Научная статья на тему 'ЭКИШДАН ОЛДИН ТУПРОҚҚА ИШЛОВ БЕРИШ УСУЛЛАРИНИ КУЗГИ БУҒДОЙНИНГ ЎСИБ РИВОЖЛАНИШИГА ТАЪСИРИ'

ЭКИШДАН ОЛДИН ТУПРОҚҚА ИШЛОВ БЕРИШ УСУЛЛАРИНИ КУЗГИ БУҒДОЙНИНГ ЎСИБ РИВОЖЛАНИШИГА ТАЪСИРИ Текст научной статьи по специальности «Сельское хозяйство, лесное хозяйство, рыбное хозяйство»

CC BY
61
12
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
чизел / культивация / қатор / ўғит / тупроқ эрозияси / тупроққа ишлов бериш / кузги буғдой / кўчат қалинлиги / маъдан ўғитлар / ўсимликнинг бўйи. / chisel / cultivation / row / fertilizer / soil erosion / tillage / winter wheat / seedling thickness / mineral fertilizers / plant height.

Аннотация научной статьи по сельскому хозяйству, лесному хозяйству, рыбному хозяйству, автор научной работы — Жўраев Акмалжон Нормухамадович, Қамбарова Дилноза Қодировна, Исмоилов Ортиғали

Мақолада кузги буғдой етиштиришда тупроққа ишлов бериш, кўчат қалинлиги ҳамда маъдан ўғитлар меъёрларининг унинг ўсиш-ривожланишига таъсири тўғрисида, илмий тадқиқотлардан олинган маълумотлар ёритилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по сельскому хозяйству, лесному хозяйству, рыбному хозяйству , автор научной работы — Жўраев Акмалжон Нормухамадович, Қамбарова Дилноза Қодировна, Исмоилов Ортиғали

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

EFFECT OF PRE-SOWING TILLAGE METHODS ON GROWTH DEVELOPMENT OF WINTER WHEAT

The article covers the information obtained from scientific research on the influence of tillage, seedling thickness and mineral fertilizer standards on its growth and development in the cultivation of winter wheat.

Текст научной работы на тему «ЭКИШДАН ОЛДИН ТУПРОҚҚА ИШЛОВ БЕРИШ УСУЛЛАРИНИ КУЗГИ БУҒДОЙНИНГ ЎСИБ РИВОЖЛАНИШИГА ТАЪСИРИ»

ЭКИШДАН ОЛДИН ТУПРОВДА ИШЛОВ БЕРИШ УСУЛЛАРИНИ КУЗГИ БУГДОЙНИНГ УСИБ РИВОЖЛАНИШИГА ТАЪСИРИ Жураев Акмалжон Нормухамадович

Андижон кишлок хужалиги ва агротехнологиялар институти к.х.ф.ф.д., доцент Камбарова Дилноза Кодировна Доктарант Исмоилов ОртиFали

Талаба

https://doi. org/10.5281/zenodo.6818642 Аннотация. Мацолада кузги бугдой етиштиришда тупроцца ишлов бериш, кучат цалинлиги цамда маъдан угитлар меъёрларининг унинг усиш-ривожланишига таъсири тугрисида, илмий тадцицотлардан олинган маълумотлар ёритилган.

Калит сузлар: чизел, культивация, цатор, угит, тупроц эрозияси, тупроцца ишлов бериш, кузги бугдой, кучат цалинлиги, маъдан угитлар, усимликнинг буйи.

Аннотация. В статье отражены сведения, полученные в результате научных исследований о влиянии обработки почвы, густоты всходов и норм минеральных удобрений на его рост и развитие при возделывании озимой пшеницы.

Ключевые слова: чизель, культивация, рядок, удобрение, эрозия почвы, обработка почвы, озимая пшеница, толщина всходов, минеральные удобрения, высота растений.

Abstract. The article covers the information obtained from scientific research on the influence of tillage, seedling thickness and mineral fertilizer standards on its growth and development in the cultivation of winter wheat.

Key words: chisel, cultivation, row, fertilizer, soil erosion, tillage, winter wheat, seedling thickness, mineral fertilizers, plant height.

Тупрок эрозияси тупрокнинг бузилиши ва унинг унумдорлиги пасайишига кучли таъсир этувчи омиллардан биридир, чунки ушбу жараён тупрокнинг устки чириндили катлами ювилиб кетишиги олиб келади.

Юкоридагиларни х,исобга олиб, Тошкент вилоятининг ирригация эрозиясига чалинган типик буз тупроклари шароитида кузги юмшок бугдойнинг етиштириш агротехнологиялари элементлари, яъни экиш усуллари, макбул угитлаш ва экиш меъёрларини аниклаш максадида Пахта селекцияси, уругчилиги ва етиштириш агротехнологиялари илмий-тадкикот институти (собик УзПИТИ) марказий тажриба участкаси далаларида 2009-2011 йилларда илмий тадкикот ишларини олиб бордик.

