Научная статья на тему 'ЭКИШ СЕКЦИЯСИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ'

ЭКИШ СЕКЦИЯСИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ Текст научной статьи по специальности «Техника и технологии»

CC BY
3
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Техника экинлари / уруғларни экиш / экиш тeхнологияси / сеялка эккичлари / зичлагич / куракча / эккич чанғиси / экиш чуқурлиги / ғалтак / такомиллашган тажриба нусҳадаги эккич / зичлашиш коэфициенти / ғалтакни тупроқ уюми босими / экиш фони / Technically / crops / sowing seeds / sowing technology / opener / compactor / harrow / opener runner / sowing depth / roll-in / improved experimental opener / density coefficient / roll-on pressure on the soil / seed background.

Аннотация научной статьи по технике и технологии, автор научной работы — Ботиров А. Г., Каримов Б. Ю., Мамашаев М. А.

Мақолада экиш технологиясини такомиллаштириш ва тупроқ харакати назарий баён этилган, хамда экиш секциясининг ўлчамлари аниқланган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по технике и технологии , автор научной работы — Ботиров А. Г., Каримов Б. Ю., Мамашаев М. А.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Improvement of the landing area

The article discusses the improvement of seeding technology and soil movement, and also defines the main parameters of the working bodies.

Текст научной работы на тему «ЭКИШ СЕКЦИЯСИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ»

УДК 631.358.

ЭКИШ СЕКЦИЯСИНИ ТАКОМИЛЛАШТИРИШ

Ботиров А. Г., Каримов Б. Ю., Мамашаев М. А.

Аннотация: Маколада экиш технологиясини такомиллаштириш ва тупрок харакати назарий баён этилган, хамда экиш секциясининг улчамлари аникланган.

Аннотация: В статье рассмотрено усовершенствование технологии высева и движение почвы, также определены основные параметры рабочих органов.

Annotation: The article discusses the improvement of seeding technology and soil movement, and also defines the main parameters of the working bodies.

Таянч суз: Техника экинлари, уругларни экиш, экиш технологияси, сеялка эккичлари, зичлагич, куракча, эккич чангиси, экиш чукурлиги, галтак, такомиллашган тажриба нусхддаги эккич, зичлашиш коэфициенти, галтакни тупрок уюми босими, экиш фони.

Ключевые слова: Технически культуры, высев семян, технология высева, сошник, уплотнитель, загортач, полоз сошника, глубины сева, прикатка, усовершенствованный опытный сошник, коэффициент плотности, давление прикатки на почву, посевной фон.

Keywords: Technically, crops, sowing seeds, sowing technology, opener, compactor, harrow, opener runner, sowing depth, roll-in, improved experimental opener, density coefficient, roll-on pressure on the soil, seed background.

Пахта хосилдорлигини ошиши уруг сифати ва экиш усулига боглик. Энг макбул экиш усулини танлаш учун куйидаги масалаларни бажариш талаб этилади:

1. Меъёрдаги уругни экиш.

2. Уругни бир текис таксимлаб жойлаштириш.

3. Агротехник талаб асосида керакли чукурликка экиш.

Экиш усули уругларни майдон буйлаб жойлаштириш тартибини билдиради.

Уруглар агротехник талабларга асосан сеялка билан каторлаб, киркмалаб, тасмасимон каторлаб, уялаб ва доналаб экилади.

Бу усулларнинг бир-биридан фарки, х,ар бир каторда жойлаштирилган уруглар оралиги ва катор оралиги кенглигининг турлича булишидандир.

Уялаб, айникса, квадрат- уялаб ва пунктирлаб экиш илгор усул хисобланади.

Уругни доналаб экиш усулида каторлар кенглиги 45...140 см булиб, катордаги уруглар ораси 5....20 см бир-бирига тенг булади. Бу усул билан экилган экин уруги тежалади, кул мехнати сарфи камайиб, х,осилдорлик ошади.

Шунга карамай пахта сеялкаси конструкциясидаги камчиликлар сабабли хужаликларда кенг кулланилмади.

Тупрокка пахта уругини экиш учун замонавий пахта сеялкаларида турли хил технологик операцияларни бажарувчи экиш секциясидан фойдаланилади.

Экиш секцияси чангили эккич 1, зичлагич 2, чанги 3, загортач 4 ,прикатка 5 ва гилдиракча (6)лардан иборат (расм 1,а).

Эккич харакат давомида пичоги билан тупрокни кесиб (1-1), уни буйинча буйлаб бурчак остида таркатиб суради.

Бир махални узида понасимон зичлагич арикча остини зичлаб, тупрок тагидан капилаяр найчалар оркали намликни уруг атрофига тупланиши учун шароит яратади ва

шаклланиш хосил булади.

а)

б)

а) Мавжуд 1-эккич; 2-зичлагич; 3-чанги; 4-загортач; 5-прикатка.; 6- гилдиракча.

б) такомиллашган 1-эккич; 2-зичлагич; 3-чанги; 4-загортач; 5-гилдиракча.

1-Расм. Пахта уруFини экиш технологик схемаси.

Эккич буйнига перпендикуляр урнатилган чанги сошникни ботиб кетишини чегаралаб, экиш чукурлигини бир-хиллигини таъминлайди.

Эккич оркасига эгилган кураксимон загортач тупрокни арикчани ён томонидан арикча уртасига суриб кумади (3-3).

