потенциал.

Annotation: The article highlights the interrelation of important tasks of tourism professionals in the study of the cultural heritage of our people, the features of the development of tourist services in Samarkand region and the seasonal nature of the tourism industry in this region.

Key words: cultural heritage, tourist services, seasonal nature, tourist export potential.

Кириш. Узбекистонда мустакилликнинг дастлабки кунлариданок хизматлар курсатиш сохасидаги туризм хизматлари замонавий хизмат турлари сифатида талкин килиниб, унга эътибор давлат сиёсати даражасига кутарилган. Шуни хам таъкидлаб утиш керакки, 1993 йилда мамлакатимизда бор йуги 4 та хусусий туристик фирма булган булса, хозирги кунда туризм хизматларининг нодавлат секторида умумий сигими 31388 жойдан иборат 1361 та мехмонхона, 2365 та оилавий мехмонхоналар ва 400 га якин туроператор ва турагентлар фаолият олиб бормокдалар [1].

Адабиётлар шарх,и. Узбекистонда жахон маданияти хазинасига кирувчи куплаб архитектура ёдгорликлари мавжуд. Хива, Бухоро ва Шахрисабз шахарларининг тарихий марказлари, кадимий Самарканднинг тарихий ёдгорликлари ЮНЕСКО нинг "Жахон мероси" деб номланган руйхатига Бойсун тумани ахолисининг фольклор ансамбли ва "Шошмоком" мумтоз мусикамиз «Жахон номоддий мероси хазинаси» руйхатига киритилган.

Тарихий обидаларнинг ЮНЕСКО "Жахон мероси" руйхатига киритилишининг асосий максади бу уз худудида машхур булган объектларни дунёга танитиш ва уларни химоя килишдан иборат. Маълумки, Узбекистон тарихий ва маданий ёдгорликларга бой мамлакат булиб, мана шу бебахо

меросимизнинг бугунги кунда 200 та объектлари ЮНЕСКО томонидан мухофазага олинган ва тарихий объектлар руйхатига киритилган[2]. Жумладан ЮНЕСКО нинг «Жахон мероси» руйхатига Хивадаги Ичан Калъа 1990 йил, Бухоронинг тарихий маркази 1993 йил, Шахрисабзнинг тарихий маркази 2000 йилда, Самарканд шахри 2001 йилда ушбу руйхатга киритилган.

Тахлил ва натижалар. Узбекистонда туризмни ривожлатириш ва уни янги боскичга кутариш борасида, аввало кухна, маданий ва архитектура ёдгорликларига бой булган Самарканд, Бухоро, Хива, Шахрисабз, Маргилон каби шахарлар мухим ахамиятга эга. Бу шахарларда бутун дунё ахолисини хайратга солувчи ва лол колдирувчи кадимий тарихий ёдгорликлар мавжуд. Ер юзининг турли мамлакатларида истикомат килувчи хар бир инсон бу шахарларни уз кузлари билан куриш орзусида яшайди.

Американинг таникли "Хаффингтон пост" нашри 2014 йил 7 июл куни "Дунёнинг албатта бориб куриши лозим булган 50 шахари" руйхатини эълон килди. Унга кура дунёнинг энг машхур шахарлари орасида "Шарк марвариди" булган Самарканд шахри хам бор. Мазкур нашр рейтингида кайд этилганидек "Регистон майдонидаги мадрасалар ва кадимги иншоотлардаги накшлар Буюк Ипак йулининг кухна шахри булган Самаркандни жахон Ислом меъморчилигининг энг гузал намуналаридан бирига айлантирган"

Ушбу рейтинг "Хаффингтон пост" нашри томонидан minube.net саёхатчилар хамжамияти билан узаро хамкорликда тузилган булиб, бундан кузланган максад "Буюк кухна пойтахтлардан тортиб, то Осиё, Америка ва улардан ташкари дунёдаги энг аъло жойни топиш" билан изохланади. Рейтинг муаллифларининг фикр билдиришларича, одамлар уз хаёти давомида албатта бориб куриши лозим булган кадамжолар руйхатидан дунёнинг 50 та шахари жой олган. Самарканд МДХ, мамлакатлари шахарлари уртасида ушбу нуфузли руйхатга кирган ягона шахар хисобланади[3].

