CC BY
5
УДК 004.4
KY3en6aee Б.А. Цазацстан, Цостанай цаласы А. Байтурсынов атындагы К,МУ Ацпараттыц ЖYйелер кафедрасыныц ага оцытушы
Цазацстан, Цостанай цаласы А. Байтурсынов атындагы К,МУ Ацпараттыц ЖYйелер мамандыгыныц
К,асыт6ек Б.Д.
4 курс студентi Т¥РМЫСТЬЩ ТЕХНИКАНЫ САТУ ЖЭНЕ ЕСЕПКЕ АЛУ АЦПАРАТТЬЩ ЖУЙЕС1Н ЖОБАЛАУ
Аннотация: Бул мацалада KimmpiM кэсторынныц материалдыц цундылыцтарын есепке алудыц ацпараттыц ЖYйесiн цуру процет сипатталган. Багдарлама Borland Delphi 7 ортада ЖYзеге асырылады. Пайдаланушы нусцаулыгы да берЫген.
Ктт свздер: багдарлама, деректер базасы, есеп, есептер, материалдыц цундылыцтар.
Kuzenbaev B.A.
Art. Lecturer of the department "Information Systems"
KSU after A. Baytursynov Kazakhstan, Kostanay city
Kasymbek B.D.
4 th year student specialty Information Systems KSU after A. Baytursynov Kazakhstan, Kostanay city DESIGNING INFORMATION SYSTEMS FOR SALES AND ACCOUNTING OF HOUSEHOLD APPLIANCES
Abstract: This article describes the process of developing an information system for accounting of the material values of a small enterprise. The program is implemented in the environment of Borland Delphi 7. The user manual is also given.
Keywords: program, database, accounting, reports, filtering, building materials.
Тауар есебш автоматтандыру реляционды деректер базасынын баFдарламальщ етмш eндеудi Borland Delphi баFдарламалау тш аркылы юке аткару шешшд^
Borland Delphi ортасын шакырFаннан кешн ортанын ж^мысын баскаратын алты непзп терезе шыгеады:
- непзп терезе;
- объектшер тармаFынын терезесц
- объектшер инспекторынын терезесц
- броузер (керу) терезесц
- формалар Tepe3eci;
- программа кодыныц терезеЫ.
Непзп терезе к¥рылатын программаныц жобаларын баскаратын Heri3ri кызметл аткарады. БYл терезе экранда барлык уакытта болады жэне ец жоFарFы белiгiнде орналасады. Негiзгi терезеде Delphi ортасыныц бас меню^ пиктографиялык командалык батырмалар жиышъгеы, компоненттер палитрасы орналаскан.
Бас меню жобаны баскаруFа арналFан барлык керекл командалардан тирады. Бас менюдiц барлык опциялары екiншi децгейде ашылатын опциялар такырыбын камтиды.
Бас терезенiц барлык элементтерi арнайы панельдерде орналаскан, оныц сол жак белiгiнде баскару батырмалары бар. Бас менюден баска кез келген панельдi терезеден алып тастауFа болады.
Панельде керiнетiн батырмалардыц к¥рамын езгерту Yшiн OFан курсорды келлрш, тышканныц оц жак батырмасын басу жеткшкл. БYдан кейiн ашылFан кеме Run меню терезесшде барлык панельдердщ аттары келтiрiлген жэне олардыц статусы керсетшген (жалаушалар). Олардыц iшiнен Customize-ды (настройка, баптау) тацдаFаннан кейiн баптау терезесi пайда болады. Ендi кажет емес батырмаларды алып тастауFа да болады, С ommands терезесiндегi тiзiмнен керектi батырмаларды тацдап, оны экрана тасып апаруFа болады [1].
Borland Delphi ортасыныц 5-н^скасынан бастап, Yш жаца интерфейстiк элементтермен толыктырылFан, олар Desktops тобында орналаскан. Осы инструменттердщ кемегiмен программист Borland Delphi -дщ калFан терезелерiнiц орналасуыныц бiрнеше варианттарын дайындап, оны тYзету файлында сактап коюына болады. Эдетте екi немесе Yш терезенiц негiзгi конфигурациясы тацдалынады: форма жасау режимi, кодтау режимi жэне отладка. Форма жасау кезшде экранда форманыц езi, обbектiлер тармаFы мен обbектiлер инспекторы терезелерi кершш т^руы тиiс.
