28Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xo'jaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
BUG'DOY KEPAGI TARKIBIDAGI VITAMINLAR, OQSILLAR, LIPIDLAR VA UGLEVODLARNING OZIQ-OVQAT MAHSULOTLARI TARKIBIDAGI
AHAMIYATI
Feruza Suvonkulovna Umurkulova
Toshkent kimyo-texnologiya institute Shahrisabz filiali katta o'qituvchisi
feruzaumirkulova5 @gmail.com
Charos Fazliddin qizi Rahmonova
Toshkent Kimyo-texnologiya institute Shahrisabz filiali asistent o'qituvchisi
charos.rahmonova@mail.ru
АNNOTATTSIYA
Bug'doy kepagining yana bir afzalligi shundaki, u xun tolasiga boy. Xun tolasi tanangizga muntazam va sog'lom ichak harakatini saqlashga yordam beradi. Bundan tashqari, tolaga boy parhez qondagi xolesterin darajasini tartibga solishga yordam beradi. Bug'doy kepagining eng yaxshi afzalliklaridan biri shundaki, u juda ko'p muhim vitaminlarni o'z ichiga oladi. Ulardan ba'zilari folat, tiamin va B6 kabi B vitaminlari. tanangizga uglevodlar va yog'larni tanangiz uchun energiyaga aylantirishga yordam beradi.Bug'doy kepagida E vitamini yuqori. Bu vitamin antioksidant bo'lib, organizmdagi yog'li moddalarni himoya qilishga yordam beradi. Ushbu moddalarning ba'zi misollari miya hujayralari, hujayra membranalari va xolesterindir. E vitamini ularni tanadagi erkin radikallar keltirib chiqaradigan zararlardan himoya qiladi. Bu zarar saraton va yurak kasalliklari kabi jiddiy kasalliklarga olib kelishi mumkin.Bug'doy kepagida xolesterinning so'rilishini kamaytiradigan fitosterollar mavjud. Ular xolesteringa o'xshash shaklga ega bo'lganligi sababli, ular ichakdagi retseptorlarni yomon xolesterinni qabul qilishiga to'sqinlik qilishi mumkin. Bu yurak-qon tomir kasalliklari va yurak xuruji xavfini kamaytirishga yordam beradi.
Kalit so'zlar: Bug'doy, kepak, rezavor, endosperm, Sink, marganes, fosfor va magniy, kkal, non, fosfolipid, sog'lom ovqat.
АННОТАЦИЯ:
Еще одним преимуществом пшеничных отрубей является то, что они богаты пищевыми волокнами. Пищевые волокна помогают вашему телу поддерживать регулярные и здоровые движения кишечника. Кроме того, диета, богатая клетчаткой, помогает регулировать уровень холестерина в крови. Одним из лучших преимуществ
May 12-13
841
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introduci^g^mmt^griculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xo'jaligini joriy etishningnazariyva amaliy asoslari
jy
пшеничных отрубей является то, что они содержат много важных витаминов. Некоторые из них - витамины группы В, такие как фолиевая кислота, тиамин и B6. Витамины группы В помогают вашему организму преобразовывать углеводы и жиры в энергию для вашего тела.Пшеничные отруби богаты витамином Е. Этот витамин является антиоксидантом, который помогает защитить жировые вещества в организме. Некоторыми примерами этих веществ являются клетки головного мозга, клеточные мембраны и холестерин. Витамин Е защищает их от повреждений, вызванных свободными радикалами в организме. Это повреждение может привести к серьезным заболеваниям, таким как рак и сердечные заболевания.Пшеничные отруби содержат фитостеролы, которые снижают всасывание холестерина. Поскольку они имеют форму, аналогичную холестерину, они могут блокировать рецепторы в кишечнике, не позволяя им поглощать плохой холестерин. Это помогает снизить риск сердечно-сосудистых заболеваний и сердечного приступа.
