CC BY
1INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE "ACTUAL ISSUES OF PRIMARY EDUCATION: PROBLEMS, SOLUTIONS AND DEVELOPMENT
PROSPECTS"
_April 26, 2024_
MATEMATIKA TA'LIMI JARAYONIGA RAQAMLI TEXNOLOGIYALAR JORIY
ETISHNING ZAMONAVIY USULLARI Mahfuza G'ofurova
FarDU, pedagogika fanlari bo'yicha falsafa doktori (PhD) https://doi.org/10.5281/zenodo.11060238
Annotatsiya. Ushbu maqolada matematika ta'limi jarayoniga raqamli texnologiyalar joriy etishning zamonaviy usullari bilan integratsiyalashuvi yoritib berilgan. O'quvchilarda axborot va kommunikatsiya texnologiyalarini qo'llash orqali bilim olish samaradorligini oshirishga qaratilgan usullar yoritilgan. Axborot va kommunikatsiya texnologiyalari o'quv muhitini o'quvchilarga yo'naltirilgan muhitga aylantirishga yordam berishi haqida fikr yuritiladi.
Kalit so'zlar: matematika ta'limi jarayoni, raqamli texnologiyalar, joriy etish integratsiyalash, axborot va kommunikatsiya texnologiyalarini qo'llash, dasturiy ta'minot, o'qitish usullarini o'zgartirishga, o'quvchilarni mustaqil ta'lim olishi.
Аннотация. В данной статье описывается интеграция современных методов внедрения цифровых технологий в процесс математического образования. Выделены методы, направленные на повышение эффективности обучения за счет использования информационно-коммуникационных технологий среди студентов. Считается, что информационные и коммуникационные технологии помогают превратить образовательную среду в среду, ориентированную на учеников.
Ключевые слова: процесс обучения математике, цифровые технологии, интеграция внедрения, применение информационно-коммуникационных технологий, программное обеспечение, изменение методов обучения, самостоятельное обучение учеников.
Abstract. This article describes the integration of modern methods of introducing digital technologies into the process of mathematics education. Methods aimed at increasing the effectiveness of learning through the use of information and communication technologies among students are highlighted. Information and communication technology is believed to help transform the educational environment into a learner-centered environment.
Keywords: process of teaching mathematics, digital technologies, integration of implementation, application of information and communication technologies, software, changing teaching methods, independent learning of students.
Axborot va kommunikatsiya texnologiyalari ta'limni o'zgartirish va isloh qilish uchun kuchli vosita hisoblanadi. Oldingi bir qancha tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, Axborot va kommunikatsiya texnologiyalaridan to'g'ri foydalanish ta'lim sifatini oshirishi va o'rganishni real hayotiy vaziyatlar bilan bog'lashi mumkin. Axborot va kommunikatsiya texnologiyalari o'quv muhitini o'quvchilarga yo'naltirilgan muhitga aylantirishga yordam beradi, o'quvchilar AKT sinflaridagi o'quv jarayonlarida faol ishtirok etadilar va ularga o'qituvchi tomonidan qarorlar, rejalar ishlab chiqish va hokazolar ruxsat etiladi. Matematika ta'limida AKT o'qituvchilarga o'qitish usullarini o'zgartirishga, o'quvchilarni mustaqil ta'lim olishda qo'llab-quvvatlashga, tushunchalar va matematika mavzularini ochishda faol ishtirok etishga yordam beradigan asosiy vositalar va vositalarni ham taqdim etadi. Buning natijasida o'quvchilar matematik g'oyalarni chuqurroq anglaydilar. Shunday ekan, matematika ta'limida AKT ning integratsiyalashuvi o'quvchilarning matematika fanidan yaxshiroq o'zlashtirishlariga yordam berish uchun AKTni qo'llash qobiliyatining natijasi ekanligini tushunish mumkin. AKTning bu imkoniyatlari sinfda integratsiyani istiqbolli amaliyotga aylantiradi, ammo uning muvaffaqiyati turli omillarga bog'liq.
