CC BY
2ЭОЖ:004:37
«ФИЗИКА-МАТЕМАТИКА ГЫЛЫМДАРЫНЫЦ ДАМУЫНА ЗАМАНАУИ ТЕХНОЛОГИЯЛАРДЬЩ ЭСЕР1»
ЭД1ЛГАЖЫЕВА КЭМИЛЭ ЖАНДОСЦЫЗЫ
«Семей каласыныц Шэкэрiм атындагы университет» ^еАК, «6В01505-Физика-информатика» ББ, 4-курс студентi, Семей каласы, ^азакстан
ТЛЕУБАЕВА АКСАУЛЕ БОЛАТОВНА
«Семей каласыныц Шэкэрiм атындагы университет» ^еА^, физика жэне информатика кафедрасыныц окытушысы, п.г.магистры, гылыми жетекшi Семей каласы, ^азакстан
Аннотация: Бул мацалада физика жэне математика гылымдарыныц заманауи технологиялар ыцпалымен дамуы талданады. Ацпараттыц-коммуникациялыц технологиялар, жасанды интеллект, Yлкен мэлгметтердг талдау жэне кванттыц есептеулер сияцты технологиялардыц гылымга енггзген жацашылдыцтары царастырылды. Физика мен математиканыц интеграциясы арцылы гылыми зерттеулерде жаца эд1стерд1ц пайда болуы жэне олардыц тшмдшт керсет1лд1. Сонымен цатар, заманауи технологиялардыц гылымдагы болашац перспективалары мен олардыц адамзатца экелетгн пайдасы аныцталды. Мацала технологиялар мен гылымдардыц Yйлесiмдi дамуыныц мацыздылыгын керсетудi мацсат етедi.
Клт свздер: Физика, математика, заманауи технологиялар, жасанды интеллект, Yлкен мэлiметтер, кванттыц есептеулер, компьютерлт модельдеу, гылыми зерттеу, технологиялыц инновациялар, интеграция.
Kipicne. XXI гасыр жаца технологиялардыц каркынды дамуыныц дэуiрi ретшде ерекшеленедь Гылыми зерттеулердщ ^рделену^ мэлiметтер аукымыныц ecyi жэне оларды ецдеу кажеттшп физика жэне математика сиякты дэстYрлi гылымдардыц жаца децгейге кетер^ше экелдь Заманауи технологиялар физика мен математика гылымдарыныц эдютемесш, зерттеу куралдарын жэне колдану аймагын тYбегейлi езгертп. Бул макалада заманауи технологиялардыц физика-математика гылымдарыныц дамуына типзген ыкпалы талданады. Макаланыц басты максаты - осы гылымдардыц технологиялармен интеграциялануыныц мацыздылыгын керсету жэне олардыц болашактагы даму багытын аныктау. (1. ^айырбеков, А. Т. (2020). Заманауи технологиялардыц гылымга ыкпалы: теория мен практика. Нур-Султан: Экономика институты. - 15-17-б., Бергман, Д. Ж. (2018). Физикадагы компьютерлш модельдеу жэне симуляция непздерь Алматы: Гылым баспасы. -34-36-б.)
Бул такырыпты тацдаудагы негiзгi себептерiм - физика мен математиканыц заманауи технологиялармен тыгыз байланысын зерттеу, олардыц гылымды жаца децгейге кетерудеп рeлiн тYсiнy, жэне eзiмнiц осы гылымдарга деген кызыгушылыгым. Кванттык есептеулер, жасанды интеллект, Big Data сиякты инновациялардыц ыкпалы мен болашагын талдау аркылы гылымдагы eзгерiстердi зерттеу мен Yшiн мацызды эрi eзектi.
Заманауи технологиялар жэне олардыц гылымга acepi. Заманауи технологиялар, атап айтканда, акпараттык-коммуникациялык технологиялар (АКТ), жасанды интеллект (ЖИ), Yлкен мэлiметтердi талдау (Big Data) жэне кванттык есептеулер, гылымныц эртYрлi салаларында тецкерю жасады.
