CC BY
2JOURNAL OF CARDIORESPIRATORY RESEARCH
ЖУРНАЛ КАРДИОРЕСПИРАТОРНЫХ ИССЛЕДОВАНИЙ
ОРИГИНАЛЬНЫЕ СТАТЬИ/ORIGINAL maqolalar/original articles
Агабабян Ирина Рубеновна
к.м.н., доцент, заведующая кафедрой терапии, кардиологии и функциональной диагностики ФПДО Самаркандского Государственного медицинского университета, Самарканд, Узбекистан Исмаилов Жамшид Абдураимович PhD, заведующий кафедрой внутренних болезней №4 Самаркандского государственного медицинского университета Самарканд, Узбекистан
МЕТОДЫ РАННЕГО ВЫЯВЛЕНИЯ И ЛЕЧЕНИЯ ОСЛОЖНЕНИЙ ХРОНИЧЕСКОЙ ОБСТРУКТИВНОЙ БОЛЕЗНИ
ЛЕГКИХ
For citation: Agababyan I.R., Ismailov J.A. METHODS FOR EARLY DETECTION AND TREATMENT OF COMPLICATIONS OF CHRONIC OBSTRUCTIVE PULMONARY DISEASE. Journal of cardiorespiratory research. 2022, vol 3, issue 3, pp.19-26
http: //dx. doi.org/10.5281/zenodo. 7145873
АННОТАЦИЯ
В настоящее время хроническая обструктивная болезнь легких (ХОБЛ) считается предотвратимым и излечимым заболеванием. Хроническая обструктивная болезнь легких (ХОБЛ) — предотвратимое и поддающееся лечению заболевание у пациентов с бронхообструктивным заболеванием, имеющее выраженные проявления в легких и за их пределами. Характеризуется постоянным ограничением воздушного потока. Обычно клиническое течение болезни нарастает и зависит от патогенного действия токсических частиц или газов, вызывающих хроническое воспаление в легких. Выявление патогенетических механизмов, обусловливающих возникновение осложнений и их лечение, является одной из актуальных проблем современности. Хроническая обструктивная болезнь легких, осложненная хронической сердечной недостаточностью, характеризуется превосходством патогенетических механизмов эндотелиальной дисфункции по сравнению с больными СЮЭ. Применение комплекса ивабрадина характеризуется улучшением качества жизни на основании описательных вопросов по опроснику SGRQ и опроснику EQ-5D-5L.
Ключевые слова: хроническая обструктивная болезнь легких, хроническая сердечная недостаточность, лечение, про-МНП, эндотелий.
Agababyan Irina Rubenovna
PhD, Associate Professor, Head of the Department of Therapy, Cardiology and Functional Diagnostics of the Samarkand State Medical University, Samarkand, Uzbekistan Ismailov Jamshid Abduraimovich PhD, Head of the Department of Internal Medicine №4, Samarkand State Medical University Samarkand, Uzbekistan
METHODS FOR EARLY DETECTION AND TREATMENT OF OMPLICATIONS OF CHRONIC OBSTRUCTIVE
PULMONARY DISEASE
ANNOTATION
Chronic obstructive pulmonary disease (COPD) is now considered a preventable and treatable disease. Chronic obstructive pulmonary disease (COPD) is a preventable and treatable disease in patients with bronchial obstructive disease that has significant manifestations in the lungs and beyond. It is characterized by constant restriction of an air stream. Usually, the clinical course of the disease increases and depends on the pathogenic action of toxic particles or gases that cause chronic inflammation in the lungs. Identification of pathogenetic mechanisms that cause the occurrence
of complications and their treatment is one of the urgent problems of our time. Chronic obstructive pulmonary disease complicated by chronic heart failure is characterized by the superiority of pathogenetic mechanisms of endothelial dysfunction compared to patients with SYUE. The use of the ivabradine complex is characterized by an improvement in the quality of life based on descriptive questions according to the SGRQ questionnaire and the EQ-5D-5L questionnaire.
Keywords: chronic obstructive pulmonary disease, chronic heart failure, treatment, pro-BNP, endothelium.
Agababyan Irina Rubenovna
Samarqand davlat tibbiyot universiteti diplomdan keyinni ta'lim fakulteti terapiya, kardiologiya va funktsional diagnostika kafedrasi mudiri, t.f.n., dotsent Samarqand, O'zbekiston Ismailov Jamshid Abduraimovich Samarqand davlat tibbiyot universiteti 4-son ichki kasalliklar kafedrasi mudiri PhD Samarqand, O'zbekiston
O'PKANING SURUNKALI OBSTRUKTIV KASALLIGIDA ASORATLARNI ERTA ANIQLASH VA DAVOLASH
USULLARI
ANNOTATSIYA
Hozirgi kunda o'pkaning surunkali obstruktiv kasalligining (O'SOK) oldini olish va davolash mumkin bo'lgan kasallik sifatida qaralmoqda. O'pkaning surunkali obstruktiv o'pka kasalligi - bu bemorlarda kasallikning bronxoobstruktiv jarayon bilan kechadigan kasallik bo'lib o'pka va undan tashqaridagi sezilarli ko'rinishga ega bo'lgan oldini olish va davolash mumkin bo'lgan kasallik hisoblanadi. U doimiy ravishda havo oqimining chegaralanishi bilan tavsiflanadi. Odatda kasallik klinikasi kuchayib boradi va o'pkada surunkali yallig'lanishni keltirib chiqaradigan zaharli zarrachalar yoki gazlarning patogen ta'siriga bog'liq. Asoratlarni yuzaga kelishini aniqlash mumkin bo'lgan patogenetik mexanizmlarni aniqlash va ularni davolash bubungi kunning dolzarb muammolaridan biridir. Surunkali yurak yetishmovchiligi bilan asoratlangan o'pkaning surunkali obstruktiv kasalligi endotelial disfunksiya patogenetik mexanizmlari SYuE bilan bemorlarga qaraganda ustunligi bilan tavsiflanadi. Ivabradin kompleksidan foydalanish SGRQ so'rovnomasiga va EQ-5D-5L so'rovnomasiga ko'ra tavsiflovchi savollar asosida hayot sifatini yaxshilash bilan tavsiflanadi.
