Научная статья на тему 'ЭЛЕКТРОН ЎҚУВ ВА ДИДАКТИК МАТЕРИАЛЛАРНИ ЯРАТИШ ИМКОНИНИ БЕРУВЧИ ДАСТУРЛАР ТАХЛИЛИ'

ЭЛЕКТРОН ЎҚУВ ВА ДИДАКТИК МАТЕРИАЛЛАРНИ ЯРАТИШ ИМКОНИНИ БЕРУВЧИ ДАСТУРЛАР ТАХЛИЛИ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

181
19
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ахборот-коммуникацион технологиялар / Edraw Max / мультимедия технологиялари / дидактик материал / тарқатма материал / тақдимот слайди / диаграмма / график / бизнес режа / блок-схема. / Information – communication technology / Edraw Max / multimedia technologies / didactic material / handout / slide / diagram / graph / business plan / block – scheme.

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Абурайхон Холиқулович Жураев

Мақолада таълим жараёнида электрон ўқув ва дидактик материалларни тайёрлаш ва улардан фойдаланиш жараёнлари ёритилган. Компьютер билан дидактик материалларни уйғунликда қўллаш ўрганилаётган мавзуни талабалар томонидан ўзлаштиришда катта ёрдам беради. Edraw Max дастури ёрдамида замонавий янги педагогик технологиялар асосида талабаларга билим бериш учун турли хил фанлардан дидактик ва тарқатма материаллар, блок-схемалар, турли хил диаграммалар ва мавзуга оид идрок хариталарни яратиш мумкин. Машғулотларни янада қизиқарлироқ тарзда ўтиш учун педагогик профессионал дастур сифатида фойдаланиш мумкинлиги баён этилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ANALYSIS OF SOFTWARE FOR CREATING EDUCATIONAL AND DIDACTIC ELECTRON MATERIALS

This article describes the process of preparing educational and didactic materials and using it in higher education. Applying software together with didactic materials helps to students for studying the topic of the lesson clearly. Didactic materials and handouts, block-schemes, different diagrams, and intellect maps will be created by the help of Edraw Max software based on new modern pedagogical technologies. In order to organize more interesting lesson, this software may be pedagogical a and professional one.

Текст научной работы на тему «ЭЛЕКТРОН ЎҚУВ ВА ДИДАКТИК МАТЕРИАЛЛАРНИ ЯРАТИШ ИМКОНИНИ БЕРУВЧИ ДАСТУРЛАР ТАХЛИЛИ»

ЭЛЕКТРОН У^УВ ВА ДИДАКТИК МАТЕРИАЛЛАРНИ ЯРАТИШ ИМКОНИНИ БЕРУВЧИ ДАСТУРЛАР ТАХЛИЛИ

Абурайхон Холикулович Жураев

Карши мухдндислик- иктисодиет институти катта укитувчиси aburayxonjurayev75@gmail.com

Маколада таълим жараёнида электрон укув ва дидактик материалларни тайёрлаш ва улардан фойдаланиш жараёнлари ёритилган. Компьютер билан дидактик материалларни уйгунликда куллаш урганилаётган мавзуни талабалар томонидан узлаштиришда катта ёрдам беради. Edraw Max дастури ёрдамида замонавий янги педагогик технологиялар асосида талабаларга билим бериш учун турли хил фанлардан дидактик ва таркатма материаллар, блок-схемалар, турли хил диаграммалар ва мавзуга оид идрок хариталарни яратиш мумкин. Машгулотларни янада кизикарлирок тарзда утиш учун педагогик профессионал дастур сифатида фойдаланиш мумкинлиги баён этилган.

Калит сузлар: ахборот-коммуникацион технологиялар, Edraw Max, мультимедия технологиялари, дидактик материал, таркатма материал, такдимот слайди, диаграмма, график, бизнес режа, блок-схема.

ANALYSIS OF SOFTWARE FOR CREATING EDUCATIONAL AND DIDACTIC ELECTRON MATERIALS

This article describes the process of preparing educational and didactic materials and using it in higher education. Applying software together with didactic materials helps to students for studying the topic of the lesson clearly. Didactic materials and handouts, block-schemes, different diagrams, and intellect maps will be created by the help of Edraw Max software based on new modern pedagogical technologies. In order to organize more interesting lesson, this software may be pedagogical a and professional one.