Ацпараттыц технологиялар: Гылыми зерттеулерде мэлiметтердi eцдеyдiц тиiмдiлiгiн арттырып, Yлкен кeлемдегi акпараттарды талдауга мYмкiндiк береди Бурын тек теориялык негiзде карастырылган кYрделi физикалык жэне математикалык есептеулер компьютерлердщ
кемепмен жYзеге асырылатын болды. (Smith, J. (2021). Big Data and Artificial Intelligence in Modern Mathematics. Cambridge University Press. - pp. 45-47.)
Жасанды интеллект: Еылым саласында автоматтандыру процесш жеделдетп. ЖИ физикалык процестердi модельдеуде жэне математикалык талдау жYргiзуде кещнен колданылады. Мысалы, кYPделi тецдеулердi шешу немесе болжау модельдерiн куру ЖИ аркылы жYзеге асырылуда. (Петров, В. К. (2021). Жасанды интеллект жэне оньщ физикалык зерттеулердеп колданылуы. Санкт-Петербург: Политехника. - 56-58-б., Жумагалиев, Б. С. (2018). Математикадагы акпараттык технологиялар. Алматы: ^азак университетi. - 89-92-б.)
Кванттыц есептеулер: Бул жаца сала эсiресе физика мен математикада Yлкен мацызга ие. Кванттык компьютерлер классикалык компьютерлердщ есептеу мYмкiндiктерiнен элдекайда жогары, бул кYPделi мэселелердi шешу жылдамдыгын арттырады. (Иванов, С. Н. (2019). Кванттык есептеулер: теория жэне косымшалар. Мэскеу: Наука. - 78-81-б., Liu, H. (2020). Quantum Computing and Its Applications in Physics and Mathematics. Oxford University Press. - pp. 101-104.)
Физика гылымындагы заманауи технологиялардыц ыкпалы. Физика гылымында технологиялардыц колданылуы зерттеулердщ сапасын жаца децгейге кетердi.
Компьютерлт модельдеу: Компьютерлш модельдеу аркылы кYPделi физикалык процестердi сандык тYPде зерттеу мYмкiн болды. Мысалы, атмосфералык кубылыстарды немесе галамдык жылыну эсерлерiн модельдеу физика гылымында мацызды зерттеулердщ бiрi болып табылады. (Бергман, Д. Ж. (2018). Физикадагы компьютерлiк модельдеу жэне симуляция непздерь Алматы: Еылым баспасы. - 34-36-б.)
Эксперименттт физикадагы жацалыцтар: Лазерлiк интерферометрлер, атомдык кYш микроскоптары жэне баска да жогары дэлдшт курылгылар эксперименттердеп дэлдiктi арттырды. Мысалы, LIGO жобасы аркылы гравитациялык толкындарды аныктау — физикадагы технологиялык жетютштердщ айкын мысалы. (Jones, R., & Taylor, M. (2022). The Role of Computational Tools in Modern Physics. Springer. - pp. 112-115.)
Кванттыц физика: Заманауи технологиялар кванттык физика саласын дамытуда Yлкен рел аткарды. Кванттык есептеулер, криптография жэне телепортация сиякты салалар жаца мYмкiндiктерге жол ашты. (Иванов, С. Н. (2019). Кванттык есептеулер: теория жэне косымшалар. Мэскеу: Наука. - 78-81-б.)
Математика FылымындаFы заманауи технологиялардыц ыкпалы. Big Data жэне жасанды интеллект: Математика саласында мэлiметтердi ецдеу алгоритмдерш жасау жэне оларды колдану кещнен таралуда. Yлкен мэлiметтердi талдау аркылы кYPделi есептеулердi оцтайландыру жэне экономикалык, элеуметтiк жYЙелердi болжау мYмкiндiгi туындады. (Smith, J. (2021). Big Data and Artificial Intelligence in Modern Mathematics. Cambridge University Press. - pp. 45-47., Жумагалиев, Б. С. (2018). Математикадагы акпараттык технологиялар. Алматы: ^азак университетi. - 89-92-б.)
