Научная статья на тему 'ФАЛСАФАНИ ЎРГАНИШ МУАММОЛАРИ'

ФАЛСАФАНИ ЎРГАНИШ МУАММОЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

60
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Етук кадрлар / жаҳон стандартлари / концепция / олий таълим сифати / мутахассислар савияси / тафаккур маданияти / фалсафий мушоҳада / юксак малака. / Nature personnel / word standarts / concept / quality of higher education / level of specialists / culture of thinking / philosophical observation / high qualification

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — Рустам Бойматов

Ушбу мақолада олий таълим муассасаларида юксак малакали кадрларни тайѐрлаш бугунги куннинг долзарб масаласига айлангани таҳлил қилинган. Замонавий кадрлар тайѐрлашда ижтимоий фанларнинг, хусусан, фалсафа фанининг аҳамияти ва ушбу фаннинг бугунги кундаги ўқитилиш ҳолати тўғрисидаги мулоҳаза юритилган. Зеро, тараққиѐтнинг асосий омили тафаккур экан, фалсафа ана шу тафаккур маданиятини ўргатадиган фан эканлигига эътибор қаратилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

This article analyzes the fact that the training of highly qualified personnel of higher education institutions has become a topical issue today. The importance of the social sciences, philosophy in training of modern personnel and the current state of teaching of this subject were discussed. Since the main factor of evolution is thinking, it should be noted that philosophy is a science that teaches culture of thinking

Текст научной работы на тему «ФАЛСАФАНИ ЎРГАНИШ МУАММОЛАРИ»

ФАЛСАФАНИ УРГАНИШ МУАММОЛАРИ

Рустам Бойматов

Карши давлат университети укитувчиси

АННОТАЦИЯ

Ушбу маколада олий таълим муассасаларида юксак малакали кадрларни тайёрлаш бугунги куннинг долзарб масаласига айлангани тахлил килинган. Замонавий кадрлар тайёрлашда ижтимоий фанларнинг, хусусан, фалсафа фанининг ахамияти ва ушбу фаннинг бугунги кундаги укитилиш холати тугрисидаги мулохаза юритилган. Зеро, тараккиётнинг асосий омили тафаккур экан, фалсафа ана шу тафаккур маданиятини ургатадиган фан эканлигига эътибор каратилган.

Калит сузлар: Етук кадрлар, жахон стандартлари, концепция, олий таълим сифати, мутахассислар савияси, тафаккур маданияти, фалсафий мушохада, юксак малака.

ABSTRACT

This article analyzes the fact that the training of highly qualified personnel of higher education institutions has become a topical issue today. The importance of the social sciences, philosophy in training of modern personnel and the current state of teaching of this subject were discussed. Since the main factor of evolution is thinking, it should be noted that philosophy is a science that teaches culture of thinking.

Keywords: Nature personnel, word standarts, concept, quality of higher education, level of specialists, culture of thinking, philosophical observation, high qualification.

Мамлакат тараккиёти хам, шу тараккиёт йулида амалга оширилаётган ислохотлар самарадорлигини хам, шубхасиз, куп жихатдан кадрларга боглик. Шу боис, юкори малакали кадрлар тайёрлаш хар бир мамлакат, жамият учун хаёт-мамот масаласидир. Узини билган миллатнинг, халкнинг буни унутишга, бу борадаги хеч бир жихатни эътибордан четда колдиришга хакки йук.

Кадрлар савияси эса, сир эмаски, энг аввало таълим сифатига боглик. Истиклол йилларида таълим тизимида амалга оширилган катта ислохотлар, тинимсиз изланишлар сабаби шундан. Етук кадрларни етиштириб чикарадиган мукаммал йул

April, 2022

286

KugupugMoKga. MatgyMKu MKopu cagoxuaTgu, paKoSarSapgom Kagpgap Tafiepgamga ogufi TatguM th3hmh энг acocufi SyFuH xucoSgaHagu. ffly Souc MaMgaKaraMroga ogufi TatguM th3hmhhh ®&xoh cTaHgapTgapu gapa^acura KyTapurn acocufi MaKcaggapgaH Supura afigaHgu. YmSy MaKcagra эpнmнm ynyH "Y36eKucTOH PecnySguKacu Ogufi TatguM тнзнмннн 2030 fiugrana puBO^naHTupum кoнцenцнacн"[1:] KaSyg KuguHgu.

Кoнцenцнaga ogufi TatguM MyaccacagapuHuHr Moggufi TexHuKa Sa3acuHu Kynafirapum, ygapHuHr Muggufi Ba xagKapo pefiTuHruHu KyTapum, TatguM ^apaeHura 3aMoHaBufi axSopoT Ba negaroruK TexHogoruagapHu ^opufi этнm, npo^eccop-yKuTyBHunap MagaKacuHu omupum tu3umu TaKoMuggamTupum KaSu TatguM cu^araHu MKcagrapumra KaparugraH KaTop TagSupgap SegrugaHraH. By Sopaga gacTgaSKu KagaMgap Kyfiuggu xaM. YsSeKucTOH PecnySguKacu npe3ugeHTuHuHr Maxcyc Kapopgapu SugaH 35 Ta ogufi TatguM Myaccacura MoguBufi, aKageMuK Ba TamKugufi-SomKapyB coxagapu Syfiuna MycTaKugguK TaKguM этнggн.

