Научная статья на тему 'Evaluating the effectiveness of screening for cancer in the population of working abroad and in Kazakhstan. Systematic review'

Evaluating the effectiveness of screening for cancer in the population of working abroad and in Kazakhstan. Systematic review Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
186
59
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
СКРИНИНГ қАТЕРЛі іСіК / ТИіМДіЛіГі / ЖАНАМА әСЕРЛЕРі / КЕңЕСТЕР МЕН ұСЫНЫСТАР / CANCER SCREENING / EFFECTIVENESS / NEGATIVE CONSEQUENCES / ADVICE AND SUGGESTIONS / РАК / СКРИНИНГ / ЭФФЕКТИВНОСТЬ / НЕГАТИВНЫЕ ПОСЛЕДСТВИЕ / РЕКОМЕНДАЦИИ И ПРЕДЛОЖЕНИЯ

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — Булешов М.А., Тажибаева К.Н., Булешова А.М., Гржибовский А.М.

По данным Международного агентства по изучению рака в мире заболеваемость от злокачественных новообразований встречается 14,1 миллион новых случаев и выявленный 8,2 миллион смертности. В 2012 году наиболее часто диагностировали: рак легких (1,82 млн.), рак молочной железы (1,67 млн), злокачественное новообразование прямой кишки (1.36 млн); и наиболее распространенных причинах смертности от злокачественных новообразований было установлено рак легкого (1,6 миллионов смертей), рак печени (745,000 смертности) и рак желудка (723,000 смерти). Ранняя диагностика злокачественных новообразований и своевременное лечение пациентов значительно улучшается благодаря проведению онкоскрининга. Результаты онкологического скрининга приводят к увеличению уровня жизни и на сегоднешний день самый эффективный метод ранней диагностики злокачественных заболеваний. Цель скрининга своевременное выявление и активное лечение рака в период раннего развития. В настоящее время в Республике Казахстан скрининговая программа направлена для обнаружения визуальных злокачественных опухолей. В их числе рак молочной железы, рак шейки матки и рак прямой кишки. Последние 2 года проводится пилотная программа онкоскрининга, охватываются следующие виды злокачественных опухолей; рак пищевода, желудка, предстательной железы и гепатоцеллюлярный рак печени. Многие проведенные исследования в этой области, раннее выявление злокачественных новообразований остается одной из актуальных проблем. За последние 10 лет было изучено проведенные онкоскрининговые исследования с целью чтобы определить за рубежом и в РК эффективность и недостатки онкоскринингa. В работе мы изучили за последние 10 лет полнотекстовые публикаци в основном на английском языке, мы уделили особое внимание на возрастные категории, на эффективность, на негативные последствия скрининга и рекомендации исследователей. Было идентифицировано 1254 источников база данных MEDLINE, SCOPUS, из них было отобрано и включено в исследование 62 статей.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ОЦЕНКА ЭФФЕКТИВНОСТИ СКРИНИНГА ОНКОЛОГИЧЕСКИХ ЗАБОЛЕВАНИЙ У ТРУДОСПОСОБНОГО НАСЕЛЕНИЯ ЗА РУБЕЖОМ И В КАЗАХСТАНЕ. СИСТЕМАТИЧЕСКИЙ ОБЗОР

According to the International Agency for Research on Cancer of the world, the incidence of malignant tumors found 14.1 million new cases and 8.2 million deaths identified. In 2012, the most frequently diagnosed cancer of the lung (1.82 million.), breast cancer (1.67 million), a malignant neoplasm of the rectum (1.36 million); and the most common cause of death from malignant neoplasms has been established lung cancer (1.6 million deaths), liver cancer (745,000 deaths) and stomach cancer (723,000 deaths). Early diagnosis of malignant neoplasms and timely treatment of patients significantly improved by conducting cancer screening. The results of cancer screening leads to an increase in the standard of living and on the day for today is the most effective method for early diagnosis of malignant diseases. The purpose of screening early detection and active treatment of cancer during their early development. Currently, in the Republic of Kazakhstan screening program direction for the visual detection of malignant tumors. They are breast cancer, cervical cancer and colorectal cancer. The last 2 years held onkoskrininga pilot program covers the following types of cancer; esophageal cancer, gastric, prostate, liver, and hepatocellular carcinoma. Many of the studies in this area, early detection of malignant tumors is one of the urgent problems. Over the past 10 years was studied cancer screening conducted a study to identify abroad and in the Republic of Kazakhstan and the efficiency shortcomings cancer screening population. In this work we have studied in the past 10 years of full-text publications іn anglisskom language, we have paid special attention to the age categories, the efficiency, the negative effects of screening and researchers recommendations. It was identified in 1254 sources MEDLINE database, SCOPUS, have been selected and included in the analysis 62 articles.

Текст научной работы на тему «Evaluating the effectiveness of screening for cancer in the population of working abroad and in Kazakhstan. Systematic review»

Получена: 18 ноября 2016 / Принята: 13 декабря 2016 / Опубликована online: 30 декабря 2016 УДК 616.-006.07-084 574.

КАЗАКСТАНДА ЖЭНЕ ШЕТЕЛДЕ ЕНБЕК ЕТУ ЖАСЫНДАГ Ы Т¥РТЫНДАР АРАСЫНДА ¥ЙЫМДАСТЫРЫЛАТЫН ОНКОЛОГИЯЛЫК СКРИНИНГТ1И ТИ1МД1Л1Г1Н БАГАЛАУ НЭТИЖЕЛЕР1. ЖУЙЕЛ1 ЭДЕБИЕТТ1К ШОЛУ

Мырзатай А. Булешов 1'2, http://orcid.org/0000-0002-7472-1703 Карлыгаш Н. Тажибаева 2, http:// orcid.org/0000-0003-4947-17 Айжан М. Булешова 11 http://orcid.org/0000-0001-9705-1119 Андрей М. Гржибовский 2-5, http://orcid.org/0000-0002-5464-0498

1 Онтуспк Казахстан мемлекеттiк фармацевтикалык академиясы, Шымкент к-, Казахстан;

2 Х.А. Ясави ат. Халыкаралык Казак - ТYрiк Университетi, Туркiстан к-, Казакстан;

3 Когамдык Денсаулык сактау ¥лттык Институты, Осло к-, Норвегия;

4 СолтYCтiк Мемлекеттiк Медициналык Университет^ Архангельск к-, Ресей;

5 СолтYCтiк-ШыFыс Федералдык университетi, Якутск к-, Ресей.

ТYЙiндеме

Халыкаралык катeрлi iciKTi зерттеу агенттнщ мэлiметi бойынша катeрлi idKTe4 14,1 миллион аурудыц жаца жагдайлары мен 8,2 миллион влiм-жiтiмi аныкталган. 2012 жылы дYниe жYзi бойынша к;атерл1 iciктeрдiц iшiнeн жиi кездескен диагноздары: вкпе обыры (1,82 млн), cyt бeзi (1,7 млн), ш iшeк катeрлi iciri (1.36 млн) болган. K¡атeрлi iсiктeн болган вл1мнН ец квп тараган тYрлeрi вкпе обыры (1,6 миллион влiм), бауыр обыры (752,000 влiм-жiтiм) жэне асказан обыры (723,000 влiм) болганы аныкталды. ^атeрлi iсiктeрдi уактылы жэне ерте диагностикалауга, емдеу нэтижeлeрiн айтарлыктай жаксартуга жэне пациенттердщ вмiр CYPУ децгейшН артуына экeлeтiн ец тиiмдi жол онкологиялык скрининг болып отыр. ^азакстан Республикасында к¡азiргi уакытта скринингтiк багдарламалар квзбен кврiп аныктайтын катeрлi iсiктeргe багытталган. Олардыц катарында - cyt без^ жатыр мойны жэне ш iшeк катeрлi iсiгi бар. Соцгы 2-жылда пилоттык тYPдe онкологиялык скрининг катeрлi iсiктiц мына тYрлeрiн камтуда; вцеш, асказан, куык асты бeзi жэне бауырдыц гепатоцеллюлярлы катeрлi iciri. Квптеген жYргiзiлгeн зерттеулерге карамастан катeрлi iciктeрдi ерте кезецде аныктау элще болса взeктi мэceлeлeрдiц бiрi болып отыр. Соцгы 10-жылда жYргiзiлгeн зерттеулерде онкологиялык скринигтщ тиiмдiлiгiн аныктау максатында онкоcкринигтiц тиiмдi эceрiмeн кeмшiлiк тустары зeрттeлiндi. ЖYргiзiлгeн онкологиялык cкринингтeрдiц жетю^ктерше, кeмшiлiктeрiнe, пациeнттeрдiц жас айырмашылыгына, зер^теуштер берген усыныстарга айрыкша назар аудардык. 1здеу дeрeктeрi MEDLINE, SCOPUS базаларында жYзeгe асырылды. Кiлттi свздермен cэйкecтeндiру бойынша 1254 макала алынды, оныц iшiнeн 62 зерттеуге кiрдi.

Нег'^г свздер: скрининг н;атерл'1 icK, muiMdrniai, жанама эсерлерi, кенестер мен усыныстар.

Summary

EVALUATING THE EFFECTIVENESS OF SCREENING FOR CANCER IN THE POPULATION OF WORKING ABROAD AND IN KAZAKHSTAN. SYSTEMATIC REVIEW

Nyrzatai A. Buleshov 1,2? http://orcid.org/0000-0002-7472-1703 Karlygash N. Tazhibayeva 2, http:// orcid.org/0000-0003-4947-3717 Aijan М. Buleshovа 1, http://orcid.org/0000-0001-9705-1119 Andrej M. Grjibovski 2-5, http://orcid.org/0000-0002-5464-0498

1 South-Kazakhstan State Pharmaceutical Academy, Shymkent, Kazakhstan;

2 International Kazakh-Turkish University, Turkestan, Kazakhstan;

3 Norwegian Institute of Public Health, Oslo, Norway;

4 Northern State Medical University, Arkhangelsk, Russia;

5 North-Eastern Federal University, Yakutsk, Russia.

According to the International Agency for Research on Cancer of the world, the incidence of malignant tumors found 14.1 million new cases and 8.2 million deaths identified. In 2012, the most frequently diagnosed cancer of the lung (1.82 million.), breast cancer (1.67 million), a malignant neoplasm of the rectum (1.36 million); and the most common cause of death from malignant neoplasms has been established lung cancer (1.6 million deaths), liver cancer (745,000 deaths) and stomach cancer (723,000 deaths). Early diagnosis of malignant neoplasms and timely treatment of patients significantly improved by conducting cancer screening. The results of cancer screening leads to an increase in the standard of living and on the day for today is the most effective method for early diagnosis of malignant diseases. The purpose of screening early detection and active treatment of cancer during their early development. Currently, in the Republic of Kazakhstan screening program direction for the visual detection of malignant tumors. They are breast cancer, cervical cancer and colorectal cancer. The last 2 years held onkoskrininga pilot program covers the following types of cancer; esophageal cancer, gastric, prostate, liver, and hepatocellular carcinoma. Many of the studies in this area, early detection of malignant tumors is one of the urgent problems. Over the past 10 years was studied cancer screening conducted a study to identify abroad and in the Republic of Kazakhstan and the efficiency shortcomings cancer screening population. In this work we have studied in the past 10 years of full-text publications in anglisskom language, we have paid special attention to the age categories, the efficiency, the negative effects of screening and researchers recommendations. It was identified in 1254 sources MEDLINE database, SCOPUS, have been selected and included in the analysis 62 articles.

Keywords: cancer screening, effectiveness, negative consequences, advice and suggestions.

Резюме

ОЦЕНКА ЭФФЕКТИВНОСТИ СКРИНИНГА ОНКОЛОГИЧЕСКИХ ЗАБОЛЕВАНИЙ У ТРУДОСПОСОБНОГО НАСЕЛЕНИЯ ЗА РУБЕЖОМ И В КАЗАХСТАНЕ. СИСТЕМАТИЧЕСКИЙ ОБЗОР

Мырзатай А. Булешов12, http://orcid.org/0000-0002-7472-1703 Карлыгаш Н. Тажибаева 2, http:// orcid.org/0000-0003-4947-17 Айжан М. Булешова 1 http://orcid.org/0000-0001-9705-1119 Aндрей М. Гржибовский 2-5, http://orcid.org/0000-0002-5464-0498

1 Южно-Казахстанская государственная фармацевтическая академия, г. Шымкент, Казахстан;

2 Международный Казахско-Турецкий Университет им. Х.А. Ясави, г. Туркестан, Казахстан;

3 Национальный Институт Общественного Здравоохранения, г. Осло, Норвегия;

4 Северный Государственный Медицинский Университет, г. Архангельск, Россия;

5 Северо-Восточный Федеральный Университет, г. Якутск, Россия;

По данным Международного агентства по изучению рака в мире заболеваемость от злокачественных новообразований встречается 14,1 миллион новых случаев и выявленный 8,2 миллион смертности. В 2012 году наиболее часто диагностировали: рак легких (1,82 млн.), рак молочной железы (1,67 млн), злокачественное новообразование прямой кишки (1.36 млн); и наиболее распространенных причинах смертности от злокачественных новообразований было установлено рак легкого (1,6 миллионов смертей), рак печени (745,000 смертности) и рак желудка (723,000 смерти). Ранняя диагностика злокачественных новообразований и своевременное лечение пациентов значительно улучшается благодаря проведению онкоскрининга. Результаты онкологического скрининга приводят к увеличению уровня жизни и на сегоднешний день самый эффективный метод ранней диагностики злокачественных заболеваний. Цель скрининга своевременное выявление и активное лечение рака в период раннего развития. В настоящее время в Республике Казахстан скрининговая программа направлена для обнаружения визуальных злокачественных опухолей. В их числе - рак молочной железы, рак шейки матки и рак прямой кишки. Последние 2 года проводится пилотная программа онкоскрининга, охватываются следующие виды злокачественных опухолей; рак пищевода, желудка, предстательной железы и гепатоцеллюлярный рак печени. Многие проведенные исследования в этой области, раннее выявление злокачественных новообразований остается одной из актуальных проблем. За последние 10 лет было изучено проведенные онкоскрининговые исследования с целью чтобы определить за рубежом и в РК эффективность и недостатки онкоскрининга. В работе мы изучили за последние 10 лет полнотекстовые публикаци в основном на английском языке, мы уделили особое внимание на возрастные категории, на эффективность, на негативные последствия скрининга и рекомендации исследователей. Было идентифицировано 1254 источников база данных MEDLINE, SCOPUS, из них было отобрано и включено в исследование 62 статей.

