Научная статья на тему 'ХАЛҚАРО ТАЖРИБАЛАР АСОСИДА КОРХОНАЛАРНИ МОДЕРНИЗАЦИЯЛАШ КЎРСАТКИЧЛАРИ БЎЙИЧА АУДИТОРЛИК БАҲОСИНИ БЕРИШ МАСАЛАЛАРИ'

ХАЛҚАРО ТАЖРИБАЛАР АСОСИДА КОРХОНАЛАРНИ МОДЕРНИЗАЦИЯЛАШ КЎРСАТКИЧЛАРИ БЎЙИЧА АУДИТОРЛИК БАҲОСИНИ БЕРИШ МАСАЛАЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
9
2
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
КОРХОНАЛАРНИ МОДЕРНИЗАЦИЯ / МОДЕРНИЗАЦИЯЛАШ КЎРСАТКИЧЛАРИ / МОДЕРНИЗАЦИЯЛАШ ЙЎНАЛИШЛАРИ / АУДИТ / АУДИТОРЛИК БАҲОСИ

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Мухаммадиев З.У.

Мазкур мақолада халқаро тажрибалар асосида корхоналарни модернизациялаш, уларнинг кўрсаткичлари бўйича аудиторлик баҳосини бериш масалалари ёритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ISSUES OF AUDIT ASSESSMENT ON INDICATORS OF MODERNIZATION OF ENTERPRISES BASED ON INTERNATIONAL EXPERIENCES

This article covers the issues of modernization of enterprises based on international experience, providing an auditor's assessment of their indicators.

Текст научной работы на тему «ХАЛҚАРО ТАЖРИБАЛАР АСОСИДА КОРХОНАЛАРНИ МОДЕРНИЗАЦИЯЛАШ КЎРСАТКИЧЛАРИ БЎЙИЧА АУДИТОРЛИК БАҲОСИНИ БЕРИШ МАСАЛАЛАРИ»

Мухаммадиев З. У.

СамИСИ "Бошка тармокрарда бухгалтерия хисоби ва аудит"

кафедраси доценти в.б., и.ф.ф.д., PhD

ХАЛЦАРО ТАЖРИБАЛАР АСОСИДА КОРХОНАЛАРНИ МОДЕРНИЗАЦИЯЛАШ КУРСАТКИЧЛАРИ БУЙИЧА АУДИТОРЛИК БА^ОСИНИ БЕРИШ МАСАЛАЛАРИ

Аннотация: Мазкур мацолада халцаро тажрибалар асосида корхоналарни модернизациялаш, уларнинг курсаткичлари буйича аудиторлик бауосини бериш масалалари ёритилган.

Калит сузлар: корхоналарни модернизация, модернизациялаш курсаткичлари, модернизациялаш йуналишлари, аудит, аудиторлик бауоси.

Mukhammadiev Z.U., Ph.D.

associate professor

department of "Accounting and Auditing in Other Sectors"

SamIES

ISSUES OF AUDIT ASSESSMENT ON INDICATORS OF MODERNIZATION OF ENTERPRISES BASED ON INTERNATIONAL

EXPERIENCES

Abstract: This article covers the issues of modernization of enterprises based on international experience, providing an auditor's assessment of their indicators.

Keywords: modernization of enterprises, modernization indicators, modernization directions, audit, auditor assessment.

Халкаро ва миллий таълимотда корхоналарни модернизациялашни ифодаловчи курсаткичлар таркибини белгилаш, уларни тизимлаш, таснифлаш, бахрлаш ва аниклаш буйича олимлар уртасида турлича карашлар ва ёндашувлар мавжуд. Корхоналарда модернизациялаш жараёнларини ифодаловчи курсаткичларни тизимлаш негизига "максад -жараён-натижа" занжирида шаклланадиган курсаткичларни олиш максадга мувофик. Ушбу занжирга асосан корхоналарни модернизациялашни ифодаловчи курсаткичлар биз томонимиздан 3та гурухга ажратилди, ушбу гурухлар таркибига куйидаги микдор ва сифат курсаткичларни киритиш тавсия этилади (1-расм)