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE "ACTUAL ISSUES OF PRIMARY EDUCATION: PROBLEMS, SOLUTIONS AND DEVELOPMENT
PROSPECTS"
_April 26, 2024_
Matematika ta'limida AKTdan foydalanish bo'yicha olib borilayotgan izlanishlar ham matematika ta'limida AKTni qo'llash samaradorligi va maqsadga muvofiqligini oshirish yo'llaridan biridir. Scientometrika yoki bibliometriya - bu nashrlarda fanni miqdoriy baholash bilan bog'liq bo'lgan nisbatan yangi fan sohasi. Ilmiy miqdorni aniqlash ilmiy nashrlarning sifati va ta'sirini o'lchashning ob'ektiv usuli hisoblanadi. Ilmiy nashrlarning miqdoriy tahlili va baholashi yoki ilmiyometriya ilmiy nashrlar va iqtiboslar haqida miqdoriy ma'lumot beradi. Ushbu ma'lumotlar olimlarga tadqiqot yo'nalishiga ega bo'lishi yoki bo'linmalar, tashkilotlar va hukumatlar tadqiqotni moliyalashtirish uchun asosga ega bo'lishiga yordam beradi. Bundan tashqari, universitet reytingi tashkilotlari universitetlarni oddiy ilmiy-tadqiqot-chiqish ko'rsatkichlari yordamida baholaydilar. Shuningdek, u mamlakatda ilmiy tadqiqotlarning rivojlanishini baholash va uning hozirgi holatini tushunish uchun ishlatilishi mumkin
Ta'lim jarayonida zamonaviy axborot texnologiyalaridan foydalangan holda darslarni tashkilashtirish uchun ma'lum bir shartsharoitlar mavjud. Birinchidan, axborot resurslari bo'lishi kerak. Bularga • shaxsiy kompyuter; • proektor; • multimedia vositalari; • skaner (murakkab sxemalar va chizmalarni, negativ plyonkadagi tasvirlarni kompyuterga o'tkazish uchun); • raqamli fotoapparat; • video kamera (video konferinsiyalar o'tkazish uchun va yana boshqa maqsadlarda); • printer, nusxa ko'chiruvchi qurilma (tarqatma materiallarni qog'ozga tushirish va ko'paytirish va yana boshqa maqsadlar uchun) va boshqa resurslar. Ikkinchidan, maxsus dasturiy ta'minotlar hisoblanadi. Ta'lim tizimda multmedia elektron o'quv adabiyotlar, ma'ruzalar, virtual laboratoriya ishlari, har hil animatsion dasturlar va yana boshqa ishlarni yaratishda kerak bo'ladigan maxsus dasturlar hisoblanadi. Bu dasturlar juda ko'p bo'lib, misol uchun: Animatsion roliklar yaratish uchun Macromedia Flash MX dasturidan foydalaniladi. Multmediali taqdimot ma'ruzalarini yartishda hammamizga ma'lum bo'lgan Power Point dasturidan foydalaniladi. Multimedia vositalaridan foydalangan holda maktabgacha yoshdagi bolalarning nutqini rivojlantirish bo'yicha o'quv ishlari bitta kompyuter (noutbuk), media-panel (yoki ekran) va projektorning mavjudligini aniqlaydi. Microsoft Office PowerPoint sizga raqamli axborot mahsulotlarini yaratishga imkon beradi.
Kompyuter sinfida maktabgacha yoshdagi bolalarning nutqini rivojlantirish bo'yicha o'quv faoliyati kompyuter o'yinlaridan (o'quv, diagnostika, ishlab chiqish) foydalanishdan iborat. Buning uchun maktabgacha ta'lim muassasalaridan ko'pini hisobga olgan holda maktabgacha ta'lim muassasasining bolalar bog'chalari uchun, shuningdek litsenziyalangan dasturiy ta'minot bilan to'liq ta'minlangan kompyuter sinfiga muhtoj. Axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalangan holda bolalarning nutqini rivojlantirish uchun asosan rivojlanish o'yinlari qo'llaniladi, shuning uchun dasturiy mahsulotlarni ishlab chiqarishda asosiy talablarni tavsiflash kerak, xususan: - bolaning individual xususiyatlarini hisobga olish kerak; - amaldagi o'yinlar bolalarning yoshiga mos bo'lishi kerak. Maktabgacha yoshdagi bolalarning nutqini rivojlantirish uchun rivojlanish dasturlaridan foydalanish tayyorgarlik qismida bolani faol faoliyatga jalb qilishni o'z ichiga oladishi zarur.