Ключевые слова: рак, скрининг, эффективность, негативные последствие, рекомендации и предложения.

Библиографическая ссылка:

Булешов М.А., Тажибаева К.Н., Булешова А.М., Гржибовский А.М. Оценка эффективности скрининга онкологических заболеваний у трудоспособного населения за рубежом и в Казахстане. Систематический обзор / / Наука и Здравоохранение. 2016. № 6. С. 123-145.

Buleshov М.А., Tazhibayeva K.N., Ви^Ьша A.M., Grjibovski A.M. Evaluating the effectiveness of screening for cancer in the population of working abroad and in Kazakhstan. Systematic review. Nauka i Zdravookhranenie [Science & Healthcare]. 2016, 6, pp. 123-145.

Булешов М.А., Тажибаева К.Н., Булешова А.М., Гржибовский АМ. ^азакстанда жэне Шетелде ецбек ету жасындагы тургындар арасында уйымдастырылатын онкологиялык скрининглц тммдтИн багалау нэтижелерг ЖYЙелi эдебиетж шолу / / Гылым жэне Денсаулык сактау. 2016. № 6. Б. 123-145.

0зектшш

Онкологиялык скрининг катерлi iсiктердi уактылы жэне ерте аныктауга, емдеу нэтижелерш айтарлыктай жаксартуга жэне пациенттердН вмiр CYPУ децгейшН артуына мYмкiндiк беруде [46,47].

Онкологиялык скрининглц максаты катерлi irn аурын ерте даму кезецшде белсенд аныктау жэне катерлi юкп уакытылы емдеу. Скрининглк багдарлама елде немесе аймакта

катерлi iсiктен сыркаттанушылык пен eлiм керсетюшшН жогары болуына байланысты нысаналы тYPде жYргiзiлуде [12]. Шетелде галымдар катерлi юктН белгiлерi пайда болуынан бурын, юкп табуга кемектесетш зерттеулерде тYрлi сынактар колдануда. Шетелдерде онкологиялык скрининг катерлi ¡актН W) мына тYрлерiне етюзтуде; CYT безi катерлi iсiгi, жатыр мойны, ш iшек, куыкасты безi, асказан, ецеш жэне бауыр [10].

Ресейде Старинский В.В., Петрова Г.В. авторлардыи тюршше катерлi iсiктердH жи таралган тYрлерiне (екпе, сут без^ асказан, ток iшек жэне жатыр мойны катерлi iсiгi) жYргiзiлген онкологиялык скринингтН нэтижелерi эледе болса темен, ейткен аурушаидык жэне елiм-жiтiм ¡актН осы тYрлерiнен жогаргы рангтiк катарда тур [5, 6,7].

^азакстан Республикасында казiргi уакытта скринингтiк багдарламалар кезбен керт аныктайтын катерлi iсiктерге багытталган. Олардыи катарында - CYт без^ жатыр мойны жэне тiк шек катерлi iсiгi бар. Соцгы 2 жылда пилоттык жYЙеде ецеш, асказан, бауыр жэне куыкасты безi обырын ерте аныктау максатныда ^азакстан Республикасыныи Денсаулык сактау минмстрлтнН 2013 жылыгы 8 кацтардагы №8 буйрыгына сэйкес елiмiзде Батыс, Шыгыс жэне солтYCтiк облыстарында жYргiзiлуде [9].

CYт безi катерлi iсiгiн маммографиялык зерттеу эдiсiмен, ток жэне тiк шектН катерлi iсiгiн гемокульт тест (нэжiстегi жасырын канды аныктау) аркылы жэне жатыр мойны катерлi iсiгiн ПАП-тест цитологиялык зерттеу эдiсiмен аныктауда. ОнкоскринингтН тшмдтт жYргiзiлin жаткан аймакта елiм-жiтiмнiн темендеуiмен керсетiлуде. Бундай зерттеулердщ тиiмдiлiгiн аныктау Yшiн узак уакыт популяцияны бакылауды кажет етедi [64].

Максаты: эдебиетпк шолудыи максаты шетелде жэне ^азакстанда еибекке жарамды тургындар арасында онкологиялык скринингпк зерттеулердщ тиiмдiлiгiмен керi эсерш жэне зерттеушiлер усынган нускаулардыц талдау болып табылады.

Зерттеуге соцгы 10 жылда толык жазылган макалалар алынды. ^азакстан

Республикасында онкологиялык ауруларга скринингпк тексеру 2010 жылдан бастап жYргiзiлуiне байланысты [13] отандык авторлардыи жYргiзген зерттеу жYмыстары аз кездестi. Сондыктан агылшын тiлiнде жазылган макалалар басымырак зерттеуге алынды. ^азiргi таида кептеген зерттеу жумыстары жYргiзiлседе онкологиялык скрининг элще езектi мэселелердщ бiрi болып отыр. ЖYЙелi эдебиеттiк шолу Preferred reporting items for systematic reviews and meta-

analyses: The prisma statement - талаптарына сэйкес орындалды. 1здеу дерек^ MEDLINE, SCOPUS, Google электронды базаларында жYзеге асырылды. Келес кiлттi сездер суралды: "Cancer screening", "Effectiveness", "Side effects", "Recommendations and proposals". Кттп сездермен сэкестендiру бойынша 1254 макала алынды, оныи Ынен 62 iрiктеуге алынды. (1 сурет) [21,22].

Бiз iрiктеуге соцгы 10 жылда жYргiзiлген онкоскринингтН эсерiн, кемштм тустарын зерттеген макалаларды iрiктеуге алдык. ЖYргiзiлген онкологиялык скринингтердН жетiстiктерiне, кемштттерше, пациенттердН жас айырмашылыгына, зерiттеушiлер берген усыныстарга айрыкша назар аудардык. 1рттеуге катерлi id^H 4-тYрi алынды: CYт безi, жатыр мойны, тiк шек жэне куыкасты катерлi iсiгi.

Онкологиялык скринингтН негiзгi максаты айтарлыктай залал керсетпей катерлi iсiк ауруынан туындайтын елiм-жiтiмдi темендету болып табылады. Онкологиялык скрининг катерлi id^H еи кеп тараган тYрiне багытталган олар: сут безi обыры, жатыр мойны катерлi iсiгi, тiк iшек катерлi idri жэне куыкасты безшН катерлi idn [57, 77].

CYт безшН катерлi iсiгi (СБ^1) кептеген экономикасы дамыган елдерде, ал соцгы жылдары дамушы елдерде Шыгыс Араб жэне Оцтусш Азия елдерiнде кYPделi мэселе ^йшде калып отыр [64,49].

ДYние жYзiлiк денсаулык сактау уйымыныи (ДДС¥) мэлiметiнше, Еуропаныи 30 елiнде, CYт безi катерлi iсiгiн аныктауда келденеи зерттеу жYргiзiлген, [22] онкоскринингтН ретроспективтi талдау нэтижесшде елiм керсеткiшi 2006 жылдан 2011 жыл аралыгында СБ^1 елiм керсеткiшi орта есеппен 19% - га темендеген байкалган. Рангтык катар бойынша Исландия елшде 45%

- га темендеcе, 17% - га дейш елiм керсетюшшН есуi Румыния елшде ^ркелген. ЭйелдердН жас топтарына байланысты елiм-жiтiм керсетюштершН азайуы байкалган, 50 жастан темен эйелдерде орташа есеппен 37%

- га ал 50-62 жастан жогары топта 21% - га темен^ аныкталган. Орташа есеппен 70 жастан аскан эйелдерде елiм жетiм тек 2% -га темендеген [70].

1здеу базаларынан алынган, сэйкес келген макалалар (n =1254)

s s

г

н

и

н

и

р

к

С

ч

Кайталанган макалалар зерттеуден шектетiлдi (n = 975)

Шектетшген макалалар (n = 279)

с \

ы

U-

ы

л

ы

л

й

а

л

о

ч У

Скринингтщ талаптарына сэйкес келген макалалар (n = 580)

Шектетшген макала (n = 395)

Онкологиялык скринингтщ тшмдшшмен кемшшкгерш зерттеген макалалар iрiктелiнiп алынды (n = 62)

V__'

Сурет 1. Макаланы iрiктеу дизайны.

Шектетiлген макалалар (n = 238)

Шектетiлген толы к жазылмаган макалалар (n = 280)

Финляндия елiнде 2004-2014 жылдар аралыгында nанелдi зерттеу жYргiзiлген, бул зерттеудН пайдалы жэне Kei^miKTepi нуск;ауда бepiлгeн ма^алада квpсeтiлгeн [25] зерттеудН онкологиялык скринингтН нэтижeлepi талданган. СБ^1 жаца жагдайларыныц 20% ерте кезенде аны^таган. Наук;астардыц 10 жылдык; eMip CYpy квpсeткiшi 90% ураган, ал скрининг багдарламасыныц шецбершен тыс жYpгiзiлгeн тексерулерде бул квpсeткiш 70% кврстекен (р = 0,003) [71].

А^Ш СБ^1 аны^тауда рандомизирленген зерттеу жYpгiзiлдi, бул зерттеудН артыкшылыгымен кемштм тYCтаpы кецшен сiлтeмeдe бepiлгeн ма^алада жазылган [26]. Ipiктeугe 500 мьщ эйел алынган, жэне CYт 6e3i к¡атepлi iсiгiн аны^тауда маммографиялык; (МГ) - скрининг жYpгiзiлгeн. Алынган нэтижелерде скринингке шак;ырылган эйелдерде влiм кврсеткш 25% - га твмeндeгeнiн аны^таган. Зерттеуге тере^рек талдау жYpгiзу барысында 50-69 жас аралыгын к;амтыган эйелдердщ влiм-жiтiм квpсeткiшi 30-% твмeндeгeнiн байк;аган [79].

Норвегия елшде жYргiзiлген когорттык зерттеу, бул зерттеу туралы мэлiмет нускауда кврсетiлген [23] СБ^1 скринингi eлiм кврсетюшшН твмендетуне аздап ыкпал еткен, СБ^1 твмендеуi 11% кураган. Айта кету керек, Норвегия елшде уйымдастырылган скрининг багдарламасын енгiзуге дейiн СБ^1 аныктау Yшiн эйелдердН 40%-ы жYЙелi тYPде маммографиялык тексеруден втin отырган [69]. СYт безi катерлi ¡стнН влiмiн азайту максатында жYргiзiлiп жаткан МГ-скринингтН пайдасы мен гипердиагностикасы элще пiкiр талас тудыруда, бул к^рп уакытта онкоскринингтщ колайсыз эсерi ретшде каралуда.

¥лыбритания елiнде 11 рандомизирленген зерттеу втюзтген., бул зерттеудщ тшмд^ кемшiлiк тустары сiлтемеде кврсетiлген макалада жазылган [26] Онкоскриниг багдарламасыныц нэтижелерш талдау барысында, гипердиагностика проблемала-рыныц шын мэнiнде бар екенш аныктаган, бiрак шынайы багалауга жэне оныц мэнiн шыгару мYмкiн болмаган. Зерттеулерде келтiрiлген болжам бойынша 50-52 жастагы эйелдер жыл сайын скринингтен вткенде 1% гипердиагностика болуы кYтiлген [54,75].

R. Falk жэне бiркатар авторлардыц жYргiзген квлденец кима зерттеулерiнде [24] Еуропаныц жетi елшде жYргiзiлген скринингтiк багдарламалардыц нэтижелершН

кортындысы гипердиагностиканы 1-ден 10% кураганын кврсетт [72]. Жеке авторлардыц зерттеуiнде МГ-скрининг нэтижелершде кездесетiн гипердиагностика 10-20%-га ауыткып отыратындыгыда дэлелденген [45,82].

Норвегияда M. Kalager жэне косымша авторлармен [65], онкоскрининг багдарлама-сыныц аясында вткен маммаграфиялык когорттык зерттеу [23] жумыстарыньщ кортындысы 15-тен 25%-ы гипердиагностика ретшде багаланган, немесе 2500 зерттеуден вткен катысушы эйелдН iшiнен 6-10 эйелдерге кате диагноздар койылган. ^рп уакытта барлык онкоскрининг зерттеуiне шакырылган эйелдерге, тексеруден втуге келген уакытта онкоскринингтН ыктималдылыгын жэне колайсыз жактарын, кортынды нэтижелерiмен хабардар ету кажеттiлiгi усынылуда [48].

Nelson HD жэне бiрнеше авторлармен Medline базасында 2011-2016 жж. аралыгында СБ^1 зерттеу жYргiзiлген жумыстарга мета-анализ талдау жасаган. Зерттеу жумыстары-ныц нэтижесi керсеткендей СБ^1-нН елiм-жiтiмi 7-ден 23% - га эаресе 40-49 жас аралыгындагы эйелдерде темендеген. Ал МГ-скринингпц ыктимал кауыnтiлiгi пiкiрталас сурак ретшде калып отыр. 40-49 жастагы эйелдер Yшiн гипердиагностиканыц немесе кате нэтижелердщ 20-60% кездесуi аныкталган. Сонымен катар жалган оц нэтижелердН керсетiлуi эйелдерге бiршама психологиялык керi эсер беретш болган. Дегенмен зерттеуде кептеген эйелдер МГ-скрининг ету барысында ауырсыну сезiмi туралы айткан, бiрак бул маммографияны еткiзу Yшiн шектеушi немесе ^i фактор ретiнде карастырылмаган [68,90].

