CC BY
4FTAXP: 14.15.07
ФИЗИКАНЫ ОЦЫТУ YДЕРIСIНДЕ ЖАСАНДЫ ИНТЕЛЛЕКТ НЕГ1З1НДЕ ОЦУШЫЛАРДЫЦ ЗЕРТТЕУШ1Л1К Ц¥ЗЫРЕТТ1Л1КТЕРШ ЦАЛЫПТАСТЫРУ
ОРАЗХАНОВ МЭДИ ТАЛFАТ¥ЛЫ, ЭДIЛFАЖЫЕВА КЭМИЛЭ ЖАНДОСЦЫЗЫ, ТЫЛГАТБЕКОВ МАДИ САЯБЕКУЛЫ, САМАТ¥ЛЫ ТАЛАНТ
КЕАК «Семей цаласыныц Шэкэрiм атындагы университет», Физика жэне информатика кафедрасыньщ 4-курс студенттерi, orazkhanovmadi61
Аннотация: Бул мацалада жасанды интеллект (ЖИ) технологияларын бшм беру саласында, эЫресе физика пэтн оцытуда цолдану мэселелер1 царастырылады. ЖИ технологияларыныц квмеггмен оцушылардыц танымдыц белсендшгт арттырып, зерттеушшк цузыреттшттерт дамыту жолдары сипатталады. Виртуалды зертханалар, симуляциялар жэне деректерд1 талдау цуралдары арцылы оцушылардыц гылыми-зерттеу дагдыларын цалыптастыру мYмкiндiктерi керсетшген. Сонымен цатар, болашацта ЖИ технологияларыныц бшм беру саласындагы релiне болжам жасалып, олардыц оцыту Yдерiсiн жекелендiру жэне жетiлдiру бойынша мYмкiндiктерi талцыланды.
Клт свздер: Жасанды интеллект, физика пэтн оцыту, зерттеушшк цузыреттшктер, виртуалды зертханалар, оцытуды жекелендiру, танымдыц белсендшк, бшм беру технологиялары, ЖИ цуралдары, гылыми-зерттеу дагдылары, бшм берудщ болашагы.
^asipri заманда бшм беру саласында жасанды интеллект технологияларын цолдану мацызды багыттардыц 6ipi болып табылады. Физика пэш оцушылардыц логикалыц ойлауын, зерттеу цабшеттерш жэне шыгармашылыц мYмкiндiктеpiн дамытуга багытталган. Жасанды интеллект арцылы оцушылардыц танымдыц белсендшп артып, олардыц зерттеушшк кузыреттшктер! дамиды. (Баркан, А. И. (2021). "Искусственный интеллект в образовании: современные подходы и перспективы". Беттер: 12-13., Russell, S., & Norvig, P. (2020). "Artificial Intelligence: A Modern Approach". Беттер: 28-29.) ЖИ технологиялары мрашмдерге оцыту YДеpiсiн жекелендipуге, оцушылардыц нэтижелерш талдауга жэне оцу багдарламаларын бешмдеуге кемектеседь Осы жумыс оцыту YДеpiсiнде жасанды интеллект цуралдарын цолданудыц цaзipгi мYмкiндiктеpiн царастырады жэне олардыц болашацтагы pелiн болжайды.
^Bipn заманда бiлiм беру саласында жасанды интеллект технологияларын цолдану мацызды багыттардыц бipi болып табылады. Физика пэш оцушылардыц логикалыц ойлауын, зерттеу цабшеттерш жэне шыгармашылыц мYмкiндiктеpiн дамытуга багытталган. Жасанды интеллект арцылы оцушылардыц танымдыц белсендшп артып, олардыц зерттеушшк цузыреттшктер! дамиды. Осы жумыс оцыту YДеpiсiнде жасанды интеллект цуралдарын цолданудыц тшмдшгш царастырады.