Bugungi kunda boshlang 'ich sinflarda informatika darslari tashkil etilganligini e'tiborga olsak, o'quvchilarning kompyuter bilan tanishtirish, axborot texnologiyalaridan unumli foydalanish haqidagi ma'lumotlar /shu bilan birga axborot xavfsizligi, turli ta'limga oid veb-saytlar va ulardan samarali foydalanish haqidagi bilimlar berish zarurdir. Buning uchun dars materialining ma'lum bir qismi, bobi olinib, mavzuni yoritilishi, mavzu asosida turli ta'limiy o'yinlar, mashqlar topshiriqlar bilan ishlashga doir dasturiy ta'minotni yaratilishi muhim hisoblanadi.Bunday holda tashkillangan darslar asosan barcha dars bosqichlarini hisobga olgan
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE "ACTUAL ISSUES OF PRIMARY EDUCATION: PROBLEMS, SOLUTIONS AND DEVELOPMENT
PROSPECTS"
_April 26, 2024_
holda o'tilgan mavzuni mustahkamlashga doir topshiriqlar, asosiy qism to'g'ridan-to'g'ri kompyuter bilan mustaqil ishlashga qaratilgan bo'lib, har bir tugmachaning maqsadini, algoritm (karta sxemasi) yordamida dasturiy mahsulotni qanday boshqarish kerakligini bilishi tushuniladi. Yakuniy qism ko'zning og'rig'ini yengillashtiradigan mashqlar natijalarini (jismoniy daqiqalar, jismoniy mashqlar va hk) to'plashga qaratilgan. Boshlang'ich sinflarda matematika o'qitishda AKTni joriy etish kompyuterlarning ta'lim olish maqsadida foydalanishga qaratilgan maqsadni amalga oshirishga xizmat qiladi.
Boshlang'ich sinflarda axborot va kommunikatsiya texnologiyalari joriy etishda aynan matematika darslarida qo'llash orqali fanning kompetentsiyalariga erishish uchun o'qitish usullarini o'zgartiradi.
Jadval 1. Matematika ta 'lunula eng keng tarqalgati dasturiy ta'minotlar
Dasturiar Ma'lumotlar
I* u Microsoft Mathematics Talabalarga grafik kalkulyator yordamida 2D va 31) dasturlami chizish va murakkab tenglamani bosqichrrw-bosqich argumentatsiya qilish orqali echishda yordam berish orqali algebraik bilimlar uchun fovdalamladi.
1 Math editor Talabaiar va o'qituvchilarning tenglamalar yoki ko'phadlami yozish. saqlash. o'zgartinsh va hujjatlarga ko'chtrch ishlanm engtllashtinshga xizmat qiladi
Free 1 nis ersal Algebra Equation Solver Ushbu llova orqali lalabalar ratsionaldan tortib ko'rsatkichli va logarifmik tcnglamalargacha bo'lgan tenglamalartu yechish va tushuntmshda yetarliclxa yordam oladilar.
— n j* Maxima Linux. Unix. OS X va BSD kabi barcha POSLX platformalanda integratsiya, derivatsiya va ishlash bilan bog'liq turli muammolarm Lial qilish uchun fovdalamladi. C'hizish uchun Gnuplotdan foydalanadi
¿2 Photomath for Android Rasmga tu&hiiish orqali tenglamalanu vechadi
■ ToxMath Qiziqarli o'yin sifatida ishlab chiqilgan ushbu llova ochiq kodli da-stur sifatida 7-13 yoshdagi bolalarga matematikani o'rgamshga yordam heradi
Won Wolfram Mathematica Har qanday matematik turdagi topshinqlar va mashqlar uchun ajoyib yordam
Pythagorea va Euclidea Ptfagonya ham. Evklideya ham o'ymga o'xshasb dizaynga ega va juda qiyin geometnk muammolarm o'z ichiga oladi
I7 *LI
Yuqoridagi jadvalda matematika ta'limida foydalanish uchun bugungi kunda eng keng tarqalgan dasturiy ta'minotlar haqidagi ma'lumotlar keltirilgan.Bulardan boshlang'ich sinflarda matematika darslarini tashkil etishda ham keng foydalanish natijasida o 'quvchilarni ta'lim olish sifatini oshirish mumkin.Bizga ma'lumki boshlang'ich sinfda geometric tasavvurlarni shakllantirishga doir qator materiallarni yoritishda ham bunday dasturiy ta'minotlardan foydalanish maqsadga muvofiqdir.
1-topshiriq:rasmda nechta uchburchak bor?
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE "ACTUAL ISSUES OF PRIMARY EDUCATION: PROBLEMS, SOLUTIONS AND DEVELOPMENT
PROSPECTS" April 26, 2024
2-topshiriq.Quyida berilgan yoyilmadan foydalanib 2-chizmani tahlil qiling.
Piramidani chizish ketma-ketligi.
Piramidani tekislikda tasvirini hosil qilish uchun. avval ko'pburchak shaklidagi asosi chizib olinadi.So'ngra piramida uchi belgilanib, bu nuqta asosining har bir uchi bilan tutashtirib chiqiladi. Chizmada piramidaning ko'rinmaydigan qirralari punktir chiziqlar bilan chiziladi.