Kalit so'zlar: O'pkaning surunkali obstruktiv kasalligi, surunkali yurak etishmovchiligi, davolash, pro BNP, endoteliy
Mamlakatimizda oxirgi yillarda O'SOK va yurak yetishmovchiligi muammosiga bag'ishlangan shu bilan birga, ushbu kasallikning rivojlanishi patogenetik mexanizmlari ochib berish, erta tashxislash va davolashning yangi samarali usullarini ishlab chiqishga qaratilgan, hamda ushbu guruhdagi bemorlarni olib borish bo'yicha kengroq izlanishlarni o'tkazish maqsadga muvofiqligi hozirgi kun talabidir [1]. Shuningdek, surunkali yurak yetishmovchigi bilan asoratlangan O'SOK bilan kasallangan bemorlarda klinik, biokimyoviy, immunologik va funksional o'zgarishlarni o'z vaqtida tashxislash, patogenetik jihatdan asoslash va davolash bo'yicha ilmiy ishlarga kam e'tibor berilmoqda.
Bugungi kunda noqulay epidemiologik vaziyat nafaqat butun dunyoda, balki MDX mamlakatlarida uchrashi o'z navbatida o'pka-bronx kasalliklari bilan kasallanish holatini barqaror ortib borishi bilan tavsiflanadi. O'SOK, metabolik sindrom va surunkali yurak yetishmovchiligi yuqumli bo'lmagan va keng tarqalgan kasalliklar guruhiga kiradi [14]. Qirq yoshgacha bo'lgan guruhdagi o'lim sabablari orasida u arterial gipertenziya va surunkali koronar yetishmovchilikdan keyin uchinchi o'rinda turadi va. arterial gipertenziya, YuIK va SYuE shakllanishining bevosita ishtirokchisidir [3].
Jahonda o'pka surunkali obstruktiv kasalligi xavf omillarini o'rganish, ya'ni shaharlar havosining ifloslanishi, sanoat changlari miqdorining ortishi, tamaki chekish, nafas yo'llarining yuqumli kasalliklari, ularning tez-tez avj olayotgani, kasallikning boshlang'ich davrlarida erta tashxislashning o'ziga xos tamoyillarini va fundamental asoslarini amaliy jihatdan o'rganish maqsadida qator ilmiy tadqiqotlar amalga oshirilmoqda [2, 4, 5]. Bu borada surunkali yurak yetishmovchiligi bilan asoratlangan o'pkaning surunkali obstruktiv kasalligida endotelial disfunksiyaning patogenetik mexanizmlari, prokoagulyant omillar faolligi, immunologik statusni va natriyuretik peptid miqdorini, nafas va yurak tizimlarining funksional holatini baholash asosida samarali davolash tartibini amaliyotga tatbiq qilish chora tadbirlar kompleksini takomillashtirishga qaratilgan ilmiy tadqiqotlarni olib borish muhim ahamiyat kasb etmoqda [5, 9, 11].
Ilmiy adabiyotlarini tahlil qilganda, so'nggi yillarda ichki kasalliklar amaliyotda O'SOK bilan og'rigan bemorlarda nogironlik va o'lim xavfi yuqori bo'lganligi sababli, bu muammo sog'liqni saqlash sohasining asosiy yechimga muhtoj masalalaridan biri hisoblanadi [6, 12].
Dunyoda bugungi pandemiya davrida nafas tizimi kasalliklari nafaqat tibbiy, balki ijtimoiy va iqtisodiy muammolardan biri bo'lib, ularning keng tarqalishi va ko'plab asoratlar keltirib chiqishi kuzatilmoqda. JSST ma'lumotlariga ko'ra, 2030 yilga kelib o'pka surunkali obstruktiv kasalligi (O'SOK) dunyoda o'lim sabablari orasida uchinchi o'rinni egallaydi va ayni paytda yiliga 3 millionga yaqin o'lim O'SOK bilan bog'liqligi aniqlangan [8]. Zararli odatlar, metabolik sindrom, xususan semirish O'SOKning asosiy xavf omillaridan biridir [7, 13].
Tadqiqot metodlari va usullari. Samarqand viloyat ko'p tarmoqli tibbiyot markazida 2019-2021 yillarda pulmonologiya bo'limida amalga oshirildi. Tadqiqotlar maqsadidan kelib chiqib, bemorlar anamnezi, kasallik tarixidagi bemorlar yoshiga ko'ra tekshiruv uchta qiyosiy guruhda olib borildi. Birinchi asosiy guruhdagi 110 nafar SYuE va O'SOK II-III bosqichidagi bilan kasallangan bemorlarni o'rganish natijalariga asoslangan: ayollar 34 nafar (30,9%), erkaklar 76 nafar (69,09%). Ikkinchi nazorat guruhiga 50 nafar SYuE bilan kasallangan bemorlar o'rganildi, bunda ayollar 21 nafar (42%), erkaklar 29 nafar (58%) ni, uchinchi nazorat guruhida 30 nafar sog'lom kishilarni shundan 15 nafar erkaklar (50%) va 15 nafar ayollarni (50%) tashkil qiladi.