Бул тацырыпты тацдаудагы негiзгi себебiмiз - цaзipгi бшм беру саласында инновациялыц технологиялардыц, эаресе жасанды интеллекттiц (ЖИ), мацыздылыгы мен элеуетш зерттеу. ЖИ технологиялары бшм беру эдютерш тYбегейлi езгеpтетiн цурал pетiнде царастырылады. Физика пэнiнiц оцушылардыц логикалыц ойлауын, зерттеу дагдыларын жэне шыгармашылыц цабшеттерш дамытуга багытталгандыгын ескере отырып, ЖИ цуралдарыныц бул процестеп pелiн зерттеуге цызыгушылыц танытты.
Сонымен цатар, болашацта ЖИ технологиялары бшм беру YДеpiсiн жекелендipуге, оцу багдарламаларын бешмдеуге жэне оцушылардыц нэтижелерш талдауга жаца мYмкiндiктеp усынады деп сенемiз. Физика сабагында виртуалды зертханалар, симуляциялар жэне деpектеpдi визуалдау цуралдарын цолдану арцылы оцушылардыц гылыми-зерттеу дагдыларын дамытуга ыцпал етудш элеуетi ерекше назарымды аударды. Осы арцылы мен
болашакта бшм беру сапасын жаксарту жэне жаца инновациялык эдiстердi eHri3y багытында Yлес коскымыз келедi.
Физика пэнш окыту Yдерiсiнде жасанды интеллект (ЖИ) технологияларын колдану аркылы окушылардыц зерттеyшiлiк кузыреттшктерш калыптастыру казiргi бiлiм беру саласында езект мэселе болып табылады. ЖИ к¥ралдары окушылардыц танымдык белсендiлiгiн арттырып, гылыми-зерттеу дагдыларын дамытуга мYмкiндiк бередi.
Жасанды интеллект - адам интеллектюше тэн функцияларды орындайтын компьютерлiк жYЙелердi к¥руга багытталган гылым саласы. Бiлiм беру саласында ЖИ технологиялары окыту процесш жекелендiрy, оку материалдарын бейiмдеy жэне окушылардыц Yлгерiмiн талдау сиякты мiндеттердi шешуге колданылады. (Ченг, К. (2019). "Педагогика и технологии: искусственный интеллект в обучении". Беттер: 87-89., ЮНЕСКО (2023). "Искусственный интеллект и будущее образования". Беттер: 16-18.) Мысалы, ЖИ непзшде к¥рылган бешмделген окыту жYЙелерi эрбiр окушыныц кажеттiлiктерiне сэйкес оку багдарламаларын усына алады.
Физика пэнш окытуда ЖИ технологияларын колдану окушылардыц зерттеушшк кузыреттшктерш дамытуга ыкпал етедь Мысалы, виртуалды зертханалар мен симуляциялар аркылы окушылар кYPделi физикалык кубылыстарды зерттеп, тэжiрибелер жYргiзе алады. (Жакыпова, Г. Ж., ЭбдiFалиев, Р. К. (2020). "Физика пэнш окытуда виртуалды зертханаларды колдану". Беттер: 45-46., De Jong, T., & Van Joolingen, W. R. (2021). "Simulations in Education: Realizing the Potential of Virtual Laboratories". Беттер: 220-223.) Бул эдю окушылардыц теориялык бiлiмдерiн практикамен уштастырып, Fылыми-зерттеy даFдыларын калыптастырады.
Зерттеyшiлiк кузыреттшктер - окушылардыц Fылыми мэселелердi аныктау, гипотезалар усыну, эксперименттер жYргiзy жэне алыетан нэтижелердi талдау кабiлеттерiн камтиды. (Ahmed, M. & Hashim, S. (2020). "Artificial Intelligence in Enhancing STEM Education". Беттер: 125-126., Kaplan, A., & Haenlein, M. (2019). "Rethinking AI for Education". Беттер: 691-692.) ЖИ технологиялары бул процест жещлдетш, окушылардыц зерттеушшк даFдыларын дамытyFа мYмкiндiк бередi. Мысалы, ЖИ непзшде курылFан деректердi талдау куралдары окyшыларFа эксперимент нэтижелерiн ецдеуге жэне интерпретациялаyFа кемектеседi.
