CC BY
21ЭОЖ 372.853
ФИЗИКАНЫ ОЦЫТУДА М¥ГАЛ1МДЕРДЩ STEM - Б1Л1М БЕРУ ЭД1С1Н ЦОЛДАНУГА ДАЙЫНДЫГЫН ТАЛДАУ
ЖАЦСЫЛЬЩ Н¥РШАШ ЖАЙЬЩЦЫЗЫ
Е.А.Бекетов атындагы Караганды Университетi физика-техникалык факультетшщ магистранты, Караганды, ^азакстан
ПЕРДЕБАЙ ЖАЦЫЛАЙ ЦАЙРАТЦЫЗЫ
Е.А.Бекетов атындагы Караганды Университет! физика-техникалык факультетшщ магистранты, Караганды, ^азакстан
Аннотация. Мацалада физиканы оцытуда мугалгмдердщ STEM - бшм беру ddicin цолдануга дайындыгына зерттеу ЖYргiзiлген. Зерттеу барысында алынган сауалнама негiзiнде туындайтын мэселелер айцындалды. ЖYргiзiлген сауалнаманы талдау нэтижеЫ оцу процест уйымдастыруда жаратылыстану, математика жэне инженерия сияцты бiрнеше пэндердi кiрiктiруге цызыгушылыцтыц артцанын кврсеттi. Сонымен цатар мектеп мYгалiмдерiнiц бшм беруде STEM тэсшн енгiзудегi негiзгi кедергтер мен мэселелердi аныцтауга квмектестi. Оларга оцытушылардыц квпшытнде STEM оцытуды цалай бiрiктiру керектт туралы тYсiнiктiц жеткшкЫздт, цажеттi ресурстар мен жабдыцтардыц болмауы, STEM w-шараларын жоспарлау мен ЖYзеге асыруга жэне оцу материалдарын дайындауга уацыттыц жет^пеушшгт жатцызуга болады. Туындаган мэселелерге байланысты STEM бшм берудi уйымдастыруда бiлiктiлiктi арттыру курстары немесе элективтi пэндердi енгiзу арцылы болашац мамандарды эмбебап педагог реттде даярлау взектi мэселенщ бiрi болып табылады.
Клт свздер: STEM-бшм беру, STEM-сауаттылыц, интеграцияланган оцыту, цифрлыц зертхана, жаратылыстану пэндерi, физикалыц эксперимент.
Kipicne. Элемдш бэсекеге кабшетп экономикалык ынтымактастык жэне даму уйымыныц кептеген елдершде жогары технологиялар саласындагы мамандарды даярлаудьщ негiзi STEM-бшм беру болып табылады. STEM жаратылыстану пэндершщ проблемалык сурактарын гылыми тургыдан инженерлш жобалау жэне математикалык сипаттау аркылы бшм алуга, сыни ойлау дагдыларын дамытуга, жаца технологияларды игеруге байланысты болашак кэсштщ iргетасын калыптастыруга кемектеседь
STEM бшм беру технологиясы (Science, Technology, Engineering, Mathematics) - шынайы емiрден алынган накты мэселелерш шешу Yшiн жаратылыстану-математикалык цикл, информатика, технология жэне инженерия пэндерш бiрьщFай окыту жYЙесiне бiрiктiруге негiзделген жэне элемнщ кажеттiлiктерiн канаFаттандыру Yшiн жасалFан бiлiм берудегi заманауи пэнаралык тэсiл.
БYгiнде езшщ Fылыми-техникалык элитасын дамытуFа баFыт алFан елдерде STEM-тэсш мемлекеттiк децгейде енгiзiлiп жатыр. ^азiрri тацда А^Ш Fана емес, элем элдершде цифрлык технология мен цифрландыру каркынды дамып келедi. Алыс-жакын болашакта элемде 1Т-мамандарFа, баFдарламашыларFа, инженерлерге, жоFары технологиялык ендiрiстерде жумыс iстейтiн бiлiктi мамандарFа, био- жэне нано-технологияларFа сураныс жоFары болады. Сондыктан, STEM-бiлiм беру баFытын уакыттыц езi кажет етiп отырFаны айкын.