Ushbu ish asosiy guruhdagi 110 nafar SYuE va O'SOK II-III bosqichidagi bilan kasallangan bemorlarni o'rganish natijalariga asoslangan: ayollar 34 nafar (30,9%), erkaklar 76 nafar (69,09%). Ikkinchi nazorat guruhiga 50 nafar SYuE bilan kasallangan bemorlar o'rganildi bunda ayollar 21 nafar (42%), erkaklar 29 nafar (58%) ni, uchinchi nazorat guruhida 30 nafar sog'lom kishilarni shundan 15 nafar erkaklar (50%) va 15 nafar ayollarni (50%) tashkil qiladi.
2019 yildan 2021 yilgacha SamVKTM birinchi terapiya bo'limi, qabul bo'limi terapevt xonasiga murojaat qilib kelgan bemorlar ko'rikdan o'tkazildi.
Tadqiqotlar maqsadidan kelib chiqib, bemorlar anamnezi, kasallik tarixidagi bemorlar yoshiga ko'ra tekshiruv ikkita qiyosiy guruhda olib borildi.
Birinchi (asosiy) guruhni 50 yoshgacha bo'lgan 60 nafar bemor (20 nafar ayol 33,33%; 40 nafar erkak 66,66%) tashkil etdi. 50 yoshdan katta 50 nafar (14 nafar ayol 28 %; 36 nafar erkak 72 %) bemordan iborat bo'ldi.
Ikkinchi (nazorat) guruhni 50 yoshgacha bo'lgan 30 nafar bemor 1
(12 nafar ayol 40 %; 18 nafar erkak 60 %) tashkil etdi. 50 yoshdan katta 1 20 nafar (9 nafar ayol 45 %; 11 nafar erkak 55 %) bemordan iborat
bo'ldi. 1
Birinchi guruhdagi bemorlarning yoshi 50 yoshgacha bo'lgan 1
bemorlar 21-50 yoshda bo'lib, o'rtacha 36,8±0,7 yilni, 50 yoshdan katta 1
Quyidagi jadvalda asosiy guruhdagi bemorlarning jinsi, yoshi, tana vazni indeksi, SYuE va O'SOK darajasi funksional sinfi bo'yicha tarqalishi jihatidan ko'rsatilgan. Asosiy guruh tarkibiga SYuE va O'SOK bilan og'rigan 110 nafar bemor kiritilgan, ularning o'rtacha yoshi 48,9 [21, 76] yosh, guruhdagi bemorlarning aksariyati erkaklar 76 (69,09 %) va ayollar 34 (30,09 %) nafarni tashkil qiladi. O'rganilgan bemorlarning SYuE FS lari bilan kasallanish darajasi mos ravishda NYHA I FS 20 (18,18 %)ni, NYHA II FS 38 (34,54 %)ni, NYHA III FS 52 (47,27)ni tashkil qiladi. Chekish davomiyligi o'rtacha 32 yildan iborat. Asosiy guruhdagi bemorlarning 23 nafari O'SOK I darajasi bilan, 53 nafari O'SOK II darajasi va 34 nafari O'SOK III darajasi bilan kasallangan. Bemorlarning 41 nafarida o'pka emfizemasi uchraydi. ExoKG da o'pka gipertenziyasining I darajasi 38, II darajasi 9 va III darajasi 3 nafar bemorlarda aniqlandi.
Qizig'i shundaki, O'SOK xarakterlovchi BODE indeksi proBNP miqdori hamda sog'lomlikni baholovchi EQ-5D-5L so'rovnomasi solishtirilganda bog'liqlik mavjudligi katta qiziqish uyg'otadi va O'SOK da proBNP ni aniqlash muhim ahamiyatga ega ekanligini ko'rsatadi.
SYuE funksional sinfini tavsiflovchi parametrlarning o'zaro bog'liqligini aks ettiruvchi chap qorinchaning sistoladan keyingi va
bo'lgan bemorlarning yoshi esa 51-76 yoshda, o'rtacha 61,0±0,6 yilni tashkil qildi.
Ikkinchi guruhdagi bemorlarning yoshi 50 yoshgacha bo'lgan bemorlar 20-50 yoshda bo'lib, o'rtacha 35,6±0,6 yilni, 50 yoshdan katta bo'lgan bemorlarning yoshi esa 51-70 yoshda, o'rtacha 56,0±0,7 yilni tashkil qildi.
Jadval 1
O'SOK bilan 110 bemor tekshirildi. Ikkinchi nazorat guruhiga 50 nafar SYuE bilan kasallangan bemorlarni va uchinchi nazorat guruhida 30 nafar sog'lom kishilarni tashkil qiladi. Farqlarni baholashning statik usullarini qo'llash uchun jinsga, yoshga, davomiyligiga va kasallikning og'irlik darajasini inobatga olgan holda guruhlarni yaratish talab qilindi.
Natijalar va munozaralar. Surunkali yurak yetishmovchiligi bilan asoratlangan O'SOK bilan og'rigan bemorlarni davolashda SYuE xususiyatlarini aniqlash uchun tadqiqotning dastlabki bosqichida bemorlarning barcha namunalarini o'zaro tahlil qilish amalga oshirildi.
Asosiy korrelyatsiyalar SYuE tavsiflovchi ko'rsatkichlarga ega edi. proBNP (r=-0,73) SYuE klinik holatni baholash shkalasi (KHBSh) (r=0,71), ChQ SKO' va ChQ ChF 6-daqiqalik yurish testi, EQ-5D-5L bilan teskari kuchli to'g'ridan-to'g'ri bog'liqlik bor.
diastoladan keyingi parametrlarining funksional sinamalar bilan korrelyatsiya tahlil natijalari ko'rsatib o'tilgan. ChQ DKO' (r=0,93) funksional sinamalar orasida o'rta va kuchli to'g'ri hamda teskari korrelyatsiyani ko'rsatdi.
