Научная статья на тему 'ДВИГАТЕЛНИ МОЙЛАШ ТИЗИМИГА ТЕХНИК ХИЗМАТ КЎРСАТИШ (ТХК) САМАРАДОРЛИГИГА МОЙ ТЎЛДИРИШ РЕЖИМИНИНГ ТАЪСИРИ'

ДВИГАТЕЛНИ МОЙЛАШ ТИЗИМИГА ТЕХНИК ХИЗМАТ КЎРСАТИШ (ТХК) САМАРАДОРЛИГИГА МОЙ ТЎЛДИРИШ РЕЖИМИНИНГ ТАЪСИРИ Текст научной статьи по специальности «Техника и технологии»

CC BY
13
3
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Мойлаш тизими / даврийлик / техник хизмат кўрсатиш / мой тўлдириш режими / техник хизмат кўрсатиш самарадорлиги / ишқорлар сони / қўшимчалар консентрацияси / мойнинг куйинди / ишончлилик / картердаги мой ҳажми / мой сатҳи / двигател картери / шчуп. / Система смазки / периодичность / техническое обслуживание / режим доливки масла / эффективность технического обслуживания / количество щелочей / концентрация присадки / угар масла / надежность / объем картерного масла / уровень масла / картер двигателя / щуп.

Аннотация научной статьи по технике и технологии, автор научной работы — Мадрахимов А., Абдусатторов Н, Сиддиқов О

Мақолада двигател мойини алмаштириш даврийлиги, мойлаш тизимига техник хизмат кўрсатиш самарадорлигига унинг куйишларини қоплаш учун мойни тўлдириш режими сезиларли даражада таъсир қилиши, двигателни мой билан тўлдиришда картердаги мой таркибини ўзгаришига таъсир қилувчи омиллар кўриб чиқилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Influence of the oil top-up regime on the efficiency of maintenance of the engine lubrication system

В статье рассматриваются периодичность замены моторного масла, влияние режима доливки масла на эффективность технического обслуживания системы смазки для покрытия ее угар, факторы, влияющие на изменение содержания масла в картере при доливке масла в двигатель.

Текст научной работы на тему «ДВИГАТЕЛНИ МОЙЛАШ ТИЗИМИГА ТЕХНИК ХИЗМАТ КЎРСАТИШ (ТХК) САМАРАДОРЛИГИГА МОЙ ТЎЛДИРИШ РЕЖИМИНИНГ ТАЪСИРИ»

УДК.621.436.032.32

ДВИГАТЕЛНИ МОЙЛАШ ТИЗИМИГА ТЕХНИК ХИЗМАТ КУРСАТИШ (ТХК)

САМАРАДОРЛИГИГА МОЙ ТУЛДИРИШ РЕЖИМИНИНГ ТАЪСИРИ

Мадрахимов А., магистрантлар Абдусатторов Н., Сиддиков О.

Аннотация: Маколада двигател мойини алмаштириш даврийлиги, мойлаш тизимига техник хизмат курсатиш самарадорлигига унинг куйишларини коплаш учун мойни тулдириш режими сезиларли даражада таъсир килиши, двигателни мой билан тулдиришда картердаги мой таркибини узгаришига таъсир килувчи омиллар куриб чикилган.

Аннотация: В статье рассматриваются периодичность замены моторного масла, влияние режима доливки масла на эффективность технического обслуживания системы смазки для покрытия ее угар, факторы, влияющие на изменение содержания масла в картере при доливке масла в двигатель.

Abstract: The article discusses the frequency of engine oil replacement, the effect of the oil topping regime on the efficiency of maintenance of the lubrication system to cover its waste, the factors affecting the change in the oil content in the crankcase when adding oil to the engine.

Калит сузлар: Мойлаш тизими, даврийлик, техник хизмат курсатиш, мой тулдириш режими, техник хизмат курсатиш самарадорлиги, ишкорлар сони, кушимчалар консентрацияси, мойнинг куйинди, ишончлилик, картердаги мой хджми, мой сатх,и, двигател картери, шчуп.

Ключевые слова: Система смазки, периодичность, техническое обслуживание, режим доливки масла, эффективность технического обслуживания, количество щелочей, концентрация присадки, угар масла, надежность, объем картерного масла, уровень масла, картер двигателя, щуп.

Key words: Lubrication system, frequency, maintenance, oil refill mode, maintenance efficiency, amount of alkalis, additive concentration, oil burnout, reliability, crankcase oil volume, oil level, engine crankcase, dipstick.

Двигател мойини алмаштиришнинг макбул даврийлигидан ташкари, мойлаш тизимининг техник хизматининг самарадорлигига унинг куйишларини коплаш учун мойни тулдириш режими сезиларли даражада таъсир килади [6]. 1-расмда мой тулдириш вариантлари курсатилган.

