Научная статья на тему 'ЭКИШ СХЕМАСИНИНГ ҚОВОҚЧА САБЗАВОТ ЭКИНИНИНГ ҲОСИЛДОРЛИГИГА ТАЪСИРИ'

ЭКИШ СХЕМАСИНИНГ ҚОВОҚЧА САБЗАВОТ ЭКИНИНИНГ ҲОСИЛДОРЛИГИГА ТАЪСИРИ Текст научной статьи по специальности «Сельскохозяйственные науки»

30
5
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Қовоқча / сабзавот / ҳосилдорлик / маҳсулот сифати / уруғлик сифати / дисперсион таҳлил / такрорлик / вариант / озиқланиш майдони / экиш схемаси / туп қалинлиги / уруғлик чиқими / тупроқ таркиби. / Pumpkin / vegetable / yield / product quality / seed quality / dispersion analysis / repeatability / option / feeding area / planting scheme / Bush thickness / seed output / soil composition

Аннотация научной статьи по Сельскохозяйственные науки, автор научной работы — Акбар Тўюн Ўғли Асламов

Мазкур мақолада қовоқча сабзавот экинининг ўсиши, ривожланиши, ҳосилдорлигига экиш схемасини ва озиқланиш майдонининг таъсири ҳақида маълумотлар берилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

This article provides information about the influence of the planting scheme and feeding area on the growth, development, productivity of the vegetable vegetable crop.

Текст научной работы на тему «ЭКИШ СХЕМАСИНИНГ ҚОВОҚЧА САБЗАВОТ ЭКИНИНИНГ ҲОСИЛДОРЛИГИГА ТАЪСИРИ»

Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan

O'zbekistonda aqlli qishloq xo'jaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari

ЭКИШ СХЕМАСИНИНГ ЦОВОКЧА САБЗАВОТ ЭКИНИНИНГ ^ОСИЛДОРЛИГИГА ТАЪСИРИ

Акбар Туюн уFли Асламов

Тошкент давлат аграр университети Самарканд филиали 2-боскич магистранти

АННОТАТЦИЯ

Мазкур маколада ковокча сабзавот экинининг усиши, ривожланиши, хосилдорлигига экиш схемасини ва озикланиш майдонининг таъсири хакида маълумотлар берилган.

Калит сузлар: Ковокча, сабзавот, хосилдорлик, махсулот сифати, уруглик сифати, дисперсион тахлил, такрорлик, вариант, озикланиш майдони, экиш схемаси, туп калинлиги, уруглик чикими, тупрок таркиби.

ABSTRACT

This article provides information about the influence of the planting scheme and feeding area on the growth, development, productivity of the vegetable vegetable crop.

Keywords: Pumpkin, vegetable, yield, product quality, seed quality, dispersion analysis, repeatability, option, feeding area, planting scheme, Bush thickness, seed output, soil composition

Кириш. Хрзирги кунда дунё ахолисининг озик-овкат махсулотларининг асосий кисмини сабзавот ва полиз экинлари ташкил килмокда. Сабзавотчиликда унинг тур хиллларини купайтириш ва етиштиришнинг ресурстежамкор технологияларини ишлаб чикиш оркали ушбу тармогни ривожлантириш мухим хисобланади. Сабзавот турлари орасида хозирги кунда ковокча экини ахоли истеъмолини катта кисмини эгалламокда. Ковокча дунёда 1,8 млн гектар экилиб, 24,7 млн. тонна етиштирилади. ^овокчани ишлаб чикариш буйича етакчи мамлакатлар каторига Хитой (7,48 млн.т), Х,индистон (5,11 млн. т.), Украина (1,27 млн. т.), Россия (1,14 млн. т.) ва АКШ (1,05 млн. т.)ни киритиш мумкин. Мамлакатлар микёсида бу экинларнинг уртача хосилдорлиги 20,7 т/га ташкил этади. Энг юкори хосилдорлик (48,5-65.4 т/г ) Нидерландия, Исроил, Хитой, Испанияда олинади. Узбекистон Республикасида ковокчани уртача хосилдорлиги 18,8 т/га ни ташкил килади [1; 10-15 б].