Kasalxonaga qabul qilingan bemorlar SYuE va O'SOK ga xos bo'lgan shikoyatlarni bildirdi: jismoniy va psixo-emotsional zo'riqishga yurak ez urishi to'sh ortidagi noxush sezgi, nafas qisilishi, qisqa ta'sir
Asosiy guruhdagi bemorlarning klinik xususiyatlari
Ko'rsatgichlar O'rtacha yosh Minimal yosh Maksimal yosh
Yosh 48,9 21 76
Bemorlar soni guruhdagi bemorlarning umumiy soniga %
Jinsi Erkaklar 76 69,09 %
Ayollar 34 30,9 %
Tana vazni indeksi kg/m2 27,8 (25,2; 29,7)
SYuE NYHA I FS 20 18,18 %
NYHA II FS 38 34,54 %
NYHA III FS 52 47,27 %
SYuE yiliga o'rtacha kasalxonaga yotqizish soni 3
O'SOK I daraja 23 20,9 %
II daraja 53 48,18 %
III daraja 34 30,9 %
Chekish davomiyligi 32 [28; 361
Emfizema 41 37,27 %
O'pka gipertenziyas (ExoKG) I daraja 38 34,54
II daraja 9 8,18
III daraja 3 2,72
-0,73 PRO BNP
KHBSH
0,71
-1 -0,8 -0,6 -0,4 -0,2 0 0,2 0,4 0,6 0,8 1-rasm. pro-BNP ning o'zaro bog'liqligi.
qiluvchi p2-agonistlarni doimiy ishlatishi, periferiyadagi shishishlar, SYuE ning funksional sinfini aniqlash uchun NT-proBNP darajasi
umumiy holsizlik, hansirash. O'SOK va SYuE da hansirash simptomini aniqlandi. Ushbu natijalar 8 - jadvalda bayon qilingan. differentsial diagnostikasi zarurligini hisobga olgan holda, barcha bemorlar qonida NT-proBNP darajasini aniqlandi.
Jadval 2
1 guruh
(n=110) ChF>40% (n=76) ChF<40% (n=34)
2755 [1260; 3781] 1068 [1025-2062] 1793 [1010-2358]
2 guruh
(n=50) ChF>40% (n=28) ChF<40% (n=22)
2593 [978; 3714] 1028 [979-1699] 1401 [1065-1789]
Yallig'lanish belgilarini tahlil qilishda qabul qilingan vaqtda fibrinogen va yallig'lanish oldi sitokinlar darajasida sezilarli o'sish kuzatildi har ikki guruhda ham. Bundan tashqari, 1 - guruhda bu o'zgarishlar kuchliroq namoyon bo'ldi, bu yanada aniq tizimli yallig'lanish reaktsiyasini ko'rsatdi. Barcha yallig'lanish belgilarining ko'rsatkichlari 2 - guruhda biroz yuqori edi, ammo ishonchli farqlar faqat fibrinogen va IL-6 uchun qayd etilgan. Yallig'lanishga qarshi sitokinlar darajasining oshishi ham aniqlandi, ammo har ikkala guruhda
ham faqat IL-8 ga nisbatan sezilarli farqlar qayd etildi, bu esa yallig'lanishga qarshi potentsialning etishmasligi (3 - jadval).
SYuE bilan asoratlangan O'SOKda va SYuE bo'lgan bemorlarda hamda sog'lom va taqqoslash guruhlari sitokinlarning faolligi sezilarli darajada oshdi. Asosiy guruhdagi bemorlarda il-6 va 8 darajasida, yallig'lanishga qarshi ta'sirga ega bo'lgan, 1 va 2 taqqoslash guruhidagi bemorlarga nisbatan sezilarli pasayish sog'lom guruhdan farq qilmadi. Shunday qilib, yallig'lanish oldi sitokinlar tizimidagi muvozanatni qayd etish mumkin.
Jadval 3
Tekshirish guruhlari Fibrinogen CRO IL - 6 IL - 8
1 - guruh (110) 5,48±1,4 53,3±17,41 135,0±20,81 325,0±20,8
2 - guruh (50) 4,35±1,5 38,3±10,81 59,1±11,41 123,2±10,5
3 - guruh (30) 2,57±0,3 7,8±2,5 8,4±2,5 28,4±8,4
NT-proBNP darajasining o'rtacha miqdori 1 guruhidagi tadqiqotga qo'shilish bosqichida 2755 [1260; 3781], 2 guruh - 2593 [978; 3714] edi. Ko'rsatilgan qiymatlardan ko'rinib turibdiki, har ikki guruh o'rtasida NT-proBNP darajasida ishonchli farqlar aniqlanmagan
(p>0,05). ChQChF 40% dan kam bo'lgan bemorlar guruh ichidagi tahlilda NT-proBNP darajasi sezilarli darajada yuqori bo'lib, bu SYuE (p<0,05) og'irligi bilan bog'liqdir.
