Научная статья на тему 'Determination of glyphosate in soil using high-performance liquid chromatography'

Determination of glyphosate in soil using high-performance liquid chromatography Текст научной статьи по специальности «Промышленные биотехнологии»

CC BY
78
24
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ТОПЫРАК / ГЕРБИЦИД / ГЛИФОСАТ / ЖОГАРЫ ЭФФЕКТЙВТI СУИЫК ХРОМАТОГРАФИЯ

Аннотация научной статьи по промышленным биотехнологиям, автор научной работы — Алимов Ун., Алимжанова М.Б., Ибраимов А.Б., Тукенова З.А., Ацылбекова Т.Н.

Определение глифосата в почвенных образцах представляет большой интерес из-за широкого применения этого гербицида и необходимости оценки его воздеиствия на почву. Однако определение остатков глифосата очень проблематично, особенно в почвах с высоким содержанием органического вещества, где обычно наблюдаются сильные помехи, из-за особых физико-химических характеристик этого полярного/ионного гербицида. В даннои статье мы улучшили методологию аналитического определения высокоэффективнои жидкои хроматографии с помощью УФ-детектирования широко распространенного гербицида глифосата, используемых на больших площадях для сои или кукурузы, в том числе и среди других культур в предгорьях Юго-Восточного Казахстана. Определение глифосата по разработанному методу можно рассматривать как простои, быстрыи, эффективныи и чувствительныи метод для рутинного анализа этого соединения в пробах почвы.Топырактагы глифосатты аныктау аталган гербицидтщ кещнен колданылуына жэне оныц топыракка эсерш багалау кажетпгше баиланысты Yлкен кызыгушылык тудырады. Алаида, курамында органикалык заттар бар топырактарда, оныц калдыктык мелшерш аныктау эдетте катты кедергiлер баикалатын жэне осы полярлык/ионды гербицидтщ ерекше физика-химиялык сипаттамаларына баиланысты ете киынга согады. Бул макалада Ощустж-Шыгыс Казакстанныц тау бектерiндегi соя немесе жYгерiге арналган Yлкен алацдарда, баска да дакылдар арасында паидаланылатын кец таралган глифосат гербйцйдiн УК-детекторлардыц кемегiмен жогары тйiмдi суиык хроматографияныц аналитикалык аныктау эдiстемесiмен жаксарттык Даиындалган эдiс боиынша глифосатты аныктауды карапаиым, жылдам, тйiмдi жэне сезiмтал эдiс ретiнде карастыруга болады, бул топырак Yлгiлерiн минималды ецдеудi колданады.The determination of glyphosate in soils is of great interest due to the widespread use of this herbicide and the need of assessing its impact on the soil. However, its residue determination is very problematic especially in soils with high organic matter content, where strong interferences are normally observed, and because of the particular physico-chemical characteristics of this polar/ionic herbicide. In this article, we improved the methodology for the analytical determination of high performance liquid chromatography using UV detectors of the widespread glyphosate herbicide used in large areas for soy or corn, including among other crops in the foothills of South -East Kazakhstan. The determination of glyphosate by the developed method can be considered as a simple, fast, efficient and sensitive method for routine analysis of this compound in soil samples that uses minimal sample handling.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «Determination of glyphosate in soil using high-performance liquid chromatography»

ПЛОДОРОДИЕ ПОЧВ

ГРНТИ 31.19.29

УН. Алимов1, М.Б.Алимжанова1, А.Б. Ибраимов1, З.А.Тукенова2,

Т.Н. Ацылбекова3 ЖОГАРЫ ЭФФЕКТИВТ1 С¥ЙЬЩ ХРОМАТОГРАФИЯНЫН, К6МЕПМЕН ТОПЫРАЦТАГЫ ГЛИФОСАТТЫ АНЬЩТАУ

1эл-Фараби атындагы К,азак, улттыцуниверситету 050040, Алматы цаласы, эл-Фараби дацгылы, 75 В, Цазацстан 2в.О. Оспанов атындагы К,азак, топырацтану жэне агрохимия гылыми зерттеу институты, 050060 Алматы цаласы, эл-Фараби дацгылы, 75 В, Цазацстан,