Тажриба тизими 18 та вариант 4 такрорланишда бир ярусда жойлаштирилди. Тажриба даласида экинларнинг катор оралиги 60 см, узунлиги 100 м.

ВЛИЯНИЕ ПРИЕМОВ ПРЕДПОСЕВНОЙ ОБРАБОТКИ ПОЧВЫ НА РАЗВИТИЕ РОСТА ОЗИМОЙ ПШЕНИЦЫ

EFFECT OF PRE-SOWING TILLAGE METHODS ON GROWTH DEVELOPMENT OF WINTER WHEAT

КИРИШ

ТАДЦЩОТ МЕТОДИ ВА МЕТОДОЛОГИЯСИ

SCIENCE AND INNOVATION

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

2022 № 3

Маколада икки хил тупрокка ишлов бериш усули гуза катор орасини культиваци к;илиш, бугдойдан бушаган ерни чизеллаш, минерал угитларнинг учта меъёлари, N150^05^5, N200^40^00 ва N250^75^25, адмда уч хил уруг экиш 4 млн, 5 млн, 6 млн меъёрларида тажриба олиб борилди. Юкорида келтирилган омиллар буйича уч йил дала тажрибалари олиб борилиб кузги бугдойнинг дон х,осилдорлиги хдмда тупрокнинг эрозион жараёнларига таъсири урганилди.

1-жадвал

Тажриба тизими

№ Кузги буFдойни экиш Кучат калинлиги, млн УFит меъёрлари,

усуллари дона х,исобида кг/га

1 4 N150 Р105 К75

2 4 N200 Р140 К100

3 4 N250 Р175 К125

4 Гуза катор орасига 5 N150 Р105 К75

5 культивация килиб экиш. 5 N200 Р140 К100

6 (12-14 см). 5 N250 Р175 К125

7 6 N150 Р105 К75

8 6 N200 Р140 К100

9 6 N250 Р175 К125

10 4 N150 Р105 К75

11 4 N200 Р140 К100

12 4 N250 Р175 К125

13 Чизеллаб экиш. (16-18 см) 5 N150 Р105 К75

14 5 N200 Р140 К100

15 5 N250 Р175 К125

16 6 N150 Р105 К75

17 6 N200 Р140 К100

18 6 N250 Р175 К125

ТАДЦЩОТ НАТИЖАСИ ВА МУХОКАМА

Тажрибаларда олиб борилган кузатшларимиздан шу нарсалар маълум булдики кузги бугдойни экишдан олдин экинлардан бушаган майдонларни чизел (16-18 см) килиб экилган вариантларда гуза катор орасига (12-14 см) чукурликда культивация килиб экилганга нисбатан тупрокнинг физик хоссаларини яхшиланганлиги хисобига бугдойни униб чикиши, тупланиши хдмда усиб ривожланиши бир мунча яхширок булганини кузатилди. Кузги бугдой усимлигининг буйини урганилганда эса кучат калинлиги, минерал угитлар меъёрларини ортиб бориши хисобига хам ушбу курсаткичлар конуниятга мос равишда ортиб борганлигини кузатиш мумкун. Мисол учун 2011 йил 1 июн натижаларига карайдиган булсак гуза катор орасига культивация билан ишлаб 4 млн.дона уруг экиб N150P105K75 кг меъёрда минерал угитлар кулланилган вариантда кузги бугдойнинг буйи 73.8 см (2-жадвал)

SCIENCE AND INNOVATION 2022

№ 3

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

2-жадвал

Тупрокка ишлов бериш, маъдан угитлар ва уруг экиш меъёрларини кузги бугдойнинг дон

хосилдорлигига таъсири. 2011 й

№ Кузги буFдойни экиш усуллари Кучат калинлиги, млн дона УFИT меъёрлари, кг/га Усимликнинг буйи, см