Jadval 4
Ko'rsatgichlar (n=110) (n=50) (n=30) r
piyoda 6 daqiqalik sinov (metr) 226,0 [232,0; 374,0] 254,0 [225,0; 410,0] 600 [100; 215] < 0,001
KHBSh 10 [6; 8] 9 [5; 8] 0 < 0,001
Yuqoridagi ma'lumotlar shuni ko'rsatadiki ikkala guruhdagi bemorlar dastlabki bosqichda taxminan bir xil jismoniy mashqlar tolerantligiga ega edilar. Ushbu funksional sinamalarning natijalari shuni ko'rsatadiki SYuE belgilari ikkala guruhda ham ustunlik qildi. 2-guruhda 6 daqiqalik piyoda yurish test natijalariga ko'ra o'rtacha masofa uzoqroq bo'lishiga qaramay guruhlar o'rtasida sezilarli statistik farqlar aniqlanmadi (p> 0,05). Shunday qilib SYuE funksional sinfini baholash laboratoriya parametrlari, bemorning anamnezi asosida olingan ma'lumotlar va funksional testlar asosida amalga oshirildi, ular bir-birini to'ldirdi va shunga o'xshash natijalarni ko'rsatdi.
Tadqiqotning bosqichlarida barcha bemorlarning yurak faoliyatini baholash va gemodinamik holatni aniqlash uchun ExoKG dan foydalanildi. Tekshirilayotgan guruhlarda yurak faoliyati va
gemodinamikasining ko'rsatkichlarini qiyosiy tahlil qilish yurakdagi ma'lum o'zgarishlarni ko'rsatdi. Ikkala guruhdagi bemorlarda ChB va ChQ bo'shlig'ining kengayishi, chap qorincha orqa devori, qorinchalar aro to'siqning qalinligining ortishi aniqlandi. Shu bilan birga SYuE da chap qorincha va o'pka arteriyasidagi qon bosimi o'zgarishi qayd etildi. Ushbu o'zgarishlar SYuE va O'SOK og'irlik darajasi bilan bog'liq. ExoKG natijalari ilgari o'tkazilgan laboratoriya va funksional tekshiruv usullarini to'ldiradi va bemorlarning surunkali yurak yetishmovchiligi funksional sinfi bo'yicha taqsimlanishini shuningdek o'pka gipertenziyasi mavjudligi bilan bog'liq og'irlik darajasini ifodalaydi. 5-jadvalda guruhidagi bemorlarning asosiy exokardiografik ko'rsatkichlarini keltirilgan.
Ma'lumotlardan shuni ko'rishimiz mumkinki 2 - guruhdagi bemorlarda chaq qorinchaning SKO' va DKO' 1 - guruh bemorlariga nisbatan sezilarli darajada yuqori qiymatlari qayd etildi. Ushbu natijalar o'pkaning surunkali obstruktiv kasalligi surunkali yurak yetishmovchiligi bilan asoratlanganda ikkala kasallik bir birining klinikasini og'irlashtirishi bilan bog'liq bo'lishi mumkin. Nafas olish tizimining funksional holatini baholash uchun barcha bemorlarda spirografiya tekshirish usuli o'tkazildi
O'SOK bilan og'rigan bemorlar o'rganilayotgan guruhlarda spirometriya natijalarini baholashda quyidagi natijalar olindi. Birinchi guruhda restriktiv buzilishi (O'TS) ko'rsatkichi statistik jihatdan ishonchli emas edi (p>0,05). JChNHl ning qiymati bronx yo'llari o'tkazuvchanligining buzilishi borligini bildiradi. Har ikki guruhda 400 mg dozasida fenoterol bilan farmakologik test o'tkazilganda birinchi guruhdagi ayrim bemorlarda salbiy natijani ko'rsatdi bu nafas yo'llarining qaytmas obstruktsiyasini ko'rsatdi.
Shunday qilib, O'SOK bilan kasallangan bemorlarda bronxial yo'llari o'tkazuvchanlikning barcha ko'rsatkichlarida progressiv pasayish kuzatiladi. Bronxlar o'tkazuvchanligining buzilishi nafas yetishmovchiligining kuchayishiga olib keladi, bu esa o'z navbatida yurak-qon tomir tizimi tomonidan asoratlarni yuzaga keltirdi.
Keltirilgan natijalardan shu narsalar aniq bo'ldiki birinchi va ikkinchi guruhdagi SYuE bilan kasallangan bemorlarda tashqi nafas funksiyasi o'rganilganda sezilarli farqlar aniqlandi. Birinchi guruxdagi bemorlarda obstruktsiya darajasi ancha yuqori buni ushbu guruxdagi
Olingan natijalarni tahlil qilishda NT-proBNP darajasining dinamikasida ishonchli farqlar birinchi guruhida aniqlanmagan. ChF > 40% va ChF < 40% bo'lgan bemorlarda guruh ichidagi ushbu ko'rsatkichni baholashda NT-proBNP parametrida o'sish kuzatildi, ammo statistik farq yo'q edi. Ushbu natija SYuE ning barqaror klinikasida sezilarli ijobiy klinik natijalarsiz ko'rsatadi. 6 oydan keyin ikkinchi guruhda ishonchli ijobiy dinamika mavjud. Ushbu ko'rsatkichni ChF > 40% bilan kichik guruhda baholashda farqlarning ishonchliligi ham muhim (p<0,05) edi, ammo NT-pro-BNP o'rtacha qiymatlari taxminan bir xil darajada edi. ChF < 40% bilan kichik guruhda NT-proBNP qiymatini 40% ga kamaytirish shaklida yanada aniq ijobiy laboratoriya dinamikasi qayd etildi. Ikkinchi guruhdagi bemorlarda o'tkazilgan terapiya kamroq qulay prognozli bemorlarga katta ta'sir ko'rsatdi.