Жакында Euroscreen жумыс тобымен, CYт безi катерлi iсiгiнен туындаган елiм керсеткiшiне маммографиялык скрининглц эсерiн, тшмдттн багалау максатында аукымды эдебиеттiк шолу жасалынган. Зерттеуге Еуропа мен ¥лыбритания тургындарына онкоскрининг жYргiзiлген келденец жагдайды бакылау зерттеулерi алынган, бул зерттеу туралы кецшен келесi сiлтемеде бертген [24]. Iрiктеп алынган зерттеулерде эйелдер МГ тексеруден 2-жыл сайын 12 реттен еткен. 1рттеуде алынган эйелдердщ жасы 50 жастан 68 жасты кураган. МГ-скрининглц енгiзiлуiне байланысты CYт безi катерлi iсiгiнен туындаган елiм керсеткiшi 28% - дан 35%- га дейш темендегенiн аныктады [40].

U.S. Preventive, Services Task Force (USPSTF) усыныстарына сэйкес МГ-скринингш эйелдерге 50 жастан бастап 2 жылда 1 рет еткiзу кажетпгш Yсыныn отыр [80]. Бундай життте тексерудi еткiзу CYт безшН катерлi iсiгiн генетикалык тургыда зерттеулер жYргiзуге мYмкiндiк бередi [81, 91].

Ал ^азакстан Республикасында онкологиялык скрининглц 2009 жылдан бастап жYргiзiлуiне байланысты аукымды зерттеу жумыстары ете аз кездестк 1здеу жэне iрiктеу барысында кездескен жумыстарда онкологиялык скрининглц жалпы нэтижелерi керсетiлген, ал халык арасында

жYрin жат;ан онкоскринингтН керi эсерлерi эдебиетш шолуда аны;талган жо;.

СYт безшН к;атерлi iсiгi (СБК1) КР соцгы он жылды;та сыр;аттанушылык; бойынша бiрiншi орында тур. Эйелдер арасында аурушакды; 2011 жылы 20,6 100 мык халы;;а ша;;анда кездестi. Элiм-жiтiм керсетюшшН арасында барлы; ;атерлi аурулар шнен 3 орынды иелендi. [13].

В.Ш. Навесова, Д.Т. Арыбжанов, Ж.С. Туменбаева мен Оцтусш ;аза;стан облысында онкоскрининг багдарламасы аясында 2007-2008 жылдар арасында бiрмезеттiк зерттеу маммография ;ортындысына етюзтген [3, 22]. Казахстан республикасы денсаулы; са;тау министршН №607 профилактикалы; тексеру скринингпк зерттеулердщ багдарламасына сэйкес iрiктеу жYргiзiлдi [3]. Маммографиялы; тексеруден еткен 54547 эйелдердедН iшiннен 51,62% фиброзды-кистозды; мастопатия, 79,21% ;атераз кисталар, липомалар 0,98%, фиброаденомамалар 0,42% жэне 0,25% CYт безi ;атерлi iсiгi эйелдерде аны;талды. Фиброзды-кистозды; мастопатия диагнозы 0,11% эйелдерге ;ойылды. ОнкоскринингтН тшмдттнН бар екендт керсетiлдi, себебi СБ; ерте сатысында 0,1% аны;талган [11].

ОКО тургындары арасында 2014 жылг келденек зерттеу еткiзiлдi [22] скринингтН ;ортынды мэлiметi бойынша скринингтiк тексеруден еткен нысаналы топтар арасында CYт безi ;атерлi iсiгi аны;талынды. Жаспарга сай 50-52-54-56-58-60 жас аралыгындагы 55086 эйелдер онкоскрининг тексеруден еткен, 76 эйелде К1 аны;талган. Гистологиялы; верификация ;ортындысы, ягни CYт безi обыры диагнозы 21,1% аны;талынган. СYт безi обыры 4 -эйелде сатыда, 66-эйелде II -шi сатыда, ал 6 эйелде Ш-М сатыда аны;талынды [19].

Семей ;аласында 2006-2009 жылдар аралыгында келденек, жагдай ба;лауы жYргiзiлген [24], СБ; аны;тауда жYргiзiлiп жат;ан онкоскрининглц тиiмдiлiгiн аны;таган. Онкоскрининг зерттеулердщ нэтижесшде нысаналы топты ;амту 2006ж. 96,1%, 2007ж. жэне 2008 жылдары 100% - ды ;урады жэне 2009ж. 93,3%-ы керсеткен. Ал скринингтН нэтижелерi жылдан жылга тшмдттнН жа;саруын бай;аган [12].

Австралия елiнде жYргiзiлген рандомизирленген аукымды зерттеулерге CYЙенсек [36, 82, 26] 6y^ элемде тiк шек катерлi iсгi (ЩО 9,4% курайды, онкологиялык аурулардан болган eлiм-жiтiмнiц не^ себептершН iшiнде тeртiншi орында тур [28,42]. Австралия елшде Tl^l жасына байланысты ец жиi тiркелетiн ¡с^рдН бiрi. Австралияда жэне баска да елдерде, Tl^l ерте сатысында 40% жагдайдайларда диагностикаланады. Tl^l скрининг жYргiзу ез тиiмдiлiгiн дэлелдедi. Tl^l катерлi iсiк алды ауруларды аныктап (аденоматозды тYЙмешiктер) [49,83,85] оларды емдеу аркылы аурушацдыкты темендетуде.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

2011 жылы Австралияныц асказан -iшек катерлi iсiктерiне карсы улттык скрининг багдарламасы (NBCSP) жалпыга бiрдей колданатын тэсiл усынган. Бiр рет колданылатын фекальды оккультизм кан талдауы (FOBT) [93]. Бул анализ 50, 55 жэне 65 жастагы адамдарга жYргiзiледi. Рандомизирленген бакыланатын зерттеулер [28] (РБЗ) керсеткендей Щ! аныкталыну децгей 6-9%-ды, онкологиялык eлiм жетпмнН тeмендеуi 15-33% керсеткен [41,84,86].

Гонконг каласында 2010 жылы ш iшек катерлi iсiгiн аныктауда аукымды когортты зерттеу [25] жYргiзiлген. Бул елде Tl^l аурушацдыгы бойынша екiншi орында тур. Сыркаттанушылык кeрсеткiштерi ер кiсiлерде 64,8 100 000 жэне эйелдерде 44,8 100 000 халык тургынына шакканда кездеседi. Онкоскрининг тэс^мен жYргiзiлген тексерулерде Tl^l 16,3% аныкталынады, аныкталган ¡штН жартысынан ^i lll-сатыда жэне 90% 50 жастагы эйелдерде кездескен [56, 89].

Канада елiнде 2009 жылы Tl^l аныктауда жагдайды бакылау [24]. зерттеу жYргiзiлдi. Колоноскопии аркылы жYргiзiлген тексерулердщ нэтижесi (Baxter 2009) мен eлiм кeрсеткiшi арасындагы елеулi байланысты табу Yшiн. ЖYЙелi эдебиет шолу жасау нэтижелерi керсеткендей Hemoccult скрининг тiк iшек катерлi ¡с^н болатын eлiмдi азайтатындыгы расталган. Tl^l-не скрининг жYргiзiлмеген елдерде eлiм керсеткш 32% кураган, ал 2 жылда бiр рет скрининг жYргiзiлген елдерде бул керсетюш 9-22% азайган [38,57]. Швейцария елшде

проспективт когортты зерттеу жYргiзiлгeн. ^атыскан респанденттердН саны 1,912 болган, жасы 50-65 жас аралыгын камтыган. 10 жыл бойы зерттеу эр 2 жылда бiр рет кайталанган. Колоноскопия 86,4%-респондент-терге вткiзiлгeн. Зерттеу кврсеткендей Tl^l кездесу жиiлiгi 0,1% - ды курады [36,44].

Blotiere 2013 Денис, Кинтеро 2012, Ko жэне Arora авторлардыц 2010 жылдары жарияланган квлденец [24] зeрттeулeрiндe мынандай деректер кврсеттд^ тiк iшeк катeрлi iciгiн аныктауда жYргiзiлгeн колоноскопия эдiciнiц аскынулары болып жиi кездескен iшeктiц перфорациясы жэне шекпц твмeнгi бвлiмдeрiнeн кан кетулер. Бул жYргiзiлiп жаткан cкринингтiц аскынулары негурлым кYPдeлi болып отыр. 1шек перфорациясыныц кездесу жиiлiгi зeрттeулeрдiц нэтижелерш салыстырганда 0,01% - дан 0,1% - га вскен. Ал шектен кан кету 0,1% - дан 0,6% - га всп. Аскыну полипэктомии жэне кYЙдiру eмiн жYргiзгeн адамдарда жиi кездескен. Зерттеу нэтижес колоноскопиялык тeкceрудiц жагымсыз эceрi бар екенш аныктады [43,74] .

Тт iшeк катeрлi iciгi (ЩО Америка ^урама Штаттарында Yшiншi кец тараган катeрлi iciктiц тYрi. Ерлер мен эйелдердщ влiм-жiтiмнiц eкiншi жете^ ceбeбi. А^Ш-та Tl^l онкологиялык аурудан болган влiмнiц арасында 9%-ын алып отыр. Орта жастагы адамдарда ш iшeк катeрлi iciгiмeн ауру кауп жогарлауда. Эciрece 40 жас арасындагы ецбекке каблeттi адамдар арасында. Бiрак шамамен 85% Tl^l 55 жастан аскан тургындарда кездесуде. Соцгы бiрнeшe онжылдыктарда cкринингтiк зeрттeулeрдi пайдаланылатын елдерде Tl^l-нен влiмiнiц твмeндeуi жэне вмiр CYPУ дeцгeйiнiц узаруы аныкталуда [83, 65, 41].

Бiр катар Американдык жэне батыс Еуропалык галымдармен Щ! методология-лык талдау жYргiзiлдi. Тврт прагматикалык рандомизирленген клиникалык зeрттeулeрдiц [26] нэтижес (п = 458002) Tl^l влiм кврceткiшiнiц твмeндeуiн 0,730,73 (95% ДИ 0.66- 0,82) кврсетп.

Бес рандамизирленген [28] eкi жылдык скринингпц зерттеу нэтижeлeрi (п = 419,966) влiм-жiтiмнiц айрыкша твмeндeуiн кврceттi 0,91; 95% СИ 0.84-0.98, 19,5 жылдан, 0,78;

95% СИ 0.65-0.93, 30 жылга дейш). K¡атерлi iсiктi аныктаудагы колоноскопияныц сезiмталдылыfы жогары болган, 6 мм жогары аденомалар аныктаган, варияциялык катар бойынша 75% дан (95% СИ 63%-84%) 93% дейiн (95% СИ 88% -96%) ¡штН аныкталыну кврсеткiшi ескен. Колоноскопияныц елеулi жанама эсерлерi кездескен. ^ектердН перфорациюсы (4/10000 тэстдершен кейiн, 95% СИ, 2-5 10000) жэне iрi кан кету (8/10000 тэстдершен кейш, 95% СИ, 5-14 10000 шакканда) (Кесте 1), [37,42,94].

^азакстан Республикасы денсаулык сактау МинистршН 2013 жылгы №8 буйрыгына сэйкес ток жэне тiк шекпц iсiк алды жэне iсiк ауруларын аныктауда 50, 52, 54, 56, 58, 60, 62, 64, 66, 68, 70 жастагы эйел жэне ер шлерге скрининг жYргiзiлуде [14].

нэжютеп жасырын канды гемокульт тест аркылы аныкталынуы, квптеген рандомизацияланган зерттеулер аркылы дэлелденуде, бул зерттеудН артыкшылыгы-мен кемшiлiктерi келесi сттемеде кврсетiлген [26]. [67,87]. Towler талдау В.Р. (1998) жYргiзген мета-анализiнде [76] жэне НешИБОП Р (2007) [53,60] зертеушде колоректальдi катерлi iсiктен елiм кауni 16% (ОР 0,84; ДИ 0,78-0,90) азайган. Еуропалык кецес Т1^1 аныктуда гемокульт тестi тургындарга жYргiзуге Yсыныс беруде [66,76,18].

О^О 2014 жылгы онкологиялык скринингпц кортындысы бойынша ш iшек катерлi iсiгiнен жоспарлы тYPде 50-52-54-56-58-60-62-64-66-6870 жас аралыгындагы 837 тургындар тексеруден еткен. ^атерл1 iсiк диагнозы 17 наукаска койылган. I- сатыда обыр 4-адамда аныкталынган. II -шi сатыда 12 адамда, ал III-IV шi сатыда 1- адамда аныкталган [19,17].

Жатыр мойны катерлi iсiгi бYкiл элемде жете^ гинекологиялык катерлi аурулардыц бiрi болып табылады жэне дамушы елдерде жи кездеседi. ^азiрri тацда жатыр мойыны катерлi iсiгiн аныктауда тиiмдi тэсiлдердiц бiрi онкологиялык скрининг болып отыр. ^атерл1 iсiктi ерте аныктау аркылы ауруга карсы кYрестi жYргiзу жолдары кебеюде [29].

Корея елшде 2011ж. панелдiк зерттеу жYргiзiлген, бул зерттеу туралы мэлiмет келес нускауда кврсетiлген макалада кецiнен жазылган [55,27].

Кесте 1.