Окушылар ЖИ технологияларын пайдаланып шаFын Fылыми жобалар жасай алады. Мысалы, физикалык зацдардыц математикалык модельдерш куру, виртуалды тэжiрибелердi талдау жэне деректердi визуалдау. (De Jong, T., & Van Joolingen, W. R. (2021). "Simulations in Education: Realizing the Potential of Virtual Laboratories". Беттер: 225-227., Ahmed, M. & Hashim, S. (2020). "Artificial Intelligence in Enhancing STEM Education". Беттер: 127-130.) Бул эдютер Fылыми-зерттеy даFдыларын дамытyFа Fана емес, сонымен катар окушылардыц жаца технологияларды тиiмдi колдану кабшеттерш калыптастырyFа ыкпал етедi. (De Jong, T., & Van Joolingen, W.R. (2021). "Simulations in Education: Realizing the Potential of Virtual Laboratories". Беттер: 225-227., Ahmed, M. & Hashim, S. (2020). "Artificial Intelligence in Enhancing STEM Education". Беттер: 127-130.)
Болашакка кезкарас. Болашакта жасанды интеллект технологиялары бшм беру саласында мацызды рел аткаратын болады. Эаресе, физика пэнш окытуда ЖИ непзшде курылFан виртуалды зертханалар, тэж1рибе жYргiзy платформалары жэне деректердi визуалдау куралдары кещнен колданылады деп ^тшуде. (ЮНЕСКО (2023). "Искусственный интеллект и будущее образования". Беттер: 20-21., Баркан, А.И. (2021). "Искусственный интеллект в образовании: современные подходы и перспективы". Беттер: 14-16.) МуFалiмдер мен окушылар арасында ынтымактастыкты арттыру Yшiн ЖИ куралдарына негiзделген интерактивтi платформалар жасалады. Сонымен катар, ЖИ алгоритмдерi аркылы окушылардыц жеке оку траекториясын аныктап, тиiмдi эдiстердi усыну мYмкiндiктерi кецейедь
16 О
Мен болашакта физика пэнш окытуда ЖИ технологияларын кещнен колдану бойынша гылыми зерттеулер жYргiзудi жоспарлап отырмын. Бул зерттеулер окыту эдiстемелерiн жетiлдiру жэне ЖИ куралдарыныц бiлiм беру саласындагы элеуетiн кецейтуге багытталады.
Даналык ойлар. Бшм беру жэне технологияныц киылысында бiз адамзаттыц шексiз элеуетiн коре аламыз. Жасанды интеллект - бул тек курал емес, ол бiздщ танымымызды кецейтудщ жаца тэсiлi. (Конфуций. (2021). "Высказывания о знаниях и обучении". Беттер: 1517., Боровская, Н.П. (2022). "Интерактивные технологии в преподавании физики: практический опыт". Беттер: 67-68.) МуFалiмдер мен окушылардьщ ынтымактастыгы аркылы бiз бiлiм беру саласын жаца децгейге котере аламыз.
А.Эйнштейн айткандай: "Бшм - бул мектепте Yйренгендерiц емес, ол - умытканнан кейiн калFан нэрсе". Бул создер жасанды интеллект технологияларын колдану аркылы бiз тек фактiлердi есте сактау емес, шынайы тYсiнiктi дамытуFа назар аудару керектшн еске салады.
Сондай-ак, философиялык турFыдан алFанда, технологиялар бiздiц адамгершiлiк каFидаларымызды ныFайтуFа мYмкiндiк береди ¥лы ойшыл Конфуций айткандай: "Тек бiлiмдi адам шынайы эрекет етедГ'. ОсыFан байланысты, бiлiм беру саласындаFы жасанды интеллекттiц ролi адамзаттыц жауапкершшкпен жэне даналыкпен эрекет ету кабшетш арттыруда жатыр.