1-расм. Корхоналарни модернизациялашни ифодаловчи

„ со

курсаткичлар

Изланишларимиз шуни курсатдики, корхоналарни модернизациялаш жараёнлари буйича аудитнинг ахборот фойдаланувчилар, чунончи ички ва таш^и инвесторлар талабларига жавоб берувчи яхлит самарали модели тулотича шаклланган эмас. Амалиётда утказилаётган мажбурий ва ташаббус тарзидаги ташки аудит, шунингдек ички аудит хизмати томонидан олиб борилаётган текширувларда корхоналарни модернизациялашни ифодаловчи курсаткичларга чукур эътибор берилаяпти деб булмайди. Биз томонимиздан инвесторлар томонидан корхоналарни модернизациялаш ва унинг натижалари туFрисидаги х,исоб

58 Тадкикотлар асосида муаллиф ишланмаси.

ва хдсобот ахборотлари комплекслилиги ва реаллигига куйилаётган талаблардан келиб чикиб, корхоналарни модернизациялашни ифодаловчи асосий курсаткичларга аудиторлик бах,осини беришнинг муаллифлик услуби тавсия этилди, ушбу услубни аудит амалиётида куллаш тартиби "Самарканд-Парранда" АЖ материаллари асосида курсатиб берилди (1-жадвал).

1-жадвал

"Самарканд-Парранда" АЖда 2018 йилда амалга оширилган модернизациялаш жараёнлари ва улар натижаларининг холатига _аудиторлик бахоси59_

Меъё- Эри-

Т/р Курсаткичлар рии мик-дор (режа) шил-ган мик-дор Аудиторлик хулосаси ва тавсияси

1 Утган х,исобот йил охирига асосий воситаларнинг эскириш 50 71,0 Салбий, АВ эскириш даражаси юкори, уни янгилаш эвазига пасайти-риш зарур

даражаси (Эдк), %

Утган х,исобот йил охирига Салбий, янги НАларга

2 номоддий активларнинг эскириш даражаси (Эдк), % 50 0 инвестициялар киритиш чораларини куриш лозим

Утган х,исобот йил охирига

3 тугалланмаган капитал инвестициялар улуши (ТКИк), минг сум 0 0 Салбий

4 Х,исобот йили бошига асосий воситалар ва моддий активларни модернизация-лашга булган талаб (Ммд), млн сум 6587 0 Салбий, талаб микдори-даги маблаFларни топиш зарур

Х,исобот йили бошига асосий

воситалар ва моддий активларни Ички ва ташки молия-

6 модернизациялашга зарур булган капитал инвестицияларга талаб суммаси (Мски), млн.сум 0 6587 лаштириш манбаларини жалб этиш лозим

Х,исобот йилида

7 модернизациялашга сарфланган тугалланган капитал инвестициялар суммаси (Ткис), минг сум 0 0 Салбий, модернизациялаш мавжуд эмас

Х,исобот йилида

8 модернизациялашга сарфланган 27500 Капитал инвестициялар

жами капитал инвестициялар суммаси (МСжкис), минг сум хджми кам

9 Х,исобот йилида модернизациялаш эвазига асосий 10 5 паст даражада, уни 50 %гача ошириш лозим

59 Тадкикотлар асосида муаллиф ишланмаси.

воситаларнинг янгиланиш даражаси (АВяд), %

10 Х,исобот йилида модернизациялаш эвазига номоддий активларнинг янгиланиш даражаси (НАяд) 0 0 йук, кескин чора куриш лозим

11. Ишлаб чикаришни модерниза-циялашга капитал инвестицияларнинг жами корхонани модернизациялашга капитал нвестициялардаги улуши (ЖКИу), % 10 3 50 %гача етказиш лозим

12. Мехнат унумдорлигини ошиши (ДМу), % 5,0 2,0 Курсаткичлар холати коникарсиз, уларни ошириш буйича кескин чоралар куриш лозим