Keywords: Information - communication technology, Edraw Max, multimedia technologies, didactic material, handout, slide, diagram, graph, business plan, block - scheme.

АННОТАЦИЯ

ABSTRACT

February, 2022

КИРИШ

Хрзирги кунда олий таълим муассасаларида замонавий ахборот-коммуникацион технологияларга асосланган бошкарувнинг ахборот тизимларидан эркин фойдалана оладиган мутахассисларни тайёрлаш долзарб масалалардан хдсобланади. Чунки замонавий ахборот-коммуникация технологияларидан фойдаланиш факатгина касбий профессионал фаолият самарадорлигини оширибгина колмай, балки булажак мутахассисларда дунёкарашни ва ахборот маданиятини шакллантиришга, турмуш тарзига, ижтимоий сохадаги фаолиятига уз ижобий таъсирини курсатади.

Республикамиз таълим тизимида ахборот-коммуникация технологияларидан фойдаланиш учун олий таълим муассасалари барча техник воситалар билан етарли даражада таъминланган. Бундай шароитлар яратилган даврда профессор-укитувчилардан таълим жараёнида замонавий ахборот-коммуникация технологияларидан самарали фойдаланиш талаб этилади.

АДАБИЕТЛАР ТАХДИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Узбекистон Республикаси Президентининг «Ахборот технологиялари ва коммуникациялари сохдсини янада такомиллаштириш чора-тадбирлари тугрисида» 2018 йил 19 февралдаги ПФ-5349-сонли Фармонига мувофик 20182019 йилларда ахборот технологиялари ва коммуникациялари тизимини тубдан такомиллаштириш буйича асосида бир катор чора-тадбирлар амалга оширилмокда. Шунингдек, Мамлакатимиз Президенти Ш.Мирзиёев таъкидлаганларидек: хдётнинг узи ва халкнинг талаблари бизнинг олдимизга амалий ечимини топиш лозим булган янги ва янада мураккаб вазифаларни куймокда [1]. Барча сохаларда ечимини кечиктириб булмайдиган зарур ахдмиятли вазифаларни тезда хал килиш, уларнинг ечимини излаб топиш, куп жихдтдан таълим жараёни ривожига богликдир. Замонавий шароитда ахборот-коммуникацион технологияларнинг тезкор ривожланиши таълим жараёнида уларнинг имкониятларидан фойдаланиш учун кулай шароитни вужудга келтирди. Узбекистон шароитида таълимнинг бу турини куллашга жиддий эътибор каратилмокда. Маъруза, амалий ва семинар машгулотларини ахборот коммуникация технологиялари ёрдамида ташкил этишда фанга тегишли хдр бир мавзу буйича фан укитувчиси томонидан алохида дарс ишланмаси ишлаб чикилиши лозим. Ишланма асосида укитувчи томонидан режадаги барча мавзуларга оид баён этилиши лозим булган назарий, амалий-семинар машгулотларига тегишли

February, 2022 Multidisciplinary Scientific Journal

573

топшириклар тупламини электрон такдимот шакли тайёрланади. Дарс ишланмаларига такдимот слайдлар тайёрланиб, видеопроекторлар оркали укувчиларга тушунтирилса максадга мувофик булади. Такдимотда кушимча адабиётлардаги расмларни, аник жараёнларни акс эттирувчи тасвирлар, тармокдаги маълумотлардан катта электрон экранда курсатиб тушунчалар берилса, ахборот таълим ресурс порталларидан фойдаланилса, укувчиларнинг билим ва малакалари янада бойитилади, шунингдек дарсга булган кдзикдшлари янада ортади. Шундан сунг фан укитувчиси дарсга тайёргарлик куриши жараёнида мавзуни талабаларга ахборот коммуникация технологиялари воситаларидан кандай ва кайси вактда фойдалана олишлигини технологик харитани дарс ишланмасида режалаштирилиши керак булади. Технологик харитани тузиш учун укитувчи педагогика, психология, хусусий методика, педагогик ва ахборот технологиялардан хабардор булиши, шунингдек, жуда куп услуб ва усулларни билиши керак. Х,ар бир дарснинг ранг-баранг кизикарли булиши аввалдан пухта уйлаб тузилган дарснинг лойих,алаштирилган технологик харитасига боглик. Дарснинг технологик харитасини кай куринишда тузиш, бу укитувчининг тажрибаси, куйган максади ва ихтиёрига боглик. Технологик харита кандай тузилган булмасин, унда дарс жараёни яхлит холда акс этган булиши хдмда аник белгиланган максад, вазифа ва кафолатланган натижа, дарс жараёнини ташкил этишнинг технологияси тулик уз ифодасини топган булиши керак [3,4].