Дунёда илмий-тадкикот ишларида хосилдорликни ошириш ва махсулот сифатини яхшилашга каратилган ковокчанинг янги юкори махсулдор навларини етиштириш,

May 12-13

888

Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introduci^g^mmt^griculture in Uzbekistan

O'zbekistonda aqlli qishloq xo'jaligini joriy etishningnazariyva amaliy asoslari

jy

селекцион манбаларни яратиш, кимматли хужалик белгиларининг юкори курсаткичларига эга янги махсулдор навларни яратиш, шунингдек, махсулот учун ва уруглик меваларини етиштириш технологиясини такомиллаштириш долзарб вазифалардан хисобланади. Узбекистан Республикасида сунгги йилларда ковокча етиштириладиган майдонларнинг тахлили шуни курсатдики, ушбу экин майдонлари купайган (усиш 32% ни ташкил этди) ва хосилдорлиги хам ошган (13-14 % т/га). Ишлаб чикаришда катта майдонларни махаллий Греческие 110 нави эгаллайди [2; 10-15 б].

Америка Кушма Штатларида Х,.С.Парис ковокчанинг морфологик ва хужалик кимматли белгиларини урганиш буйича, Россияда И.В.Ермоленко ковокчани турли экиш муддатларини урганган буйича, С.В.Кузмин - уруглик ковокча меваларини етиштириш технологиясини такомиллаштириш буйича, тадкикотлар утказган. Узбекистонда М.Н.Кулакова ва Ш.Жабборовлар томонидан ковокча навларини танлаш, уларнинг морфо-биологик белгилари ва хусусиятларини урганиш, экиш муддатлари ва схемалари буйича, нав технологиясини такомиллаштиришга оид тадкикотлар бажарилган.[3;57-64 б].

Тажриба услуби. Бизнинг тажрибаларимизда тадкикот обекти килиб, сабзавот кавокчасининг давлат рейстрига киритилган Греческий 110 нави хамда 4 хил экиш схемаси (110+60/2x60 см , 110+70/2x60 см, 110+80/2x60 см, 110+90/2^60 см) олинди. Экиш апрель ойининг 2-декадасида 3-4 см чукурликда амалга оширилди. Сабзавот ковокчасининг танланган Греческий 110 навини эртаги экинда турли экиш схемаларда устирилганда уларнинг усиши, ривожланиши, махсулдорлиги, хосилдорлиги, уруглик сифатига таъсири урганилди. [6; 5-8 б]

Тадкикотлар Азимов Б.Ж., Азимов Б.Б. «Сабзавотчилик, полизчилик ва картошкачиликда тажрибалар утказиш методикаси» (2002), Белик В.Ф. «Методика опытного дела в овощеводстве и бахчеводстве» (1992), УзДСт 2823:2014 (Семена сельскохозяйственных культур. Сортовые и посевные качества. Технические условия) каби услубий курсатмаларга мувофик олиб борилди:

Тажрибалар Окдарё тумани Дахбед шахарчасида жойлашган Тошкент Давлат Аграр университети Самарканд филиали укув-тажриба участкасида утказилди. Тажриба даласининг тупроги эскидан сугориладиган утлок буз тупрок булиб, механик таркиби урта кумок, ер ости сизот сувлари сатхининг чукурлиги 4-5 метр. Денгиз сатхидан баландлиги 750 метр.[4; 43-44 б]

Олинган натижалар ва уларнинг тахлили. Олиб борилган тажрибаларимизда ковокчанинг Гречиский-110 нави хосилдорлигига турли экиш схемаларининг таъсири

May 12-13

889

Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introduci^g^mmt^griculture in Uzbekistan

Volume 4 | SamTSAU Conference | 2023

O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishningnazariyva amaliy asoslari

