Денсаулық сақтау жүйесіндегі стандарттау және классификациялау мәселелері Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

Вестник КазНМУ, №4 - 2014

Е.М. РОЗЕНТАЛЬ

К,огамдъщ денсаулъщ сацтау жогары мектебi К,огамдъщ денсаулъщ сацтау жэне элеуметтж гылымдар кафедрасы

ЕС1РТК1 ЦОЛДАНУШЫЛАР APACbl^AAFbl АИВ-МЕН ЗАРАРЛАНУ ЦАУП1НЕ МЕДИКО-ЭЛЕУМЕТТ1К

ФАКТОРЛАРДЫН, ЫЦПАЛЫ

ТYЙiн: Журпзшген зерттеу 6ip немесе ;ос серштесте инъекциялы ecipTKi ;олданган жуптардыц арасында АИВ жэне ЖМЖА таралуыныц алдын-алу iс-шаpасы кipетiн багдарламаныц тиiмдiлiгiн тестшеу ма;сатындагы рандомизацияланган ба;ыланатын зерттеу болып табылады.

Кауши тэpтiп моделiнiц таралуымен байланысты СВГ жэне АИВ мен СВГ аралас инфекцияларыныц таралуыныц жогары коэффициенттеpi аньщталды.

Жогарыда K0pсетiлген нэтижелер ИЕТ жэне олардыц сеpiктестеpiн кецшен ;амту ма;сатында АИВ-жу;;тыргандарга емдi жэне медициналы; к0мектi, тестiлеу ;ызметшщ к;олже^мдшт мен к0лемiн улгайтуга деген жедел ;ажеттШкт ай;ындайды. ТYЙiндi свздер: АИВТ/ЖКТБ, ЖМЖА, С гепатиту инъекциялы ейртга тутынушылар.

Y.M. ROZENTAL

Higher School of Public Health Department: Public Health and Social Studies

EFFECTS OF MEDICAL AND SOCIAL FACTORS ON HIV INFECTION RISK AMONG DRUG USERS

Resume: The study represents randomized controlled trial (RCT) aimed at testing the efficiency of programs involving HIV and STI prevention measures based on the examination of couples where any or both partners injected drugs.

High HCV prevalence rates and HIV and HCV co-infection prevalence rates were identified which were associated with risky behaviors. The above results highlight the urgent need for increase and availability of testing, treatment and medical care among HIV positive people for better coverage of IDUs and their partners. Keywords: HIV/AIDS, STI, HCV, injection drug users

ЭОЖ 614.2-082-614-2

Н.А. ТАЛКИМБАЕВА, А.М. ОРМАНОВА

С.Ж. Асфендияров атындагы цазац улттыц медицина университетi

ДЕНСАУЛЬЩ САЦТАУ ЖУИЕСШДЕП СТАНДАРТТАУ ЖЭНЕ КЛАССИФИКАЦИЯЛАУ МЭСЕЛЕЛЕР1

Денсаулыц сацтауды басцару эдктерш дамыту, медициналыц цызметтi жоспарлау, лицензиялау жэне сертификаттаудыц 6ipbi^aü жолымен саланыц тутастыгын цамтамасыз ету ушт Цазацстан Республикасы денсаулыц сацтауында стандарттау жуйеан цуру цажет

TYÜiHÖi свздер: стандарттау, медициналыц техника,ресурс,емдеу-профилактикалыцмекеме.

Kipicne: Денсаулы; са;таудагы стандарттау денсаулы; са;тауда к;олданылатын ;ызмет, жумыс, технологиялар, эшм, ереже, нормаларды шыгару жэне талаптарын бегату ар;ылы денсаулы; са;тауда реттШктщ оцтайлы дэрежесше жетуге багытталган ;ызмет. Стандарттаудыц уш улкен объекпсш кэрсетеда:

• денсаулы; са;тауды ресурсты; ;амтамасыз ету (мамандар, материалды; каражатты; а;паратты; ресурстарга к;ойылатын талаптар);

• удерктер (емдеу-диагностикалы; профилактикалы; сауы;тыру, уйымды; эндiрiстiк технологиялар);

• тиiмдiлiк (аурудыц ас;ынулары, элеуметтш-экономикалы; кэрсеткiштер).

Медициналы; кэмек сапасын бас;аруды дамыту ма;сатымен оныц индикаторларына мониторинг ЖYргiзу, соцгы к;орытынды-KYтiлетiн к;орытындыга жету сатысыныц кэрсеткiштерi гаретш жэне аралы; ;орытындылар индикаторы-бiр кэмек сатысынан кейiнгi нау;астыц жагдайыныц эзгеру кэрсетгашь Туындаган мэселе талданады, оны шешудiц тиiмдi эдiсi тацдалады, эр ;ызметкерге на;ты KYHтiзбемен жумысы жоспарланады, жоспар орындала бастайды, оныц к;орытындылары ба;ыланады, (тацдалган индикаторлар бойынша) ;ажет жагдайда жоспар TYзетiлiп жэне ;айта ;аралып соцына дейiн орындалады.