Ogufi TatguM cu^ara, TafiepgaHaeTraH Kagpgap cagoxuaTu Sup Hena энг MyxuM ^uxaraapra SoFguKguru Sapnara MatgyM. Bygap - KuMgapHu yKuium KepaK; ygapra HuMagapHu yKuram KepaK; KaHgafi yKuram KepaK; ygapHuHr SuguM gapa^acuHu KaHgafi Saxogam KepaK, geraH ycTyBop caBoggapga My^accaMgamraH. AHa mygap ogufi TatguMHuHr cu^ar Ba caBuacuHu SegrugafiguraH ycTyHgapgup. YmSy ycTyHgapHuHr MyKaMMagguru Ba MycTaxKaMguru MaKcagra эpнmнm rapoBugup.

AxSopoTgap okumu ToSopa rgoSagamuS SopaeTraH 3aMoHaMu3ga TagaSagapra xap Sup $aH WKopu caBuaga yKuTugcaruHa, yHuHr axaMuaTu aHuK KypcaruS SepugcaruHa y KrouKum yfiForamu Ba yHu ypraHumra paFSaT TyFugumu MyMKuH. Akc xogga TagaSa ymSy ^aHgaH Sup aMaggaS Saxo ogumHuruHa Ky3gafigu, yHuHr MoxuaTuHu nyKyp aHrgaS eTum, SuguM, KyHuKMa Ba MagaKa xocug Kugum xaKuga yfigaMafigu xaM. AfiHuKca Sy ^uxar KefiuHru nafiTgapga umuMoufi ^aHgapHu, xycycaH, $agca$a ^aHuHu yKuiumga xaM Ky3aTugaeTraHgeK, Ha3apuMga.

MatgyMKu, ^agca^aHu ypraHumgaH, yHuHr yKuTugumugaH Ky3gaHraH acocufi MaKcag - TagaSagapga KeHr gyHeKapamHu, WKcaK Ta^aKKyp MagaHuaTuHu maKggaHTupumgaH uSopargup. MycTaKug Ta^aKKyp coxuSuruHa y3 coxacuHuHr eTyK MyTaxaccucu Syga ogagu. 3epo, uHcoHHuHr MoxuaTu, SywK aparyBHuguK Kygparu $uKp Ty^afigugup. YHuHr ToMoHugaH aparugraH Sapna MagaHuaT HaMyHagapu, aBBago Ta^aKKyp

April, 2022

287

Maxcynugup. "^yHe $HKp KunuS öyryHru TapaKKueTra эpнmgн. AyHe $HKp Kunca эpтaгa TapaKKueTra эpнmagн. OuKp TyxTaraH ^aMuaTga SoTHHufi TaHa33yn 6omnaHagu"[2:14-6eT].

Ammo, ^anca^aHHHr MoxuaTHHu TanaSanapra eTKa3umHHHr SyryHru xonaru TanaS gapa^acuga эмacnнrн afiTunaanrn EyHra $anca$a ^aHugaH MamFynoTnap gaBOMuga, xaTTO KypcHH THHrnaS SynraHgaH cyHr xaM KynnunuK TanaSa-emnapHHHr $anca$a - MaBxyM Ba TymyHapcu3 $aH экaн, geraH TacaBBypgaH KyTyna onMaeTraHnuru pyKan KunHHagu. HuMara myHgafi? HuMa ynyH TanaSanap ^anca^aHHHr acn MoxuaTHHu TymyHuS eTMaanTH eKH TymyHumHH ucTamMaanTH. Axup, Typnu xun hhm coxanapuga gyHera goHFH KeTraH 6ywK a^gognapuMH3 BepyHHH, höh Chho, an Xopa3MHfi, HaBOufi Ba SomKanap aBBano Myra^aKKup -$afinacy$ эgнnapкy. Oanca^ufi Ta^aKKyp MagaHuaTHMH3HHHr Tapuxufi ungronapugaH myHnanuK y3OKnamuö KeTguKMH? Arap myHgafi Synca SyHHHr caSaSu HHMaga? EanKH, coöhk htth^ok gaBpuga $anca$a geraHga $aKar KOMMyHH3M Foanapu TymyHunraHH Ty^afinugup. CanKaM Sup acp эtтнкоg gapa^acura KyTapunraH ym6y FoaHHHr enFOHnuru $om SynuS KonraHH ogaMnapHHHr Foara, $HKpra, $anca$ara HucSaraH xa^canacu nup SynguMH? OaHra a^parnnaeTraH gapc coarnapuHHHr Toöopa KucKapuS SopaeTraHnuru, $aH gacTypHHHHr Te3-Te3 y3rapHÖ TypraHnuru, Sapna TatnuM fiyHanumnapura Sup xun gacTyp acocuga gapc yTHnaeTraHnuru xaM Tatcup KypcaraeTraHgnp? 3epo, ^anca^agaH $aH gacTypnapu xap öup fiyHanumHHHr y3ura xoc xycycuaTugaH KenuS hhkhö Ty3Hnca MaKcagra MyBO^HK öynapgu.