jy

ypraHungu, öyHga 4 Ta экнm cxeMacu 140+90/2x60, 140+80/2x60 (Ha3opaT), 140+70/2x60, 140+60/2x60 y3apo TaKKOcnaHgu . Ymöy экнm cxeManapuga reKTapura moc paBHmga 14492.7, 15151.5, 15873, 16667 Tyn ycHM^HK ^oönamgH . Brora MatnyMKH Tyn coHHHHHr Kyn Synumu MKopu xocungopnHKHH TaMHHnafigH neKHH TOBap xpcun Ba ypyF HHKumura Tatcup этagн. fflyHHHr ynyH MaKÖyn экнm cxeMacHHH Ba O3HKgaHHm MafigoHHHH öenrunam gon3ap6 ax,aMHAT Kacö этagн. YpraHHnraH экнm cxeManapuga энг WKopn xpcungopnuK 140+60/2x60 cm экнm cxeMacuga Kafig этнпgн, энг KaM xpcungopnuK эсa 140+90/2+60 cm экнm cxeMacuga Ky3arangH. .HeKHH TOBap xpcun Ba MKopu ypyr hhkhmh 150+70/2x60 cm экнm cxeMacuga ycrapunraHga onHHgu. 140+80/2x60 cm cxeMaga экнпгaн Ha3opaT BapuaHTga TOBap xpcun hhkhmh 22,7 T/ra hh TamKHn этгaн öynca 140+90/2x60 cm cxeMaga экнпгaнga эсa 18,6 T/ra 140+70/2x60 cm cxeMaga эсa reKTapuga 26,8 T/ra TOBap xochh onHHgu. fflyHHHrgeK eTHmTupunraH xochh xucoöuga ypyr HHKHMuga x,aM KOHyHH^T caK^aHHÖ kohhö Ha3opaT Bapuamga 140+80/2x60 cm cxeMaga экнпгaнga öup reKTapugaH 235,7 Kr, 140+60/2x60 cm cxeMaga экнпгaнga 213,4 Kr, 140+70/2x60 cm cxeMaga эсa 242,3 Kr , 140+90/2x60 cm cxeMaga эсa 204,6 Kr ypyr xochhh onHHgu. ^Kopuga KemupunraH MatnyMOTnapgaH KypuHHÖ TypuögHKH энг WKopu ypyr xochhh 140+70/2x60 cm cxeMaga eramTupunraHga Kafig этнпgн.

Xy^oca. 3KHm cxeMacu ycHM^HKnapHH axmu ycuö puBO^naHHmu ynyH My^HM $aKTop öynuö xH3MaT Kunagu. ^umnoK xy^anuru экннпapнga энг MaKÖyn экнm cxeMacHHH TaHnam WKopu xpcungopnuKKa эpнmнmнн KanuraapugaH öupu öynuö XHCOÖnaHagu. MaKÖyn экнm cxeMacu acocuga экнпгaн экннпap O3HKgaHHm MafigoHHgaH caMapanu ^ofiganaHHÖ TynpoKgaru cyB Ba yHga эpнгaн MHHepan Mogganap KonaBepca opraHHK MogganapHH y3namTHpHÖ WKopu xpcungopnuKKa ohhö Kenuö KumnoK xy^anuruHH HKTucogufi caMapagopnurHHH axmunamra 3aMHH öynHÖ xu3MaT Kunagu. Xynoca kh^hö afiTaguraH öyncaK Ta^puöa Harn^anapHra Kypa KOBOKHa caÖ3aBOT экнннga энг MaKÖyn экнm cxeMacu cu^araga 140+70/2x60 cm cxeMacHHH afiTHmHMH3 MyMKHH.

May 12-13

890

Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan

O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari

REFERENCES

1. AögyKapHMOB ^.T. ^umnos; xy^anuK экннпapн cene^uflcu Ba ypyF^nuru. ^apcnuK. TomKeHT. 2002. 17-19 6

2. XaKHMOB P.A., XaKHMOB A.C., TomMyxaMegoB A.A. Ca63aBOT Ba nonro экннпapн ypyFHHnurH. YsyB Ky^naHMa, T., TomKeHT 2003 h., 10-15 6.

3. 3yeB H, Kogupxy^aeB O. AgunoB M, AKpaMOB y. Ca63aBOTHHnuK Ba nonroHHHHK TomKeHT. 2010. 57-64 6

4.A.AcnaMOB OpraHHK Ba aHopraHHK yFHTnapHUHr KpBoKHa ca63aBoT экннн xpcungopnuru Ba ypyFnuK cu^arara Tatcupu. ArpounM ^ypHanu 2023 №2 coh 43

5.Normakhmatov, R., & Amanturdiyev, I. K. POSSIBILITIES OF USING GENETICALLY MODIFIED FOODS.

6.Sanaev, S. T., Kh, K. K., & Kh, A. I. (2021). Yield and marketability of potato varieties with different numbers of irrigation schemes and fertilizer standards in case of Uzbekistan. European Journal of Agricultural and Rural Education, 2(8), 5-8.

- 44 6.

May 12-13

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.