^азакстанныц жаркын болашаFы Yшiн м¥Fалiмдер кауымына зор жауапкершiлiк жYктелетiндiктен жоFарFы оку орындарында болашак м¥Fалiмдердi дайындау барысында теориялык бiлiмдерiн жэне каркынды дамып келе жаткан технологияларды уштастырып емiрде колдана алатын, казiргi заманныц жацаша талаптары мен YPдiстерiне эркашан сай болатын мамандарды даярлау мэселесiне ерекше кещл белiнуi кажет. Еурапалык бшмнщ бiрегей кещспгш (стандартын) жасауды максат туткан Болон процесшщ басты талаптарыныц
6ipi - алган теориялык бшмдерш eмiрде кандайда 6ip мэселелердi шешу Yшiн колдана бiлетiн т^лганы дайындау. Осы мэселе болашак физика мр^мдерш даярлау Yдерiсiнде айкын KepiHic табады, eйткенi физика саласы бойынша алган теориялык бшмш практикада демонстрациялык тэж1рибе жYзiнде керсете 6iлу болашак физика муFалiмдеpiнщ трелей мiндетi екенi айкын. Осы уакытка дейiн физиканы окыту эдютершщ бipнеше тYpi (бормен тYciндipу эдici, eндipic орындарына экскурсия, бригадалык эдic, эксперимент™ эдic) сол уакыттагы когам талаптарына сэйкес эр тYpлi максаттар Yшiн колданылып келдi жэне алдыцгы эдютердщ кемшiлiктеpi айкын кepiнiп, экcпеpименттiк эдютщ физиканы окыту Yдеpiciн жандандырганы белгш болып, физика сабактарын демонстрациялык тэж1рибеаз eткiзу мYмкiн емес екенi аныкталды.
^sipd технологиялар ерекше дамыган заманныц eзiнде 6iлiм сапасын камтамасыз етудеп басты т¥ЛFа-муFалiм екенi барлыгымызга мэлiм. Осылайша, STEM-6iлiм беру технологиясыныц ic жYзiнде жYзеге асырылуына тiкелей окытушылар жуапты. Зерттеулер бойынша, STEM-6iлiм беру технологиясын колдана алатын муFалiмдеpдiц сыныптарында Yлгеpiмi жоFаpы окушылар болуы ыктималдылы^ы жоFаpы. Ал STEM-6iлiм беру технологиясыныц тшмдшп муFалiмдеpдiц колданатын окытудыц эдю-тэсшдерше байланысты, cе6е6i, эдic-тэciлдеp неF¥pлым тиiмдi болса, 6iлiм алушылардыц окуFа деген талпынысы cоFуpлым жоFаpы болады. Сондыктан, STEM-6iлiм беру муFалiмдеpге сабакты тиiмдi жYpгiзуге жэне сыныпта жYЙелi тYPде сабак eткiзуге кeмектеcедi.
Зерттеу эдктерь Зерттеу жумысы заманауи STEM-6iлiм беру технологиясы бойынша жалпы мYFалiмдеpдiц таныстык децгешн, колдану аясын, кызыFушылык пен кажеттшкп аныктау немесе STEM окытуды пайдалануда эpтYpлi мэселелердщ туындауыныц алдын алуына 6аFытталFан. Осы максатка байланысты Ма^ыстау, Павлодар, ¥лытау, Абай, Акмола, Жамбыл, Жетicу жэне ^аpаFанды, ТYpкicтан облыстарыныц жаратылыстану 6аFыттаpыныц 70 м^ал1м1 30 суракты камтитын cауалнамаFа катысып, eз ойларымен 6eлicтi.
Зерттеу нэтижелер1 мен оларды талдау. СауалнамаFа катысушы мр^мдердщ 71,7% мектеп ка6ыpFаcында, 13% колледжде жэне 15,2% жоFаpFы оку орнында кызмет етедi.
# Мм тел кутала» Педагог школы 0 Колледж мугалмь'Педдпж коллед** Ф Унимпропш Имс(мгу| А»ддвммп wyfwuMVneflaror уимпарсмнна, институте амдемии
Сурет 1. Сауалнама нэтижеci: кызметпк жаFдайы
Ец алFашкы STEM-ге катысты сурак заманауи технологияныц катысушылардыц кызметпк eмipiнде каншалыкты жиi кездеcтipетiндiгiн аныктау максатында койылды. Сауалнама нэтижеciнде 52,9% (37) сирек жэне муFалiмдеpдiц 37,1% (26) Fана жиi кездеcтipетiнi аныкталды. Сонымен катар, жауаптардыц арасында бул заманауи технологияны мYЛдем кездеcтipмейтiн муFалiмдеpдiц бар екенiн айта кетпеске болмайды.