email: otdel_nauki8@mail.ru 3Абай атындагы К,азак, ¥лттыц педагогикалыцуниверситету 050010, Алматы цаласы, Достык дацгылы, д. 13, Цазацстан Аннотация. Топырак;тары глифосатты аныщтау аталган гербицидтщ кецшен ;олданылуына жэне оньщ топырак;к;а эсерш багалау цажетттне баиланысты Yлкен ;ызыгушылы; тудырады. Алаида, курамында органикалы; заттар бар топырак;тарда, оныц ;алды;ты; мелшерш аныщтау эдетте ;атты кедергiлер баи;алатын жэне осы полярлык;/ионды гербицидтщ ерекше физика-химиялы; сипаттамаларына баиланысты ете ;иынга согады. Бул ма;алада Ощустж-Шыгыс Казакстанныц тау бектерiндегi соя немесе жYгерiге арналган Yлкен алацдарда, бас;а да да;ылдар арасында паидаланылатын кец таралган глифосат гербицидiн УК-детекторлардыц кемегiмен жогары тиiмдi суиы; хроматографияныц аналитикалы; аны;тау эдiстемесiмен жа;сартты;. Даиындалган эдiс боиынша глифосатты аны;тауды ;арапаиым, жылдам, тиiмдi жэне сезiмтал эдiс ретiнде ;арастыруга болады, бул топыра; Yлгiлерiн минималды ецдеудi ;олданады.

ТYйiндi свздер: топыра;, гербицид, глифосат, жогары эффективтi суиы; хроматография.

К1Р1СПЕ

^азiргi тацда ауыл шаруашылы; енiмдерiн тYрлi зиянкестерден, паразиттерден, ауру тугызатын агзалардан, арамшептерден ;оргау ма;сатында пестицидтер кецiнен ;олданылады. Оларды шамадан тыс ;олдану цоршаган ортага, адам денсаулыгына, биосферага айтар-лы;тай зиянды эсерiн тйгiзiп жатыр, б1ра; пестйцйдтердi ;олданбау ауыл шаруашылыгыныц ецбек енiмдiлiгiн темендетiп, сол сия;ты тYрлi аурулар мен зиянкестер эсерiнен ешмнщ шыгынын арттырады [1]. Олар тек адам денсаулыгына гана емес, сонымен ;атар топыра; кунарлыгына, су ресурстары-ныц гигиеналы; жагдайына жэне ауага Yлкен эсерiн тйгiзедi [2]. Алайда, мэдени есiмдiктердi тYрлi зиянкестерден, арамшептерден ;оргау ма;сатында пестйцйдтердiц ;олда-нылуы мацызды рел ат;арады жэне

экономикалы; жагдайда тйiмдi болып келед^ ^азiрri тацда кептеген зерттеулер нэтижесшде пестицид-тердiц мелшерiн азайтып, цоршаган ортага зиянын аз Yлесте типзу мэселесi жаhанды; тургыдан ;арастырылуда.

Глифосат суда ете жа;сы ерйтiнiне ;арамастан, топыра;тыц белшек-терiмен байланысу ;абыет ете жогары [3] жэне бул ;асиет топыра; курамында есiмдiк сазыныц жогарылауымен жэне, рН мэнiнiц, фосфор курамыныц азаюымен жогарылайды [4]. Топыра; курамындагы глифосаттыц мелшерiн аны;тайтын ец мацызды фактор гербицид молекулаларымен байланыс-;а тYсетiн фосфордыц мелшерi болып табылады. Глифосат топыра;та ;алып-ты, тура;ты гербицид тYрiнде жiктеледi жэне темен цозгалгышты; ;асиет керсетедi. бцделген арамшептерде ;алган глифосаттыц мелшерi бас;а есiмдiктердiц ;урамына етпейдi, тек

топыра;тын ;урамына етед^ Топыра;-та, коршаган ортанын жагдайына байланысты, глифосат химиялы; за-;ымдануга тезiмдi, кун сэулесiнiн эсерiнен топыра;тын коллоидты; бел-шектерiндегi сiнiрiлу процесi болган жагдайды ;оспаганда, топыра; ;урамы-нан агып кетудiн темен Yрдiсi бар [5]. Кептеген топыра;тагы глифосаттын салыстырмалы ;озгалмалылыгы онын топыра; белшектерiндегi ^шт адсорб-циясымен баиланысты. Топыра;та глифосаттын 1 % -нан азы тамыр жYЙесi аркылы есiмдiктерге енетiнi аны;талган [6]. Глифосаттын есiмдiктерге енуiнiн непзп жолы жапырагына тYсу аркылы жYредi. Глифосат топыра; белшектерiмен тыгыз баиланысты болгандьщтан, есiмдiктердiн тYбiрлiк жYЙесi ар;ылы енбейдi, дегенмен, топыра;тын тYрiне жэне паидалану жагдайларына баиланысты аздаган мелшерi тамырына ;абылдануы мYмкiн. Ылгалдылы; пен беттж белсендi заттар глифосаттын плазмалы; мембраналар ар;ылы диффузия жылдамдыгынын артуы салдарынан есiмдiктер жапырагы ар;ылы глифосаттын ^щрь луiн арттырады. Жапыра;тардан алынган глифосат есiмдiктiн бас;а белiктерiне онаи ауысып, олардын есуiн болдырмаиды [7].