Ключевые слова: Пшеница, отруби, ягоды, эндосперм, цинк, марганец, фосфор и магний, ккал, хлеб, фосфолипиды, здоровое питание.
ABSTRACT
Another advantage of wheat bran is that it is rich in dietary fiber. Dietary fiber helps your body maintain regular and healthy bowel movements. In addition, a diet rich in fiber helps regulate blood cholesterol levels. One of the best benefits of wheat bran is that it contains many important vitamins. Some of these are B vitamins such as folate, thiamin and B6. B vitamins help your body convert carbohydrates and fats into energy for your body. Wheat bran is high in vitamin E. This vitamin is an antioxidant that helps protect the fatty substances in the body. Some examples of these substances are brain cells, cell membranes, and cholesterol. Vitamin E protects them from damage caused by free radicals in the body. This damage can lead to serious diseases such as cancer and heart disease. Wheat bran contains phytosterols that reduce cholesterol absorption. Because they have a similar shape to cholesterol, they can block receptors in the gut from taking up bad cholesterol. It helps reduce the risk of cardiovascular disease and heart attack.
Keywords: Wheat, bran, berries, endosperm, zinc, manganese, phosphorus and magnesium, kcal, bread, phospholipid, healthy food.
May 12-13
842
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
Kirish
Bug'doy kepagi gidrolizatini ishlab chiqarish texnologiyasini yaratmoqchimiz, yaratishda eng avvalo gidrolizat nima,bizaga nima uchun kerak, bu gidrolizatdan nima maqsadga ishlatamiz,Shularga aniqlik kiritish maqsadida inavatsion loyihalar taklif etilayotgan mavzu doirasida ilgari bajarilmaganligi Mamlakatimizda kosmetik, parfyumer va maishiy yuvuvchi vositalar ishlab chiqarish sanoati uchun qo'llaniladigan xomashyolar deyarli ishlab chiqarilmaydi, balki tayyor holda xorijdan sotib olinadi. Bu ilmiy ishimning asosiy maqsadi Vatanim ravnaqi uchun kosmetik (shampun, suyuq sovun, dush uchun gel, qo'l, yuz, badan uchun kremlar, lab bo'yoqlari) mahsulotlarning asosiy xomashyosi hisoblanadigan bug'doy kepagi gidrolizati ishlab chiqarish texnologiyasi yaratilib ishlab chiqarishga tavsiya qilishdan iborat. Gidrolizat tarkibida tabiiy aminokislotalar, vitaminlar (asosan V vitaminlar oilasi), yuqori yog' kislotalari, glyukoza, pektin, mikroelementlar va suvda eruvchan kletchatka kabi tabiiy biologik faol moddalar saqlaydi. Bu esa teri va sochni oziqlantiradi, sochni mustahkamlab uning to'kilishini oldini oladi va terini yumshatadi, teri hujayralarining tashqi ta'sirlarga bardoshliligini ta'minlaydi.Tabiiy biologik faol moddalardan foydalanilganda inson organizmi tomonidan oson o'zlashtiriladi va ular sintetik kimyoviy yo'l bilan olingan mahsulotga nisbatan zararsizligi uchun axamiyatli.