Узбекистон Республикаси Биринчи Президенти Ислом Каримовнинг БМТ Жахон сайёхлик ташкилоти Ижроия кенгаши 99-сессиясининг очилиш маросимидаги нуткида такидланганидек "... юкори малакали кадрларни тайёрлаш ва кайта тайёрлаш масаласи туризм сохасини ривожлантиришнинг энг мухим ва хал килувчи омили булиб колмокда"[4]. Дархакикат туризм сохаси куп мамлакатлар иктисодиётининг мухим таркибий кисми хисобланиб, у уз навбатида махаллий ахолининг иш билан бандлигини, ресторан, мехмонхоналарнинг юкланишини хамда махаллий бюджетга хорижий валютанинг тушумини таъминлайдиган омил сифатида хизмат килади. Туризмнинг ички иктисодий табиатига кура, турист саёхат килган мамлакатида уз пулини албатта сарфлаши лозим булиб, туризм халкимиз маданий мероси булган махаллий туристик ресурслардан фойдаланишга асосланганлиги натижасида ушбу мамлакат узининг тегишли даромадини олиши табиий хол булиб хисобланади. Бу борада сохага малакали кадрларни тайёрлаш мухим вазифалардан бири хисобланади.

Узбекистон Президенти Ш.М.Мирзиёев 2018 йилнинг 28 декабрида Олий Мажлисга Мурожаатномасида "Туризмни ривожлантириш соуага

инвестицияларни жалб этиш, кадрлар салоуиятини ошириш буйича комплекс чоралар куришимиз зарурлигини, республикамизда туризм купинча цадимий шауарларимиз, тарихий-маданий ёдгорликлар доирасида чекланиб цолганини" алоуида таъкидлаган[5]. Шу жиуатдан олиб царалганда мамлакатимизда тарихий-маданий туризмнинг улкан салоуиятини руёбга чикариш муаммоларини амалий жщатдан тадциц этиш бугунги куннинг долзарб вазифаси уисобланади.

Хрзирги кунда Узбекистонда турли даврлар ва цивилизацияларга оид 7 мингдан ортик ёдгорликлар бор. Дархакикат мамлакатимизда мавжуд жами туристик-рекреацион объектларидан Тошкент шахрида 144 таси, Самаркандда 118 таси, Бухорода 201 таси ва Хива шахрида 310 таси жойлашган булиб, ушбу туристик объектларни ишлатадиган туристик фирмалар эса асосан марказий минтакаларда жойлашганини курамиз.

Аммо бугунги кунда ушбу ёдгорликларнинг 3/1 кисмидангина фойдаланиб келинмокда, колганлари эса туристик инфратузилманинг шаклланишини, улар буйича турли тадкикот ишларини олиб бориб маълумотлар базасини яратишни ва улардан янги туристик маршрутлар тайёрлашда фойдаланишни талаб килмокда.

Таъкидлаш жойизки, хали урганилмаган туристик ресурслар республикамизнинг барча вилоятларида мавжуд булиб, факат Самарканд вилояти буйича куйидаги туманларни келтириш мумкин. Пайарик туманидаги Наврузтепа, Еилмонсойтепа, Октепа табиий тепаликлари. Нуробод туманидаги Остона-бобо зиёратгохи, Тим кдшлогидаги кадимий арчалар, Карнобчул эколандшафтлари. Кушрабод туманида Кайнар авлиё булоги, Эргаш Жуманбулбул угли достончилик мактаби. Нарпай туманидаги Хужа Каризон ота зиёратгохи, Кук ота, Тим кишлогида Аработа макбараси, Кучкорли ота зиёратгохи, Саловат ота зиёратгохи, Кутирбулок дам олиш маскани ва шифобахш булоги, Куштепа иккита табиий тош тепалик. Каттакургон туманидаги Каттакургон сув омбори, Андокий зиёратгохи ва булоги, «чуккан туя» шаклидаги табиий ёдгорликлар, Шовкий кабристони ва Каландархона масжиди, Кашан ота зиёратгохи. Иштихон туманидаги Корадарё сохиллари, шайхлар кургони. Пахтачи туманидаги Имом Бахри Ота макбараси, Добуссия калъа харобалари. Булунгур туманидаги кадимий Туятортар канали, Фозил Йулдош угли уй музейи. Жомбой туманидаги Холвойи кдшлогидаги зиёратгох, Зарафшон дарёси ва Зарафшон курикхонаси. Ургут туманидаги "Чор чинор" чинорлари ва булоклар, Еовсул Аъзам зиёратгохи, Хужабтол ота, Миккиллок тош, Хужа Омон (Хужа Мухаммад Абдулло Ал-Живлоний) зиёратгохи, Тешиктош, Кайнар, Ширвогота зиёратгохи ва дам олиш масканлари, «Тошкуй» табиий хайкали, Бугжаматош, Тошкелинчак, Гуримор табиий тош шакллари, Кайнарбулок, Рохатбулок булоклари. Омонкутон дам олиш масканлари, эски давон йуллари, тахти Корачабегим саройи хароболари, Тайлок туманида Тайлок ота кургони зиёратгохи, Бандикушон зиёратгохи ва бошкалари.