Онлайн платформалар: Математикалык зерттеулерге арналган онлайн платформалар жаца идеялар мен эдiстердi жылдам енгiзуге мYмкiндiк бередi. MATLAB, WolframAlpha жэне Python секiлдi куралдар математикалык есептеулердi оцайлатады.(Назарбаев Университетi. (2021). Гылыми зерттеулердегi цифрлык технологиялар. Астана: Назарбаев Университет баспасы. - 14-16-б.)
Математикалыц модельдеу: Технологиялар аркылы каржылы; есептеулер, биологиялы; жYЙелердi модельдеу жэне баска да колданбалы салаларда математикалык модельдердi жасау YДерiсi жещлдедь (Liu, H. (2020). Quantum Computing and Its Applications in Physics and Mathematics. Oxford University Press. - pp. 101-104.)
Физика мен математиканыц интеграциясы. Физика мен математика заманауи технологиялар аркасында тыгыз интеграцияланды. Компьютерлш модельдеу, математикалык симуляциялар жэне деректер талдауы сиякты эдiстер екi гылымныц да зерттеу эдiстемесiн жетiлдiруге мYмкiндiк бердi. (Кудайбергенов, Ж. Б. (2020). ^азакстандагы физика-математика гылымдарыныц дамуындагы жаца технологиялардыц рель Абай атындагы ^азак улттык
университетшщ баспасы. - 22-25-б.) Мысалы, астрофизикадагы кYPделi есептеулер математика мен физиканыц Yйлесiмдiлiгi аркасында жYзеге асырылуда.
^орытынды. Заманауи технологиялардыц физика мен математика гылымдарына эсерi шексiз. Олар гылымдардыц жаца багыттарын дамытуга, зерттеулердiц тшмдшгш арттыруга жэне кYнделiктi емiрiмiзге жаца шешiмдер енгiзуге мYмкiндiк бередi. Болашакта технологиялар мен гылымдардыц одан эрi интеграциялануы адамзаттыц мацызды мэселелерiн шешуге кемектеседi деп сенемiн.
ПАЙДАЛАНЫЛГАН ЭДЕБИЕТТЕР
1. ^айырбеков, А. Т. (2020). Заманауи технологиялардыц гылымга ыкпалы: теория мен практика. Нур-Султан: Экономика институты. - 15-17-б.
2. Бергман, Д. Ж. (2018). Физикадагы компьютерлiк модельдеу жэне симуляция непздерь Алматы: Еылым баспасы. - 34-36-б.
3. Smith, J. (2021). Big Data and Artificial Intelligence in Modern Mathematics. Cambridge University Press. - pp. 45-47.
4. Петров, В. К. (2021). Жасанды интеллект жэне оныц физикалык зерттеулердеп колданылуы. Санкт-Петербург: Политехника. - 56-58-б.
5. Иванов, С. Н. (2019). Кванттык есептеулер: теория жэне косымшалар. Мэскеу: Наука. - 78-81-б.
6. Jones, R., & Taylor, M. (2022). The Role of Computational Tools in Modern Physics. Springer. - pp. 112-115.
7. Жумагалиев, Б. С. (2018). Математикадагы акпараттык технологиялар. Алматы: ^азак университета - 89-92-б.
8. Liu, H. (2020). Quantum Computing and Its Applications in Physics and Mathematics. Oxford University Press. - pp. 101-104.
9. Назарбаев Университет. (2021). Еылыми зерттеулердеп цифрлык технологиялар. Астана: Назарбаев Университет баспасы. - 14-16-б.
10. ^удайбергенов, Ж. Б. (2020). ^азакстандагы физика-математика гылымдарыныц дамуындагы жаца технологиялардыц релi. Абай атындагы ^азак улттык университетiнiц баспасы. - 22-25-б.