Jadval 5
bemorlar O'SOK bilan kasallanganligi bilan ta'kidlashimiz mumkin. Bundan tashqari ikkala guruhdagi bemorlar ham bronxodilatatsion testda salbiy natijalarni qayt etdi. Ikkala guruhdagi bemorlarda ExoKG tekshirishlari o'tkazilganda 1-guruhda nisbatan salbiy o'zgarishlar kuzatildi bu O'SOK ning SYuE bilan og'irlashishi bilan bog'liqdir. Birinchi va ikkinchi guruxlarda pro-BNP darajasi aniqlanganda O'SOK bilan kasallangan asosiy guruxda ushbu ferment miqdori yuqoriligi aniqlandi ushbu natijani ikkala kasallikning bir birini og'irlashtirishi va o'pkaning surunkali obstruktiv kasalligining erta bosqichlarida SYuE paydo bo'lishidan darak beradi. Fynksional sinamalar natijalariga ko'ra birinchi guruhdagi bemorlarda salbiy natijalar aniqlandi. Ushbu bo'limda aniqlangan natijalar va ma'lumotlar shuni ko'rsatadiki O'SOK bilan kasallangan bemorlarda SYuE ni erta bosqichlarda aniqlash va barvaqt davolashni boshlash bugungi kunning dolzarb muammolaridan biriga aylanib bormoqda. Ushbu muammolarni bartaraf qilish uchun O'SOK va SYuE diagnostik va davolash standartlariga ayrim qo'shimchalar kiritishni talab qilmoqda.
Olti oydan so'ng barcha bemorlar qayta tekshirilganda bir xil hajmdagi tekshirishlar natijalari keltirilgan. Bemorlar NT-proBNP darajasini aniqlash, 6-daqiqa yurish test amalga, KHBSh to'lgan, ExoKG va spirometriya amalga oshirildi, EQ-5D-5l va SGRQ so'rovnomasi amalga oshirildi, Bode indeksi baholandi.
6 oylik terapiyadan keyin proBNP darajasini aniqlash quyidagi natijalarni ko'rsatdi.
Jadval 6
40% va ChF < 40% bilan kichik guruhlarga guruhlarni taqsimlash bunday bemorlarning ahvolining dinamikasi mutlaqo boshqacha bo'lib, klinik baholash aniqroq ma'lumotlar bilan amalga oshirilishi kerak. Taqdim etilgan ma'lumotlardan ko'rinib turibdiki, 1 va 2 guruhlarida NT-proBNP darajasining o'rtacha qiymati navbati bilan 2755 pg/ml va 2593 pg/ml edi. ChF <40% bo'lgan bemorlarda ChF mezonlari bo'yicha ikkinchi guruhda bo'linib, bu ko'rsatkich uzoq muddatli terapiya orqali 1564 pg/ml va 1239 pg/ml ni tashkil etdi va bu bemorlarning ushbu toifasiga yondashishni tubdan o'zgartiradi. NT-proBNP darajasining dinamikasi shifokorga terapiyaning taktikasini tanlashda va ayniqsa uning samaradorligini baholashda yordam beradi. Batafsil ma'lumot 9 va 10 rasmlarda keltirilgan.
Gemodinamikasining ko'rsatkichlarini qiyosiy tahlil
Ko'rsatgichlar 1 - guruh (110) 2 - guruh (50) P
ChQ DKO'sm 5,7 [5,4-5,9] 5,4 [5,0-5,9] >0,05
ChQ SKO' sm 4,3 [3,6-5,25] 4,0 [3,7-4,3] > 0,05
ChQ ChF % 45,25 [38,5-52,0] 48 [42,0-54,0] > 0,05
Diastola vaqtidagi ChQODQ sm 1,1 [1,0-1,2] 1,2 [1,1-1,3] >0,05
QATQ sm 1,1 [1,0-1,2] 1,2 [1,1-1,3] > 0,05
ChB 4,5 [4,0-5,0] 4,5 [3,8-5,2] > 0,05
O'Q 3,1 [2,9-3,3] 3,0 [2,9-3,1] > 0,05
OB 4,4 [4,1-4,7] 4,3 [4,0-4,6] > 0,05
O'A qon bosimi 40,9 [39,6-46,1] 32,0 [26,0-44,0] < 0,05
6 oylik terapiyadan keyin proBNP darajasi
1 - guruh (110)
Ko'rsatgichlar (n=110) ChF>40% (n=76) ChF<40% (n=34)
Tekshirishlarning dastlabki bosqichida 2755 [1260; 3781] 1068 [1025-2062] 1793 [1010-2358]
6 oydan so'ng 1564 [1200-3863] 1035 [1020-3050] 1079 [1018-1140]
P 1-2 >0,05 1-2 >0,05 1-2 >0,05
2 - guruh (50)
Ko'rsatgichlar (n=50) ChF>40% (n=28) ChF<40% (n=22)
Tekshirishlarning dastlabki bosqichida 2593 [978; 3714] 1028 [979-1699] 1401 [1065-1789]
6 oydan so'ng 1239 [978; 1500] 1037 [902-1712] 1045 [1015-2083]
r 3-4 <0,05 3-4 <0,05 3-4 <0,05
2-4 <0,05 2-4 <0,05 2-4 <0,05
3000
2755
2500
2000
1500
1000
500
1793
1068 1035
Умумий
ЧФ>40
ЧФ<40%
■ Текширишнингдастлабги боск,ичида 2755 1068 1793
■ 6 ойда н кейин 1564 1035 1079
i Те кш ир иш нинг да стла бги бос^ич ид а
6 ойда н кейин
2-rasm. 1-guruh NT-proBNP pg/ml darajasining dinamikasi
3000
2500
2000
1500
1000
500
2593
1401
1028 1037
Умумий
ЧФ>40
ЧФ<40%
■ Текширишнингдастлабги босцичида 2593 1028 1401
■ 6 ойдан кейин 1293 1037 1045
3-rasm. 2-guruh NT-proBNP pg/ml darajasining dinamikasi
3 rasmdagi gistogrammada grafik ChF<40% bo'lgan bemorlarda ARNI, ivabradin kompleksining ustunligini ko'rsatadi. Tadqiqot kiritilgan paytda NT-proBNP o'rtacha qiymati 2593 [1028-1401] edi, 6 oy ichida, bu parametr kamayishi deyarli 40% edi va 1293 [1037-1045] yetdi. Olingan natijalar shubha tug'dirmaydi va SYuE va past ChF ning yuqori funksional sinflari bo'lgan bemorlarda terapiyaning samaradorligini ko'rsatadi.