НАТИЖАЛАР

Таълим тизимида ахборот-коммуникация технологияларидан фойдаланишда биринчи навбатда компьютер техникалари асосий восита хдсобланади. Компьютер техникалари асосида ахборот ресурсларини йигиш, саклаш, кайта ишлаш хдмда электрон ва виртуал кутубхоналардан фойдаланиш имкониятлари мавжуд. Иккинчидан, таълим тизимида

мультимедиали электрон укув адабиётлари, маъруза матнлари, виртуал лаборатория ишлари ва хдр хил анимацион ишланмаларни яратишда махсус дастурий воситалардан фойдаланилади. Замонавий компьютер воситалари ва мултьмедия технологиялари таълим жараёнида дидактик материал тайёрлаш вазифасини енгиллаштиради. Компьютер билан дидактик материалларни уйгунликда куллаш урганилаётган мавзуни талабалар томонидан узлаштиришда катта ёрдам беради [5,6].

February, 2022

Таълим жараёнида кулланиладиган махсус дастурий воситаларни куйидаги турларга булиш мумкин:

• замонавий ахборот-коммуникация ва мультимедия технологияларининг дастурий воситалари (Edraw Max, Phet interaktiv simulyatorlar, Yenka, 3D Studio MAX, Pinnacle Studio, ProShowProducer, Macromedia Flash ва бошкалар);

• фанга оид махсус дастурий таъминотлар (InteractivePhys, 3D-Stereoscopic Atlas, Chemdraw Pro, ACD/3D Viewer, Chemical Equation Expert, Maple, Mathcad, MathSoft Axum ва бошкалар);

• интерактив электрон материаллар ва дарс такдимотларини яратиш дастурлари (Ispring, Camtasia, Hot Potatoes, Snagit ва бошкалар);

• web дизайн ва электрон дарсликлар яратиш имкониятини берувчи дастурлар (Sbook Builder, HTML to Chm, e-publish, Dreamweaver, Front Page, ebook, AutoPlay Media Studio, Corel Presentations ва бошкалар);

• назорат килиш дастур воситалари булган электрон тестлар яратиш имкониятини берувчи дастурлар (MyTest, easyQuizzy, MultiTester System, Test konstruktor, Wondershare quiz creator, Quiz Maker ва бошкалар) [8].

Компьютер ёрдамида схемалар, диаграммалар, блок-схемалар ва бошка куплаб мультимедиали такдимотлар тузишда Edraw Max дастурини мисол келтириш мумкин.

Edraw Max дастурида мультимедиали укитиш буйича янги манба яратиш, фан укитувчиларини дарс машгулоти мазмунини бойитиш хамда мавзуда берилиши лозим булган билимларнинг тулик камраб олиниши учун амалий ёрдам берувчи дастурий воситаларидан бири хисобланади.

Edraw Max- диаграмма, график, бизнес режалар ва бошка схемаларни яратишга мулжалланган куп функцияли дастурий восита хисобланади. Дастурий восита нафакат профессионал шаклдаги блок-схемалар, ташкилий схемалар, тармок диаграммалари ёки бизнес хариталарини яратиш, шу билан бирга хариталар, лойихалар, иш жараёни, яратиладиган дастур структураси, тармок диаграммаси, графиклар, йуналтирувчи хариталар хамда маълумотлар базасининг хариталарини яратиш имкониятларига хам эга дастур хдсобланади. 5000 дан ортик яратилган векторли символлари хам мавжудки, улар ёрдамида диаграмма, графикларни чизик жуда хам осон ва енгил амалга оширилади. Дастурдаги мавжуд тайёр шаблон ва мисоллар асосида турли типдаги такдимотларни ва бизнес режалар яратиш имкониятлари хам мавжуд. Шунингдек, дастурий восита билан ишлашда бир

February, 2022

вактнинг узида бир ойнада бир нечта лойихалар билан хам ишлаш имкониятлари мавжуд [10].

