Научная статья на тему 'G. HIRSUTUM L. ШАКЛЛАРИДА БИР КЎСАКДАГИ ПАХТА ВАЗНИ КЎРСАТКИЧЛАРИ БЎЙИЧА ФАРҚЛАНИШЛАР'

G. HIRSUTUM L. ШАКЛЛАРИДА БИР КЎСАКДАГИ ПАХТА ВАЗНИ КЎРСАТКИЧЛАРИ БЎЙИЧА ФАРҚЛАНИШЛАР Текст научной статьи по специальности «Сельское хозяйство, лесное хозяйство, рыбное хозяйство»

CC BY
2
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
G. hirsutum L. / генотиплар / популяциялар / бир кўсакдаги пахта вазни / кўрсаткичлар / фарқланишлар.

Аннотация научной статьи по сельскому хозяйству, лесному хозяйству, рыбному хозяйству, автор научной работы — Э.О. Алиқулов, О.Р. Эргашев, А.К. Қаҳрамонов

Ушбу мақолада 2023 йилда Тошкент вилояти шароитларида ўстирилган G. hirsutum L. га мансуб нав ва тизмаларнинг популяцияларида бир кўсакдаги пахта вазни кўрсаткичларини аниқлаш мақсадида амалга оширилган илмий тадқиқотларнинг натижалари ёритилган. Натижаларга кўра, ушбу тадқиқотларда таҳлил этилган ғўза генотипларидан Юлдуз, Гулистон, Т-1391 ва Т-1336 сингари шакллар 6 раммдан юқори кўрсаткичларни акс эттирган. Нисо ва ССб-Кластер-1 навларида андозага яқин, яъни 5,1 дан 6,0 граммгача кўрсаткичларни намоён этгани аниқланган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по сельскому хозяйству, лесному хозяйству, рыбному хозяйству , автор научной работы — Э.О. Алиқулов, О.Р. Эргашев, А.К. Қаҳрамонов

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «G. HIRSUTUM L. ШАКЛЛАРИДА БИР КЎСАКДАГИ ПАХТА ВАЗНИ КЎРСАТКИЧЛАРИ БЎЙИЧА ФАРҚЛАНИШЛАР»

УДЮ 579.8:582.288 G. HIRSUTUM L. ШАКЛЛАРИДА БИР КУСАКДАГИ ПАХТА ВАЗНИ КУРСАТКИЧЛАРИ БУЙИЧА ФАРЦЛАНИШЛАР 1Э.О. Аликулов, 2О.Р. Эргашев, 3А.К. Кахрамонов

1,2,3узр фа Генетика ва усимликлар экспериментал биологияси институти. Тошкент вилояти, ^ибрай тумани, Юкори юз м.ф.й.

E-mail: 1igebr anruz@mail.ru https://doi.org/10.5281/zenodo.10936260

Аннотация. Ушбу мацолада 2023 йилда Тошкент вилояти шароитларида устирилган G. hirsutum L. га мансуб нав ва тизмаларнинг популяцияларида бир кусакдаги пахта вазни курсаткичларини аницлаш мацсадида амалга оширилган илмий тадцицотларнинг натижалари ёритилган. Натижаларга кура, ушбу тадцицотларда та^лил этилган гуза генотипларидан Юлдуз, Гулистон, Т-1391 ва Т-1336 сингари шакллар 6 раммдан юцори курсаткичларни акс эттирган. Нисо ва ССб-Кластер-1 навларида андозага яцин, яъни 5,1 дан 6,0 граммгача курсаткичларни намоён этгани аницланган.

Калит сузлар: G. hirsutum L., генотиплар, популяциялар, бир кусакдаги пахта вазни, курсаткичлар, фарцланишлар.

Abstract. This article highlights the results of the scientific research carried out in 2023 in order to determine the parameters of the weight of cotton per boll in the populations of the varieties and lines belonging to G.hirsutum L. species grown in the conditions of Tashkent region. According to the results of the study, among the cotton genotypes analyzed in the study, cotton forms such as Yulduz, Guliston, T-1391 and T-1336 manifested the parameters for this trait higher than 6 grams. Niso and CCB-Cluster-1 varieties were found to have the parameters for cotton weight per boll close to the standard variant, i.e. from 5.1 grams to 6.0 grams.

Keywords: G.hirsutum L., genotypes, populations, cotton weight per boll, parameters, differences.

Аннотация. В данной статье приведены результаты научных исследований о хлопчатнике относящихся к G.hirsutum L., выращенном в условиях Ташкентской области в 2023 году с целью определения показателей массы хлопка в одной коробочке в популяциях сортов и линий. Согласно результатам, из генотипов хлопчатника, проанализированных в этих исследованиях, такие формы, как Юлдуз, Гулистон, Т-1391 и Т-1336, отражали показатели выше 6 граммов. Было обнаружено, что сорта Нисо и ССб-Кластер-1 демонстрируют показатели, близкие к эталонным, т.е. от 5,1 до 6,0 граммов.

Ключевые слова: G. hirsutum L., генотипы, популяции, бир кусакдаги масса хлопка в одной коробочке, показатели, дифференциации.

Гуза усимлиги х,осилдорлигини тах,лил килишда х,ар бир генотипнинг бир кусакдаги пахта вазни курсаткичлари албатта инобатга олинадиган жихдтлардан биридир. Чунки, ушбу белги курсаткичларини х,ар бир навнинг бир усимликдаги кусаклар сонига таккослаб курилганида майдонлардаги кучат сонига караб умумий х,осилдорлик микдорини аниклаш мумкин.