Ekologik toza maxsulotning ichki va tashqi bozorda sotilishini ham muammolarsiz yo'lga qo'yish mumkin, chunki tabiiy toza maxsulotning xorijda va ichki bozorda ham xaridorlari ko'p bo'ladi. Shunday qilib mamlakatimiz ichki bozori sifatli, arzon, mahalliy ishlab chiqarish maxsulotlari hisobiga boyitiladi. Tashqi bozorda bug'doy kepagi gidrolizatini xomashyo sifatida ham va tayyor mahsulot sifatida ham sotilishini amalga oshirish mumkin. Bug'doy kleykovina fermenti gidrolizatlarini ishlab chiqarish uchun yangi jarayon ishlab chiqildi va natijada olingan gidrolizatlar yelektroforetik va gidrolitik xususiyatlar uchun tahlil qilindi. Bir fermentli gidroliz bilan solishtirganda, ko'p fermentli ishlov berish atrof-muhit bosimida ham, 300 MPa ga ham gidrolizatlardagi yelektroforetik tasmalarning ulushini 5 kDa dan kamroq oshirishi aniqlandi. 300 MPa da ishlatiladigan fermentlar sonining ko'payishi natijasida jami yeruvchan qattiq moddalarning tarkibi sezilarli darajada oshdi 89,75% ga nisbatan atrof-muhit bosimi gidrolizida aniqlangan 79,37%. Ushbu xususiyatlar yeruvchan azot va yerkin aminokislotalarning tarkibi
May 12-13
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
bilan birgalikda ushbu tadqiqotning yuqori bosimli fermentativ jarayoni gidroliz darajasi yuqori bo'lgan gidrolizatning olishning samarali usuli yekanligini aniq ko'rsatdi.
Tadqiqot metodologiyasi (Research Methodology)
1-Tajriba
Bug'doy kepagi tajriba qilishdan oldin kukunsimon qattiq moddalarni fraksimon yelakdan o'tkazib olinadi. Bunday yelakdan o'tkazishdan maqsad shundan iboratki bug'doy kepagini yelakdan o'tkazilganlari razmeriga qarab tajribada sinab ko'rishdan iborat.
1-jadval
Fraksimon Elakdan Elakdan Kepakning
elakning razmeri o'tganlari o'tmaganlari og'irligi
2mm +0,75g -999,25g 1000g
1,8mm +1,2g -998,8g 1000g
1,7mm +1,8g -998,2g 1000g
1,6mm +2,3g -997,7g 1000g
1,5mm +2,8g -997,2g 1000g
1,25mm +3,4g -996,6g 1000g
1,2mm +5,9g -994,1g 1000g
1,1mm +10,8g -989,2g 1000g
1,01mm +18,3g -981,7g 1000g
1mm +23,9g -976,1g 1000g
0,25mm +200g -800g 1000g
0,1mm +300g -700g 1000g
0,025mm +393g -607g 1000g
1kg distillangan suvga +100 gramm kepak o'lchami ( 0,5mm) soldek. Kepak zarrachalari o'lchami 0,1 mm sitoden yelakdan o'tkazilgan va bu aralashma termometr aralashmaga solib qo'yilgan holda 80 0C ga yetganicha qizdirib qaynatiladi, meshalka yordamida aralashtirib turiladi. 80Cga yetganidan so'ng 30 minut davomida meshalka yordamida aralashtish davom yettirib turgan holda yeritma filtirlanadi. Filtiratdan yerigan moddalarni o'tkaziladi, filtiratdan o'tgan yeritmani namlikni avtomatik o'lchash qurulmasida o'lchanadi. Natija 98,45 % o'chuvchan moddalar borligi va 1,55%
May 12-13
844
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
quruq modda borligi aniqlandi.Demak 1,55% quruq modda chiqqani oz bo'lsada bizning yutug'imiz hisoblanadi.
2-Tajriba
Bu tajribada ph ni 1 ga tenglashtirib olishimiz kerak. Buning uchun 1000g-100g distillangan suvga foydalanishimiz mumkin bo'lgan kislotalardan foydalanib ph ni 1 ga tenglashtirib olamiz.