13. Ишлаб чикариш хажмининг ошиши(ДИчх), % 5,0 2,0

14 Сотиш хажми (даромад)нинг ошиши (ДСд), % 5,0 3,0

15 Махсулот сифати ва экспорбоплигининг ошиши (ДЭс), % 5,0 1,0

16 Бир бирлик махсулот таннархининг пасайиши (ДТх), % 5,0 7,0

17 Соф фойданинг ошиши (ДСф), % 5,0 0,6

18 Асосий воситалар кайтимининг ошиш (ДФк), % 3,0 0,2

19 Асосий воситалар сетимининг камайиши (ДФс), % 3,0 0,2

20 Асосий воситалар рентабеллигининг ошиши (ДФр), % 3,0 0,2

Бизнинг фикримизча, корхоналарни модернизациялаш жараёнлари ва улар натижаларини "максад-жараён-натижа" занжирида яхлит тарзда текшириш, ушбу жараёнлар т^рисида исботу-далилларни комплекс тарзда йиFишга имкон берувчи аудит режаси ва дастурини ишлаб чикиш, шунингдек инвестицион лойихалар ва улар ижроси учун сарфланган капитал инвестицияларни текшириш натижаларини узида мужассамлаштирувчи яхлит аудиторлик иш хужжатлари шаклларини меъёрий-хукукий хужжатлар, укув ва амалий кулланмаларга киритиш мазкур мухим жараён аудитининг назарий, ташкилий ва услубий асосларини янада такомиллаштиришга, улар туFрисида фойдаланувчиларни, чунончи инвесторларни реал ва кафолатли ахборотлар билан таъминлашга имкон беради.

Адабиётлар руйхат:

1. O'Ktamovich, P. L. X., & Boxodirovich, E. F. (2022). RAQAMLI IQTISODIYOTNI RIVOJLANTIRISHDA BUXGALTERIYA HISOBNI O'RNI. Journal of marketing, business and management, 1(2), 120-124.

2. Po'Latov Xudoyberdi, O. K. (2022). BUXGALTERIYA HISOBIGA RAQAMLI TEXNOLOGIYALARNI JORIY ETISh YO'LLARI. Journal of marketing, business and management, 1(1), 37-40.

3. Пулатов, Х. У. (2021). ACCOUNTING ACCOUNTS IN WHOLESALE ENTERPRISES. Экономика и социум, (4 -2), 318-323.

4. Пулатов, Х. У. (2021). DIRECTIONS TO IMPROVE TURNOVER ACCOUNTING IN ENTERPRISES OF DIFFERENT ACTIVITIES. Экономика и социум, (5-2), 186-189.

5. Shirinov, U. (2017). The ways of accounting over telephone communication services in the existence of billing systems. TRANS Asian Journal of Marketing & Management Research (TAJMMR), 6(2and3), 23-31.

6. Shirinov, U. (2020). ACCOUNTING IN THE DIGITAL ECONOMY: SIGNIFICANCE AND ADVANTAGES. International Finance and Accounting, 23.

7. Abduxalilovich, S. U., & Azamat o'g'li, B. A. (2021, March). IMPROVEMENT OF ACCOUNTING OF INCOME FROM COMMUNICATION SERVICES. In Euro-Asia Conferences (Vol. 3, No. 1, pp. 108-111).

8. Shirinov, U. A. (2018). TELERADIO XIZMATLARINI KO 'RSATUVCHI SUB'EKTLARDA HARAJATLAR HISOBI. Turizm ilmiy-amaliy elektron jurnali, 1(1), 96-100.

9. Uchkun, S., & Dilshod, N. (2022). PROCESS OF IDENTIFYING THE SIGNIFICANT ACCOUNTS IN THE REVENUE CYCLE. Journal of marketing, business and management, 1(1), 32-36.

10. Ширинов, У. А. (2019). Телефон хизматларидан олинадиган даромадлар хисобини такомиллаштириш. Интернаука, (2-2), 83-85.

11. Ширинов, У. А. (2019). Учет расходов в субъектах оказывающих услуги телерадио. Интернаука, (5-2), 19-21.

12. Худайбердиев, Н. У., Ширинов, У. А., & Алибоев, А. (2021). РЕСУРС СОЛЩЛАРИ АУДИТИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ. Интернаука, (7-2), 94-97.

13. Ширинов, У. А. (2021). IMPROVING INCOME ACCOUNTING IN COMMUNICATION ENTERPRISES. Мировая наука, (7), 93-97.

14. Baxromovich, U. K. (2021). Risk Assessment and Internal Control System in Audit. Academic Journal of Digital Economics and Stability, 7, 1-5.

15. Keldiyorqizi, U. S. (2021). The role of international audit standards on the audit of oil and gas companies in Uzbekistan. ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal, 11 (3), 1346-1351.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.