Еицашан I Никогда
9те жи11 Очень
Сирек / Иногда
Сурет 2. Сауалнама нэтижесг STEM/STEAM аббревиатурасын каншалыкты
жиi кездеспреаз?
Келесi STEM терминшщ, ягни эр эртнщ магынасын бiлетiндiгiне байланысты суракка катысшылардыц 55 (78,6%) «иэ» деп, ал 15 (21,4%) гана «жок» деп жауап берген. Бул куантарлык керсетюш деуге болады, себебi, «Шеврон» компаниясыньщ бастамасымен «Караван знаний» жобасы непзшде жYргiзiлген [1] «^олданбалы зерттеулер: ^азакстандагы STEM бiлiм беру: казiргi жагдайы жэне даму болашагы» атты зерттеу елiмiз бойынша 4788 бiлiм алушыдан, 4680 ата-анадан жэне 2937 мритмнен алынган сауалнама нэтижесiнде мришмдердщ Yштен екi белiгi (62,8) STEM аббревиатурасынан мYлде хабары жок екенi аныкталган. Осыган байланысты, казiрri кезде Шеврон компаниясыныц бастамасымен «Караван знаний» бшм беру уйымы «STEAM-бiлiм берудi дамытудыц 2021-2025 жылдарга арналган жол картасы» негiзiнде эдiстемелiк нускаулыктар, видеосабактар, декадалар мен конференциялар уйымдастырылуда. Сондай-ак, м:рашмдерге арналган STEAM-тренерлерiн дайындайтын Jana Talap жэне Tanym жобалары жYргiзiлуде. Сондыктан, аталып кеткен аукымды шаралардыц аркасында мрашмдердщ STEM-бiлiм беру жайлы таныстык децгейлерi артуда.
Сурет 3. Сауалнама нэтижесг STEM терминшщ, эр эршшщ магынасын бiлесiз бе?
Сауалнамага катысушылардыц тек 47,1 (33) ездерi кызмет ететiн оку орындарында STEM-бiлiм беру тэсшн калай енгiзiлетiндiгiнен хабардар. Ал, 37,1 % мен 15,7% м:рашм «жок» жэне «жауап беруге киналамын» деп жауап берген.
Сурет 4. Сауалнама нэтижесг Ci3 eзщiздщ оку орньщызга STEM eHri3y процесi
туралы бшеаз бе?
Солардыц iшiнде 28 (40%) мрал1м гана e3rniH бшм алушыларымен STEM-бiлiм беру багдарламаларына катыскан. ^алган 42 (60%) м¥Fалiм STEM-ге катысты ешкандай багдарламаларга катыспаганын керсетш кеткен.
М¥Fалiмдердщ пiкiрiне негiзделген келес сурактыц жауаптары бойынша STEM-пэндерш окытудыц ец тиiмдi эдютершщ рейтинг келесiдей:
1. Практикалык;лабораториялык сабактар;
2. Команда;топта жумыс iстеy;
3. Жеке; езшдш бiлiм алу;
4. ^ойылган мэселе;мiндеттердi шешу;
5. Жатка жаттау жэне жаттаганды кайталау.