2-jadval
Distillangan suv Foydalanadigan kislota Aniqlangan PH miqdori
1000g Oksalat kis (4,5 g) 1,62
100 g 1 g oksalat kislota 1,40
100g 1,5 g oksalat kis 1,31
98 g 2g oksalat kis 1,22
97g 3 g oksalat kis 1,32
96,5g 3,5 g oksalat kis 1,5
96 g 4 g oksalat kis 1
3-jadval
Distillangan suv Foydalanadigan kislota Aniqlangan PH miqdori
1000g sirka kis (4,5 g) 1,62
100 g 1 g limon kis 1,40
100g 1,5 g limon kis 1,31
98 g 2 g limon kis 1,22
97g 3 g limon kis 1,32
96,5g 3,5 g limon kis 1,5
96 g 4 g limon kis 1
4-jadval
Distillangan suv Foydalanadigan kislota Aniqlangan PH
miqdori
May 12-13
845
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
1000g sirka kis (4,5 g) 1,62
100 g 1 g sulfat kis 1,40
100g 1,5 g sulfat kis 1,31
98 g 2 g sulfat kis 1,22
97g 3 g sulfat kis 1,32
96,5g 3,5 g sulfat kis 1,5
96 g 4 g sulfat kis 1
3-tajriba
1kg distillangan suvga +100 gramm kepak o'lchami (0,5mm) soldek. Kepak zarrachalari o'lchami 0,1 mm sitoden yelakdan o'tkazilgan va bu aralashma termometr aralashmaga solib qo'yilgan holda 4 gramm oksalat kislotasidan solib 80 0C ga yetganicha qizdirib qaynatiladi, meshalka yordamida aralashtirib turiladi. 80 0Cga yetganidan so'ng 30 minut davomida meshalka yordamida aralashtish davom yettirib turgan holda yeritma filtirlanadi. Filtiratdan yerigan moddalarni o'tkaziladi, filtiratdan o'tgan yeritmani namlikni avtomatik o'lchash qurulmasida o'lchanadi. Natija 100-110 gramm quyuq ekstrakt qoladi va olingan quyuq modda muzlatkichga saqlanadi, kerak vaqtda olib ishlatiladi 1kg ekstraktdan 900-950 gramm suv olinadi.90,45 % o'chuvchan moddalar borligi va 10,55% quruq modda borligi aniqlandi.Demak 10,55% quruq modda chiqqani bu bizning yutug'imiz hisoblanadi.
Bug'doy o'simligi - tepasida boshoqli uzun o't. Boshoqda bug'doy mevalari mavjud bo'lib, har bir o'simlikda 20 dan 100 tagacha rezavorlar mavjud. Har bir bug'doy mevasi uch qismdan iborat: kepak, endosperm va urug'.Kepak bug'doy rezavorining tashqi tomonidagi teridir. Bug'doy mevasining ko'p qismini tashkil etuvchi endosperm kepak ichida joylashgan. Urug' bug'doy rezavorining yangi o'simlikka aylanadigan qismidir. Bug'doy oq unga tozalanganda, odatda kepagi va urug'i olib tashlanadi.Bug'doy kepagining bir qancha afzalliklari bor. Bug'doy kepagi o'z-o'zidan iste'mol qilinadigan oziq-ovqat emas, lekin uni dietangizga kiritishning bir necha yo'li mavjud. Bug'doy kepagi tanangizga turli funktsiyalarni bajarishga yordam beradigan turli xil minerallarni o'z ichiga oladi. Sink, marganes, fosfor va magniy kepak ichida to'plangan.Sink immunitet tizimini mustahkamlashga yordam beradi va shamollash kabi viruslarga qarshi kurashadi. Magniy, shuningdek, yurak va suyaklarni mustahkam saqlashga yordam berishdan tashqari, immunitetingizni oshirishga yordam beradi. Fosfor kaltsiy yordamida to'qimalarni tiklash va o'stirishga yordam beradi.
May 12-13
846
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
y
Marganes suyak salomatligi va immunitet tizimini saqlashda muhim rol o'ynaydi.