Valsartan/sakubitril kompleksi valsartanni alohida ishlatishdan ko'ra eng yaxshi natijalarni ko'rsatdi. SYuE<40% bo'lgan bemorlarda NT-proBNP darajasining pasayishi shaklida sezilarli laboratoriya dinamikasi kuzatildi, bu SYuE shakllanishi va rivojlanishi bilan bog'liq
patogenetik mexanizmlarga ta'sir ko'rsatadi. Olingan natijalar surunkali yurak yetishmovchiligi bilan asoratlangan o'pkaning surunkali obstruktiv kasalligiga bilan og'rigan bemorlarning jismoniy zo'riqishga chidamliligini yaxshilashga katta ta'sir ko'rsatadi. ChB bo'shlig'ining kamayishi va O'A bosimining pasayishi nafaqat SYuE balki O'SOK ning regressiyasini ham ko'rsatadi. Surunkali yurak yetishmovchiligi bilan asoratlangan o'pkaning surunkali obstruktiv kasalligi fonidagi semiz bemorlarni davolashda if-kanali ingibitorlaridan foydalanish ushbu bemorlarda bronxoobstruktiv sindromni kamaytiradi va xurujlar sonini sezilarli darajada kamaytiradi.
10
У MV I
холеси рмн Тр in il це Вщ|ар
-10
-15
-20
з и.
шВЕдяги ар
II
Юкор и з ичликдаги липопр отеидлар
1 1 - гр *2 - гр
4-rasm. Lipid spektori
75 (80%) bemorlarda plazma xolesterin, triglitseridlar, juda past zichlikli lipoprotein, past zichlikli lipoproteinning sezilarli darajada oshishi va yuqori zichlikli lipoproteinning kamayishi kabi lipid qon ko'rsatkichlari dastlab buzilgan. Shu bilan birga, aterogenlik indeksida sezilarli o'sish kuzatildi.
Olti oylik davolanishdan so'ng, har ikki guruhda ham ishonchli bo'lmagan ijobiy dinamika kuzatildi. Umumiy xolesterin, uning aterogen fraktsiyalari pasayishi ko'rsatildi, natijada aterogen indeksining birinchi va ikkinchi guruhlarda 14,9 va 17,4% kamayishiga olib keldi (4 - rasm).
Surunkali yurak yetishmovchiligi bilan asoratlangan o'pkaning surunkali obstruktiv kasalligi fonidagi semiz bemorlarni davolash sxemasiga SYuE ni davolash preparati statinlardan foydalanish metabolik jihatdan neytral ta'sirga ega. RAAS blokatorlari bilan
vazoprotektiv, antioksidant ta'sir va sinergiyasi tufayli lipid metabolizmining profilini yaxshilashga yordam beradi, bu esa o'z navbatida qon tomirlar o'tkazuvchanligining yaxshilanishiga va shu orqali yurak yetishmovchiligining klinikasi kamayishiga yordam beradi.
Davolash muolajalaridan keyin yallig'lanish belgilarini tahlil qilishda qabul qilingan vaqtda fibrinogen va yallig'lanish oldi sitokinlar miqdori ikkala guruhda ham kamaydi. Bundan tashqari, ikkala guruhda o'zgarishlar kuchliroq namoyon bo'ldi (5 - jadval).
SYuE bilan asoratlangan O'SOKda va SYuE bo'lgan bemorlarda hamda sog'lom va taqqoslash guruhlari sitokinlarning faolligi sezilarli darajada kamaydi. Shunday qilib, yallig'lanish oldi sitokinlar tizimidagi muvozanatni qayd etish mumkin.
Jadval 7
Tekshirish guruhlari Fibrinogen CRO IL - 6 IL - 8
1 - guruh (110) 4,8±1,4 32,2±15,1 62,0±20,81 48,0±9,2
2 - guruh (50) 4,2±1,4 15,3±10,81 9,1±1,41 30,2±3,1
3 - guruh (30) 2,52±0,3 2,8±0,5 8,4±2,5 25,4±8,4
6-daqiqalik yurish testi va KHBSh dinamikasi 8- jadvalda taqdim etilgan.