Арамшептерге ;арсы ;олданы-латын гербицидтщ ен танымал тYрi глифосат болып табылады. Алынатын енiмнiн сапасы артып, экономикалы; жагынан да жогаргы керсетюш керсе-тедi. Бiрак, глифосаттын мелшерi ;оршаган ортага айтарлыктай зиянын типзед^ Бул гербицид тYрiнiн ;орша-ган ортага тйгiзетiн зиянды эсерi айтарлы;тай жогары, сонды;тан казiр-гi танда кейбiр мемлекеттер бул гербицид тYрiнiн ;олданылуынан бас-тартуда [8]. Ол тек ;оршаган ортага гана емес, адам денсаулыгына да эсерiн типзедъ сонын салдарынан онкология-лы; аурулардын, гендiн мутациянын

орын алуы Yлкен мэселелердiн бiрiне айналып отыр. Бiрак осыган ;арамастан элi де глифосат ендiрiсi ез жумысын токтатпауда, осыган сэйкес онын шек-теулi мелшерш ;адагалау , санды; жэне сапалы; талдаулар жYргiзу, ;оршаган ортага типзетш зиянын азайту Yшiн эр тYрлi зерттеулер жYргiзiлуде[9 - 12].

Ауыл шаруашылыгында кенiнен ;олданылатын пестйцйдтiн бiр тYрi глифосаттын калдыктык мелшерiн аны;тай алатын стандартты жэне де заманауи эдктер бар. Айта кетсек жу;а кабатты хроматография, калорйметрлi эдiс, ЯМР, газды жэне суйы; хроматография, ЖЭСХ. Олардын шшде жа;сы нэтиже керсеткен, ягни усы-нылган эдiстерге жогары эффектйвтi суйы; хроматография эдiсiн жат;ыза аламыз. Жогары эффектйвтi суйы; хроматография - казiргi замангы классикалы; колонкалы хроматогра-фиялы; аспаптардын iшiндегi перспектив^ аналитикалы; нус;асы. ЖЭСХ бiр уа;ытта ;урамы кYPДелi Yлгiлердi оларды ;урайтын компоненттерге, бiрнеше ;осылыстардын концент-рациясын елшей алады (на;ты ;ойылган аналитикалы; тапсырмага жэне стандартты Yлгiлердщ бар болуына байланысты).

Зерттеу нэтижесшде глифосатты аны;тау Yшiн онтайлы хромато-графиялы; параметрлер тандалды. Глифосат;а санды; жэне сапалы; талдау жYргiзiлiп, онын калдыктык мелшерiн ЖЭСХ кемегiмен аны;тау кезiнде тйiмдi жылжымалы фаза мен экстрагент аны;талды. Осы нэтижелер-ге сэйкес глифосатты хроматогра-фиялы; эдюпен аны;тау эдiстiн жогары тйiмдiлiгiмен, сезiмталдыFымен, Yнемдi жэне тез орындалуымен сипатталады.

ЗЕРТТЕУ НЫСАНЫ МЕН ЭД1СТЕР1

Зерттеуге ;ажетл ;ондыргылар мен ;урал-жабды;тар, ертндыер:

Топыра; Yлгiлерiн зерттеу жумыстары «Agilent 1100» сериялы

суйы; хроматографында журпзыд^ Онымен ;оса хроматограф суйы; Yлгiлердi дэл eHri3yMeH ;атар, ЖЭСХ эдiсiмен зерттеу барысында Yлгiнi алдын-ала дайындауды автомат-тандыратын автосамплерiмен жабды;-талган. Бул капиллярлы; суйы; хроматография жYЙесi ешмдглжт жогарылату Yшiн толы;тай интегра-цияланган аппаратты; багдарламамен ;амтамасыз етыген, сонды;тан ол сенiмдi бола алатын толы; аналитика-лы; шешiмiн бередi. «Agilent 1100» сериялы хроматограф «Agilent Lab Advisor» багдарламасымен жабдыцталган ол ^нделжт цолдануга арналган ;урал сына;тары, жалпы калибрлеу ;урал-дары жэне ;ызмет керсету процедура-ларымен тольщтырылган. ЖЭСХ Yшiн ;осымша материалдар: сыйымдылыгы 25,0 мл микрошприц (Agilent, Австралия), тесжтершщ дйаметрi 0,20 мкм болатын регенерирленген целлюло-залы шприцке арналган мембранды фильтрлер (Agilent P/N 5061-3366), колонка Zorbax SAX (4,6x150 мм, белжтершщ дйаметрi - 3,5 мкм, Agilent). Элюенттердi дайындау Yшiн, градйенттi режимде бiрyа;ытта 4 суйы;ты;;а дейiн араластыруга мYмкiндiк беретiн тертканалды градйенттi соргыныц мYмкiндiктерiн цолданган.

Ертндыерден тазалыгы 99 % глифосаттыц стандартты ерiтiндiсi, 70 % ортофосфор ;ыш;ылы, 0,05 М калий дигидроортофосфаты, 10 % ацетонитрил ерiтiндiсi, дистилденген су ;олданылды. Глифосаттыц массалы; концентрациясы 500,0 мг/л жумыс ерiтiндiсiн дайындау Yшiн глифосаттыц 0,05 г стандартты Yлгiсi аналитикалы; таразыда елшенiп, сыйымдылыгы 100 мл колбага кешiрiлiп, белгiге дешн дистелденген сумен толтырылды. Калий дигидроортофосфатыныц 0,05 М ерiтiндiсiн дайындау Yшiн калий дигидроортофосфатыныц 1,36 г ел-шенiп алынып, сыйымдылыгы 200 мл колбага кешiрiлiп, белгiге дейiн дистел-

денген су ;уйылды. Ацетонйтрйлдiц 10 % ерiтiндiсiн дайындау Yшiн 90 %-т ацетонйтрйлдiц 11,1 мл жэне 88,9 мл суды араластырды;.

Зерттеуге алынган Yлгiлер мен Yлгiнi алдын-ала дайындау барысы:

Топыра;тыц цасиеттерш жэне оныц цурамындагы гербйцйдтердi аны;тау ец алдымен топыра; Yлгiлерi тацдаудан басталады. Бул зертханалы; жумыста ;оцыр тYстi топыра; тYрлерi Yлгi ретiнде алынды. Гербйцйдтердiц мелшерiн аны;тау кезiнде Yлгiнi алганнан кейiн мiндеттi тYPде Yлгiнi алдын-ала дайындау сатысынан еткiзy керек, Yлгi дайындау эдетте Yлгiдегi гомогенизацияны тегiстеy жэне 2 мм диаметрi бар електен еткiзy ар;ылы жYзеге асырылады. Зерттеу жYргiзy Yшiн Yлгi ретiнде ;ара-;оцыр тYстi жэне ашы;-;оцыр тYстi топыра; тYрлерi алынды. Бул топыра; Yлгiлерiн дйаметрi 1 мм-лж елеyiштен еткiзiлiп, таразыда 300,0 г елшеп алынды. Эдеби шолуда царастырылган эдiстемелерге сэйкес топыра; Yлгiсiнiц цурамындагы глифосатты ерiтiндiге ауыстыру Yшiн зерттеу жумысында екi тYрлi ерiтiндi алынды. Ею апта уа;ыт;а цалдырылган топыра; Yлгiлерiн дйаметрi 1 мм болатын елеуштен еткiзiлiп, оныц 5,0 г таразыда елшеп алынды. Одан кешн эдеби шолуларга сэйкес экстракциялау Yдерiсiн жYргiзy Yшiн екi тYрлi ерiтiндi дайындалды. Ол Yшiн келемi 100,0 мл колбада pH-ы 3-ке тец болатын 0,05 M калий дигидрафосафаты жэне pH-ы 3-ке тец болатын буфер ерiтiндiсi дайындалды. блшеп алынган 5,0 г Yлгiге 25,0 мл экстракт ерiтiндiсi ;осылып, ары ;арай ултрадыбысты ваннага 10 минут уа;ыт;а ;ойылды. Алынган ерiтiндiнi диаметрi 125 мм болатын сYзгi ;агазы (кек ленталы) ар;ылы фйльтрленедi. Алынган сYзiндiлер келемi 2,0 мл болатын виалкага ;уйылады.

Глифосаттыц стандартты

ерiтiндiсiн дайындау мен градyйрлiк графйктi тургызу.