Терезелердiц сэйкес елшемi мен оны орналастырудыц кYЙiн келлргеннен кейiн, оны мысалы, «Design desk» деген атпен сактауFа болады. Кодтау режимш тYзеткеннен кейiн «^de desk», отладкалык режимдi «Debug desk» деген атпен сактауFа болады [2].
Компоненттер палитрасы - Borland Delphi ортасыныц ец басты байлыгеы болып табылынады. Ол негiзгi терезенiц оц жак белтнде орналаскан жэне онда керекл компоненттi жылдам iздеудi камтамасыз ететiн ашылатын беттерi бар. Компонент деп белгш бiр касиетi бар, программист формалар терезесше орналастыра алатын кандай да бiр баскару элеменлн тYсiнемiз. Компоненттердiц кемегiмен программаныц CYлбесi (каркасы) жасалады, жалпы жаFдайда экранда кершелн терезелер, батырмалар, тацдаулар тiзiмi жэне т.б.
Батырмалар панелi тэрiздi, компоненттер палитрасы да тYзетiледi. Ол
Yшiн арнайы редактор пайдаланылады, редактор терезесi компоненттер палитрасындаFы кез келген пиктограммаFа курсорды келтiрiп, тышканныц оц жак батырмасын басканда жэне Properties опциясын тацдаFанда пайда болады.
Формалар терезеЫ Windows жобасы - болашакта программа жазатын терезе болып табылынады. Басында бYл терезе бос болады. Дэлiрек айтсак, ол Windows -дiц интерфейслк элементтерi Yшiн стандартты жYЙелiк менюдi шакыру батырмаларынан, терезенi Yлкейту, кiшiрейту, жабу батырмаларынан жэне такырып жолынан тYрады. Эдетте, терезенiц ж^мыс алацы нYктелiк координаталык тормен толтырылFан, ол формадаFы компоненттердiц орналасуын реттеу кызмелн аткарады (бYл нYктелердi алып тастау Yшiн Тооl/Еnvironment Орtions меню командаларыныц кемегiмен, Preferences KOЙымтасындаFы Display Grid ауыстырып коскышындаFы жалаушаны алып тастау кажет) [2].
Объектiлер инспекторы терезесшщ кез келген бетi ею баFанды кесте тYрiнде берiледi, сол баFанда касиеттiц немесе окиFаныц аты, ал оц жакта -касиеттщ накты мэнi немесе сэйкес ок^а ецдейтiн косалкы программаныц аты болады.
Броузер терезесшдеп элементтi тышканмен ею рет белгiлеу сэйкес обbектiнi сипаттау Yшiн код терезесiне курсорды орналастырады немесе оны алFашкы сактау кезшде орындалады. Аса кYPделi емес оку программаларын к¥руда броузер терезесiн жауып коюFа болады. Броузер терезесiн шыгеару Yшiн View Ехр1огег терезесiн тацдаймыз.
Borland Delphi программалауда алFашкы кадамдар жасап жYргендер Yшiн ерекше тартымды. Бiрнеше тYЙiндi сез Yйренiп, Windows-та ж^мыс iстеу даFдылар болса жеткшкл. Крлданбаныц сырткы керiнiсiн жасау Yшiн, Paint сиякты дайын объектiлердi экранныц керектi орнына жай Fана тасымалдап отыруFа болады.
Borland Delphi программалау жYЙесi Windows-тыц барлык офистiк колданбаларына енгiзiлген, б^л жаFдайда акпараттык технологияFа ойшыл, шыFармашылык т¥PFыдан карауFа мYмкiндiк бередi [3].
ПайдаланылFан эдебиеттер Ti3iMi:
1. Delphi создаёт приложения Windows https://library.by/shpargalka/belarus/programming/001/pro-034.htm 2001
2. Визуальная среда разработки Delphi 2009 https:// studbooks.net/2191214/informatika/uluchsheniya_novoy_versii
3. Заключение комиссии по списанию материальных запасов Источник: https://analyzbuhuchet.ru/zaklyuchenie-komissii-po-spisaniyu-materialnyx-zapasov-skachat-akt-provodki.html