Jadval 8
_6-daqiqalik yurish testi va KHBSh dinamikasi_
1 - guruh (110)
6-daqiqalik yurish testi
Ko'rsatgichlar (n=110) SYuE>40% (n=76) SYuE<40% (n=34)
6 oydan so'ng 226,0 [232,0; 374,0] 300,0 [220,0-420,0] 245,0 [240,0-250,0]
r 1-2 <0,05 1-2 <0,05 1-2 <0,05
KHBSh
Ko'rsatgichlar (n=110) SYuE>40% (n=76) SYuE<40% (n=34)
6 oydan so'ng 10 [6; 10] 5 [4; 6] 7,5 [7; 8]*
r 3-4 <0,05 3-4 <0,05 3-4 <0,05
2 - guruh (50)
6-daqiqalik yurish testi
Ko'rsatgichlar (n=50) SYuE>40% (n=28) SYuE<40% (n=22)
6 oydan so'ng 254,0 [225,0; 310,0] 220,0 [180,0-280,0] 210,0 [120,0-240,0]
r 5-6 <0,05 5-6 <0,05 5-6 <0,05
2-6 >0,05
KHBSh
Ko'rsatgichlar (n=50) SYuE>40% (n=28) SYuE<40% (n=22)
6 oydan so'ng 9 [5; 9] 4 [3-5] 9 [7-9]
r 7-8 <0,05 7-8 <0,05 7-8 <0,05
4-8 >0,05
Shuningdek O'SOK bilan kasallangan bemorlar diagnostik standartlariga proBNP ni kiritish SYuE ni erta bosqichlarda aniqlash va o'z vaqtida davolash tadbirlarini boshlash va asoratlarning oldini olishda samarali usul sifatida xizmat qiladi.
Xulosalar. Surunkali yurak yetishmovchiligi bilan asoratlangan o'pkaning surunkali obstruktiv kasalligi endotelial disfunksiya patogenetik mexanizmlari SYuE bilan bemorlarga qaraganda ustunligi bilan tavsiflanadi. Ivabradin kompleksidan foydalanish SGRQ so'rovnomasiga va EQ-5D-5L so'rovnomasiga ko'ra tavsiflovchi savollar asosida hayot sifatini yaxshilash bilan tavsiflanadi. ARNI va if kanali ingibitorlarini qo'llaganimizda sitokinlar, pro-BNP darajasi
References/Список литературы/Iqtiboslar
nafaqat O'SOK prognozni baholash uchun, balki SYuE gida ham qo'llanilishi mumkin, chunki ikkala kasallik parametrlari bilan kuchli o'zaro bog'liqlik mavjud. if kanali ingibitorlaridan foydalanish SYuE og'irlik darajasini tavsiflovchi laboratoriya va instrumental markerlarni yaxshilashga yordam berdi va ChF<40% bo'lgan bemorlarda katta samaradorlikni ko'rsatdi. ß-blokatorlarni qabul qilolmaydigan bemorlarning davolash kompleksiga ivabradinni kiritish surunkali yurak yetishmovchiligi bilan asoratlangan o'pkaning surunkali obstruktiv kasalligi fonidagi semiz bemorlarda bronxial o'tkazuvchanlikning yomonlashishiga olib kelmadi.
1. Аляви А. Л., Рахимова Д. А., Тиллоева Ш. Ш. Изучение взаимосвязи нарушений качества жизни и психики больных бронхиальной астмой и эффекты комплексной терапии //ТОМ-II. - 2019. - С. 21.
2. Болотова Е. В., Дудникова А. В. Особенности факторов риска хронической болезни почек у пациентов с хронической обструктивной болезнью легких //Нефрология. - 2015. - Т. 19. - №. 5. - С. 28-33.
3. Кароли Н. А., Бородкин А. В., Ребров А. П. Особенности клиники и диагностики хронической сердечной недостаточности у больных хронической обструктивной болезнью лёгких //Кардиология. - 2019. - Т. 59. - №. 2S. - С. 47-55.
4. Кароли Н. А., Ребров А. П. Хроническая обструктивная болезнь легких и кардиоваскулярная патология //Клиницист. - 2007. - №. 1. - С. 13-19.
5. Кароли Н. А., Ребров А. П. Влияние курения на развитие эндотелиальной дисфункции у больных хронической обструктивной болезнью легких //Пульмонология. - 2021. - №. 2. - С. 70-78.
6. Концевая А. В. и др. Экономический ущерб от болезней органов дыхания и хронической обструктивной болезни легких в Российской Федерации в 2016 году //Пульмонология. - 2019. - Т. 29. - №. 2. - С. 159-166
7. Курбанов Ф. Ш., Рахимова Д. А. Состояние пародонта у больных с хронической обструктивной болезнью легких //Наргиза Мирза-Бахтиярхоновна Абдурахманова, & Халмурад Садуллаевич Ахмедов. - С. 70.
8. Ташкенбаева Э. Н. и др. Предикторы развития сердечно-сосудистых осложнений у больных с острым инфарктом миокарда с подъемом сегмента ST //Наука и общество в эпоху перемен. - 2018. - №. 1. - С. 12-15.
9. Ташкенбаева Э. Н. и др. Механизмы кардиозащитных эффектов десфлурана и севофлурана во время реперфузии //Журнал кардиореспираторных исследований. - 2021. - Т. 2. - №. 2.
10. Кытикова О. Ю., Гвозденко Т. А., Антонюк М. В. Современные аспекты распространенности хронических бронхолегочных заболеваний //Бюллетень физиологии и патологии дыхания. - 2017. - №. 64. - С. 94-100.
11. Мамаева М. Г. и др. Маркеры системного воспаления и эндотелиальной дисфункции у больных хронической обструктивной болезнью легких //Сибирское медицинское обозрение. - 2014. - №. 1 (85). - С. 12-19.
12. Байта С. К., Ташкенбаева Э. Н., Абдиева Г. А. Effects of smoking on cardiovascular function: the role of nicotine and carbon monoxide //Журнал кардиореспираторных исследований. - 2021. - Т. 2. - №. 2.
13. Элламонов С. Н. и др. Факторы прогрессирования артериальной гипертензии у больных в коморбидности с сахарным диабетом 2 типа //Журнал кардиореспираторных исследований. - 2021. - Т. 2. - №. 2.