Bug'doy kepagining yana bir afzalligi shundaki, u xun tolasiga boy. Xun tolasi tanangizga muntazam va sog'lom ichak harakatini saqlashga yordam beradi. Bundan tashqari, tolaga boy parhez qondagi xolesterin darajasini tartibga solishga yordam beradi. Bug'doy kepagining eng yaxshi afzalliklaridan biri shundaki, u juda ko'p muhim vitaminlarni o'z ichiga oladi. Ulardan ba'zilari folat, tiamin va B6 kabi B vitaminlari. B vitaminlari tanangizga uglevodlar va yog'larni tanangiz uchun energiyaga aylantirishga yordam beradi.Bug'doy kepagida E vitamini yuqori. Bu vitamin antioksidant bo'lib, organizmdagi yog'li moddalarni himoya qilishga yordam beradi. Ushbu moddalarning ba'zi misollari miya hujayralari, hujayra membranalari va xolesterindir. E vitamini ularni tanadagi erkin radikallar keltirib chiqaradigan zararlardan himoya qiladi. Bu zarar saraton va yurak kasalliklari kabi jiddiy kasalliklarga olib kelishi mumkin.Bug'doy kepagida xolesterinning so'rilishini kamaytiradigan fitosterollar mavjud. Ular xolesteringa o'xshash shaklga ega bo'lganligi sababli, ular ichakdagi retseptorlarni yomon xolesterinni qabul qilishiga to'sqinlik qilishi mumkin. Bu yurak-qon tomir kasalliklari va yurak xuruji xavfini kamaytirishga yordam beradi.
BUG'DAY KEPAGNING FOYDALI XUSUSIYATLARI.
Bug'doy kepagi vitamin va minerallarga boy: vitamin B1 - 50%, vitamin B2 -14,4%, xolin - 14,9%, vitamin B5 - 43,6%, vitamin B6 - 65,2%, vitamin B9 - 19,8%, vitamin E - 69,3 %, PP vitamini - 67,5%, kaliy - 50,4%, kaltsiy - 15%, magniy -112%, fosfor - 118,8%, temir - 77,8%, marganets - 575%, mis - 99,8%, selen - 141%, rux. 60,6%
Bug'doy kepagining foydalari
Vitamin B1 uglevod va energiya almashinuvining eng muhim fermentlarining bir qismi bo'lib, organizmni energiya va plastmassa moddalar bilan ta'minlaydi, shuningdek, tarmoqlangan zanjirli aminokislotalarning metabolizmini ta'minlaydi. Ushbu vitaminning etishmasligi asab, ovqat hazm qilish va yurak-qon tomir tizimlarining jiddiy buzilishlariga olib keladi.Vitamin B2 redoks reaktsiyalarida ishtirok etadi, rangning vizual analizatorga sezgirligini va qorong'i moslashuvni oshiradi. B2 vitaminining etarli darajada iste'mol qilinmasligi terining, shilliq pardalarning holatining buzilishi, yorug'lik va ko'rishning buzilishi bilan birga keladi.Xolin lesitin tarkibiga kiradi, jigarda fosfolipidlarning sintezi va metabolizmida rol o'ynaydi, erkin metil guruhlari manbai bo'lib, lipotrof omil sifatida ishlaydi. Bug'doy kepagi 100 g mahsulot
May 12-13
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
uchun 64,5 g uglevodlarni o'z ichiga oladi, bu porsiyadan olingan umumiy
energiyaning taxminan 72% yoki 258 kkal.Kaloriya tarkibi - 216 kkal.