Хозирги пaйтдa aфсyски уш6у юкоридэ тaъкидлaнгaн туристик ресyрслaр худуднинг мaхaдлий эхол^^^им мaълyм 6ули6, бу тaриxий обидaлaримиз туризмни ривожлaнтиришдa хэди фойдaнилмaгaн кaттa сэдохият сифaтидa уз ечимини кутиб турибди.

Хулоса. Kелaжaкдa бу объектлaргa туристтар окимини тэминлэш Ba xaдкимиз мэдэний мероси булгэн туристик ресyрслaримиздaн сэмэрэли фойдэлэниш мaксaдидa Ургaнилмaгaн тaриxий обидэ Ba ёдгорликлaрни бaкaдaвр, мэгистрлэр, тaриxчи, тyроперaтор Ba бошкд тегишли мyтaxaссилaр билэн биргaликдa илмий-тэдкикот ишлэрини олиб бориб, улэр буйичэ мэълумотлэр бaзaсини шэкиллэнтириш Ba сэмэркэнд вилоятидэ жойлэшгэн тyристик-рекреaцион объекттар локaдизaция xaритaсини ишлэб чикиш лозим будмоклэ.

Хрзирги вэктдэ xa^^^ro мадэний меъросини ургэнишдэ туризм сохэсидэги мyтaxaссис кaдрлaрлaрнинг мухим вaзифaдaри кУйидaгилaрдaн иборэт 6улмокдэ:

1. Хэди yргaнилмaгaн тaриxий обидэ Ba ёдгорликдaрни бaкaдaвр, мэгистрлэр, тaриxчи, тyроперaтор Ba бошкд тегишли мyтaxaссилaр билэн 6иргэдикдэ илмий- тэдкикот ишлэрини олиб бориш лозим 6улмокдэ.

2. Туризм сохэсидэги олий yrçyB юртлэрдэги мyтaxaссислик фэнлэрини укитиш жaрaёнидa xyдyдлaрдa жойлэшгэн тaриxий обидэ Ba ёдгорликлaрни мукэммвд ургэниш мaксaдидa янги туристик мэршруттарини тузиш Ba туристик мaхсyлотлaрни ярэтиш буйичэ aмaдиёт дэрслэрини тэшкил килиш.

3. Y^yB юртлэрдэги тaдaбaдaрни xyдyдлaрдa жойлэшгэн тaриxий обидэ Ba мэдэний меъроси билэн тэништириш мэксэдидэ институт тэмонидэн уюштирилгэн экскурсиялэр тэшкил килиш.

4. Мэ^эддий xокимият Ba тегишли сохэ xодимлaри билэн хэмкорликдэ xyдyдлaрдa жойлэшгэн тaриxий обидэ Ba ёдгорликлaригa олиб борyвчи инфрэтизимни шэкдлэнтириш мэксэдидэ улэрнинг таспорттари Ba кэдэстр xyжжaтлaрини тэйёрлэш лозим булмокдэ.

5. Узбекистон худудлэридэги мэдэний мерос объектлэрининг Ba зиёрэтнинг узигэ xосликлaрини тэргиб килиш буйичэ мэркетинг кaмпaниялaрининг сэмэрэсини ошириш.

Фойдаланилган адабиётлар руйхати.

1. https://www.goldenpages.uz > rubrics

2. http//www.turkistonpress.uz.

3. Сэмэркэнд "дунёнинг abarra бориб куриш лозим булган 50 шэхри" // Зэрэфшон. 2014 йил 10 июль, пэйшэнбэ сони.

4. И.А. Kaримовнинг БМТ Жэхон сaйёxлик тэшкилоти Ижроия кенгаши 99-сессиясининг очилиш мэросимидэги декэбрь.нутки. // Мохият.2014. 3 октябрь №40.

5. Узбекистон Республикэси Президенти Шaвкaт Мирзиёевнинг Олий Мэжлисга Мyрожaaтномaси. // «Хэдк сузи» гaзетaси, 2018 йил 29

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.