Тк шек катерлi iсiгiнен болатын eлiм декгейш темендетуде колданган онкологиялык скринингтщ тшмдтт._

Скрининг Куралы жэне аныктамалары Сапасы Ел Скринингтен втуш1 адамдардыц жасы Респондент тердщ катысу саны Нэтижелер дН елеул1 жактары (%) Т1К1 кездесу саны СРС (%) Т1^1-вл1м СРС 100000 тургынга шакканда Т1К1 болган вл1мнщ (95% СИ)

Икемд1 ректороманоскопия

ИОРССДР 2014 Дурыс Норвегия 50-64 Жоспарлан-ган саны. 78220 20,4 1.4 Араласулар: 31 Бакылауда болгандар: 43 0.80 (0.62-1.04)

РЬСО 2012 Дурыс США 55-74 Жоспарлан-ган саны. 77445: 32,9 1.5 Араласулар: 29 Бакылауда болгандар: 39 0.74 (0.63-0.87)

ЭСОРБ, 2011 Дурыс Италия 55-64 Жоспарлан-ган саны. 17136. 8.6 1.6 Араласулар 35. Бакылауда болгандар 44 0.78 (0.56-1.08)

икрэзт, 2010 Дурыс ¥лы британия 55-64 Жоспарлан-ган саны. 112939 5.2 1.5 Араласулар: 30 Бакылауда болгандар 44 0.69 (0.59-0.80)

Гемакульт сынагы

Миннесота 2013 Жаксы США 50-80 Жоспарлан-ган саны 15587 Жок 2.9 Араласулар: 50 Бакылауда болгандар: 63 0.78 (0.65-0.93)

Миннесота 2013 Жаксы США 50-80 Жоспарлан-ган саны 15570 Жок 2.9 Араласулар: 42 Бакылауда болгандар: 63 0.68 (0.56-0.82)

Ноттингем 2012 Жаксы ¥лы британия 45-74 Жоспарлан-ган саны 76056 2.1 3.0 Араласулар: 91 Бакылауда болгандар 100 0.91 (0.84-0.98)

Гётеборг 2008 9дтетт1 Швеция 60-64 Жоспарлан-ган саны 34144. 3.8 2.2 Араласулар: 53 Бакылауда болгандар 64 0.84 (0.71-0.99)

Жатыр мойны катерлi iсiгiн (ЖМ^1) ЖМК сыркаттанушылык кврсеткiшi 1999 аныкктауда улттык жYЙедегi скрининг жылда 18,6 х100000 халыкка шаланда болса, багдарламасыньщ тиiмдiлiгi багаланган. ал 2011 жылы 11,7 х 100000 халыкка

шакканда удайы темендеген [61,58]. 2012 жылгы жагдай бойынша, эйелдердiц стандартталган жасына карай ЖМ^ ауруыныц децгейi Кореяда темен болды Жапония елiне караганда. Ал одан баска А^Ш-та немесе ¥лыбритания сиякты дамыган елдермен салыстырганда Корея елiнде ЖМ^ аурушацдык децгей жогаргы кврсеткiштерге ие [40,58,76].

Сонымен катар, катерлi iсiкке карсы Америкалык улттык статистикалык ^ркель мiнiц мэлiметтерiне сэйкес, 2012 жылы ЖМ^ ауруынан вмiр CYPУ децгейiнiц жогарлауы, онкологиялык аурулардыц баска тYрлерiмен салыстырганда 2007 жылдан 2011 жыл аралыгында 80,1% жогарлаган. ЖМ^ ауруы-мен ауырган 5 адамныц 4-еуiнiц вмiр CYPУ кврсеткiшi 5 жылдан асатын болган [47,77].

Бiркатар авторлармен (Эми J Блатт, Рональд Кеннеди) когортты зерттеу [23] ЖМ^ жYргiзiлген онкологиялык скрининглц нэтижелерi сарапталган. Тексеруден еткен 256,648 эйелдердН 30-65 жас аралыгынада кездескен диагноздардыц жиiлiгiн аныктаган. 1 жыл шнде эйелдерден алынган жатыр мойныныц биопсиясын гистологиялык зерттеуден вткiзiлген.

Анализ кортындысында 74,7%-да ПАП-тест оц нэтиже берген, ягни адамныц папилома вирусы (АПВ) аныкталган. 73,8% Пап-тест кортындысы калыпты

кврсеткiштерге сай болган. АПВ оц болган эйелдердiц 26,3% жатыр мойны дисплязиясыныц Ш-сатысы аныкталган (С!Ы3) (256648 тексерiлген эйелдiц 66145 де). ЭйелдердН орта жасы 45,8 болды (95% СИ: 44.6-47) Ал 1,6%-на катерлi iсiк койылган [31].

Бразилияда 2006 жэне 2009 жылдары арасында мемлекеттiк жYЙеде ЖМ^ аныктауда аукымды зерттеу жYргiзiлдi. Шамамен 10249000 эйелдер зерттеу тобында болган. Бразилиядагы 1979-1999 жылдары аралыгында, жатыр мойны катерлi iсiгiнен влiм кврсеткiшi вскен (1979 жылдары 3,44 100.000 тургынга шакканда болса ал 2002 жылы 6,6 / 100.000 тургынга шакканда дейш вскен, 2009 жылы 11,8 / 100,000 каркынды всп). ЖМ^ аныктауда скринингтi жYргiзу тиiмдiлiгi 8,0%-га встi. Бул елде онкологиялык скрининглц жYргiзiлуiне карамастан влiм-жiтiм кврсеткiшi жогары болып калуда [ 62].

Leslea Пирсон, Донна Фицпатрик-Льюис, Донна Ф^ка, жэне Рейчел Уоррен авторларымен Индияныц 52 ауылдык аудандарында жалпы 131,746 денi сау, жасы 30-59 жас аралыгындагы эйелдерге жатыр мойны катерлi iсiгiн аныктауда когортты зертеу жYргiзген, бул зертеудiц артыкшылыктары келес сiлтемеде берiлген [23]. Кездейсок тYPде топты бiрдей етiп твртке бвлген. Жиналган деректердiц кортындысы, ЖМ^ елiм каупi 35%-га темендеген. Эйелдер арасында АПВ немесе цитологиялык тесттеуден еткен эйелдермен скринингтен втпеген эйелдердi салыстырган да ЖМ^ пайда болу катынасы (ТК) 0,65% (95% СИ 0,47, 0,90; Р = 0,01) курады [50].

Yлы Британия елшде жасы 25-пен 69 жас аралыгындагы 116,022 эйелдердН катысуымен когортты зерттеу еткiзiлдi [23]. Зерттеудiц кортындысы бойынша ЖМ^ ! сатысында инвазивтi тYрiнiц аныкталынуы айтарлыктай темен кездескен (р - р 0,38; 95% ДИ 0,23, 0,63, р = 0,0002) [51,43].

Сонымен катар онкологиялык скрининг етуге келушi 30-40 жастагы эйелдердН тенденциясы ете жогары, ал 40 жастан аскан эйелдердН тексеруден ету житт темен болган. 20-30 жас аралыгындагы эйелдерге онкологиялык скрининглц етюзу тшмдтт элi анык емес [67,78].

Елеулi зерттеулердiц бiрi, Швеция елiнде 20-21-22-24 жас аралыгындагы эйелдерге ЖМ^ аныктау максатында онкоскрининг жYргiзiлдi. ЖYргiзiлген когортты зерттеу ^ 0,42; 95% СИ 0,24, 0,74) нэтижелi кортындылар керсеткен жок [32]. Сонымен катар Оцтусш Африка елшде жYргiзiлген когортты зерттеу (OR 0,7, 95% СИ 0,3, 2,1) нэтижеаз болган [52].

Тагы бiркатар авторлардыц когортты зерттеуiнде [23]. (Sasieni Р, Кастаньон А, Сиаск J.) ЖМ^ 21-25 жас аралыгында жYргiзiлген онкоскринингтiц тиiмсiздiгi дэлел-дендi 1,51, (95% ДИ 0,95, 2,38) [78,79,80].

Кептеген елдерде, сонымен катар ^азакстан елшде де жатыр мойныныц катерлi iсiгi (ЖМ^) элi кYнге дейiн езект мэселе болып калуда вйткенi ЖМ^ сыркаттанушылык пен влiм-жiтiм (8,4 -3,9 100 мыц тур. шакканда) керсеткiштерi ^Р жогары кYйiнде калып отыр. Мемлекеттiк

багдарламага ЖМК1 аныктау скринингiн енгiзу заманауй багыт алуда жэне эйелдердщ денсаулыгын бакылауда зор Yлес косуда. 2014 жылы Казакстанда ЖМК1 аныктауда жYргiзiлген скринингке 514 959 эйелдер катыскан. Талдау кврсеткендей бiршама патологиялык взгерютер аныкталган.

2014 жылы Казакстан Республикасында ретроспекивтi квлденец зерттеу жYргiзiлген [22], 514.959 нысаналы топтагы эйелдерге ЖМК1 аныктау максатында скрининг вттi. Алынган материалдыц нэтижелерi жатыр мойны патологиялык взгерютерш бiркатар аныктап кврсеттi. Фонды жэне реактивт взгерiстер (Д8Си8) - жецт дисплазиясы 20 873 (4%) эйелдерде кездес^, жецт дисплязия - 15,459 кем 1_8!1_ (2,8%) курады. ИЗ!Ь 31600 (0,6%) орташа жэне ауыр дисплазиясы тYрiне кездестi, Сагстота 1п БИи (С!8) 133 эйелдерде (0,03%) табылса, 172 (0,03%) инвазивтi катерлi iсiк аныкталган [19]. Казакстанда цитолог мамандарыныц дайындык децгейш жет^ру, Бетезд бiлiмi бойынша жэне дифференциалды диагностикалык бiлiктiлiктi игеру, жаца технологиялар жYЙесiн енгiзу кажетiгi, Казакстанда ЖМК1 скрининг жолдарын одан эрi жет^ру, жаксарту Yшiн жумысты дурыс уйымдастыру, бастапкы буындардагы дэрiгерлерде туындалып жаткан мэселелердi аныктау, мамандардыц бiлiктiлiгiн арттырумен жэне деректер базасын, скрининг багдарламасына арнайы мониторинг вткiзiлу кажеттiлiгi бiр катар авторлармен Yсынылуда [1].

Актвбе облысында 2008 - 2012 жылдар аралыгында ретроспективтi бiрмезеттiк квлденец зерттеу жYргiзiлдi, зерттеудщ артыкшылык тустары келес сiлтемеде берiлген [24]. ЖМК1 ерте аныктау максатында 234 695 эйелге скринингпк тексеру вткiзiлген. Ерте аныктау бойынша катерлi iсiк алды жэне iсiк ауруларын аныктау максат етт койылган. Iсiк алды жэне ЖМК1 ауруларыныц 2008 жылы ец жогары - 81,5% аурушацдыктыц кврсеткiшiн бердк Соцгы бес жылда ЖМК1 алды жэне катерлi iсiк взгерiстерiн кврсетп. Жецт дисплазиясы 58,8% аныкталган. Келес патологиялык взгерiстерi Д8Си8 жэне Д8С-Н (20,3%) кездестi. Орташа дисплазия 15,7% - га вскен. ЖМК1 2,1% - аныкталган [18].

Казакстан Республикасы денсаулык сактау министрлтнН (КР ДСМ) 2011 жылгы 12 тамыздагы № 540 "Казакстан Республикасыныц денсаулык сактау уйымдарыныц кызметi жэне халкына онкологиялык квмек кврсетуi" туралы буйрыгына сэйкес, нысаналы топтыц онкоскринингпен орташа камтылуы кем дегенде 70% твмен болмауы тиiс [8].

Шыгыс Казакстан облыстык диспансерiнде бiрмезеттiк 82373 эйелдердiц цитологиялык материалына зерттеуi вткiзiлдi. Скринингтiк цитологиялык материалдарда жатыр мойны катерлi iсiк аныктау максатында. 2009 жылдан бастап 2011 жыл аралыгында мынандай нэтижелер алынды жатыр мойны обыры 2009ж.- 0,04%, 2010ж.- 0,02%, 2011ж. - 0,03% курады, осындай жиiлiкпен ауыр дисплазия 2009ж.- 0,02%, 2010ж.- 0,03%, 2011ж.- 0,04% катар жYрген ЖМК1 ерте кезецiнде аныктаудыц скринингтiк багдарламасын Yлкен квцiл бвлудi кажет етуде, скринингпк тексеру жYргiзiлгенде санына емес, сапасына карау кажет деген Yсыныс беруде [13].

ОКО ретроспективтi квлденец зерттеудiц нэтижелерi кврсетiлдi [22]. 2014 жылы жатыр мойны катерлi iсiгiн алдын алуда нысаналы топтагы 69412 эйелдер жоспарлы тYPде цитологиялык скринингтен вттi. Тексеруден вткен 3816 - эйелде катерлi iсiк алды аурулары кездескен, ал 20 эйелге жатыр мойны катерлi iсiк диагнозы койылды, I-сатыда катерлi iсiк аныкталынбаган, II сатыда 8-эйелде, ал Ш-1У 12-эйелде аныкталган [19].

Онкоскриниг багдарламасы аркылы ЖМК1 аныкталу децгейiнiц твмендт аныкталынган, цитологиялык тексерудi жYргiзушi дэрiгерлердi даярлау, кольпоскоп циклдарын вткiзу, БМСД дэр^ерлерш заманауй тургыда бiлiктiлiгiн артыру усынылган [7].

Куыкасты катерлi iсiгi ерлер арасында онкологиялык аурулар шнде влiмнiц Yшiншi жетекшi себебi болып табылады. Квп жагдайларда куыкасты катерлi iсiгiнiц клиникалык белгiлерi жасырын втедi жэне адамдардыц квпшiлiгi диагноз дэл койылмаудан квз жумады. Куык асты безiнiц обырын ерте аныктау одан болатын влiм кврсеткiшiн твмендетедi. Алайда, ерте аныктау куыкасты безшН юк алды ауруларын шамадан тыс емдеуше экелуi мYмкiн, ал ол вз кезепнде

куыкасты безшН тYрлi ауруларын YДетедi. ^уык асты безшщ iсiгiнiц скринингi куыкасты безшН ерекше антигенiн (PSA) кан сары суында аныктау аркылы негурлым тиiмдi болуда. PSA сынамасыныц

сезiмталдылыfыныц жогарлыгы 1990 жылдан бастап зерттелшт дэлелденуде, сынаманыц жYргiзiлуi кецшен кабылданганына карамастан, оныц пайдалануды колдау дэлелi элi зертеушiлер арасында пiкiрталас тудыруда [81].