Bug'doy kepagi tarkibi:
Yog'lar - 4,25 g,
Proteinlar - 15,55 g,
Uglevodlar - 64,51 g,
Suv - 9,89 g,
Kul - 5,79 g. bug'doy kepagi Kaloriya- kkal: 180 Proteinlar- g: 14,7 Yog'lar, g: 4.1 Uglevodlar- g: 20,6
Kepak bug'doy donalarining qobig'i bo'lgan un tegirmon sanoatining qo'shimcha mahsulotidir. Bu deyarli barcha biologik qimmatli moddalarni (90% dan ortiq) jamlagan qobiqdir.Shunday qilib, bug'doy kepagida ko'p miqdorda tolalar, vitaminlar (A, E, B1, B2, B3, B6, B9), turli makro va mikroelementlar (masalan, sink, oltingugurt, marganets, mis, fosfor, yod, magniy, kaltsiy).Organizmdagi metabolik jarayonlarda (oqsil, yog ', suv-tuz, energiya) faol ishtirok etish; asab, ovqat hazm qilish, mushak, yurak-qon tomir va mushak tizimlarini tartibga solishda ishtirok etish; soch, tirnoq va terining ko'rinishini va umumiy holatini yaxshilash;tozalash ta'siriga ega (toksinlar va shlaklarni olib tashlang);saraton kasalligining oldini olish;disbakteriozning oldini olish va davolash ko'rish qobiliyatini yaxshilashga yordam beradi, qon shakarining ko'tarilishini sekinlashtirish.Ushbu foydali xususiyatlar to'plami bug'doy kepagini dietaga (kalorizator) majburiy kiritishni talab qiladi. Shuni hisobga olish kerakki, ushbu mahsulotni qabul qilishning dastlabki bosqichlarida kuniga 1-3 choy qoshiq bilan cheklanishga arziydi. Vaqt o'tishi bilan maksimal sutkalik dozani kuniga 3-4 osh qoshiqqa oshirish kerak.
Tahlil va natijalar (Analysis and results) Bug'doy kepagi tarkibidagi vitaminlar miqdori.
1-rasm
May 12-13
848
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xo'jaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
y
DAD1 A, Sig=250,46 Ref=360,100 (Demo\Kepak wtamin (Fernza) 2023-04-12 16-54-31.D)
mAU
30-
I
s
25
CO
(D
5 ro
Is
20-
10
15-
5-
Bug'doy kepagiga qarshi ko'rsatmalar
E'tibor bering, bug'doy kepagi o'n ikki barmoqli ichak yoki oshqozon yarasi, yarali kolit va qorin bo'shlig'i yopishtiruvchi kasalliklarida kontrendikedir. Ular gepatit, gastroduodenit, surunkali gastrit, xoletsistit va pankreatitning kuchayishida ham ehtiyotkorlik bilan qo'llanilishi kerak.Bug'doy kepagini boshqa mahsulotlar bilan birlashtirish maqsadga muvofiqdir. Misol uchun, ularni bo'tqa, xamir, salatlar, qiyma go'sht, ichimliklar (kompotlar, jele, kokteyllar, kefir) qo'shing. Idishga kepak qo'shmasdan oldin ularni issiq suv bilan to'kib tashlash kerak va taxminan 30 daqiqa davomida shishiradi (kalorizator). Keyin suvni to'kib tashlang va shishgan kepakni xohlaganingizcha ishlating.Misol uchun, siz bug'doy kepagini tayyorlashingiz mumkin. Uni tayyorlash uchun quyidagilar zarur:50 gramm guruchni qaynoq suvga botirib, 1,5 soatga qoldiring.300 gramm qovoqni maydalang.Qovoq, guruch, kepak (25 gramm) aralashtiriladi, 5 osh qoshiq qo'shing. osh qoshiq suv va tuzni tatib ko'rish uchun. Bu aralashmani pishiriladigan idishga soling (oldindan yog'lang) va pechda taxminan 30 daqiqa davomida 180 daraja haroratda pishiring.Shaklni pechdan olib tashlang, tarkibini aralashma bilan to'kib tashlang (2 ta tuxum va 6 osh qoshiq sutdan) va yana 15 daqiqa davomida pechga qayting. Original va sog'lom taom tayyor.Kepakdagi yog'li kislotalarning ko'pligi tufayli butun don uni tezroq quriydi, shuning uchun an'anaviy ravishda kepakni dondan ehtiyotkorlik bilan ajratishga katta ahamiyat berildi. Nondagi sezilarli miqdorda
May 12-13
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
kepak uning hazm bo'lishini pasaytiradi, kichik aralashma ta'mni yaxshilaydi, ichak motorikasini oshiradi.