Практикалын;; лабораториялыц сабацтар/ Практические; Коианда;топта жумыс icmeу/ Обучение в группах;командах Жеке.ез/нд/к 6iniu алу/
Индивидуальное; самостоятельное KjOUbinfaH иэселе, umdemmepdi шешу/Решение поставленной Жатка жаттау жэне жатталганды ^айталау/
О 20 40 60
Сурет 6. Сауалнама нэтижесг Темендеп тэсшдердщ кайсысы жаратылыстану-гылыми пэндерш жаксы Yйренyге мYмкiндiк бередi
Келес сурак бойынша, STEM - бшм беру технологиясыныц кайда жэне кандай жабдыктардыц кeмегiмен окыту мYмкiн екендЫ жайлы м¥Fалiмдердщ тYсiгiнi туралы акпарат берiледi. Сауалнамашылардыц басым кeпшiлiгi (40,0%) STEM окыту «кез келген кол жетiмдi жабдыктары бар зертханаларда» мYмкiн десе, 27,1% «тек мамандандырылFан жабдыктары бар зертханаларда» мYмкiн деп жауап берген. Ал калFан сауалнамашылардыц ойлары тура екiге бeлiнгендей, бiрiншi белш «арнайы жабдыктары бар карапайым сыныпта» деп ойласа, екiншi бeлiгi «кэдiмri сыныпта колда бар куралдармен-ак» STEM технологиясы аркылы бiлiм беруге болады деп есептеген.
Сурет 7. Сауалнама нэтижесг STEM окыту MYMKiH^
Физика адамдардьщ eMipiHe жакындыгымен ерекшеленедi жэне физика гылымы, баска гылымдар сиякты, тiкeлeй практикалык багытка ие. Дегенмен де, казipгi заманауи тацда окытудыц эpтYpлi тэсiлдepiн колданганныц eзiндe эр окушыны окуга кызыктыру жэне ынталандыру ете киын мэселе болып табылады. Сондыктан, казipгi уакытта интepактивтi жабдыкты колдана отырып, физика сабагын беру мазмунын езгерту жYPудe, ягни, бейнежазбалар мен презентацияларды керсетуден белек, электронды кiтаптаp, флипчарттар мен виртуалды зертханалардыц колданылуы бiлiм беру пpоцeсiн кызыкты эpi танымдырак болды. Осыган байланысты, алынган сауалнама нэтижeсiнe CYЙeнсeк, 42,9% (30) катысушылардыц окыту орындарында STEM окытуды «физика, химия, биология пэндepi сeкiлдi тек гылыми пэндер» сипаттайды екен. Ал, 25,7% (18) «гылыми пэндер+математика» сипаттайтынын тацдаса, 11,4 % (8) «технология, инженерия, математика жэне гылымныц бipiктipiлуi» деп жауап берген.
Сурет 8. Сауалнама нэтижесг Темендегшердщ кайсысы аздщ окыту орныцызда STEM окытуды жаксы сипаттайды?
Кез келген жаца технологияны пайдалану YPДiсiнe eнгiзудe бipкатаp киындыктар туындауы сезаз. Сол сeкiлдi, оку орнын тшсп материалдык-техникалык базамен камтамасыз ету жэне мугал1мдерд1 даярлау, эр оку орнында эр багыттагы зертханаларды уйымдастыруга кажетп каржыландыру мэсeлeлepi STEM технологиясын бшм беру YPДiсiнe eнгiзудeгi басты киындыктары болып табылады. Осыган сэйкес, сауалнаманыц кeлeсi сурагыныц нэтижeлepi куантпаска болмады. Сeбeбi, жогаргы кepсeткiш болып т^рган катысушылардыц 40% (28) оку
орындарында STEM окыту тэсшн енпзу «салыстырмалы турде оцайырак» деп есептейдi. Алайда, 27,1 -ы «салыстырмалы турде киынырак» жауабын тацдаган.
Сурет 9. Сауалнама нэтижесi: Ci3 Yшiн оку процесiне STEM окыту тэсiлiн eHri3y
каншалыкты киынга согады?
Келесi сура; нэтижелерi мyFалiмдердщ командада/шагын топта жумыс iстеy тэсiлiн колдана отырып бiлiм берyдi кeбiрек колданатынын жэне бiлiм алушыларыныц сабакта мэселелердi зерттеу аркылы шешу кабшетше бейiмiрек екенiн кeрсетедi.
30
20
I Еш катан/Никогда
Кейде/Иногда
Жауап оеруге к;иналамын/.
I Ун ем ¡/Всегда
■II Л JL Л
Меселелерд1 эерттеу аркылы шешу/Решение... Мучият ба^ылау жене елшеу/Тщательные наблюдения и...
LUafbiH топтарда:командаларда жумыс ¡стеу/Работа в н... Деректерд! жинау куралдар...