HHMa SynraHga xaM xap öup TanaSanapHHHr ^anca^ara HucSaraH SeroHacupamuHH fiyKOTHmHMH3, ymSy ^aHHHHr MyxuM axaMuaTHHH KypcarnS Sepum opKanu ynapga $aHra HucSaraH KH3HKumHH, yHH ypraHumra umTHeKHu xocun KunHmHMH3 KepaK. 3epo, "Eu3ra Sy MatnyM Synumu eKH SynMacnurugaH Kartu Ha3ap, ^anca^a xaeTHfi onaMHMH3HUHr Sup khcmhhh TamKun этagн. MaHa myHHHr ynyH xaM Sh3 yHH acTofigun ypraHHmuMH3 KepaK!" [3:9-SeT] .MeHHMna $anca$a ^aHugaH yTunaguraH MamFynoTnapHHHr aHaga KH3HKapnu Ba caMapanu Synumu ynyH Kyfiugaru ^Hxarnapra xaM эtтн6оp Kaparunca ^ofigagaH xonu SynMafigu.

EupuHHugaH, ^anca^aHH aHrnam, ^anca^ufi Mymoxaga wpuTum Sopacugaru Munnufi aHtaHanapuMH3HH nyKyp ypraHHmuMH3 3apyp, geS xucoSnafiMaH. ^yHKH xap Sup MunnaTHHHr gyHeHH aHrnam, BOKenuKKa MyHocaSaT SungHpumuga SomKanapHHKugaH ^apKgu ^HxaTnap MaB^yg Ba y y3ura xoc Ta^aKKyp Tap3H, MeHTanuTeTura, atHH ^anca^acura

April, 2022

288

DOI: 10.24412/2181-1385-2022-2-286-289

эга. Масалан, хинд, хитой, немис, француз ва бошкаларнинг борликка, ундаги вокеа-ходисаларга нисбатан узига хос фалсафий ёндошувлари тан олинаркан, биз хам уз фалсафий тафаккуримиз билан дунёга муносабатимизни билдиришимиз ва ёшларни хам шунга ургатишимиз керак.

Иккинчидан, талабаларнинг фалсафа илмини факат дарсликлардан эмас, балки фалсафий асарлардан купрок укиб-ургашишларини рагбатлантириш лозим. Фалсафа илми тарихида жуда куплаб нодир асарлар яратилганки, уларни укиб, уккан кишигина фалсафанинг хакикий жозибасини, кудратини англаб етади, унинг сехрли кувватига ошуфта булиб колади.

Учинчидан, турли таълим йуналишларига утиладиган дарс хажми хам, мазмуни хам турлича булиши керак. Утиладиган мавзулар мазмуни белгилашда таълим йуналишининг хусусиятига купрок ургу каратилса янада максадга мувофик булади, деб уйлайман. Шунингдек, ижтимоий таълим йуналишларида фалсафа фани янада чукуррок, батафсилрок укитилиши керак.

Хулоса килиб айтганда, талаба ёшларнинг юксак малакали мутахассислар булиб етишишларида фалсафий мушохада юритиш мухим ахамият касб этар экан, уларда юксак фалсафий тафаккурлаш салохиятини шакллантириш учун изланишимиз, бу борадаги муаммоларни хал килишимиз зарурдир.

REFERENCES

1. Узбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 8 октябрдаги ПФ-5847 "Узбекистон Республикаси Олий таълим тизимини 2030 йилгача ривожлантириш концепциясини тасдиклаш тугрисида"ги фармони. Lex.uz.

2. Назар Эшонкул. Мендан "мен"гача. Тошкент "Akademnashr", 2014.

3. Гуннар Скирбек, Нилс Гилье.Фалсафа тарихи,Тошкент -2002.

4. Мухамеджанова Лалихон Ашуралиевна, Асадуллина Гузелия Рауфовна, Ермоченко Константин Павлович, Шкуран Оксана Владимировна, Ивентьев Сергей Иванович. (2021) "Социальная истина и духовно-нравственная сфера человека" С.Ш-118

5. Мухамеджанова Л.А. (2021). РОЛЬ НРАВСТВЕННОГО ВОСПИТАНИЯ В РАЗВИТИИ ЛИЧНОСТИ. Вестник Евразийского национального университета имени Л. Н. Гумилева. Серия: Исторические науки. Философия. Религиоведение, (2 (135)), 123-133.

April, 2022

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.