Ру;сат етiлген зацды багыттар негiзiнде медициналы; стандарттар ЖYЙесiн енгiзудiц екi жолын усынады:

1. Мiндеттi pетiнде нормативт стандарттарды бекiту (зац бузушылы; ушш зацды жауапкеpшiлiктi енгiзу талап етшедГ).

2. Стандарттарга усынбалы сипаттама беру (ресурстар тапшылыгын есепке алганда бул сатыда ма;саттырак;, эр медициналы; жагдайга бейiмделуге MYMкiдiк бередТ).

Жиi ;оланылатын стандарттар Yш негiзгi б0лiмдеpден турады: 800 нозологиялы; аурулар TYpiнен туратын теpапевттiк, хирургиялы; арнайы комек, медицина тэжipибесiнде жиi кездесетiн, зертханальщ-диагностикальщ к0лемi жэне сипаты бойынша сараланган, емдеу шаралары жэне функционалды зерттеу эдктерь аурудыц ауырлы; сатысы, емдеу нэтижей жэне меpзiмi.

Каза;станныц бэсекеге ;абшетт 50-елдiц ;атарына ;осылу стратегиясында КР Пpезидентi денсаулы; са;тауды дамыту жэне Мемлекеттш реформалау багдарламасын iске асыруды жылдамдату ;ажет екенiн к0pсеттi. Багдарламада медициналы; комек корсету сапасын ба;ылау ЖYЙесiн ;уру стандарттауды ескеpетiнi белпленген, ауруларды емдеу жэне диагностиканыц жаца эдктерш енгiзу. Казахстан Републикасында денсаулы; са;тауды стандарттау Ypдiсi мiндеттi медициналы; са;;тандыруды енгiзген уа;ыттан басталган он жылды; тарихы бар. Денсаулы; са;тауды бас;ару эдiстеpiн дамыту, медициналы; кызмета жоспарлау, лицензиялау жэне сертификаттаудыц бipыцFай жолымен саланыц тутастыгын ;амтамасыз ету Yfflrn Каза;стан Республикасы денсаулы;

397 f.kaznmu.kz

Вестник КазНМУ, №4 - 2014

са;тауында стандарттау жуйесш ;уру ;ажет. Денсаульщ са;тауда стандартту ЖYЙесiн ;уру бойынша жумысты icKe асыру, денсаулы; са;тауды бас;арудыц жалпы тужырымдамасыныц кeлeшeгi бар багыттарыныц бiрi болып табылады. Бул дeгeнiмiз салага стандарттау ЖYЙeciн енпзу жэне даму багдарламасын жасау ;ажеттМн K0рceтeдi. БYгiнгi тацда Каза;станныц денсаулы; са;тау саласында медициналы; кемек керсетудщ барлы; дeцгeйiндe стандарттаудыц толы; жэне бэрш тeгic ;амти алатын ЖYЙeciн ;алыптастыру ;ажеттШп туындап отыр. Мундай ЖYЙeнi жасамайынша денсаулы; са;таудыц ултты; ЖYЙeciн айтарлы;тай дамыган eлдeрдiц дэрежесше жа;ындатуга ;ажетт елшемдерге ;ол жетгазу MYMкiн емес. Талаптарды орындау мшдеттшпне байланысты б0лiнeдi: усынысты; стандарттар; Зацдылы; стандарттар.

Жалпы иерархиялы; дэрeжeci жэне ;олданылу аясы бойынша б0лiнeд: жергшкп, айма;ты;, ултты;, халы;аралы; стандарттар.

Медициналы; ;ызмет саласындагы стандарттарды классификациялау жумыстарыныц бiрi медициналы; 0нiмдeрдi классификациялау болып табылады. Жiктeугe медициналы; 0нiмнiц функционалды; ;атыстылыгы нeгiз болады. Ол енiмнiц диагностикалы; жэне емдеу Yдeрiciндeгi ерекше релш на;ты аны;тайды жэне классификациялауда езшдш орынга ие болады.

ЕПМ-дi медициналы; ;урал-жабдык;тармен жара;тау стандартына ;ажеттШк туып отыр.

Бул саладагы нeгiзгi ережелердщ бастылары мыналар болып табылады:

- нау;;астардыц диагностикадан бастап толы; ;алпына келуге дешнп емдеу-профилактикалы; ic-шаралардыц гылыми нeгiздeлгeн толы; ^збеп;

- емдеу-диагностикалы; YДeрicтeрдiц елдеп барлы; емдеу-профилактикалы; жэне сауы;тыру мекемелершдеп арты;шылыгы;

- емдеу YДeрiciнiц материалдык-техникалы; тургыдан ;амсыздандырылуы,

- дэрiгeрлiк жэне инженерлш мамандарды дайындау. Емдеу-диагностикалы; YДeрicтi ЖYргiзудiц осы тiзбeгiн бузуга болмайды. Материалды;-техникамен ;амтамасыз eтiлмece немесе ол жеткШкйз болса, дер кeзiндe ЖYзeгe асырылмаса, емдеу-;алпына кeлтiру процeciн ЖYргiзу жэне

ел азаматтарыныц денсаулыгын са;тауга жасалган бас;адай KYШ салулар жо;;а шыгады.