1-расм. Edraw Max дастури ойнаси.

МУХОКАМА

Edraw Max дастури дидактик таркатма материаллар яратишга мулжалланган профессионал дастур. Дастур интерфейси кулай ва содда. Функцияларни бажариш осон ва тушунарли. Edraw Max дастури профессонал куринишга эга булган, блок-схемалар, турли хил диаграммалар, сертификатлар ва бошка турдаги таркатма материалларни тайёр шаблонлар ёрдамида яратиш имкониятини берувчи ускуналар панелига эгадир. Дастур автоматик равишда гипермурожаатлар ва тасвирлар кушиш имкониятига эгадир. Тайёр махсулотларни PDFga, MS PowerPoint формати, MS Word дастури ва бошка график форматларга экспорт килиш имкониятига эга. Дастур ёрдамида педагогик таркатма материаллар ва улар устида турли кушимча амаллар бажариш имконини беради [10].

ХУЛОСА

Edraw Max дастури ёрдамида замонавий янги педагогик технологиялар асосида талабаларга билим бериш учун турли хил фанлардан дидактик ва таркатма материаллар, блок-схемалар, турли хил диаграммалар, хамда мавзуга оид идрок хариталарни яратиб

February, 2022 Multidisciplinary Scientific Journal

576

машгулотларни янада кизикарлирок тарзда утиш учун педагогик профессионал дастур сифатида фойдаланиш мумкин.

REFERENCES

1. Мирзиёев Ш.М. Танкидий тахлил, катъий тартиб-интизом ва шахсий жавобгарлик - хар бир рахбар фаолиятининг кундалик коидаси булиши керак. Мамлакатимизни 2016 йилда ижтимоий-иктисодий ривожлантиришнинг асосий якунлари ва 2017 йилга мулжалланган иктисодий дастурнинг энг мухим устувор йуналишларига багишланган Вазирлар Махкамасининг кенгайтирилган мажлисидаги маърузаси//Халк сузи, 2017 йил 16 январ.

2. Узбекистон Республикаси Президентининг 2019 йил 8 октябрдаги "Узбекистон Республикаси олий таълим тизимини 2030 йилгача ривожлантириш концепциясини тасдиклаш тугрисида"ги ПФ-5847-сонли Фармони.

3. Д.Тожибоев. Махсус фанларни укитиш методикаси. -Т.:, -2007, 358 б.

4. Р.Хдмдамов, У.Бегимкулов, Н.Тайлоков. Таълимда ахборот технологиялари. -Т.:,-2010, 120 б.

5. АР Маллаев, АХ Жураев. Техника фанларини укитишда замонавий ахборот технологияларни урни. Academic research in educational sciences. 2021. Volume 2, ISSUE 5, -pp: 87-96.

6. Нормуродов, М. Т., Жураев, А. Х. Олий таълим тизимини модернизация килишда ишлаб чикариш корхоналарининг урни // Academic research in educational sciences. 2021. Volume 2, Issue 5, -pp: 688-693.

7. Xurramov, A. J., Boymurodov A. Kh., Jurayev, A. X., Educational technologies and their quality assessment, European Journal of Research and Reflection in Educational Sciences. Vol. 8 No. 12, 2020 pp: 162-166.

8. А.Х.Жураев. Таълим тизимига педагогик дастурий воситаларни жорий этиш афзалликлари. УзМУ хабарлари журнали. 1/1-сон 2020 й. 85-89 бетлар.

9. Хуррамов, А.Ж., Комолов, Э.Р. Разработка алгоритма управления с учетом трудноформализуемой информации // Academic research in educational sciences, 2020. Volume 01, Issue 03, -pp: 240-247.

February, 2022

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.