20-asrning boshlariga kelib, kepak yevropaliklarning ratsionidan deyarli butunlay chiqarib tashlandi va un tegirmonining arzon "axlati" hisoblanardi. Shu bilan birga, kepak ko'pincha donning o'ziga qaraganda ko'proq protein, yog 'kislotalari va mikroelementlarni o'z ichiga olishi ma'lum edi.20-asrning oxiriga kelib, kepak, ayniqsa jo'xori kepagi G'arb jamiyatining ratsioniga to'liq don shaklida tolaning qimmatli manbai sifatida qaytdi. Ular kilogramm berishni xohlaydiganlar uchun mo'ljallangan past kaloriyali tayyor nonushtalarning asosini tashkil qiladi. Kepak muhim yog 'kislotalari va mikroelementlarning manbai bo'lib, shuning uchun u vegetarianlar dietasida mashhurdir.Shu bilan birga, dietologlar ishlab chiqaruvchilar tomonidan ilgari surilgan, yuqori tezlikda ishlaydigan ekstruder-granulyatorlarda to'liq dondan olinadigan va shuning uchun intensiv sanoat qayta ishlash mahsuloti bo'lgan ekstrudirovka qilingan kepakning sog'lomlashtiruvchi ta'siriga jiddiy shubha bilan qarashadi.Diyetik (xun) tolasi kekler va boshqa pishirilgan mahsulotlarga "kepak" sifatida qo'shilishi uchun barcha turdagi butun o'simliklardan olinadi. Keyin sotuvchilar bu pishirilgan mahsulotlarning sog'liq uchun foydalari haqida da'vo qiladilar va tolaning foydalari bo'yicha tadqiqot dalillarini keltiradilar. Ammo kepak butun o'simliklardan olib, non va nonushta donlari kabi qayta ishlangan va parchalangan ovqatlarga qo'yilsa, bizga yordam bermaydi. Kepak qo'shimchalari jiddiy sog'liq muammolarining ba'zi alomatlarini o'zgartirishi mumkinligi haqida ba'zi dalillar mavjud bo'lsa-da, men bu muammolarni oldini olish yoki davolash uchun uzoq muddatda yaxshi variant ekanligiga hech qanday dalil topa olmadim. Hayvonlarning ozuqasi
Kepak (asosan bug'doy va javdar) barcha turdagi qishloq xo'jaligi hayvonlari uchun qimmatli ozuqa hisoblanadi. Kepakning ozuqaviy qiymati unli zarrachalarning tarkibiga bog'liq (qanchalik un va qobiqlar ko'p bo'lsa, ozuqaviy qiymati past bo'ladi). Bug'doy kepagining kimyoviy tarkibi o'rtacha (%): suv 14,8; oqsillar 15,5; yog '3,2; tola 8,4; azotsiz ekstraktiv moddalar 53,2; kul 4.9. 100 kg kepakda - 71-78 ozuqa birligi va 12,5-13 kg hazm bo'ladigan protein.Ko'pincha kepak sutli qoramollarga beriladi, keyin yosh hayvonlarni boqish va boqishda ko'p miqdorda ishlatiladi. Kepak ot va cho'chqalarga shingil shaklida, qoramol va qo'ylarga yoki somon va somon bilan pyuresi yoki suvli ozuqa bilan beriladi.Uzoq muddatli dalalarda ortiqcha miqdorda kepak hayvonlarning ovqat hazm
May 12-13
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
iy
qilish organlarini zaiflashishiga olib kelishi mumkin. Ba'zi istisno hollarda kepakni haddan tashqari oziqlantirish fosfat tuzlaridan toshlar hosil bo'lishiga olib keladi: otlarda - katta va ko'r ichakda, qo'ylarda - siydik pufagida.Kepak bug'doy yadrosining qattiq tashqi qatlami bo'lib, u turli xil oziq moddalar va tolalar bilan o'ralgan.Tegirmonlash jarayonida kepak bug'doy yadrosidan tozalanadi va yon mahsulotga aylanadi.Bug'doy kepagi shirin, yong'oqli ta'mga ega. U non, kekler va boshqa pishirilgan mahsulotlarga tuzilish va to'liq ta'm qo'shish uchun ishlatilishi mumkin.