G. Andriole жэне косымша авторлар куыкасты безшН катерлi id^ №^1) куыкасты безшщ ерекше антиген (prostate-specific antigen) (PSA) скринингшщ тиiмдiлiгiн аныктауда 13 жыл бойы когортты зерттеуге, зерттеудН артыкшылыгымен кемштм тустары келесi сiлтемеде берiлген [33]. ^атыскан пациенттердН, натижелерi бакыланган жэне мынандай нэтижелер алган. Зерттеуге 55 жстан 74 жас аралыгындагы 76 685 ершлер катыскан. PSA -скрининг 6 жыл бойы жыл сайын, тiк iшектi саусакпен зерттеу терт жыл сайын тексертген. Негiзгi топка 38 340 ер адам юрд^ ал бакылау тобынада 38 345 ершлер болган, бакылау тобына жай оппортунист тексеру жYргiзiлген. 10 жыл шнде аныкталган ауру саны 1- шi топта 3,7 100000 тургынга шакканда, ал 2- шi топта 3,4 100000 тургынга шакканда iсiк жагдайлары кездескен. Зерттеу нэтижелерi бойынша топтар арасында статистикалык мацызды айырмашылыктар аныккталган жок. Осылайша, бул зерттеуде PSA-скрининг елiмнiц темендеуiне оныц тшмаздтн керсетедi [33].

Рандомизирленген бакылау зерттеулершН деректерi бойынша [26, 63] непзп топка 55-69 жастагы 136 689 ершлер, ал бакылау тобында 72 891 ер адамдар камтыган. Непзп топка PSA - тестте^ 1рет 4 жыл сайын, ал бакылау тобындагыларга карапайым медициналык тексерулер11 жыл бойы жYргiзiлген. Нэтижесiнде непзп топта 6963 (9,6%) ал бакылау тобында — 5396 (6%) ВД жаца жагдайлары аныкталды. Кумулятивтi аурушацдык 1000 адамга шакканда 9,7 жэне 6,0 курады, ягни скрининг тобында аурушацдыкктыц жогарылауы аныккталган. Скрининг тобындагы 65-69 жас аралыгындагы кiсiлерде елiм-жiтiм 21% темен болган. Екi

топтыц арасындагы жалпы влiм-жiтiмнiц айырмашылыгы болмаганын кврсеткен.

^рп уакытта Еуропаныц бiркатар елдерi мен А^Ш-та сыркаттанушылык, влiм-жiтiм кврсеткiштерi бiр катар всуде [63]. ^анныц сарысуында арнайы антигенiн (PSA) аныктауды клиникалык тэжiрибеге ендiрглi берi рандомизирленген зерттеулердi [26] жYргiзуге мYмкiндiктер туындауда. PSA -скрининг зерттеуш жYргiзген мамандардыц пiкiрiнше скринингте аныкталган кортындылардыц нэтижеаз болуы, аурудыц латенттi агымда вт^мен байланыстыруда. ^уык асты катерлi id^H бундай тYрiнiц 1015% (70 жаска дейiнге кiсiлерде), 30-35% (70-тен аскан ер кiсiлерде) патологоанатомиялык ашуларда дэлелденуде [88,54]. аныктауда PSA скринингiн жYргiзуде дэлелдемелердiц тшмдтт жерттеушiлер арасында элiде пiкiр талас тудыруда.

Гетеборге каласында ПСА скринингшН нэтижелерiн бiр катар зерделеген, Швеция елiмен Еуропада жYргiзiлген

рандомизирленген [26] ПСА скринингшН нэтижелерi кайшылык деректер тугызган. Шведтiк улттык скрининг жYргiзу багдарламасы аясында жYргiзiлген зерттеулерде ПСА скринингшН жYргiзiлуiнен влiм-жiтiм твмендеген, ягни нэтижелер тиiмдi болган, ал Европада бул зерттеулер оц нэтижелер таппаган [63,73].

Американдык урология орталыгында, Жапон урологиялык кауымдастыгында жэне ¥лттык жалпы онкологиялык бiлiм беру желiсiнде 40 жастан аскан ер шлер ПСА скринингшен втуi тиiс туралы усыныстар берген [39].

Американдык обырга карсы когам орталыгы жаппай аныктауда PSA -тесттеуден втуге ниет берген ер кiсiлерге, тексерудiц орынсыз тустарын, оц жэне терiс жактарына хабардар ету кажетлпн Yсынады [50].

^Р-да куыкасты безiнiц катерлi iсiгi ерлер арасында iшiнде влiм себептершН 6-шы рангтiк орында (5,0%) тур. децгейi

жогары болуына байланысты ерте диагностикалау скринингтiк багдарламасы пилоттык тургыда 2014 жылы КР бiрнеше облыстарына енгiзiлдi [20]. Скринингтiк багдарламаныц нэтижелерi сынаманыц толык эсерiн элi кврсете алмауына

байланысты 2014 жылгы 6ip жылды; ;ортынды мэлiметтре келденец [22] зерттеуде ;аралды. КазНИИОиР 2015 жылгы статистикалык; мэлiметi бойынша 2014 жылы ^Р 110879 мыц адам жалпы тексеруден еткен оныц iшiнде [2].

Нэтижелерш талкылау:

ДYние жYзiлiк денсаулы; са;тау уйымыныц (ДДС¥) мэлiметiнше, Еуропаныц 30 елiнде, CYт безi ;атерл1 iсiгiн аны;тауда келденец зерттеу жYргiзiлген, келденец зерттеудН ;олайллы жэне кемш^к^мен нус;ауда керсетiлген ма;алада таныса аласыздар [22] онкоскринингтiц ретросnективтi талдау нэтижесжде елiм керсеткiшi 2006 жылдан 2011 жыл аралыгында СБ^1 елiм керсеткш орта есеппен 19% - га темендеген бай;алган. Рангтык ;атар бойынша Исландия елшде 45%-га темендесе, 17%- га дейш елiм керсеткiшiнiц ес^ Румыния елiнде тiркелген.

Финляндия елшде 2004-2014 жылдар аралыгында панелдi зерттеу жYргiзiлген, бул зерттеудiц пайдалы жэне кемшiлiктерi нус;ауда берiлген ма;алада керсеттген [27] зерттеудiц онкологиялы; скринингтiц нэтижелерi талданган. бул керсеткiш 70% керстекен (р = 0,003) [71,27].

А^Ш СБ^1 аны;тауда рандомизирленген зерттеу жYргiзiлдi, бул зерттеудiц арты;шы-лыгымен кемштк тYCтары кецiнен сiлтемеде берiлген ма;алада жазылган [26] елiм керсеткiшi 25%-га темендегенiн аны;таган.

Норвегия елiнде жYргiзiлген когортты; зерттеу, бул зерттеу туралы мэлiмет нус;ауда керсетiлген [23] СБ^1 скринингi елiм керсеткiшiнiц темендетуне аздап ы;пал еткен, СБ^1 темендеуi 11% ;ураган. ¥лыбритания елiнде 11 рандомизирленген зерттеу етюзтген, бул зерттеудiц тшмд^ кемшiлiк тустары сiлтемеде керсетiлген ма;алада жазылган [26] жыл сайын скринингтен еткенде 1% гипердиагностика болуы куттген [54].

R. Falk жэне б1р;атар авторлардыц жYргiзген келденец ;има зерттеулершде МГ скрининг нэтижелерiнде кездесетiн гипердиагностика 10-20%-га ауыт;ып отыратын-дыгыда дэлелденген [45,82]. Келденец зерттеулерiнiц арты;шылыгымен сiлтемеде керсетiлген ма;алада таныса аласыздар [24].

Норвегияда M. Kalager жэне ;осымша авторлармен [65], онкоскрининг багдарлама-

сыныц аясында еткен маммаграфиялы; когортты; зерттеу [23] жумыстарыныц ;ортындысы 15-тен 25%-ы гипердиагностика ретiнде багаланган.

Еуропа мен ¥лыбритания тургындарына онкоскрининг жYргiзiлген келденец жагдайды ба;ылау зерттеулерi алынган, бул зерттеу туралы кецiнен келес сiлтемеде берiлген [24]. МГ-скринингтiц енпзтуше байланысты CYт безi ;атерлi iсiгiнен туындаган елiм керсеткiшi 28%-дан 35%-га дейiн темендегенiн аны;тады [40].

В.Ш. Навесова, Д.Т. Арыбжанов, Ж.С. Туменбаева мен O^iY^r^ ;аза;стан облысында онкоскрининг багдарламасы аясында 2007-2008 жылдар арасында бiрмезеттiк зерттеу маммография ;ортындысына етюзтген [3, 24]. 0,25% CYт безi ;атерлi iсiгi эйелдерде аны;талды.

Австралия елшде жYргiзiлген рандомизирленген ау;ымды зерттеулерге CYЙенсек [36, 82, 26] 6y^ элемде тiк iшек ;атерлi юп (ЩО 9,4% ;урайды.

Гонконг ;аласында 2010 жылы тiк iшек ;атерл1 iсiгiн аны;тауда ау;ымды когортты зерттеу [23] жYргiзiлген. TlKl 16,3% аны;талынады [56, 89].

Канада елшде 2009 жылы Tl^l аны;тауда жагдайды ба;ылау [24]. зерттеу жYргiзiлдi. Зерттеу керсеткендей TlKl кездесу житт 0,1% - ды ;урады [36,44].

Корея елiнде 2011ж. nанелдiк зерттеу жYргiзiлген, бул зерттеу туралы мэлiмет келесi нус;ауда керсеттген ма;алада кецiнен жазылган [55,27]. ЖМ^ сыр;аттанушылы; керсеткiшi 1999 жылда 18,6 х100000 халы;;а ша;;анда болса, ал 2011 жылы 11,7 х 100000 халы;;а а;;анда удайы темендеген [61,58].

Б1р;атар авторлармен когортты зерттеу [23] ЖМ^ жYргiзiлген онкологиялы; скрининглц нэтижелерi сарапталган. Тексеруден еткен 256,648 эйелдердН 30-65 жас аралыгынада 1,6%-на ;атерлi iсiк кездескен [31].

^рп уа;ытта Еуропаныц бiр;атар елдерi мен А^Ш-та рандомизирленген зерттеулердi [26] жYргiзуге мYмкiндiктер туындауда. Куы; асты ;атерл1 iсiгiнiц бундай тYрiнiц 10-15% (70 жас;а дейiнге кiсiлерде), 30-35% (70-тен ас;ан ер кiсiлерде) патологоанатомиялы; ашуларда дэлелденуде [88,54]. K^l аны;тауда PSA скринингш жYргiзуде дэлелдемелердiц

тшмдтт жерттеуштер арасында элiде тюр талас тудыруда.

Кортынды: жогарыда зерттелген жYЙелi эдебиеттiк шолулардыц кортындысы бойынша онкологиялык скринингтiц катерлi iсiктердi ерте аныктау барысында эсерi жогары екендт аныкталынды, бiрак скринигтi жYргiзу барысында кездесетш керi эсерлерi мен кемшiлiктерi эледе болса бiр катар орын алуда. ^атерлi iсiктi ерте аныктауда жYргiзiлетiн сезiмталдылыfы жогары сынымалардыц керектт жэне заманауй тургыда онкоскрининг багдарламасын уйымдастыру кажеттiгi айкындалынып отыр.

Эдебиеттер:

1. Алиева Т.М. Скрининг рака шейки матки ошибки в диагностике и пути их предупреждения // Вестник АГИУВ. 2013. С. 24-27.

2. Жьлкайдарова А.Ж. Результаты скринингов злокачественных новообразований по итогам 2015 года // СКДО КазНИИОиР 2015. URL: http://onco.kz/node/14 (дата обращения: 01.01.2016)

3. Инструкция по проведению профилактических медицинских осмотро в отдельных категорий взрослого населения путем выборочных скрининговых обследованийhttp // Методическое указания. URL: Online.zakon.kz. (дата обращения: 01.01.2016)

4. Кайдаров Б.К., Балтаев Н.А., Афонин Г.А. Заболеваемость колоректальным раком и состояние хирургической помощи онкологическим больным с данной патологией // Онкология и радиология Казахстана. 2011. № 4. С. 37-40.

5. Комарова Л.Е. Современное состояние скрининговых программ в онкологии ФГБУ // Российский онкологический журнал. Москва. 2013. № 5.

6. Комарова Л.Е. Современное состояние скрининговых программ в онкологии // Российский онкологический журнал. 2013. № 5. С. 48-51.

7. Каприн А.Д. Старинский В.В, Петрова Г.В. Злокачественные новообразования в России в 2012 году (заболеваемость и смертность) // Книга. ред.М: ФГБУ «МНИОИ им. П. А. Герцена» Минздрава России, 2014. С. 250.

8. ^азакстан Республикасыныц халкына онкологиялык квмек кврсететш денсаулык сактау уйымдарыныц кызмет туралы ережен беюту туралы 2011 жылгы 12 тамыздагы № 540 буйрыгына взгерютер мен толыктырулар енпзу туралы. URL: http://adilet.zan.kz/rus (дата обращения: 01.01.2016)

9. ^азакстан Республикасында онкологиялык квмекл дамытуды 2012 - 2016 жылдарга арналган багдарламасын беюту туралы ^азакстан Республикасы Yкiметiнiц 2014 жылгы 30 желтоксандагы № 1410 каулысы. ^азакстан. 2014. URL:https://www.google.kz/ (дата обращения: 01.01.2016)

10. Нургалиева Т.А. Выявляемость злокачественных новообразований в скрининге рака шейки матки // Наука и здравоохранения. 2012. №4. С. 80-82

11. Навесова В.Ш., Арыбжанов Д.Т., Туменбаева Ж.С., Каскабаев А.У., Маклакова Е.Э. Результаты маммографического скрининга рака молочной железы в Южном -Казахстане // Сибирский онкологический журнал. 2009. №2. С.1141-142

12. Об утверждении стандарта организации оказания первичной медикосанитарной помощи в Республике Казахстан 4 марта 2016 года № 13392 Приказ. URL: https://egov.kz (дата обращения: 01.01.2016)

13. Об утверждении Правил проведения профилактических медицинских осмотров целевых групп населения // Приказ и.о. Министра здравоохранения Республики Казахстан 10 ноября 2009. № 685. URL: https://egov.kz (дата обращения: 01.01.2016)

14. Приказ Министра здравоохранения Республики Казахстан от 16 марта 2011 года №145 Об утверждении Правил проведения профилактических медицинских осмотров целевых групп населения. URL: https://egov.kz (дата обращения: 01.01.2016)

15. Рахыпбеков Т.К., Жакипова А.А., Бань Т.П. Выявляемость злокачественных новообразований в скрининге молочной железы // Наука и здравоохранение. 2010. № 1. С. 212-214.