Сурет 10. Сауалнама нэтижесi: Оздщ окушыларыцыз;студенттерщз сабакта келес эрекеттерге каншалыкты жиi катысады?
^атысушы мyFалiмдердiц жартысынан кeбi STEM технологиясын бiлiм беру YPДiсiне сэтп енгiзyде ец бастысы <шзщ окытатын пэндi жеткiлiктi бiлy» деген пшрде. Расында, мyFалiмнiц e3i окытатын пэндi жеткiлiктi бiлмеyi, бiлiм беру YPДiсiнiц даму сатысындаFы eзгерiстерге дайын еместшн кeрсетедi деп ойлаймын. Кeрсеткiш бойынша жауаптары екiншi орында тyрFан мyFалiмдердiц ойынша STEM технологиясын бiлiм беру YPДiсiне сэттi енгiзyде ец мацызды рeлдi «окушылардыц мотивация децгешнщ» жеткшкп болуы аткарады екен.
60
40
I■ Жауап оеруге рналамын/Затрудняюсь ответить ЖеткЫкл/Доступно ЖеткЫшэ/Недостаточно
11IIА1
О«
а*1-'
л«1"
-if
ж
Сурет 11. Сауалнама нэтижесг Оку орнында STEM бiлiм беру тэсiлiн сэтп енгiзy Yшiн
eзщiздщ кажеттiлiктерiцiздi баFалацыз
Келесi кeрсеткiштер бойынша оку орындарындагы STEM-тэсiлiн колдану Yшiн кол жепмаз ресурстардыц жетекшi катарынан «цифрлык зертхана» мен «кажетп реагенттер мен материалдардьщ» жеткiлiксiздiгi орын алды. Алайда, м:рашмдердщ басым кепшшпнщ оку орындарында «компьютерлш жабдыктар» мен «галамтор, интерактивт такта, мультимедиалык проектор» ресурстарыныц жеткiлiктi децгейде бар екендiгiн ацгаруга болады.
Сурет 12. Сауалнама нэтижесг Оздщ оку орныцызда STEM-тэсiлiн колдану Yшiн кол
жетiмдi ресурстар
Мамандыкты тацдауда, тек жеке калауыца Fана емес, сонымен катар ецбек нарыFындаFы мамандардыц суранысын, олардыц жумысыныц eзектiлiгiн, кэсiби e3rn-e3i жYзеге асыру мYмкiндiктерiн басшылыкка алу кажет. Осы турFыдан алFанда, казiргi тацда STEM мамандыктарыныц бэсекелестерi ю жYзiнде жок деп есептеуге болады. Бул болашак мамандыктары жэне олар Fана алдаFы онжылдыктарда элемнiц кандай болатынын аныктай алады. Сондыктан, бэсекелеспкте жецiп шыFатын STEM мамандыктарын окыту Yшiн муFалiм сол мамандыктардан хабардар болуы тиiс. ОсыFан сэйкес, сауалнама нэтижес бiркатар муFалiмдердiц (54,3%) STEM мамандыктары жайлы жартылай Fана бшетшд^ерш кeрсеттi. Ал, 30% толык бiлетiндiктерiмен, 8,6 % «жауап беруге киналатынды^ымен» бeлiскен.
Кeптеген зерттеyшiлердiц пiкiрi бойынша [2] STEM - бул жай Fана пэндердщ бiрiктiрiлiп окытылуы емес. STEM-бшм беру оку пэндерi арасында калыптаскан дэстYрлi кедергiлердi жояды, бшм алyшыларFа элемдi тутас тYсiнyге, накты eмiр контекстiнде Fылыми-техникалык тужырымдамаларды зерттеуге мYмкiндiк бередi. Бул тэсiлдiц максаты -мектеп, коFам, жумыс жэне 6y^ элем арасында туракты байланыс куру. Осы тужырымды бiлетiн жэне онымен келiсетiн муFалiмдер басым ^пшшк. Себебi, келесi «STEM Fылым мен технологияны зерттеyдi накты eмiрмен байланыстырyFа мYмкiндiк бередi» сураFына катысушылардыц 58,6% келюетшдшн атап eткен:
> Келюемш 41/70
> Жартылай келiсемiн 25/70
> Жартылай келiспеймiн 3/70
> Келiспеймiн 1/70
Физика сабаFында цифрлык зертханаларды колдану STEM окыту элемент! бола алатынды^ын 61,4 % (43) катысушы растаса, 31,4% (22) катысушы жартылай Fана келiсетiнiн кeрсеткен. Ал, 5,7 % катысушы м^лдем келюпейтшш бiлдiрген. Осыныц iшiнде муFалiмдердiц кeбi зертханалык жумысты аралас форматта (41,4%) уйымдастыруды жeн санайды. Дегенмен де, муFалiмдердiц 37,1% цифрлык зертхананы колдаетанды колайлы деп санаса, 21,4%-ныц тацдауы дэстYрлi зертханалык жабдыктарды колданyFа тYCкен. ОсыFан карамастан, бiркатар оку орындарына цифрлык зертханалар физика сабактарында «кейде» Fана колданылады.