Градуирлеу графип глифосаттыц градуирлж ерiтiндiсiнiц зерттеу неп-зiнде, 10.0 мг/л концентрацияга дайындалган глифосаттыц жумыс ерiтiндiсiнiц 0.005; 0.01; 0.05 жэне 0.1; 0.5 мг/л концентрациясы бойынша тургызылды. Хроматографиялау Yшiн узындыгы 150 см, шга дйаметрi 4,6 мм жэне белжтершщ елшемi 3,5 микром болып келетш Zorbax SAX колонкасын жэне Yш тYрлi жылжымалы фазасын (градйенттi режим) ;олданды. Гра-дйенттi режим осы ма;алада жазылган эдiс негiзiнде ;олданылды. Детек^р-леу бiр уа;ытта 190-900 нм тол;ын узындыгында жYргiзiлдi. Концентра-цияныц 0,005 - 0,5 мг/л интервалында 195 нм тол;ын узындыгы бойынша алынган глифосаттыц шыц ауданыныц концентрацияга тэуелдiлiк графигi тургызылды (1-сурет).

Глифосаттыц концентрациясын алдын-ала алынган градуирлiк график Sшыц = f (C) ар;ылы аны;талды. ^урылгыныц градуирлеуiн, дайын-далган градуирлж ерiтiндi сериясын зерттеп, ягни хроматограф;а дэИектi тYPде концентрациясыныц аз мэншен бастап енгiзiп, багдарламалы; ;амсыз-дандыру кемегiмен хроматографиялы; шыц (Si) ауданыныц мэнш тiркеИ отырып жYргiзiлдi. Шыц ауданыныц (S) концентрцияга (С) тэуелдШп, S=aC+b жуы;тау тецдеуiн ;олдана отырып, ец аз квадрат эдiсi бойынша шыгарылды.

Градуирлеу графигiн ец аз квадрат эдiсi бойынша, глифосаттыц концентрациясыныц 5 мэш Yшiн шыц ауданы параллельдi екi елшеу негiзiнде, Microsoft Excel багдарла-масын кемегiмен тургызылды.

Сурет 1 - Глифосаттыц хроматограммасы (С = 0,05 мг/л)

ЗЕРТТЕУ НЭТИЖЕЛЕР1 МЕН ОЛАРДЫ ТАЛЦЫЛАУ Хроматографиялы; жYИенiц

мацызды белiгi белу элементтерi -баганалар (колонкалар) болып табы-лады. Багалар дурыс тацдау ец алдымен талдаудыц дурыс эрi сапалы жYргiзуiне жагдай жасайды. Хроматографиялы; колонкада кеп компонент^ ;осы-лыстарды бинарлы крсылыстарга суйы; жэне газ-тасымалдаушы (газ хроматография Yшiн) жэне бiр белпш

копоненттерiнен белу жYредi. Хроматографиялы; колонка ;озгал-маитын фаза материалы мен колонканыц iшкi диаметрi мен узындыгына байланысты болып келедi. Колонка елшемi белiп жат;ан заттыц саны мен хроматография типше байланысты болып келед^ Зерттеу жYргiзу Yшiн узындыгы эр тYрлi 2 колонка алынды, Zorbax SAX (4,6 мм х 250 мм, б.е 5 мкм) жэне Zorbax SAX (4,6 мм х 150мм, б.е 5 мкм),

тургызылган график бойынша макси-малды мэн керсеткен Zorbax SAX (4,6 мм х 250 мм, б.е 5 мкм) колонкасы тацдалынды.

Топырак Yлгiлерiнiц курамындагы глифосатты аны;тауда оптималдi жыл-жымалы фаза мен аньщталу аимагын тацдау.

Бас^а зерттеулерге сэйкес ^арас-тырылган мэлiметтер бойынша ЖЭСХ

эдюшен топыракгын ^¥Рамындагы глифосатты аньщтау Yшiн жылжымалы фаза ретшде квбiне буфер ерiтiндiлерi, фосфор ерiтiндiлерi келтiрiлген. ЖЭСХ-да жылжымалы фаза ретшде 4 тYрлi ерiтiндiлерi алынды.

0,1M KH2PO4, 15 % MeOH, pH=3;

0,005M KH2PO4, pH=3;

0,01 M KH2PO4, 10 % ACN, pH=3;

0.5 % H3PO4, pH=3.