Денсаулы; са;таудыц жай-KYЙi емдеу-

профилактикалы; мeкeмeлeрiн тиiмдi бас;ару, оныц iшiндe олардыц материалд^1;-техникалы; ресурстарын тиiмдi бас;ару мэceлeciн тудырып отыр.

Медициналы; техникага ;ойылатын талаптарды рeттeмeлeушi ;ужаттардыц салааралы; сипатын ескере отырып, бул саладагы стандарттау жумыстары мемлекеттш децгейде ЖYргiзiлiп жатыр. Аталмыш ешмнщ элeумeттiк мацыздылыгы, халы;аралы; ынтыма;тастыгы, кооперация жэне езара жeткiзiлiмi халы;аралы; стандарттарды эзiрлeу жэне ;абылдаудыц арты;шылы;тарын аны;тап бeрдi. Бул багыттагы нeгiзгi ;ызмет ИСО жэне МЭК стандарттау жешндеп жeтeкшi халы;аралы; уйымдардыц аясына топтастырылган.

Каза;стан Республикасында бас;а да кецестш кезец eлдeрiндeгiдeй жэне алыс шетелдердегщей стандарттау, оныц iшiндe денсаулы; са;таудагы стандарттаудыц мацыздылыгы артты.

Заманауи медициналы; технологиялар, диагностика жасау жэне емдеу хаттамалары ар;ылы ЖYзeгe асырылатын трансферт адекватты ресурсты; ;амсыздандырылуга зэру. К^рп тацда КРда емдеу-профилактикалы; уйымдарды медициналы; к;урал-жабдык;тармeн ;амтамасыз ету, оны тутыну дэрeжeciн аны;тау мэceлeci элi де жетюшкп ;аралмагандыгын ескере отырып, медициналы; кемек керсету сапасын жeтiлдiру ма;сатында медициналы; уйымдардагы ;¥рал-жабды;тарга олардыц тозу жэне ауыстырылу ;ажеттШпн немесе KYPдeлi жендеуден еткiзiлу дэрeжeciн ескере отырып талдау жасау, сондай-а; толывданды жэне дурыс медициналы; кемек керсетуге кедерп кeлтiрiп турган айтарлы;тай элciз тустарды аны;тау ;ажеттМ ай;ындалып отыр. Медициналы; уйымдардыц материалды;-техникалы; базасына талдау жасау медициналы; ;урал-жабды;тардыц пайдаланылуын, сапасын, бузылу салдарынан пайдаланылмай турып ;алу жиiлiгiн жэне ондай жагдайларды болдырмау MYMкiндiктeрiн керсету ;ажет. Жаца ;урал-жабд^1;тарды сатып алу ;ажеттШпнщ болуын аны;тау керек. Цорытынды: Осылайша денсаулы; са;тау саласын стандарттаудыц оныц iшiндe емдеу-профилактикалы; мeкeмeлeрiн ресурсты; ;амтамасыз eтудiц кеп;ырлы мэceлeciн шешу ;ажеттШп туындайды.

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Кодекс Республики Казахстан «О здоровье народа и системе здравоохранения»

2 Государственная Программа развития здравоохранения РК на 2011-2015 годы «Саламатты Казахстан» от 29.11.2009 г.№1113

3 Аканов А.А.,Тулебаев К.А.,Турдалиева Б.С.,Исина З.Б. Теория и практика организации здравоохранения. - Алматы: 2003. - 64с.

4 Аканов А.А., Камалиева М.А. Система здравоохранения Республики Казахстан:современное состояние, проблемы, перспективы. - Алматы: 2003. - 57с.

Н.А. ТАЛКИМБАЕВА, А.М. ОРМАНОВА

ПРОБЛЕМЫ СТАНДАРТИЗАЦИИ И КЛАССИФИКАЦИИ В СИСТЕМЕ ЗДРАВООХРАНЕНИЯ

Резюме: Представлено современное состояние системы стандартизации в области здравоохранения. Выявлены основные проблемы, пути их решения в Республике Казахстан.

Ключевые слова: стандартизация, медицинская техника,ресурс,лечебно-профилактическое учереждение.

N.A.TALKIMBAYEVA, A.M. ORMANOVA

PROBLEMS OF STANDARDIZATION AND CLASSIFICATION IN PUBLIC HEALTH SYSTEM

Resume: The current state of standardization system in the field of public health is presented. The basic problems, ways of their decision in Republic Kazakhstan are revealed.

Keywords: standardization, medical equipment, resource, treatment-and-prophylactic ucherezhdeniye.

398

www.kaznmu.kz