20. Физика сабактарында цифрлык, зертханаларды колданасыз ба?
Кейде 52,9%/37
Иэ, YHeMi колданамын 28,6%/20
Сирек 18,6%/13
Кесте
. Сауалнама нэтижесгфизика сабак;тарында цифрлык зертханаларды колданасыз
ба?
Тeмендегi диаграммадан цифрлык зертхана тYрлерiмен таныстык децгешнщ керсетюштерш аламыз. ^атысушыларымыз 24-i «Архимед» цифрлык зертханасымен жаксы таныс болса, 16-ы «Pasco», 14-i «Научное развлечение» тYрлерiмен жаксы таныс екен. 6 катысушы мYлдем ешкайсысымен таныс еместiгiн жасырмады.
Таныс емесШн
Сурет 13. Сауалнама нэтижесг Цифрлык зертхана жабдыктарыныц кайсысымен жаксы
таныссыз?
Ал, цифрлы; зертхананы 29 мрашм физиканыц электр жэне магнетизм бeлiмiнде колдану ыцгайлы деп санаса, 16-сы механика бeлiмiнде, 12-кванттык физика, 8-i оптика жэне 3-еуi термодинамика бeлiмдерiн колайлы деп тапкан.
Сурет 14. Сауалнама нэтижесг Физиканыц кандай бeлiмдерiн окып-YЙретуде цифрлык
зертхананы колдану тиiмдi деп санайсыз?
Цифрлык зертханаларды пайдалануды уйымдастыру кезiнде туындайтын киындьщтардыц тYрлерi бойынша сауалнамага катысушылардыц ойлары негiзiнде бiрнеше жауаптарга бeлiнген. Ец басты киындык деп 27 катысушы жабдыктардыц жетiспеушiлiгiн атап eткен. Ал, одан кешн 15-техникалык мэселелердiц туындау, 14-каржыландырудыц
болмауы, 11-м¥гал1мдерд1 окытудыц жеткшказщш жэне 3 -окушылардьщ тарапынан кызыгушылыктыц болмауы жауаптары алынды.
ф Жаоды^ы*; желспеушЫп/ Отсутствие
оборудования ф К|аржыландырудыц болмауы/ Недостаток финансирования Мутап1мдерд1 о^ытудын жеткЫшэдИ/ Недостаток обучающих семинаров... Ф Техникальщ мэселепердщ туындауы/
Технические проблемы ф С'кушылар тарапынан
чыэытушыльидын болмауы/ Недоста...
Сурет 15. Сауалнама нэтижесг Цифрлык зертханаларды пайдаланудагы непзп
туындайтын киындыктар кандай?
Жалпы сауалнамага катысушы 53(75,7%) мришмнщ цифрлык зертхнага деген кезкарастары «ете жагымды» болса, 14(20%)4 цифрлык зертханага бейтарап кезкарасты устанады.Сондай-ак, мришмдердщ басым кепшiлiгi осы цифрлык зертхананыц окушылардыц оку Yлгерiмiне айтарлыктай жаксы эсер ететiндiгiн багалаган.
Ф Айтарлы^тар жа^сартады/ Сильно улучшает
Ф Айтарльи^гар есер1 жо^' Нет заметного влияния
Айтарльи^тар нашарлатады/ Сильно ухудшает ф Жауап беруге чиналамын/ Затрудняюсь ответить
Сурет 16. Сауалнама нэтижеа: Цифрлык зертханалардьщ физика пэншен окушылардыц;студенттердщ Yлгерiмiне эсерiн калай багалайсыз?