G. hirsutum L. буйича амалга ошириладиган изланишларни бошлашда тадкикотчи учун бошлангич ашё шаклларининг барча мух,им хужалик курсаткичлари хдкидаги аник маълумотларга эга булиш алох,ида ахдмият касб этади. Тегишли илмий манбааларда х,ам урта толали гуза шаклларининг хужалик учун мух,им булган белгиларининг умумий уртача

курсаткичларини аниклашга тадкикотчилар томонидан алох,ида ахдмият каратилганлиги маълум булади [1-9].

Тадкикот максади: Тошкент вилояти шароитларида 2023 йилда барпо килинган тажриба майдонида устирилган урта толали гузанинг бир катор популяцияларида бир дона кусакдаги пахта вазни курсаткичларининг намоён булишини аниклаш тадкикотларимизнинг максади х,исобланади.

Тадкикот услублари: Тадкикотларни олиб боришда генетиканинг популяцион тах,лил услубларидан фойдаланилди. Маълумотларга математик-статистик ишлов бериш Б.А. Доспехов услуби буйича ( M. 1985) амалга оширилди.

Тах,лиллар: G. hirsutum L. да бир дона кусакдаги пахта вазни белгиси курсаткичлари урганилди. Маълумотлар куйидаги жадвалда келтирилган.

жадвал

Fy3a генотипларининг бир дона кусакдаги пахта вазни курсаткичлари

№ Нав ва тизмалар Бир дона кусакдаги пахта вазни

Х ± m о V

1 Наманган-77 (андоза) 5,53±0,41 0,07 7,39

2 Юлдуз 6,61±0,46 0,08 6,95

3 Нисо 5,92±0,55 0,10 9,24

4 Гулистон 6,47±0,48 0,09 7.39

5 ССБ К-1 5,71±0,49 0,09 8,52

6 Т-1336 6,15±0,50 0,09 8,13

7 Т-1391 6,26±0,48 0,09 7,74

Жадвалда акс этган маълумотларга кура, Юлдуз, Гулистон, Т Г-1391 ва Т-1336

сингари гуза шаклларининг бир кусакдаги пахтаси вазни 6 граммдан юкори, андоза Наманган-77, Нисо ва ССБ-Кластер-1 навларининг курсаткичлари 5,5 граммдан 6 граммгача булган ораликда намоён булган. Тах,лил этилаётган белгига биноан, курсаткичларнинг юкори ва пастга тебраниши чегараларини Юлдуз ва андоза Наманган-77 навлари акс эттирган.

Тадкик этилаётган белги буйича популяциянинг узгарувчанлик куламининг генотипларни узаро киёслаганда юкори ва пастга тебраниш чегаралари Нисо хдмда Юлдуз навларида аникланган.

Юкорида келтирилган тах,лилларга таяниб, шундай хулоса килишимиз мумкинки, Юлдуз нави ушбу тадкикот йилида тах,лилдаги генотиплар орасида энг юкори курсаткичларни намоён этган.

REFERENCES

1. Журакулов F.H., Мамажоов А.А. "G.hirsutum L. гуза навларида битта кусакдаги пахта вазни билан кимматли хужалик белгилари уртасидаги корреляцион богликлик" - Fуза ва бошка экинлар генофонди биохилма-хилликларини урганиш, ривожлан-тириш, саклаш ва самарали фойдаланиш истикболлари мавзусидаги Республика илмий-амалий анжумани материаллари туплами. 2020-й, 255-257 б.

2. Матниязова Х,Д., Шеримбетов А.Г. "G HIRSUTUML. навларининг дурагайларининг иккинчи бугинида битта кусакдаги пахта огирлиги белгисининг узгарувчанлиги".

УзМУ "Биология ва экологиянинг долзарб муаммолари" мавзусидаги илмий-амалий анжумани материаллари туплами. 2015-й, 135-137 б. О.Р.

3. О.Р. Эргашев G. hirsutum L. тури янги навида хужалик белгиларининг шаклланиши ва баркарорлашуви. // Узбекистон аграр фани хабарномаси 5 (83) 2020. 73-55 б.

4. Рахманкулов М.С., Абдиев Ф.Р. // "Вилт билан табиий зарарланган фонда хорижий нав намуналарининг кимматли хужалик белгилари". // "Аграр фани назарияси ва амалиётидаги долзарб муаммолар ва уларнинг ечимлари" мавзусидаги халкаро анжуман материаллари туплами - III. 2020. 99-104 б.

5. Эргашев О.Р. "Гузанинг янги УзФА-710 нави популяциясида бир кусакдаги пахта вазни белгиси курсаткичлари тах,лили". Агро Илм - Узбекистон кишлок хужалиги журнали 2017 йил, 5 сон, 20-21 б.

6. ^ахдров И.Т., Эргашев О.Р., Х,акимов А.Э. "Янги нав - янги хусусиятлар". AGRO ILM журнали, 4[48]-сон, 2017. 8-9 б.

7. ^ахдров И.Т., Эргашев О.Р., Дадажонов Ж.Р., Х,акимов А.Э., ^одирова М.Р. "Гузанинг янги УзФА-707 нави ва унинг хусусиятлари". AGRO ILM журнали, 3[47]-сон, 2017. 1011 б.

8. Х,амдуллаев Ш.А., Набиев С.М., Абдушукурова С.К., Шавкиев Ж.Ш. "G.hirsutum L. турига мансуб гузанинг Fi дурагайларида битта кусакдаги пахта огирлиги белгисининг ирсийланиши" - "Генетика, Геномика ва биотехнологиянинг замонавий муаммолари" мавзусидаги Республика илмий-амалий анжумани материаллари туплами. 2017-й, 115116 б.

9. Ergashev OR. PHENOTYPIC VARIABILITY OF ECONOMIC PERFORMANCE IN PLANTS OF COTTON VARIETIES. // International journal of Agriculture Environment and bioresearch. Volume 06, No. 05; 10-14. 2021. www.ijaeb.org

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.