16. Результаты скрининга рака молочной железы по Актюбинской области за 2011 год // Батыс ^азакстан медицина журналы. 2012. №2. С. 34.

17. Турбекова М.Н., Егеубаева С.А. Современные подходы к раннему выявлению

колоректального рака (литературный обзор). Вестник КАЗНМУ. 2012. №4. С.89-94.

18. Таштемирова О.Г., Тергеусизов С.М., Тергеусизова Ш.А., Таштемиров К.К., Жалтыров Р.Л., Жакупова Г.А. Роль скринингового исследования в диагностике злокачественных новообразований желудочно-кишечного тракта // Наука и здравоохранения. 2014. №4. С. 94-96

19. Тажибаева К.Н. Жанабаев Н.С. Керимов Р.А. Булешов М.А. Оцтусш Казахстан облысында тургындар арасындагы онкологиялык; аурулардыц скрининг тэтмен аныкталуыныц ^рп тандагы жагдайы // Вестник КазНМУ. 2015. №4. С.137-139.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

20. Тургунов М.А. Центр формирования здорового образа жизни по Североказахстанской области. URL: http://sko-zozh.kz/skrining-raka-predstatelnoj-zhelezy-v-rk (дата обращения: 01.01.2016)

21. Холматова К.К., Харькова О.А., Гржибовский А.М. Классификация научных исследований в здравоохранении // Экология человека. 2016. № 1. С. 57-64.

22. Холматова К.К., Горбатова М.А., Харькова О.А., Гржибовский А.М. Поперечные исследования: планирование, размер выборки, анализ данных // Экология человека. 2016. № 2. С. 49-56.

23. Холматова К.К., Харькова О.А., Гржибовский А.М. Особенности применения когортных исследований в медицине и общественном здравоохранении // Экология человека. 2016. № 4. С. 56-64.

24. Холматова К.К., Гржибовский А.М. Применение исследований «случай-контроль» в медицине и общественном здравоохранении // Экология человека. 2016. № 8. С. 53-60.

25. Холматова К. К., Гржибовский А. М. Панельные исследования и исследования тренда в медицине и общественном здравоохранении // Экология человека. 2016. № 10. С. 57-64.

26. Холматова К.К., Харькова О.А., Гржибовский А.М. Экспериментальные исследования в медицине и здравоохранении: планирование, обработка данных, интерпретация результатов // Экология человека. 2016. № 11. С. 50-58.

27. Шалгумбаева Г.М. Оценка эффективности проведения скрининговой программы по

раннему выявлению раковых и предраковых заболеваний шейки матки по Восточно-Казахстанскому региону и пути улучшения ее качества: автореф. дис. ... PhD доктор. Семей. 2014. 38 с.

28. Шибанова А.И., Елеубаева Ж.Б., Сабитов Д., Кашмагамбетова М.Ш., Каримова Н.Г., Жылкайдарова А.Ж. Организация скрининга рака шейки матки в Республике Казахстан и пути совершенствования // Онкология и радиология Казахстана 2016. №10. С. 53.

29. Alanbay I., Emre Kara§ahin K., Ozturk M., Cemal Yenen. M. The cytohistological discrepencies of cervicovaginal smears and hpv status // ESGO eAcademy Alanbay i. 2015, Oct 24. 107109.

30. Anand SS, McLaughlin SJ., Chen F., Hayes IP., Hunter A., Skinner I.J. Pervonachalnoe impact colon cancer screening program of National Australia // Med J Aust. 2009. P. 378-81.

31. Amy J Blatt., Ronald Kennedy., Ronald D Luff. Comparison of cervical cancer screening results among 256.648 women in several clinical practice // Cancer Cytopathol. 2015. N123. (5). P. 282.

32. Andrae B., Kemetli L, Sparen P., Silfverdal L., Strander B., Ryd W., Dillner J., Törnberg S. Screening-preventable cervical cancer risk: a national audit data in Sweden // J Natl Cancer Inst 2008. N100. P.622- 629.

33. Andriole G.L., Crawford E.D., Grubb R.L. Mortality results from a randomized prostate-cancer screening trial // N Engl J Med. 2009. N360. P. 1310-1319.

34. Bretthauer M., Kalager M. Priciples effectiveness and caveats in screening for cancer // Br. J. Surg. 2013. P. 55-65.

35. Boyle P. Levin International Agency for Research on Cancer // World Report 2008 Cancer.

36. Brenner H., Hoffmeister M., Birkner B.C. Diagnosis Stock guaiac-based fecal occult blood test in routine screening: analysis of the national // Official Journal of the European Union. 2003. P. 327.

37. By Jennifer S., Margaret A., Leslie A., Carolyn M., Elizabeth M. Screening for Colorectal Cancer US Preventive Services Task Force Recommendation Statement // American Medical Association. JAMA. 2016. N315. (23). P. 2564-2575.

38. Baxter N, Meredith A. Goldwasser S. Association of Colonoscopy and Death From Colorectal Cancer. A Population-Based, Case-Control Study Nancy MPH // Annals of Internal Medicine. 2019. N1. p. 1-9.

39. Canfield S. Annual screening for prostate cancer did not reduce mortality from prostate cancer // Evid Based Med. 2009. N14. P. 104-105.

40. Dickinson J., Tsakonas E., Conner Gorber S., Lewin G.E. Canadian Task Force on Preventive Health Care. Shaw and other recommendations for screening cervical cancer // CMAJ. 2013. N185. P. 35-45.

41. European Union Council. Recommendation of 2 December 2003 on Cancer Screening, 2003 // European Union EN 2003. N12. P. 16.

42. Edwards B.K., Kohler B.A. Annual report to the nation on the state of cancer 1975-2006, featuring colorectal cancer trends and the effects of interventions // Risk factors, screening and treatment to reduce future morbidity cancer. 2010. N116. (3). P. 544-573.

43. Evelyn P., Jennifer S. Lin, Margaret Piper, Leslie A. Perdue, Carolyn M. Rutter, Elizabeth M. Webber, Elizabeth O'Connor, Ning Smith, Whitlock Screening for Colorectal Cancer US Preventive Services Task Force Recommendation Statement // American Medical Association. JAMA. 2016. N315. (23). P. 25642575.

44. Feb. J., Dancourt V.S. The decrease of colorectal cancer mortality using fecal occult blood screening in the French controlled study // Gastroenterology. 2004. N126. (7). P. 1674-1680.

45. Falk R.S., Hofvind S, Skaane P. Overdiagnosis among women attending a population-based mammography screening programme // Int. J. Cancer. 2013. Jan 25.

46. GLOBOCAN 2008 International Agency for Research on Cancer. Kolorektalny morbidity and mortality from cancer in the world. 2008. Available at: https://www. //globocan2008.php (accessed 01.01.2016).

47. Soerjomataram F.J., Ervik I., Dikshit M, Eser R., Mathers S. Cancer incidence and mortality worldwide // International Agency for Research on Cancer. 2016. 22 January. Available at: http://globocan.iarc.fr, accessed (accessed 01.01.2016).

48. Harald Weedon-Fekj&r, Pal R Romundstad, Lars J Vatten. Modern mammography screening and breast cancer mortality // Population study BMJ. 2014. P. 348.

49. Hardcastle J.D., Chamberlain J.O., the M.H. Robinson., Moss S.M., Amar S., Balfour T.W. Randomized controlled trial of fecal occult blood for colorectal cancer // Lancet. 2006. N348 (9040). P. 77.

50. Horner M.J., Ries LAG., Krapcho M., Editors. SEER Cancer Statistics Review, 19752006 // National Cancer Institute. 2009.

51. Herbert A., Stein K., Bryant T.N., Breen

C., Old P. The relationship between the frequency of invasive cervical cancer and screening interval: a five-year interval is too long // J Med Screen 1996. N3. P.140-145.

52. Hoffman M., Cooper D., Carrara H., Rosenberg L., Kelly J., Stander I., Williamson's AL., Denny L., G du Toit S. Shapiro Limited Pap screening is associated with reduced cancer risk cervix in South Africa // Int J Epidemiol. 2003. N32. P. 573-577.

53. Hewitson P., Glasziou P.P., Irwig L, Towler B., Watson E. Screening for colorectal cancer using the faecal occult blood test, Hemoccult. Available at: http://www.cochrane.org/ (accessed 01.01.2016).

54. Indep. UK panel on breast cancer, Lancet. 2012. P. 1778-86.

55. Kyung-Jin Min, Yoon Jae Lee, Mina Suh, Chong Woo Yoo, Myong Cheol Lim, Jaekyung Choi. The Korean guideline for cervical cancer screening // J Gynecol Oncol. 2015. N26. (3). P. 232-239.

56. Ko C.W., Sonnenberg A. Comparing risks and benefits of colorectal cancer screening in elderly patients // Gastroenterology. 2005. N129(4). P.1163-1170.

57. Lacey J.V. Jr1, Kreimer A.R., Buys S.S., Marcus P.M., Chang S.C., Leitzmann M.F., Hoover R.N. Breast cancer epidemiology according to recognized breast cancer risk factors in the Prostate, Lung, Colorectal and Ovarian (PLCO) Cancer Screening Trial Cohort. BMC Cancer. 2009. P. 9- 84.

58. Lee J.K., Hong J.H., Kang the S., Kim

D.Y., Kim B., Kim S.H. Practical recommendations for the early detection of cervical cancer in Korea. Korean Society of Gynecologic Oncology and Korean society

Cytopathology edition 2012 // J Gynecol Oncol. 2013. N24. P. 186-203.

59. Leslea Pearson., Donna FitzpatrickLewis., Donna Ciliska., Sankaranarayanan R., Jayant K., Muwonge R., Budukh AM., Hingmire S. hPv screening for cervical cancer in rural India // N Engl J Med. 2009. N360. P.1385-1394.

60. Mandel J.S., Church T.R., Bond J.H., Ederer F., Geisser M.S., Mongin S.J. Effect of faecal occult blood screening on the incidence of colorectal cancer // N Engl J Med. 2009. N343 (22). P. 1603.

61. Moyer V.A. US Preventive Services Task Force. Screening for cervical cancer: US Preventive recommendation statement // Services task Force Ann Intern Med. 2012. N156. P. 880891.

62. Moura E.C.1, Claro R.M. Estimates of obesity trends in Brazil, 2006-2009 // Int J Public Health. 2012. № 57(1). P.127-33.

63. Newschaffer C.J., Otani K., McDonald M., Penberthy L.T. Causes of death in elderly prostate cancer patients and in a comparison nonprostate cancer cohort // J Natl Cancer Inst. 2000. N92. P. 613-621.

64. National Institute for cancer control national incidence of cancer in 2012, Korea Goyang: The Ministry of Health and Social Welfare. 2014. Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC45 10341/ (accessed 01.01.2016).

65. Kalager M., Adami H.O. Overdiagnosis of invasive cancer due to mammography screening: results from the Norwegian screening programme //Ann. Intern. Med. 2012. 156 (7) P. 491.

66. National Intelligence Cancer Network. Colorectal cancer survival stage - NCIN briefing data, 2009. 2011 October 4. Available from: http://www.ncin.

org.uk/publications/data_briefings/colorectal_canc er (accessed 01.01.2016).

67. Nancy N., Baxter, Meredith A., Lawrence F. Association of Colonoscopy and Death From Colorectal Cancer: A Population-Based. Case-Control Study // MPH Annals of Internal Medicine 2016. N1. P.1-9.

68. Nelson H.D., Fu R., Cantor A., Pappas M., Daeges M., Humphrey L. Effectiveness of Breast Cancer Screening: Systematic Review and Meta-analysis to Update the 2009 U.S.

Preventive Services Task Force Recommendation // ACP Journal Club. 2016. 12.

69. Olsen A.H., Lynge E. Breast cancer mortality in Norway after the introduction of mammography screening // Int. J. Cancer. 2013. P. 208-14.

70. Philippe Autier. Disparities in breast cancer mortality trends between 30 European countries: retrospective trend analysis of WHO mortality database // Br. Med. J. 2010. P. 3620.

71. Paajanen H., Varjo R. Effect of screening mammography on surgery of breast cancer in Finland: a population - based analysis during the years 1985-2004 // Ann. Surg. 2006. 72. P.167-71.

72. Puliti D., Duffy S.W., Maccinesi G. Overdiagnosis in mam- mographic scraaning for breast cancer in Europe // J. Med. Screen. 2012. P. 42-56.

73. Prostate Cancer Screening: A Review of the Guidelines. Source Ottawa (ON): Canadian Agency for Drugs and Technologies in Health // CADTH Rapid Response Reports. 2013.

74. Rosen L., Bub D.S., Reed J.F., Nastasee S.A. Bleeding following colonoscopic polypectomy // Dis Colon intestine. 1993. N36. (12). P.1126-1131.

75. Sandra R. Distelhorst., James F. Cleary., Patricia A Ganz., Nuran Bese., Rolando Camacho-Rodriguez, Fatima Cardoso., Henry Ddungu. Optimisation of the continuum of supportive and palliativecare for patients with breast cancer in low-income and middle-income countries // Global Summit on Supportive Care and Quality of Life 2014. The lancet oncology. 2016. N3. P. 137-147.

76. Siegel R., Ma J., Z Zou, Jemal A. Cancer Statistics 2014 Italian, Cancer J Clin. 2014. N64. (1). P. 9-29.

77. Sasieni P.D., Cuzick J., Lynch-Farmery E. Assessment of the effectiveness of screening using the Pap audit histories of women with and without cervical cancer. National Coordination Network for cervical screening, the Working Group // Br J Cancer. 2008. N73. P. 1001-1005.