^орытынды. Сауалнама нэтижелерi м¥Fалiмдердiц бшм берудегi STEM тэсiлiн енгiзудегi непзп кедерriлерi мен мэселелерiн аныктауга кемектесп.
Айта кету керек, бYгiнгi тацда ^азакстанда STEM-окыту бойынша эзiрленген оку-эдiстемелiк кешендер негiзiнде жаппай ашык онлайн- курстар бойынша баламалар жок. ^азакстан енеркэабшщ техникалык секторларын дамыту тиiстi кадрларды даярлауды талап етедь Сондыктан, элемдiк тэжiрибеде мектеп казiрдiц езiнде мектеп окушыларыныц STEM бшмше деген кызыгушылыгын дамыта бастайды, бул тэжiрибеде, мысалы, Робот, 3D модельдерш, толыктырылган жэне виртуалды шындыкты эзiрлеу кезiнде физика, математика жэне акпараттык технологиялар бойынша алынган теориялык бiлiмдi пайдалануга мYмкiндiк бередi. Робототехника, 3D модельдерш жасау жэне басып шыгару, бастауыш жэне орта мектеп окушыларына арналган AR/VR объектiлерiн эзiрлеу курстары барган сайын танымал болып келедь
^азакстан мектептерiнде пэндердщ эртYрлi багыттарын бiр сабакта интеграциялау окытылмайды, алайда мектеп бшмш ынталандыру жэне интеграциялау куралы ретiнде STEM технологияларыныц жогары тиiмдiлiгi туралы зерттеулерге байланысты мектептеп бiлiм беру жYЙесiне STEM технологияларыныц элементтерш енгiзу кажеттiлiгi айкын [3]. Осылайша, мектепте STEM технологияларын окыту Yшiн педагогикалык кадрларды даярлаудыц мацыздылыгы аныкталады. Студенттердiц STEM саласындагы бiлiмдi тиiмдi педагогикалык
технология ретшде калыптастыруы оны STEM-бiлiм берyдегi эмбебап педагогка айналдырады.
Сауалнама нэтижелерiн талдай отырып, мынадай корытынды жасаyFа болады: Бшм беру yйымдарында STEM-бiлiм беру технологиясын енпзу Yшiн жалпы база бар жэне толыктырылу Yстiнде. ОсыFан байланысты, казiргi тацдаFы басты мэселе мyFалiмдердi окыту, олардыц STEM-сауаттылыктарын калыптастырып, жетiлдiрy жэне эдiстемелiк кeмек беру. Сонымен катар, жоFары оку орындары бшм беру баFдарламасына STEM- бiлiм беру технологиясын енпзу аркылы осы технологияны толык игерген жэне соныц непзшде сабак жYргiзе алатын болашак мyFалiмдердi дайындау керек.
Бул максатка жетудщ бiр жолы — жаратылыстанy-Fылыми жэне инженерлш баFыттаFы бiлiм беру баFдарламаларына STEM - бiлiм беру технологиясына катысты пэн енгiзy жэне оны оку-эдютемелш кешенiмен камтамасыз ету.
1. Имангалиев Н. (2020). STEM образование в Казахстане: текущее состояние и перспективы развития: исследование проведено при поддержке компании «Chevron» в рамках проекта «Караван Знаний» / Имангалиев Н., Сагадатова Д., Омашева М., Хайриева Г., Турдалы Д., Каримова Н., Аккисев Е.-2020.-133 с
2. Казбекова Г.Н., Исмагулова Ж.С. Инновациялык STEM-бшм беру тэсшн калыптастыру // Ясауи университетшщ хабаршысы. - 2022. - №3 (125). - Б. 200-210
3. Абдрахманова Х.К., Кудайбергенова ^.Б. Мектеп мyFалiмдерiнiц STEM- бшм беру эдiсiмен жаратылыстану пэндерiн окытyFа дайындыFы // «^азакстан Республикасы ¥лттык Гылым Академиясы» Р^Б «ХАЛЬЩ» Ж^ хабаршысы. - 2023. - №5(405). - Б. 7-19
ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
