CC BY
0BOSHLANG'ICH TA'LIM YO'NALISHI TALABALARIGA MOBIL ILOVALARDAN FOYDALANIB MATEMATIKA-GEOMETRIYA FANLARINI O'QITISHNING XUSUSIYATLAR
1Arifova Muxlisa Uktamovna, 2Qo'ldosheva Shohida Xushvaqt qizi
1Toshkent iqtisodiyot va pedagogika instituti o'qituvchisi, 2TIPI talabasi https://doi.org/10.5281/zenodo.11207552
Annatatsiya. Maqolada boshlang'ich ta'lim yo'nalishi talabalariga matematika-geometriya fanlarini o'qitishda mobil qurilmalardan foydalanib dars o'tishning xususiyatlari yoritilgan.
Kalit so'zlar: matematika, geometriya, mobil qurilmalar, mustaqilizlanish, afzallik, tashkiliy.
Abstract. The article describes the features of teaching mathematics and geometry to students of primary education using mobile devices.
Key words: mathematics, geometry, mobile devices, independence, preference, organization.
Bugungi kunda zamonaviy ta'limning muhim yo'nalishlaridan biri matematik ta'limni rivojlantirish bо'lib, zamonaviy sharoitda matematika asoslarini о'rganish yosh kadrlarni tayyorlashning tobora ustuvor yo'nalishiga aylanmoqda. Bu borada mamlakatimizda matematika ta'limini rivojlantirishning asosiy tamoyillari, maqsadlari, vazifalari va asosiy yo'nalishlari bo'yicha qarashlar tizimi keltirilgan.
Ushbu tizimda matematika fanini rivojlantirishda zamonaviy ta'limda dolzarb bo'lgan uch guruh muammolari belgilangan.
Birinchi guruh talabalarning past motivatsiyasini o'z ichiga oladi, bu matematik ta'limning ahamiyatini jamoatchilik tomonidan yetarlicha baholanmaslik, o'quv dasturlarini ortiqcha yuklash, shuningdek, texnik elementlar va eskirgan tarkibga ega baholash va uslubiy materiallar bilan bog'liq.
Ikkinchi guruh talabalarning turli guruhlari uchun oraliq va davlat yakuniy attestatsiyasi talablarida o'quv dasturlari, baholash va uslubiy materiallarda aslida farq yo'q, bu esa o'quv jarayonining past samaradorligiga olib keladigan mazmunli xarakterdagi muammolarni o'z ichiga oladi.
Uchinchi guruhga esa turli guruhlardagi talabalarning ta'lim va hayotiy manfaatlarini hisobga olgan holda, rivojlantiruvchi va shakllantiradigan matematikani sifatli o'rgatadigan kadrlar yetishmasligi kiradi.
Amaliyotda matematikani o'rganish va o'quv jarayonini tashkil etish jarayonida boshlang'ich ta'lim yo'nalishi talabalari turli xarakterdagi qiyinchiliklarga duch kelishadi.
Matematika kursini o'rganishning barcha bosqichlarida boshlang'ich ta'lim yo'nalishi talabalarida hisoblash madaniyati shakllanadi, lekin uning poydevori o'qishning birinchi yilida qo'yiladi. Bu davrda matematik amallar qonuniyatlaridan ongli ravishda foydalana olish qobiliyati shakllanadi, kelgusida esa olingan ko'nikma va malakalar mustahkamlanadi va takomillashtiriladi.
Matematika-geometriya fanini o'rganishda boshlang'ich ta'lim yo'nalishi talabalarining geometrik materialni o'zlashtirish darajasini pasaytirish tendensiyasi mavjud. Matematika bo'yicha diagnostika ishlarini tahlil qilish shuni ko'rsatadiki, geometrik muammolarni hal qilishda fazoviy fikrlashning etarli darajada rivojlanmaganligi bilan bog'liq qiyinchiliklar mavjud.
Geometriyadan farqli o'laroq, algebra darslarida matematik tushunchalarga kamroq e'tibor beriladi. Geometriyada hamma narsa tushunchalar asosida qurilgan, algebrada bo'lgani kabi o'qituvchilar esa amaliy materialni bilish yetarli deb hisoblanadi [3].
Yuqorida aytilganlar matematikani o'zlashtirishdagi qiyinchiliklarga quyidagilar bog'liq degan xulosaga kelishga imkon beradi: hisoblash madaniyati, mantiqiy fikrlash, geometrik materialni o'zlashtirish, matematik tushunchalarni shakllantirish, modellashtirish ko'nikmalari, tanqidiy fikrlashni rivojlantirish, bilimlardagi bo'shliqlar, bilimlarning mohiyatini noto'g'ri tushunish, matematik qoidalar va boshqalar.
Matematika ta'limini rivojlantirish tizimida matematikani o'qitishdagi muammolarni bartaraf etishga qaratilgan qator vazifalar ko'rsatilgan: o'quv dasturlari mazmunini modernizatsiya qilish, har bir o'quvchi uchun bazaviy bilimlarda bo'shliqlar bo'lmasligini ta'minlash, hamma uchun ochiq axborot resurslari mavjudligini ta'minlash, o'quv dasturlari mazmunini takomillashtirish, matematika o'qituvchilarining ish sifati, matematika ta'limida etakchilarni qo'llab-quvvatlash, o'quvchilarning yuqori matematik qobiliyatlarini rivojlantirish va qo'llash uchun shart-sharoitlarni ta'minlash, matematik bilim va matematik ta'limni ommalashtirish.