1 4 N150 P105 K75 73,8

2 4 N200 P140 K100 82,5

3 4 N250 P175 K125 91,3

4 Гуза катор орасига 5 N150 P105 K75 89,2

5 культивация килиб 5 N200 P140 K100 92,2

6 экиш. (12-14 см). 5 N250 P175 K125 95,3

7 6 N150 P105 K75 87,7

8 6 N200 P140 K100 94,4

9 6 N250 P175 K125 101,2

10 4 N150 P105 K75 94,6

11 4 N200 P140 K100 97,5

12 4 N250 P175 K125 100,5

13 Чизеллаб экиш. (16-18 см) 5 N150 P105 K75 93,8

14 5 N200 P140 K100 96,3

15 5 N250 P175 K125 98,9

16 6 N150 P105 K75 81,9

17 6 N200 P140 K100 94,2

18 6 N250 P175 K125 106,6

булган булса, худди шундай кучат калинлигида, бир хил угитлаш меъёрларида чизеллаб экилган 10-вариантда эса кузги бугдойнинг буйи 94,6 см ни ташил килди. Уруг меъёрини 5 млн.дона экилган N150P105K75 кг меъёрда угит кулланилган меъёрларида гуза катор орасига культивация билан ишлаб ва чизеллаб экилган 4-, 13-вариантларда эса усимликнинг буйи 89,2-93,8 см ни ташкил килган.

Кузги бугдойнинг экиш меёри 6 млн.дона килиб белгиланган энг юкори угит (N250 P175 K125) меъёрида гуза катор орасига экилган 9-вариантда усимликнинг буйи 101,2 см, чизеллаб экилган 18-вариантда 106,6 см ни ташкил килганлиги кузатилди. ХУЛОСА

Минерал угитларни ортиб бориши ва кучат калинлашганлиги хисобига учала йилги тажрибаларимизда хам кузги бугдой буйининг усиб кетиши унинг пишиш фазасини кечикишига ва пояларини ётиб колиб махсулдор поялар сонини сезиларли даражада камайиб кетишига сабаб булди.

Уз узидан куриниб турибдики уругларни экиш меъёрларини ва минерал угитларни меъёрларини ортиб бориши гуза катор орасига культиватор билан ишлов берилган ва чизелланган майдонларга экилган кузги бугдойларни буйларини усиб кетишига сабаб булганлигини куришимиз мумкун.

SCIENCE AND INNOVATION

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL

2022 № 3

9.

10.

REFERENCES

Жураев А., Хошимов И., Маъданли угитлар меъёри ва кучат калинлигининг кузги бугдой дон х,осилдорлигига таъсири //«Экология хабарномаси» журнали. Тошкент, 2018. №5(205. Б. 16-17. (06.00.00.№2).

Эгамов Х., Рахимов А., Турсунов И., Жураев А., Холмуроджонов Ж., Устойчивость сортов и линий хлопчатника к паутинному клещу //«Модернизация сферы образования и науки с учетом мировых научно-технологических трендов» сборник научных трудов по материалам международной научно-практической конференции. -Белгород:2020. 12-14 с.

Эгамов Х., Кимсанов И., Рахимов А., Жураев А.Н, Холмуроджонов.Ж., Вопросы методики селекции и комбинационной способности сортов хлопчатника //«Модернизация сферы образования и науки с учетом мировых научно-технологических трендов» сборник научных трудов по материалам международной научно-практической конференции. -Белгород:2020. 15-18 с.

Жураев А., Хошимов И. Влияние агротехнологии озимой пшеницы на зерновую плодородность //журнал: «Актуальные проблемы современной науки». Москва, 2018. №4. С. 166-168. (06.00.00.№5).

Турсунов Х., Жураева X,., Жураев А.Н. The effect of rice sowing on the seedling

method for different periods planting pattern and the number of seedlings // Ж.

Psychology and education ISSN:00333077 (2021) 58 (1): 5517-5525

Жураев А.Н., Мамадалиев З., Холмуроджонов Ж. Основные агротехнических

мероприятияпри возделывание озимой пшеницы // Ж. Science and world

international scientific journa. ISSN: 2308-4804. №6(82), 2020. 33-б.

Жураев А.Н., Оптимальные элементы агротехнологии при возделывании озимой

пшеницы //Международный центр научного сотрудничества «Приоритетные

направления развития науки и образования». Пенза. 2018. С. 69-72.

Жураев А., Мамадалиев З., Холмуроджонов Ж., Пути повкшения плодородия почв

и урожай озимой пшенициы // Ж. The Way of Science international scientific journal.

ISSN: 2311-2158. №6(76), 2020. 21-б.

Жураев А.Н., Алимов.Ф.М., Исмоилов.О, Кузги бугдой кучат калинлигини тупрокнинг агрофизик хоссаларига таъсири // ISSN: 2181-3337 SCIENCE AND INNOVATION international scientific journal. https:// doi.org/10.5281/zenodo.6673233/ 100-104 б.

Жураев А.Н., Алимов.Ф.М., Исмоилов.О, Кузги бугдой Агротехнологияси ва дон ва х,осилдорлиги //ISSN: 2181-3337 SCIENCE AND INNOVATION international scientific journal. https:// doi.org/10.5281/zenodo.6673319/ 105-109 б.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.