Сурет 2 - Глифосатты аныктау Yшiн оптимальдi жылжымалы фазаны тацдау

Алынган хроматограммалар нэти-жесiнде жогары шыц ауданын керсеткен тиiмдi жылжымалы фаза тацдап алынды. 2-суреттен керiп турга-нымыздаи оптимальдi нэтиже керсеткен жылжымалы фаза ретшде pH=3, 0.5 % H3PO4 ерiтiндiсi тацдалынды. Баска жылжымалы фаза ретiнде колданган туз ерiтiндiлерi кезiнде хроматография-лы; колонканыц бiтелiп калуы баи;ал-ды, бул тшмаз эрi талдаудыц ары караи сапалы орындалуына кедергi жасаиды.

ЖЭСХ эдiсi аркылы глифосатты аны;тау боиынша карастырылган эдеби шолуларга сэикес тацдалынган тол;ын узынды;тары 195-206 нм аралыгындагы шыц ауданы жогары болып келетш тол;ын узындыгы тацдалынды (3-сурет). Топырак Yлгiсiнен

глифосатты аныщтау Yшiн экстрагент ертцщсш тандау

Хроматограммалауга жiберiлген топыра; Yлгiлерiнiц курамынан глифосатты аны;тау барысында экстракциялаушы ерiтiндi тацдау мацызды рел ат;арады, себебi топыракка сiцiрiлген глифосатты ерь тiндi кYИге еткiзу талдаудыц мацызды белт болып табылады.

Зерттеуге алынган кара-коцыр топырак Yлгiлерiнiц нэтижелерi 1-кестеде, ашык-коцыр топырак Yлгi-лерiнiц нэтижелерi 2-кестеде керсеты-ген. Темендеп кестелерде керсеты-гендеи диаграмма боиынша аныктау дэрежесэнiц нэтижеci боиынша pH=3, H3PO4 экстрагент ерiтiндiсi тацда-лынды.

£ 205

X

а Ч х

а 2оо

X 2

I

195

0 20 40 60 80 100

Шмн ауданы

Сурет 3 - Глифосаттыц стандарттары Yшiн аныцталу аймагын тацдау

Кесте 1 - ^ара-цоцыр топырац Yлгiлерiнiц нэтижелерi

Yлгi Енгiзiлген глифосат мвлшерi,мг/кг Экстрагент ертндга Аныцтау дэрежеа,°%

1 0,5 Н20 36±1.2

2 5 40±1.1

3 10 42±1.2

4 0,5 0,05М КН2Р04,рН=3 61±1.3

5 5 63±1.1

6 10 68±1. 1

7 0,5 0.5 % Н3Р04, рН=3 80±1.3

8 5 82±1.0

9 10 83±1.2

Кесте 2 - Ашыц-цоцыр топырац Yлгiлерiнiц нэтижелерi

Yлгi Енгiзiлген глифосат мвлшер^мг/кг Экстрагент ертндга Аньщтау дэрежесi,%

1 0,5 60±1.1

2 5 и С\ 65±1.2

3 10 Н2О 68±0.9

4 0,5 64±1.1

5 5 0,05М КН2Р04,рН=3 65±1.3

6 10 70±1.5

7 0,5 85±1.1

8 5 89±1.2

9 10 90±1.4

КОРЫТЫНДЫ дырылды. Топырац цурамындагы гли-

Алынган топырац Yлгiлерiнiц фосатты ертвдге eткiзу Yшiн

цурамынан глифосатты ЖЭСХ эдiсi 0.5 % ^^ъ PH=3 экстрагент жацсы

арцылы аныцтау жет^рыдь хромато- нэтиже кeрсеттi. Зерттелген YлгiлеPДе

графиялыц параметрлер оцтаилан- глифосаттыц цалдыцтыц мeлшерi

аталган гербицидтщ колдану шаралары мен дозасын сактау салдарынан шектi руксат етыген мелшерден темен децгеиде болды.

ТYзу сызыктык баиланыс (корреляция коэффициенттерi R2> 0.999) 0,005-0,5 мг/л шегшде баикалды. Аныктау шегi (LOD) жэне сандык лимит (LOQ) сэИкесiнше 0,01 мг/кг жэне 0,04 мг/кг болды. Дэлдж салыстырмалы стандартты ауыткумен (RSD) 15 %-дан темен жэне калпына

келтiрудiц орташа мэнi, Yш децгеиде (0,1, 0,5 жэне 1,0 мг/ кг) 75 % -дан 110 % (n = 6) болды.