1-расмдан куриниб турибдики, мойни умумий сатх,ини ошириш учун тулдирилса, ишкорлар сонини купайишига (карама-карши штрих кушилган майдон) олиб келади. Мойни уч марта тулдириш ишкорлар сонини ва бошка кушимчаларнинг консентрациясини янада оширади.

Бирок, тулдириш сонининг купайиши кушимча эксплуатацион кийинчиликларни келтириб чикаради: чизикли вактни йукотилишиши купаяди, кушимча ифлосланиш эх,тимоли пайдо булади ва мойнинг сифатини бузилиши ортади. Бундан ташкари, камдан -

кам учрайдиган, аммо катта хджмли кушимчалар билан двигателнинг нисбий ишлаш вакти шчупдаги мос белгилар пастки ва юкори булган мой сатх,и билан ортади.

Картерда паст сатхдаги мой даражаси билан ишлаётганда, мой етказиб беришнинг узлуксизлиги ёмонлашади, бу айникса шатун подшипникларининг ишончлилигига таъсир курсатади. Двигател мой сатх,и ошган х,олда ишлаганида купик пайдо булади, бу эса деталларнинг мойлаш шароитларини ёмонлаштиради ва мой зичлагичлари оркали окишини кучайтиради.

с

с« X

—______

и I

Ь, 1

1-расм. Мойнинг ишкорли сонининг хизмат муддатига боFликлиги 1м: а- тулдирмасдан; б - бир марта тулдириш билан; в - уч марта тулдириш билан

Шунинг учун техник жихдтдан мой сатх,ини куйи белгига етганда тулдириш ва уни юкори белги сатх,игача етказиб тулдириш максадга мувофикдир [6]. Автомобилларнинг уртача ёшини х,исобга олган х,олда, куйиндилар учун уртача 1% ёнилги сарфини х,исобга олсак [5] (2-расм).

КАМАЗ-6520 автомобилининг уртача ёнилги сарфи 40л/100 км [7]. Автомобилларнинг ойига уртача юриш масофаси 4000 км, ойига ёнилги сарфи 1600 литрни ташкил этади. Шу билан бирга, ойига мой сарфи БУЯО 2 учун 16 литрни (1%) ташкил этади, куйиндилар учун мой сарфи ёнилги сарфининг 0,2 фоизини, кучайтиргичсиз двигателлар учун эса ёнилги сарфи 0,3-0,5 фоизни ташкил этади. Мой

билан тулдириш одатда H шчупдаги белгиларга мувофик амалга оширилади. Картердаги мой хджмининг юкори ва пастки белгилари орасидаги фарк 4 литрни ташкил этади [6,7]. Белгиланган иш вакти кийматларини х,исобга олган х,олда, уртача 4 литр мой тулдириш 1000 км дан кейин амалга оширилади.

Куйиндилар учун мой сарфининг курсатилган кийматлари билан, картернинг бутун хджми 32 литр 8000 км дан кейин сарфланади. Мойни 1000 км дан кейин тулдириш, мой алмаштиришгача босиб утган йулни 16-20 минг км га узайтиришга имкон беради. Бундай х,олда, кушимчаларнинг консентрацияси, шу жумладан ишкорлар сони камаяди.

р / /

/ t t / J i

/ 2 / / f / *

/ / У / /

** i У У S у 1 >

г > "i 1 дп 1 р ~ г** О

so ico ISO IDO JSÜ üüO j»

L ming km

2-расм. Куйиндилар учун мой сарфи микдоринининг КАМАЗ двигателларининг ёнилFи сарфига нисбатан фоиз х,исобида транспорт воситасининг юриш масофасига боFликлиги: 1- КАМАЗ-EVRO; 2 - КАМАЗ-740

Кушимчаларининг консентрацияси по навбатдаги тулдириш билан куйидаги нисбатга караб узгаради:

„ V, Р, + V2 P2

Ро V + V ' (1>

бу ерда по - тулдирилгандан кейин кушимчаларнинг консентрацияси;

П1 - мой хажмининг колган кисмида кушимчаларнинг консентрацияси;

п2 - кушилган мойдаги кушимчаларнинг консентрацияси;

V - колдик мой хажми;

У2 - кушиладиган мойнинг хажми.

Масалан, п2=10 кушимчали консентрацияси билан ¥2=4 л хажмдаги мойнинг биринчи марта куйганда пу=9 кушимча консентрацияси билан кушилганда ¥1=30 л хажмга нисбатан щ кушимчасининг умумий хажмидаги концентрацияси 32 литр (1) формулага мувофик 9,12 ни ташкил этади.