Axborot-kommunikatsiya texnologiyalari deganda kompyuter qurilmalari yordamida axborotni yig'ish, saqlash, qayta ishlash, taqdim etish va uzatish usullari majmui tushuniladi. Ularga o'rnatilgan dasturiy ta'minot va Internetga kirish imkoniga ega stol kompyuterlari, noutbuklar, periferik qurilmalar, planshetlar va boshqalar kiradi. Bugungi kunda kompyuter qurilmalari hayotning ajralmas qismidir, ammo shunga qaramay, har bir oilada ish stoli kompyuteri yoki noutbuki mavjud emas, chunki narxi ancha yuqori yoki katta oila uchun bitta qurilma mavjud. So'nggi yillarda statsionar kompyuterlar o'rniga planshetlar va smartfonlardan foydalanish tendensiyasi kuzatilmoqda, ular texnik xususiyatlari bo'yicha qolishmaydi. Vaqti kelib elektron qurilmalardan ham oshib ketadi.
Mobil ta'lim o'quv jarayonini joy va vaqtdan qat'iy nazar, tashkil etish uchun ham alohida, ham boshqa axborot-kommunikatsiya texnologiyalari bilan birgalikda mobil texnologiyalardan foydalanishni nazarda tutadi. Ta'lim turli shakllarda bo'lishi mumkin va mobil qurilmalar yordamida talabalar ta'lim resurslariga kirishlari, boshqa foydalanuvchilar bilan bog'lanishlari, sinfda va sinfdan tashqari kontent yaratishlari mumkin. Mobil qurilmalar odatda o'z egalarining mulki bo'lib, kun bo'yi ularning ixtiyorida bo'ladi va sozlash uchun ko'plab xususiyatlarga ega. Shuning uchun mobil texnologiyalar statsionar va axborot almashish texnologiyalariga qaraganda shaxsiylashtirish uchun ko'proq imkoniyatlar beradi.
Endi mobil qurilmalarning interaktiv imkoniyatlari tufayli javobni deyarli bir zumda olish mumkin. Bu talabalarga ta'lim muammolarini tezda aniqlash va asosiy tushunchalarni ko'rib chiqish imkoniyatini beradi. Smartfonlar va asosiy mobil qurilmalar uchun mavjud matematik ilovalarning ba'zilari talaba bajara olmagan muammolarni qanday hal qilishni bosqichma-bosqich ko'rsatib beradi. Ushbu baholash tizimi bilimlarni to'plashga yordam beradi va nafaqat ball beradi, muvaffaqiyatli o'quvchilarni mukofotlaydi yoki ortda qolganlarga qo'shimcha topshiriqlar beradi. Mobil texnologiyalardan foydalanish baholash ma'lumotlarini taqsimlash, to'plash, tahlil qilish va hujjatlashtirishni avtomatlashtirish orqali o'qituvchilar faoliyati samaradorligini oshiradi. Masalan, shunday mobil ilovalar mavjudki, ular yordamida o'qituvchilar talabalarning o'quv topshiriqlarini tekshirish orqali bilimini tezda baholashlari mumkin. Odatda, bu ilovalar operatsion tizimlar bo'ylab ishlaydi, shunda talaba test savollariga ta'lim muassasasi taqdim etgan qurilmadan emas, balki o'z mobil qurilmasidan javob bera oladi.
Mobil texnologiyalarni o'quv jarayoniga moslashtirish haqida tabiiy savol tug'iladi. O'qituvchiga mobil ilovalar va xizmatlarni tanlash va ulardan foydalanish, o'quvchilarning ta'lim natijalarini hisobga olgan holda o'qitish shakllari va usullarini tanlash va sozlash qobiliyati kerak bo'ladi [4]. Mobil ilovalar va xizmatlar katta hajmdagi vazifalarni tekshirishda o'qituvchining algoritmik funksiyalarining bir qismini oladi va o'rganish interaktiv bo'ladi.
Shunday qilib, bizning fikrimizcha boshlang'ich ta'lim yo'nalishi talabalariga matematika-geometriyani o'rganishda mobil ilovalar va ularning xizmatlaridan foydalanish maqsadga muvofiq ko'rinadi.
FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO'YXATI
1. Alixanov S. "Matematika o'qitish metodikasi". - T.: "O'qituvchi" 2001.
2. Xurramov A.J., Arifova M.U. 6-sinf matematika fanini o'qitishning zamonaviy vositalaridan foydalanishning samaradorligi // Academic Research in Educational Sciences Scientific journal. Volume 4, Issue 3, March, 2023.
3. Ре^мендации no пoлитике в oбласти мoбильнoгo o6y4eHra // Институт ЮНЕСКО no инфopмaциoнным технoлoгиям в oбразoвании. 2020.
4. ^apod^m А.Е., Винoкyрoва С.З. '^opM^oBaH^ математических пoнятий в шкoльнoм курсе математики" (на примере изучения темы "Квадратные уравнения") -Нoвoибиpск: Обществo с oгpaниченнoй oтветственнoстью "Центр развития нayчнoгo сoтpyдничествa", 2017.