Бул жумыс, ^азакстан Республи-касы Бiлiм жэне гылым министрлiгi каржыландырган «К^азакстанныц оц-тYстiк-шыFыс тау етегшдеп аимагында топырактыц кунарлылыгын жэне тыцаиткыштарды колданудыц тшмдь лiгiн экологиялык-агрохимиялык бага-лау» AP05135938 жобасы аясында жYзеге асырылды (2018-2020 ж.).

ЦОЛДАНЬ^АН ЭДЕБИТТЕР

1 Williams G.M., Kroes R., Munro I.C. Safety evaluation and risk assessment of the herbicide Roundup and its active ingredient, glyphosate for humans // Regulatory and Toxicology Pharmacy - 2000. - Vol. 31. - P. 117-165.

2 Зинченко В.А. Химическая защита растении: средства, технология и экологическая безопасность. - Москва: Колос, 2005. - С.232.

3 Hidalgo C., Rios C., Hidalgo M., Salvado V., Sancho J.V., Hernandez F. Improved coupled-column liquid chromatographic method for the determination of glyphosate and aminomethylphosphonic acid residues in environmental waters // Journal of Chromatography A. - 2004. - Vol. 1035. - P. 153-157.

4 Hurd C., Robinson R., Randall J.M. Glyphosate weed control methods handbook // The Nature Conservancy. - 2001. - P. 701-710.

5 Piccolo A. Adsorption of glyphosate by humic substances / Piccolo A., Celano G., Conte P. // Journal of Agricultural and Food Chemistry - 1996. - Vol. 44 (8). - P. 24422446.

6 Жариков М.Г. Изучение влияния глифосатсодержащих гербицидов на агроценоз // Агрохимия. - 2008. - № 8. - С. 81-89.

7 Bronstad J.O., Friestad H.O. Behaviour of glyphosate in the aquatic environment // The herbicide glyphosate. - Butterworths: London, U.K. - 1985. - P. 206.

8 Kataoka H., Ryu S., Sakiyama N., Makita M. Simple and rapid determination of the herbicides glyphosate and glufosinate in river water, soil and carrot samples by gas chromatography with flame photometric detection // Journal of Chromatography A. -1996. - Vol. 726. - P. 253-258.

9 Куликова Н. А., Лебедева Г. Ф. Гербициды и экологические аспекты их применения: Учебное пособие. - Москва: Либроком, 2010. - 152 С.

10 Gomes M.P., Maccario S., Lucotte M., Labrecque M., Juneau P. Consequences of phosphate application on glyphosate uptake by roots: impacts for environmental management practices // Science Total Environment. - 2015. - Vol. 537. - P. 115-119.

11 Бугаевскии В.К., Кильдюшкин В.М., Корнев В.А., Лесовая Г.М., Животовская Е.Г. Применение мочевины для питания и защиты озимых колосовых культур // Земледелие. - 2005. - № 6. - С.31-32.

12 Ганиев М.М., Недорезков В.Д. Химические средства защиты растении. -Москва: Колос. - 2006. - 248 с.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

REFERENCES

1 Williams G.M., Kroes R., Munro I.C. Safety evaluation and risk assessment of the herbicide Roundup and its active ingredient, glyphosate for humans // Regulatory and Toxicology Pharmacy - 2000. - Vol. 31. - P. 117-165.

2 Zinchenko V.A. Khimicheskaya zashchita rasteny: sredstva, tekhnologiya i ekologicheskaya bezopasnost. - Moskva: Kolos, 2005. - S.232.

3 Hidalgo C., Rios C., Hidalgo M., Salvado V., Sancho J.V., Hernandez F. Improved coupled-column liquid chromatographic method for the determination of glyphosate and aminomethylphosphonic acid residues in environmental waters // Journal of Chromatography A. - 2004. - Vol. 1035. - P. 153-157.

4 Hurd C., Robinson R., Randall J.M. Glyphosate weed control methods handbook // The Nature Conservancy. - 2001. - P. 701-710.

5 Piccolo A. Adsorption of glyphosate by humic substances / Piccolo A., Celano G., Conte P. // Journal of Agricultural and Food Chemistry - 1996. - Vol. 44 (8). - P. 24422446.

6 Zharikov M.G. Izucheniye vliyaniya glifosatsoderzhashchikh gerbitsidov na agrotsenoz // Agrokhimiya. - 2008. - № 8. - S. 81-89.

7 Bronstad J.O., Friestad H.O. Behaviour of glyphosate in the aquatic environment // The herbicide glyphosate. - Butterworths: London, U.K. - 1985. - P. 206.