Тулдириш режими мойдаги кушимчаларнинг консентрациясидан ташкари, картердаги мойнинг умумий хажмини хам аниклайди, бу эса двигател деталларининг ейилиш жадаллигига ва мойнинг каришига таъсир килади. Мой таъсири микдорини ва хажмининг картердаги уртача хажмига таъсирини 3-расмдан куриш мумкин.

3-расм. Картердаги мой хажмининг хар хил вариантлари (хажми ва даврийлиги) тулдирилган холда узгариши

Куриниб турибдики, тулдириш сонининг купайиши ва натижада тулдиришнинг даврийлиги ва хджмининг пасайиши билан картердаги мой микдори ортади (сояли майдон). Мойнинг эскириш жадаллигини маълум бир километр масофадаги холат курсаткичлари узгаришини эгри чизиги билан бахолаш мумкин. Двигател кисмларининг эскириш жадаллиги учун мойлаш тизимидаги босим ва куйиндилар учун мой сарфи каби диагностика параметрларининг узгариши жадаллигини олиш мумкин. Мойлаш

тизимидаги босим тирсакли вал подшипникларидаги тиркишга боглик ва мос равишда вкладиш ва буйинларнинг ейилишига боглик, натижада двигател босиб утган масофасининг ошиши билан камаяди (ишлаш вакти) экспоненциал богликлик буйича [2, 3, 4, 5]:

P = = Poe~bpl,

rim mbl 0 '

S0e

бу ерда Р0=а/Sm -эксплуатация бошланишига айлантирилган ишлатилиш охиридаги босим;

Ьр=да*Ь-экспериментал параметр;

S0 - ишлатилиш охиридаги тиркиш.

Шунинг учун тирсакли вал подшипникларининг ейилиш жадаллигини мойлаш тизимидаги босимнинг пасайиши жадаллиги билан хисоблаш мумкин.

Куйиндилар учун мой сарфи поршен халкалари ва поршен арикчаларининг четини ейилишига боглик. Босиб утган йулнинг ошиши билан куйиндилар учун мой сарфи кескин усиб боради [1, 5], бу куйидагича умумлаштирилиши мумкин:

bl

У = Уое ,

бу ерда y0 - ишлаш бошланишига келтирилган ишлатилиши охири курсаткичининг киймати (мой сарфи);

b - ейилишнинг техник холати узгариш жадаллигига таъсирини тавсифловчи параметр.

Шунинг учун, двигателнинг цилиндр-поршенли гурухининг ейилиш жадаллигини куйиндилар учун мой сарфини ошириш жадаллиги билан бахолаш мумкин.

Шундай килиб мой даражаси куйи белгига етганда тулдириш ва уни юкори белги даражасига етказиш максадга мувофикдир. Автомобилларнинг уртача ёшини хисобга олган холда хар бир куйиндига уртача мой сарфи ёнилги сарфининг 1 фоизини ташкил килади. Бундай холда, двигател картерининг бутун хажми 8000 км дан кейин сарфланади. Мойни 1000 км дан кейин тулдириш, мойни алмаштиришдан олдин босиб утган йули 1620 минг км га узайтиришга имкон беради. Бундай холда кушимчалар, шу жумладан гидроксид консентрацияси пасаяди.

АДАБИЁТЛАР

1. Ф.Н. Авдонькин. - Авдонькин, Ф.Н. Теоретические основы технической эксплуатации автомобилей / Ф.Н. Авдонькин. - М.: Транспорт, 1985. - 215 с.

2. Денисов, А. С. Изменение технического состояния двигателей при эксплуатации в доремонтном периоде / А.С. Денисов // Механизация и электрификация сельского хозяйства. - 1982. - № 8. - С. 47-50.

3. Денисов, А.С. Изменение технического состояния двигателей в межремонтном периоде / А.С. Денисов // Механизация и электрификация сельского хозяйства. - 1982. - № 9. - С. 47-49.

4. Денисов, А.С. Изменение условий смазки шатунных подшипников в процессе эксплуатации автомобильного дизеля / А.С. Денисов, А.Т. Кулаков // Двигателестроение. -1986. - №4. - С.44-46.

5. Денисов, А.С. Основы формирования эксплуатационноремонтного цикла автомобилей / А.С. Денисов. - Саратов: Сарат. гос. техн. ун-т, 1999. - 352с.

6. Носов, А.О. Повышение эффективности эксплуатации автотракторных дизелей совершенствованием профилактики 117 смазочной системы: дис. ... канд. техн. наук: 05.20.03 / А.О. Носов. - Саратов, 2013. - 118 с.

7. Руководство по эксплуатации, техническому обслуживанию и ремонту двигателей КамАЗ 740.30-260 и 740.31- 240. - Набережные Челны: ОАО «КамАЗ». 2004. - 138 с.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.