REFERENCES
1. Khol'kin Yu. I. Tekhnologiya gidroliznykh proizvodstv [Technology of hydrolysis production]. Moscow,
Lesnaya promyshlennost' Publ., 1989. 496 p.
2 Iarotskii S.V., Sushkova V.I., Sineokii S.P., Lukina G.P. Ekonomicheskii analiz proizvodstva biobutanola i perspektivy
ego razvitiia. [The economic analysis of bioethanol production and its development prospects]. Moscow, 2008, 65 p. (in Russ.).
3. Sushkova, V.I., Vorob'eva G.I. Bezotkhodnaia konversiia rastitel'nogo syr'ia v biologicheski aktivnye veshchestva.
[Waste-free conversion of vegetable raw materials in biologically active substances]. Moscow, 2008, 215 p. (in Russ.).
4. Sushkova V.I., Ustiuzhaninova L.V. Metody podgotovki otkhodov proizvodstv lesopileniia i derevoobrabotki k
biokonversii v biorastvoriteli. [Methods of preparation of the waste production sawmilling and wood to the bioconversion in biorastvoriteli]. Moscow, 2013, 95 p. (in Russ.).
5. Sushkova V.I., Ustiuzhaninova L.V. Obshchestvo, nauka, innovatsii (NTK-2011): vserossiiskaia nauchnotekhnicheskaia
konferentsiia. [Society, science, innovation (SPC-2011): All-Russian Scientific and
Technical Conference].
Kirov, 2014, pp. 20-23. (in Russ.).
6. Khol'kin Yu. I. Tekhnologiya gidroliznykh proizvodstv [Technology of hydrolysis production]. Moscow,
Lesnaya promyshlennost' Publ., 1989. 496 p.
May 12-13
Samarkand branch of Tashkent State Agrarian University Theoretical and practical foundations of introducing smart agriculture in Uzbekistan
O'zbekistonda aqlli qishloq xojaligini joriy etishning nazariy va amaliy asoslari
7. Iarotskii S.V., Sushkova V.I., Sineokii S.P., Lukina G.P. Ekonomicheskii analiz proizvodstva biobutanola i perspektivy
ego razvitiia. [The economic analysis of bioethanol production and its development prospects]. Moscow, 2008, 65 p. (in Russ.).
8. Sushkova, V.I., Vorob'eva G.I. Bezotkhodnaia konversiia rastitel'nogo syr'ia v biologicheski aktivnye veshchestva.
[Waste-free conversion of vegetable raw materials in biologically active substances]. Moscow, 2008, 215 p. (in Russ.).
9. Sushkova V.I., Ustiuzhaninova L.V. Metody podgotovki otkhodov proizvodstv lesopileniia i derevoobrabotki k
biokonversii v biorastvoriteli. [Methods of preparation of the waste production sawmilling and wood to the bioconversion in biorastvoriteli]. Moscow, 2013, 95 p. (in Russ.).
10. Sushkova V.I., Ustiuzhaninova L.V. Obshchestvo, nauka, innovatsii (NTK-2011): vserossiiskaia nauchnotekhnicheskaia
konferentsiia. [Society, science, innovation (SPC-2011): All-Russian Scientific and
Technical Conference].
Kirov, 2014, pp. 20-23. (in Russ.).
May 12-13