78. Sasieni P.J., Adams Cuzick J. The use of cervical screening at different ages: audit data screening UK stories // Br J Cancer. 2009. N89. P. 88-93.

79. Sasieni P., Castanön A., Cuzick J. The effectiveness of cervical screening with age. The population-based case-control study of prospectively recorded data // BMJ. 2009. P. 339.

80. Sasieni P., Castanön A., Cuzick J. Screening and cervical adenocarcinoma // Int J Cancer. 2009.

81. Schröder F.H., Hugosson J., Roobol M.J. Screening and prostate-cancer mortality in a randomized European study // N Engl J Med.

2009. N360. P. 1320-1328.

82. The cancer genome atlas network. Comprehensive molecular portraits of human breast tumors // Nature. 2012. P. 61-70.

83. The National Cancer Institute. Surveillance Epidemiology and End Results. SEER Stat sheets // Cancer of the colon and rectum 2010. Available from:http://seer.cancer.gov/statfacts/html/ colorect.html (accessed 01.01.2016).

84. The Advisory Committee of the Australian health care technology. Screening for colorectal cancer // Canberra Commonwealth Department of Health and Services. 2009. N6.

85. The Australian Institute of Health and Welfare and the Australian Government Department of Health stareniya.Natsionalnaya bowel cancer program: annual report 2009 data monitoring and addition 2010 // Cancer Series.

2010. N57.

86. The Royal Australian College of General Practitioners. Guidelines for prevention activities in general practice // Early detection of cancer. 2012. P. 60-72.

87. Towler B.P., Irwig L., Glasziou P. Systematic review of the effects of screening for colorectal cancer using the faecal occult blood test, Hemoccult // BMJ 2009. 3N17. P. 559-65.

88. Thigpen S.C., Geraci SA. Cancer Screening 2016 // J Med Sci. 2016 N352. (5). P. 493-501.

89. Updated Recommendations on Colorectal Cancer Screening 2010 Burden of Colorectal Cancer in Hong Kong. 2012. Available at: http://www.chp.gov.hk /files/pdf/recommendations _on_crc_screening_2012.pdf (accessed 01.01.2016).

90. Use of mammography in women aged 40 years and older by selected characteristics:. United States, selected years 1987-2010 National Center for Health Statistics. 2015. Available at: www.cdc.gov/nchs/data/hus/2013/083.pdf— pobj November (accessed 01.01.2016).

91. U.S. Preventive Services task Force Recommendation Statement // Ann. Intern. Med. 2009. P. 716-26.

92. Vale D.B., Sauvaget C., Muwonge R. Disparities in time trends of cervical cancer mortality rates in Brazil Cancer Causes & Control 2016. N27. P. 889-896.

93. Winawer S.J., Zauber A.G., Ho M.N., O'Brien M.J., Gottlieb L.S., Sternberg S.S. Prevention of colorectal cancer by colonoscopic polyp study polipektomii.Natsionalny working groups // N Engl J Med. 2016. N329. (27). P.1977.

94. Whitlock E.P., Lin JS., Liles E, Beil TL, Fu R. Colorectal cancer screening: a targeted, updated systematic review for the US ed Preventive Services Task Force Ann Intern M. 2008. N149. (9). P. 638-658.

References:

1. Alieva T.M. Ckrining raka sheiki matki oshibki v diagnostike i puti ikh preduprezhdeniya [Ckrining cervical cancer errors in diagnosis and ways of their prevention]. Vestnik AGIUV [Bulletin AGIUV]. 2013, pp. 24-27.

2. Zhylkaidarova A.Zh. Rezul'taty skriningov zlokachestvennykh novoobrazovanii po itogam 2015 goda [By screening of malignant tumors on the basis of 2015]. SKDO KazNIIOiR [SKDO KazIOR]. 2015. http://onco.kz/node/14 (accessed: 01.01.2016)

3. Instruktsiya po provedeniyu profilakticheskikh meditsinskikh osmotro v otdel'nykh kategorii vzroslogo naseleniya putem vyborochnykh skriningovykh obsledovaniihttp [Instruktsiyapo the preventive medical osmotrovotdelnyh categories of adult population by random screening obsledovaniyhttp]. Metodicheskoe ukazaniya [Methodical instructions]. Available at: Online.zakon.kz (accessed: 01.01.2016)

4. Kaidarov B.K., Baltaev N.A., Afonin G.A. Zabolevaemost' kolorektal'nym rakom i sostoyanie khirurgicheskoi pomoshchi onkologicheskim bol'nym s dannoi patologiei [The incidence of colorectal cancer and the condition of surgical care to cancer patients with this pathology]. Onkologiya i radiologiya Kazakhstana [Oncology and Radiology of Kazakhstan]. 2011, № 4. pp. 37-40.

5. Komarova L.E. Covremennoe sostoyanie skriningovykh programm v onkologii [Current status

of screening programs in oncology]. Possiiskii onkologicheskii zhurnal [Journal of Oncology] Moscow. 2013, N 5. pp. 48-51. [in Russian]

6. Komarova L.E. Sovremennoe sostoyanie skriningovykh programm v onkologii [The current state of screening programs in oncology]. Rossiiskii onkologicheskii zhurnal [Russian Journal of Oncology]. 2013. № 5. p. 48-51. [in Russian]

7. Kaprin A. D., Starinskij V.V, Petrova G. V. Zlokachestvennye novoobrazovanija v Rossii v 2012 godu zabolevaemost' i smertnost' [Malignancies in Russia in 2012 morbidity and mortality]. Kniga. red.M: FGBU «MNIOI im. P. A. Gercena» Minzdrava Rossii [book. red.M: FGBI "MNIOI them. PA Hertzen "Russian Ministry of Health]. 2014, p. 250. [in Russian]

8. KazaKstan Respublikasyny^ khal;yna onkologiyalyK komek korsetetin densauly; satfau uiymdarynyn kyzmeti turaly erezheni bekitu turaly 2011 zhylgy 12 tamyzdagy № 540 byiryryna ezgerister men toly;tyrular engizu turaly [Order № 540 health care organizations that provide cancer care services of the Republic of Kazakhstan]. Available at: http://adilet.zan.kz/rus (accessed: 01.01.2016)

9. Kazakstan Respublikasynda onkologiyaly; komekti damytudy 2012 - 2016 zhyldarra arnalfan bafdarlamasyn bekitu turaly Kazakstan Respublikasy Ykimetinin 2014 zhylgy 30 zheltoksandary № 1410 ;aulysy. [The program Develop programs on cancer during the years 2012 and 2016]. Kazakstan. 2014. URL: https://www.google.kz/ (accessed: 01.01.2016)

10. Nurgalieva T.A. Vyyavlyaemost' zlokachestvennykh novoobrazovanii v skrininge raka sheiki matki [The detection of malignant neoplasms in screening for cervical cancer]. Nauka i zdravookhraneniya [Science and Health] 2012. №4. C.80-82.

11. Navesova V.Sh., Arybzhanov D.T., Tumenbaeva Zh.S., Kaskabaev A.U., Maklakova E.E. Rezul'taty mammograficheskogo skrininga raka molochnoi zhelezy v Yuzhnom -Kazakhstane [The results of mammographic screening for breast cancer in South -Kazahstane]. Sibirskii onkologicheskii zhurnal [Siberian Journal of Oncology]. 2009, №2. pp.1141-142.

12. Ob utverzhdenii standarta organizatsii okazaniya pervichnoi medikosanitarnoi

pomoshchi v Respublike Kazakhstan. [Ob approval standard organization of primary medikosanitarnoy aid in the Republic of Kazakhstan]. 2016, №4. Available at: https://www.google.kz/ (accessed: 01.01.2016)

13. Ob utverzhdenii Pravil provedeniya profilakticheskikh meditsinskikh osmotrov tselevykh grupp naseleniya Prikaz i.o. Ministra zdravookhraneniya Respubliki Kazakhstan 2009. 10 noyabrya № 685 [On approval of rules for preventive medical examinations of the target population // Order of Acting Minister of Health of the Republic of Kazakhstan on November 10 2009. № 685]. Available at: https://www.google.kz/ (accessed: 01.01.2016)

14. Prikaz Ministra zdravookhraneniya Respubliki Kazakhstan ot 16 marta 2011 goda №145 Ob utverzhdenii Pravil provedeniya profilakticheskikh meditsinskikh osmotrov tselevykh grupp naseleniya [Order of the Minister of Health of the Republic of Kazakhstan dated 16 March 2011 №145 On approval of Rules of carrying out of preventive medical examinations of the target population]. Available at: https://www.google.kz/ (accessed: 01.01.2016)

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

15. Rakhypbekov T.K., Zhakipova A.A., Ban' T.P. Vyyavlyaemost' zlokachestvennykh novoobrazovani v skrininge molochnoi zhelezy [The detection of malignant tumors in the breast screening]. Nauka i zdravookhranenie [Science and Health]. 2010, № 1. pp. 212-214.

16. Rezul'taty skrininga raka molochnoi zhelezy po Aktyubinskoi oblasti za 2011 god [Results against Brest cancer screening along Aktyubensk]. Batys ^aza^stan meditsina zhurnaly [Medical Journal of West Kazakhstan region]. 2012, №2. P. 34.

17. Turbekova M.N., Egeubaeva S.A. Sovremennye podkhody k rannemu vyyavleniyu kolorektal'nogo raka (literaturnyi obzor) [Modern approaches to the early detection of colorectal cancer (literature review)]. Vestnik KAZNMU. [Bulletin KazNMU]. 2012, №4. pp. 89-94

18. Tashtemirova O.G., Tergeusizov S.M., Tergeusizova Sh.A., Tashtemirov K.K., Zhaltyrov R.L., Zhakupova G.A. Rol' skriningovogo issledovaniya v diagnostike zlokachestvennykh novoobrazovanii zheludochno-kishechnogo trakta [The role of screening in the diagnosis of malignant tumors of the gastrointestinal tract].

Nauka i zdravookhraneniye [Science & Healthcare]. 2014, №4. pp. 94-96

19. Tazhibayeva K.N. Zhanabaev N.S. Kerimov R.A. Buleshov M.A. OntYstik Kazakstan oblysynda turgyndar arasyndagy onkologiyalyk aurulardyn skrining tasilimen anyktaluyny^ kazirgi tandary zhandaiy [South Kazakhstan region, measured by means of cancer screening among the population]. Vestnik KazNMU [Bulletin KazNMU]. 2015, №4. pp.137-139.

20. Turgunov M.A. Tsentr formirovaniya zdorovogo obraza zhizni po Severo-kazakhstanskoi oblasti [Center for Healthy Lifestyles in the North-Kazakhstan region]. Available at: http://sko-zozh.kz/skrining-raka-predstatelnoj-zhelezy-v-rk. (accessed: 01.01.2016)

21. Kholmatova K.K., Kharkova O.A., Grjibovski A.M. Klassifikacia nauchnyh issledovanij v zdravoohranenii [Types of research in health sciences]. Ekologiya cheloveka [Human Ecology]. 2016, N1. pp. 57-64. [in Russian]

22. Kholmatova K. K., Gorbatova M. A., Kharkova O. A., Grjibovski A. M. Poperechnye issledovanija: planirovanie, razmer vyborki, analiz dannyh [Cross-sectional studies: planning, sample size, data analysis]. Ekologiya cheloveka [Human Ecology]. 2016, N2. pp. 49-56. [in Russian]

23. Kholmatova K.K., Kharkova O.A., Grjibovski A.M. Osobennosti primenenija kogortnyh issledovanij v medicine i obshhestvennom zdravoohranenii [Conort studies in medicine and public health]. Ekologiya cheloveka [Human Ecology]. 2016, N4. pp. 5664. [in Russian]

24. Kholmatova K.K., Grjibovski A.M. Primenenie issledovanij «sluchaj-kontrol'» v medicine i obshhestvennom zdravoohranenii [ Case-control studies in medicine and public health]. Ekologiya cheloveka [Human Ecology]. 2016, N8. pp. 53-60. [in Russian]

25. Kholmatova K.K., Grjibovski A.M. Panel'nye issledovanija i issledovanija trenda v medicine i obshhestvennom zdravoohranenii [ Panel-and studies in medicine and public health]. Ekologiya cheloveka [Human Ecology]. 2016, N10. pp. 57-64. [in Russian]

26. Kholmatova K.K., Kharkova O.A., Grjibovski A.M. Jeksperimental'nye issledovanija v medicine i zdravoohranenii: planirovanie, obrabotka dannyh, interpretacija rezul'tatov [Experimental studies in medicine and public

health: planning, data analysis, interpretation of results]. Ekologiya cheloveka [Human Ecology]. 2016, N11. pp. 50-58. [in Russian]

27. Shalgumbaeva G.M. Otsenka effektivnosti provedeniya skriningovoi programmy po rannemu vyyavleniyu rakovykh i predrakovykh zabolevanii sheiki matki po Vostochno-Kazakhstanskomu regionu i puti uluchsheniya ee kachestva: avtoref. dis. ... PhD doktor. [Evaluating the effectiveness of the screening program for early detection of cancerous and pre-cancerous cervical disease on the East Kazakhstan region and ways to improve its quality: Abstract. Dis. ... PhD Doctor. Families]. Cemey. 2014, 38 p.

28. Shibanova A.I., Eleubaeva Zh.B., Sabitov D., Kashmagambetova M. Sh., Karimova N. G., Zhylkaidarova A. Zh., Organizatsiya skrininga raka sheiki matki v Respublike Kazakhstan i puti sovershenstvovaniya [Organization of cervical cancer screening in the Republic of Kazakhstan and ways to improve theRepublic of Kazakhstan and ways to improve]. Oncology Radiology Kazakhstana [Oncology and Radiology of Kazakhstan]. 2016, N10. p. 53.

29. Alanbay I., Emre Kara§ahin K., Ozturk M.,Cemal Yenen. M. The cytohistological discrepencies of cervicovaginal smears and hpv status. ESGO eAcademy Alanbay i. 2015, Oct 24. 107109.