8 Kataoka H., Ryu S., Sakiyama N., Makita M. Simple and rapid determination of the herbicides glyphosate and glufosinate in river water, soil and carrot samples by gas chromatography with flame photometric detection // Journal of Chromatography A. - 1996. -Vol. 726. - P. 253-258.

9 Kulikova N. A., Lebedeva G. F. Gerbitsidy i ekologicheskiye aspekty ikh primeneni-ya: Uchebnoye posobiye. - Moskva: Librokom, 2010. - 152 S.

10 Gomes M.P., Maccario S., Lucotte M., Labrecque M., Juneau P. Consequences of phosphate application on glyphosate uptake by roots: impacts for environmental management practices // Science Total Environment. - 2015. - Vol. 537. - P. 115-119.

11 Bugayevsky V.K., Kildyushkin V.M., Kornev V.A., Lesovaya G.M., Zhivotovskaya Ye.G. Primeneniye mocheviny dlya pitaniya i zashchity ozimykh kolosovykh kultur // Zemledeliye. - 2005. - № 6. - S.31-32.

12 Ganiyev M.M., Nedorezkov V.D. Khimicheskiye sredstva zashchity rasteny. - Moskva: Kolos. - 2006. - 248 s.

РЕЗЮМЕ

У.Н. Алимов1, М.Б. Алимжанова1, А.Б. Ибраимов1, З.А Тукенова2, Т.Н.Акылбекова3 ОПРЕДЕЛЕНИЕ ГЛИФОСАТА В ПОЧВЕ С ПОМОЩЬЮ ВЫСОКОЭФФЕКТИВНОЙ

ЖИДКОЙ ХРОМАТОГРАФИИ 1Казахский национальный университет им.аль-Фараби, 050040, Алматы, проспект аль-Фараби, 71, Казахстан 2Казахский научно-исследовательский институт почвоведения и агрохимии имени У.У.Успанова, 050060, Алматы, проспект аль-Фараби, 75 В, Казахстан

e-mail: otdel_nauki8@mail.ru 3Казахский национальный педагогический университет имени Абая 050000, Алматы, проспект Достык 13, Казахстан

Определение глифосата в почвенных образцах представляет большой интерес из-за широкого применения этого гербицида и необходимости оценки его воздействия на почву.

Однако определение остатков глифосата очень проблематично, особенно в почвах с высоким содержанием органического вещества, где обычно наблюдаются сильные помехи, из-за особых физико-химических характеристик этого полярного/ионного гербицида. В даннои статье мы улучшили методологию аналитического определения высокоэффективнои жидкои хроматографии с помощью УФ-детектирования широко распространенного гербицида глифосата, используемых на больших площадях для сои или кукурузы, в том числе и среди других культур в предгорьях Юго-Восточного Казахстана. Определение глифосата по разработанному методу можно рассматривать как простои, быстрыи, эффективныи и чувствительныи метод для рутинного анализа этого соединения в пробах почвы.

Ключевые слова: почва, гербицид, глифосат, высокоэффективная жидкостная хроматография.

SUMMARY

U.N. Alimov1, M. B. Alimzhanova1, A.B. Ibraimov1, Z.A Tukenova2,T.N.Akylbekova3 DETERMINATION OF GLYPHOSATE IN SOIL USING HIGH-PERFORMANCE LIQUID CHROMATOGRAPHY

1Kazakh National University named after Al-Farabi, 050040, Almaty, Al-Farabi Avenue, 71,

Kazakhstan

2Kazakh Research Institute of Soil Science and Agrochemistry after U.U. Uspanov, 050060, Almaty, 75 V al-Farabi avenue, Kazakhstan otdel_nauki8@mail.ru

3Abai Kazakh National Pedagogical University, 050010, Almaty, Dostyk Ave, 13

The determination of glyphosate in soils is of great interest due to the widespread use of this herbicide and the need of assessing its impact on the soil. However, its residue determination is very problematic especially in soils with high organic matter content, where strong interferences are normally observed, and because of the particular physico-chemical characteristics of this polar/ionic herbicide. In this article, we improved the methodology for the analytical determination of high performance liquid chromatography using UV detectors of the widespread glyphosate herbicide used in large areas for soy or corn, including among other crops in the foothills of South -East Kazakhstan. The determination of glyphosate by the developed method can be considered as a simple, fast, efficient and sensitive method for routine analysis of this compound in soil samples that uses minimal sample handling.

Key words: soil, herbicide, glyphosate, high performance liquid chromatography.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.