Иккита кесилган конусдан ташкил топган юкори асосли бириктирилган прикатка зичлагич кумилган уруг устига тупрок уюми хосил килади (4-4) ва бир махални узида зичлайди[1].

СТХ-4 туридаги сеялкаларда эккич ортидан буш чарм гардишли гилдиракча урнатилганлиги уруг билан тупрокни якин контактда булишини таъминлагани учун уруг униб чикишини ( 35 % га) оширади [2].

Ушбу технологияни камчиликлари шундан иборатки, уруг учун очилган арикчага уругдан олдин арикча деворини юкори кисмидан тупрокни кучиб тушишидан экиш чукурлигини узгариб кетишидир.

Бундан ташкари буйинча девори ва чанги орасдаги бурчак 900 булиб, тупрокни баъзи жойлари намлиги окибатида булар орасига нам тупрок ёпишиб колиши туфайли, чанги бир мунча масофага кутарилади ва экиш чукурлигига салбий таъсир этади[3,4,5].

Иккита кесик конусдан иборат булган зичлагич уруг устидаги тупрокни керакли даражада зичлай олмайди. Гилдиракча эса, иш жараёнида тупрокни уруг билан силжитиб, нам тупрокда уругни узи билан олиб кетиши мумкин. Натижада, майдондаги усимликлар сони камайиб кетади.

Чет мамлакатларда ишлаб чикилган сеялка конструкциялари тахлили курсатадики, масалан: «Тру-ви» («Hatzenbichler»), уларни экиш секцияси, арикча очувчи ва арикча кумувчи дискалардан иборат эканлиги маълум.

«John Deere» фирмаси «Тру-ви» деб номланган кумувчи ишчи органлар конструкциясини таклиф килган.

Конструкция икки тамонлама чарм гардишли дискли эккичдан иборат булиб, иш жараёнида (V-симон) арикча хосил килади ва уруг экилади.

а -Икки дискли (резина гардишли) б - V- симон каток зичлагич эккич

2-Расм. Кумувчи ишчи органлар.

Юкоридаги камчилликларни чет мамлакатларни сеялкалари

конструкцияларини инобатга олган холда бартараф этиб такомиллашган ишчи

органлар билан ишлайдиган куйидаги янги такомиллашган экиш технологиясини таклиф киламиз.

Такомиллашган экиш секцияси (V-симон) арикча очувчи зичлагич 2 ли (раем 1, б) чаетисимон эккич 1 ва махсус сиртли загортач 4 ва yрyFни нам тупрок билан кумувчи Fилдиракча 5 дан иборат.

Эккичга «калдирFOч» туридаги чанFи урнатилган булиб, чукурчани юкори деворини зичлайди (2-2) , бир махални узида эккични чукурлашиб кетиши ва тупрокни yрyFдан олдин арикчага тушиб кетишини олдини олади.

Эккич ортига урнатилган Fилдиракча арикча ён деворини суриб-босиб бир неча катламга тупрокни зичлайди(D-D).

Шундан сунг махсус загортач арикчани ён тамонидан тупрокни уртага силжитиб кумади ва yрyF устида юмшок тупрок уюмини хосил килади(З-З).

Fилдирак параметрларини аниклаш учун тупрокдаги кесакларни Fилдирак гардиши билан илашиш шартидан аникданади (3-расм).

3-расм. Fилдирак диаметрини аниклаш.

Fилдирак диаметри 3-расмдан куйидагича аникланади

AB = r[1 + cos(< + < )] = 2r cos2

<Pl + <

2

AB = ED = R[1 - cos(< + < )] = 2R sin2 бу ердан куйидагини х,осил киламиз

(

<1 +<2

R > rctg

/ < +<2 V 2 ,

(1) (2)

Тажриба натижаларига кура экиш фонидаги энг катта кесак улчами r=7 см, ишкаланиш бурчаклари ср1 =310 ва срг =580 булганлигини х,исобга олган холда, R > 7,28 см (72,8 мм) эканлигини аниклаймиз ёки гилдирак диаметрини D > 146 мм кабул киламиз.

Демак, гилдирак диаметри 146 мм улчамда булиши керак.

АДАБИЁТЛАР

1.Ботиров, А.Г. Обоснование параметров и режимов работы ворощителя высевающего аппарата опушенных семян хлопчатника: авторефер. дисс. канд.тех наук / А.Г.Ботиров; УзМЭИ. -Янгиюль, 1999 .

2. Ботиров, А.Г. Гнездуюший аппарат сеялки //Ботиров А.Г. Негматуллаев С.Э, Мансуров М.Т//Экономика и социум.-2018.-№5с-223-226

3. Ботиров, А.Г. Новая технология высева семян хлопчатника /Ботиров А.Г. Маматрахимов О //Экономика и социум.- 2019.- № 6 с-222-225

4.Improvement of Technology of Seeding and Sowing Section./A.G.Botirov, S.E.Negmatullaev, D.K.Begmatov, N.O.Babaev., O.A.Mamatrahimov// International Journal of Advanced Research in Science,Engineering and Technology Vol. 6, Issue 12 , December 2019.

5. Бойбобоев, Н. Г., Кучкаров, С. К., & Касимов, А. А. (2015). Результаты исследований по обоснованию параметров планчатого катка комбинированного агрегата. Science Time, (6 (18)), 79-83.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.