3-topshiriq.
l.Quyidagi shakllar qaysi geometrik figuraning yoyilmasi ekanligini ko'rsating. 2.Geometrik figuralarning nomlarini ayting. 3.Bu figuralarni tahlil qiling.
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE "ACTUAL ISSUES OF PRIMARY EDUCATION: PROBLEMS, SOLUTIONS AND DEVELOPMENT
PROSPECTS" April 26, 2024
4 -topshiriq.
Qanday hususiyatiga ko'ra ularni 2 guruhga ajratish mumkin?
Matematika o'qituvchilari texnologiyaga yondashuvlarini kundan-kunga o'zgartirmoqdalar. Maqsad o'qituvchilarning AKTga yondashuvi innovatsiyaga o'tish va AKTning barcha imkoniyatlaridan foydalangan holda muammoni hal qilish va tanqidiy fikrlashga ta'sir etuvchi innovatsion o'qitish usullariga e'tibor qaratishdir. Telekommunikatsiya vositalaridan muntazam foydalanish zarur. Bunda o'quvchilarni darslik va turli o'quv manbalari bilan ishlash, matematika faniga oid axborotlarni turli manbalardan izlash, tahlil qilish va axborot xavfsizligiga rioya qilgan holda axborot vositalari bilan ishlash ko'nikmalarini shakllantirishda turli amaliy dasturiy paket va ta'minotlardan, mobil qurilma (telefon, planshet va boshqa gadjetlar) lardan foydalanish tavsiya etiladi.
Hulosa qilib aytganda, bugungi kunda texnologiya rivojlangan bo'lsada dunyoning aksariyat mamlakatlarida matematikani o'qitish an'anaviy tushuntirish usuliga amal qiladi, bu erda o'qituvchilar talabalar bilan to'la sinflarda ma'lumot markazida bo'lishadi va texnologiyaning roli juda cheklangan. Biz yashayotgan asrda nafaqat matematikani o'qitishni osonlashtiradigan, balki talabalarning ushbu sohadagi bilimlarini chuqurlashtiradigan dasturlar va dasturiy ta'minotlar oqimi mavjud. Shunday ekan, farzandlarimizni turli gadjetlar, kompyuter o'yinlariga bo'lgan munosabatini ta'limga oid texnologiyalardan unumli foydalanishga burish dolzarb masala deb hisoblayman.
INTERNATIONAL SCIENTIFIC AND PRACTICAL CONFERENCE "ACTUAL ISSUES OF PRIMARY EDUCATION: PROBLEMS, SOLUTIONS AND DEVELOPMENT
PROSPECTS" April 26, 2024
REFERENCES
1. O'zbekiston Respublikasi Prezidentining Farmoni. 2022-2026 yillarga mo'ljallangan Yangi O'zbekistonning taraqqiyot strategiyasini "Insonga e'tibor va sifatli ta'lim yili"da amalga oshirishga oid davlat dasturi to'g'risida. 2023-yil 28-fevral
2. Тожиев М., Алимов А.Я., ^учкдров Д.У. Педагогик технология таълим жараёнига татбиги (Бошлангич таълимда математика укитиш методикаси фани дарсларининг лойихдси) -Тошкент. "Тафаккур" нашриёти. 2010, -148 б.
3. Muslimov, N., Usmonboeva, M., Sayfurov, D., & To'raev, A. (2015) Innovatsion ta'lim texnologiyalari. Sano-standart
4. Repyova I.R. 4-sinf Matematika. Darslik - T. "Novda Edutainment" nashriyoti 2023.
5. Alijon, A., Xoldorovich, S. Z., & Abbosovna, G. M. kizi, MMA.(2022). Technology of Individualization of Learning. Spanish Journal of Innovation and Integrity, 6, 291-297.
6. Gofurova, M. A. (2020). Development of students' cognitive activity in solving problems. ISJ Theoretical & Applied Science, 1(81), 677-681.
7. Gafurova, M. A. (2021). Developing Cognitive Activities of Primary School Students based on an Innovative Approach. International Journal of Multicultural and Multireligious Understanding, 8(10), 236-242.
8. Gafurova, M. (2021). Intellectual and Cognitive Activities of School Pupils. The American Journal of Social Science and Education Innovations, 3(2), 447-450.
9. G'ofurova Mahfuza Abbosovna. Boshlang'ich sinf matematika darslarida tadqiqot metodlarini qo'llashning samaralari. Fardu.ilmiy xabarlar-Научный Вестник. Фергу, 2023/№2, 67-71
10. www.pedagog.uz
11. www.edu.uz
12. www.Ziyonet.uz