30. Anand S.S., McLaughlin S.J., Chen F., Hayes I.P., Hunter A., Skinner I.J. Pervonachalnoe impact colon cancer screening program of National Australia. Med J Aust. 2009, pp. 378-81.

31. Amy J Blatt, Ronald Kennedy, Ronald D Luff. Comparison of cervical cancer screening results among 256.648 women in several clinical practice. Cancer Cytopathol. 2015, N123. (5). pp. 282.

32. Andrae B., Kemetli L., Sparen P., Silfverdal L., Strander B., Ryd W., Dillner J., Tornberg S. Screening-preventable cervical cancer risk: a national audit data in Sweden. J Natl Cancer Inst. 2008, N100. pp.622- 629.

33. Andriole G.L., Crawford E.D., Grubb RL. Mortality results from a randomized prostate-cancer screening trial. N Engl J Med. 2009, N360. pp. 1310-1319.

34. Bretthauer M., Kalager M. Priciples effectiveness and caveats in screening for cancer. Br. J. Surg. 2013, pp. 55-65.

35. Boyle P. Levin International Agency for Research on Cancer. World Report. 2008 Cancer.

36. Brenner H., Hoffmeister M., Birkner B. C. Diagnosis Stock guaiac-based fecal occult blood test in routine screening: analysis of the national. Official Journal of the European Union. 2003, p. 327.

37. By Jennifer S., Margaret A., Leslie A., Carolyn M., Elizabeth M. Screening for Colorectal Cancer US Preventive Services Task Force Recommendation Statement. American Medical Association. JAMA. 2016, N315. (23). pp. 25642575.

38. Baxter N., Meredith A. Goldwasser S. Association of Colonoscopy and Death From Colorectal Cancer. A Population-Based, Case-Control Study Nancy. MPH Annals of Internal Medicine. 2019, №1. pp. 1-9.

39. Canfield S. Annual screening for prostate cancer did not reduce mortality from prostate cancer. Evid Based Med. 2009, N14. pp. 104-105.

40. Dickinson J., Tsakonas E., Conner Gorber S., Lewin G. E. Canadian Task Force on Preventive Health Care. Shaw and other recommendations for screening cervical cancer. CMAJ. 2013, N185. pp. 35-45.

41. European Union Council. Recommendation of 2 December 2003 on Cancer Screening, 2003. European Union EN 2003, N12. p. 16.

42. Edwards B.K., Kohler B.A. Annual report to the nation on the state of cancer 1975-2006, featuring colorectal cancer trends and the effects of interventions. Risk factors, screening and treatment to reduce future morbidity cancer. 2010, N116. (3). pp. 544-573.

43. Evelyn P., Jennifer S. Lin, Margaret Piper, Leslie A. Perdue, Carolyn M. Rutter, Elizabeth M. Webber, Elizabeth O'Connor, Ning Smith, Whitlock Screening for Colorectal Cancer US Preventive Services Task Force Recommendation Statement. American Medical Association. JAMA. 2016, N315. (23). pp. 25642575.

44. Feb J., Dancourt V.S. The decrease of colorectal cancer mortality using fecal occult blood screening in the French controlled study. Gastroenterology. 2004, N126. (7). pp. 16741680.

45. Falk R.S., Hofvind S., Skaane P. Overdiagnosis among women attending a

population-based mammography screen- ing programme. Int. J. Cancer. 2013, Jan 25.

46. GLOBOCAN 2008 International Agency for Research on Cancer. Kolorektalny morbidity and mortality from cancer in the world. 2008. 2011.

47. Soerjomataram F.J., Ervik I., Dikshit M, Eser R., Mathers S. Cancer incidence and mortality worldwide. International Agency for Research on Cancer. 2016, 22 January. Available at: http://globocan.iarc.fr, accessed (accessed 01.01.2016).

48. Harald Weedon-Fekj^r, Pal R Romundstad, Lars J Vatten. Modern mammography screening and breast cancer mortality. population study. BMJ. 2014, p. 348.

49. Hardcastle J.D., Chamberlain J.O., the Robinson M.H., Moss S.M., Amar S., Balfour T.W. Randomized controlled trial of fecal occult blood for colorectal cancer. Lancet. 2006, N348 (9040). pp. 77.

50. Horner M.J., Ries LAG., Krapcho M., Editors. SEER Cancer Statistics Review, 19752006. National Cancer Institute. 2009.

51. Herbert A., Stein K., Bryant TN., Breen C., Old P. The relationship between the frequency of invasive cervical cancer and screening interval: a five-year interval is too long. J Med Screen. 2008, N3. pp.140-145.

52. Hoffman M., Cooper D., Carrara H., Rosenberg L., Kelly J., Stander I., Williamson's AL., Denny L., G du Toit S. Shapiro Limited Pap screening is associated with reduced cancer risk cervix in South Africa. Int J Epidemiol. 2009. N32. p. 573-577.

53. Hewitson P., Glasziou P.P., Irwig L., Towler B., Watson E. Screening for colorectal cancer using the faecal occult blood test, Hemoccult. Available at: http://www.cochrane.org/ (accessed 01.01.2016).

54. Indep. UK panel on breast cancer, Lancet. 2012, pp. 1778-86.

55. Kyung-Jin Min., Yoon Jae Lee., Mina Suh., Chong Woo Yoo., Myong Cheol Lim., Jaekyung Choi. The Korean guideline for cervical cancer screening. J Gynecol Oncol. 2015, N26. (3). pp. 232-239.

56. Ko C.W., Sonnenberg A. Comparing risks and benefits of colorectal cancer screening in elderly patients. Gastroenterology. 2005, N129(4). pp.1163-1170.

57. Lacey J.V., Kreimer A.R., Buys S.S., Marcus P.M., Chang S.C., Leitzmann M.F., Hoover R.N. Breast cancer epidemiology according to recognized breast cancer risk factors in the Prostate, Lung, Colorectal and Ovarian (PLCO) Cancer Screening Trial Cohort. BMC Cancer. 2009, pp. 9- 84.

58. Lee J.K., Hong J.H., Kang the S., Kim D.Y., Kim B., Kim S.H. Practical recommendations for the early detection of cervical cancer in Korea. Korean Society of Gynecologic Oncology and Korean society Cytopathology edition 2012. J Gynecol Oncol. 2013, N24. pp. 186-203.

59. Leslea Pearson, Donna Fitzpatrick-Lewis, Donna Ciliska., Sankaranarayanan R., Jayant K., Muwonge R., Budukh A.M., Hingmire S. HPV screening for cervical cancer in rural India. N Engl J Med. 2009, N360. pp.1385-1394.

60. Mandel J.S., Church T.R., Bond J.H., Ederer F., Geisser M.S., Mongin S.J. Effect of faecal occult blood screening on the incidence of colorectal cancer. N Engl J Med. 2009, N343 (22). pp. 1603.

61. Moyer V.A. US Preventive Services Task Force. Screening for cervical cancer: US Preventive recommendation statement. Services task Force Ann Intern Med. 2012, N156. pp. 880-891.

62. Moura E.C.1, Claro R.M. Estimates of obesity trends in Brazil, 2006-2009. Int J Public Health. 2012, № 57(1). pp.127-33.

63. Newschaffer C.J., Otani K., Mc Donald M., Penberthy L.T. Causes of death in elderly prostate cancer patients and in a comparison nonprostate cancer cohort. J Natl Cancer Inst. 2000, N92. pp. 613-621.

64. National Institute for cancer control national incidence of cancer in 2012, Korea Goyang: The Ministry of Health and Social Welfare. 2014. Available at: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC45 10341/ (accessed 01.01.2016).

65. Kalager M., Adami H.O. Overdiagnosis of invasive cancer due to mammography screening: results from the Norwegian screening programme. Ann. Intern. Med. 2012, 156 (7) p. 491.

66. National Intelligence Cancer Network. Colorectal cancer survival stage - NCIN briefing data, 2009. 2011 October 4. Available from: http://www.ncin.

org.uk/publications/data_briefings/colorectal_canc er (accessed 01.01.2016).

67. Nancy N., Baxter, Meredith A., Lawrence F., Association of Colonoscopy and Death From Colorectal Cancer: A Population-Based. Case-Control Study. MPH Annals of Internal Medicine 2016, N1. pp.1-9.

68. 68. Nelson H.D., Fu R., Cantor A., Pappas M., Daeges M., Humphrey L. Effectiveness of Breast Cancer Screening: Systematic Review and Meta-analysis to Update the 2009 U.S. Preventive Services Task Force Recommendation. ACP Journal Club. 2016, 12.

69. Olsen A.H., Lynge E. Breast cancer mortality in Norway after the introduction of mammography screening. Int. J. Cancer. 2013, pp. 208-14.

70. 70. Philippe Autier. Disparities in breast cancer mortality trends between 30 European countries: retrospective trend analysis of WHO mortality database. Br. Med. J. 2010, p. 3620.

71. Paajanen H., Varjo R. Effect of screening mammography on surgery of breast cancer in Finland: a population - based analysis during the years 1985-2004. Ann. Surg. 2006, 72. pp.167-171.

72. 72. Puliti D., Duffy S. W., Maccinesi G. Overdiagnosis in mam- mographic scraaning for breast cancer in Europe. J. Med. Screen. 2012, pp. 42-56.

73. Prostate Cancer Screening: A Review of the Guidelines. Source Ottawa (ON): Canadian Agency for Drugs and Technologies in Health. CADTH Rapid Response Reports. 2013.

74. Rosen L., Bub D.S., Reed J.F., Nastasee S.A. Bleeding following colonoscopic polypectomy. Dis Colon intestine. 2009, N36. (12). pp.1126-1131.

75. Sandra R. Distelhorst, James F. Cleary, Patricia A Ganz, Nuran Bese, Rolando Camacho-Rodriguez, Fatima Cardoso, Henry Ddungu. Optimisation of the continuum of supportive and palliativecare for patients with breast cancer in low-income and middle-income countries. Global Summit on Supportive Care and Quality of Life 2014. The lancet oncology. 2016. N3. P. 137-147.

76. Siegel R., Ma J., Z Zou., Jemal A. Cancer Statistics 2014 Italian, Cancer J Clin. 2014, N64. (1). pp. 9-29.

77. Sasieni P.D., Cuzick J., Lynch-Farmery E. Assessment of the effectiveness of screening using the Pap audit histories of women with and without cervical cancer. National Coordination Network for cervical screening, the Working Group. Br J Cancer. 2008, N73. pp. 1001-1005.

78. Sasieni P.J., Adams Cuzick J. The use of cervical screening at different ages: audit data screening UK stories. Br J Cancer. 2009, N89. pp. 88-93.

79. Sasieni P., Castanön A., Cuzick J. The effectiveness of cervical screening with age. The population-based case-control study of prospectively recorded data. BMJ. 2009. p. 339.

80. Sasieni P., Castanön A., Cuzick J. Screening and cervical adenocarcinoma. Int J Cancer. 2009.

81. Schröder F.H., Hugosson J., Roobol M.J. Screening and prostate-cancer mortality in a randomized European study. N Engl J Med. 2009, N360. pp. 1320-1328.

82. The cancer genome atlas network. Comprehensive molecular portraits of human breast tumors. Nature. 2012, pp. 61-70.

83. The National Cancer Institute. Surveillance Epidemiology and End Results. SEER Stat sheets. Cancer of the colon and rectum 2010. Available from: http://seer.cancer.gov/statfacts/html/colorect.html (accessed 01.01.2016).

84. The Advisory Committee of the Australian health care technology. Screening for colorectal cancer. Canberra Commonwealth Department of Health and Services. 2009, N6.

85. The Australian Institute of Health and Welfare and the Australian Government Department of Health stareniya. Natsionalnaya bowel cancer program: annual report 2009 data monitoring and addition 2010, Cancer Series. 2010, N57.

86. The Royal Australian College of General Practitioners. Guidelines for prevention activities

in general practice. Early detection of cancer. 2012, pp. 60-72.

87. Towler B.P., Irwig L., Glasziou P. Systematic review of the effects of screening for colorectal cancer using the faecal occult blood test, Hemoccult. BMJ. 2009, N17. pp. 559-65.

88. Thigpen S.C.1, Geraci S.A. Cancer Screening 2016. J Med Sci. 2016, N352. (5). pp. 493-501.

89. Updated Recommendations on Colorectal Cancer Screening 2010 Burden of Colorectal Cancer in Hong Kong. 2012. Available at: http://www.chp.gov.hk /files/pdf/recommendations _on_crc_screening_2012.pdf (accessed 01.01.2016).

90. Use of mammography in women aged 40 years and older by selected characteristics: United States, selected years 1987-2010 National Center for Health Statistics. 2015. Available at: www.cdc.gov/ nchs/ data/hus/ 2013/083. pdf— pobj November (accessed 01.01.2016).

91. U.S. Preventive Services task Force Recommendation Statement. Ann. Intern. Med. 2009, pp. 716-26.

92. Vale D.B., Sauvaget C., Muwonge R. Disparities in time trends of cervical cancer mortality rates in Brazil. Cancer Causes & Control. 2016, N27. pp. 889-896.

93. Winawer S.J., Zauber A.G., Ho M.N., O'Brien M.J., Gottlieb L.S., Sternberg S.S. Prevention of colorectal cancer by colonoscopic polyp study polipektomii.Natsionalny working groups. N Engl J Med. 2016, N329. (27). p.1977.

94. Whitlock E.P., Lin J.S., Liles E., Beil T.L., Fu R. Colorectal cancer screening: a targeted, updated systematic review for the US ed Preventive Services Task Force. Ann Intern M. 2008, N149. (9). pp. 638-658.

Контактная информация:

Тажибаева Карлыгаш Нартбаевна - PhD докторант 3 года обучения по специальности «Общественное здравоохранение» МКТУ им. Х.А. Ясави, г. Туркестан, Казахстан. Почтовый адрес: 160021, Казахстан, г. Шымкент, ул. Володарского д.17, кв. 19. E-mail: Karla_ag@mail.ru Телефон: 87022593942

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.