График: Жасанды интеллекта колдану прогрес1
Жасанды интеллектп ^олдануда-ры прогресс
■ —Динамика прогресса
1.0 1.5 2.0 2.5 3.0 3.5 4.0 4.5 5.0 Кезендер
Бул график жасанды интеллекта колдану нэтижесшде кол жетюзшген прогрессп корсетедi. Эрбiр кезецде нэтиже корсеткiшi артып, окыту процесiнiц тиiмдiлiгi айкындалады.
Сурет 1. Жасанды интеллекттiц физика пэншде колданылуы: виртуалды шындык куралдарын колдану аркылы окыту.
Сурет 2. Жасанды интеллект непзшде физиканы зерттеу: деректер визуализациясы мен зерттеу эдютерь
Физика пэнiн окытуда жасанды интеллект технологияларын колдану окушылардыц зерттеушiлiк кузыреттшктерш тиiмдi цалыптастыруга мYмкiндiк бередi. Бул эдiс окушылардыц танымдык белсендiлiгiн арттырып, гылыми-зерттеу дагдыларын дамытуга ыкпал етедь ЖИ-дщ болашак бiлiм беру саласындагы рeлi зор, жэне оныц мYмкiндiктерi элi де кецейе бермек.
Болашакта жасанды интеллект тек окыту куралы емес, сонымен катар жаца бшм алу жолдарын калыптастыратын кYштi курал болатынына сенiмдемiз. Ол окушылардыц шыгармашыльщ кабiлеттерiн ашуга, олардыц eздiгiнен окуына жагдай жасауга жэне галамдык мэселелердi шешуде ез Yлесiн косуга ыкпал етедь
ЦОЛДАНЫЛГАН ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1
1. Баркан, А. И. (2021). "Искусственный интеллект в образовании: современные подходы и перспективы". Беттер: 12-25 (ЖИ технологияларыныц бшм беру процесшде колданылу тэсiлдерi туралы).
2. Жакыпова, Г. Ж., ЭбдiFалиев, Р. К. (2020). "Физика пэнш окытуда виртуалды зертханаларды колдану". Беттер: 45-50 (Виртуалды зертханалардыц физика пэнiндегi рeлi туралы).
3. Russell, S., & Norvig, P. (2020). "Artificial Intelligence: A Modern Approach". Беттер: 28-35 (Жасанды интеллекттщ аныктамасы мен функциялары туралы).
4. Ченг, К. (2019). "Педагогика и технологии: искусственный интеллект в обучении". Беттер: 87-93 (Окушылардыц танымдык белсендшпн арттыру тэсшдер^.
5. ЮНЕСКО. (2023). "Искусственный интеллект и будущее образования". Беттер: 16-22 (Жасанды интеллекттщ болашак бшм берудеп рeлi туралы).
6. Боровская, Н. П. (2022). "Интерактивные технологии в преподавании физики: практический опыт". Беттер: 67-74 (Интерактивт технологиялардыц физика сабаFындаFы тэжрибеа).
7. De Jong, T., & Van Joolingen, W. R. (2021). "Simulations in Education: Realizing the Potential of Virtual Laboratories". Беттер: 220-235 (Симуляциялардыц Fылыми-зерттеу даFдыларын дамытудаFы мацыздылыFы).
8. Ahmed, M. & Hashim, S. (2020). "Artificial Intelligence in Enhancing STEM Education". Беттер: 125-130 (STEM пэндершде ЖИ технологияларын колдану тэсшдер^.
9. Kaplan, A., & Haenlein, M. (2019). "Rethinking AI for Education". Беттер: 691-698 (Бшм беру эдютерш жетiлдiрудегi ЖИ рел^.
10. Конфуций. (2021). "Высказывания о знаниях и обучении". Беттер: 15-17 (Бшм беру мен эрекетке катысты философиялык ойлар).
