CC BY
0INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Original paper
© A.X.To'rayev1B_
1Termiz davlat pedagogika instituti, Termiz, O'zbekiston
Annotatsiya
KIRISH: mazkur maqolada boshlang'ich sinf o'quvchilarida sog'lom turmush tarzi ko'nikmalarini rivojlantirish muhim va dolzarb masalalari, aynan shu yoshda shakllangan odatlar va ko'nikmalar bolalarning kelajakdagi hayoti va sog'lig'iga bevosita ta'sir ko'rsatadi. Shu sababli, boshlang'ich ta'lim jarayonida sog'lom turmush tarzi ko'nikmalarini rivojlantirishga alohida e'tibor qaratish zarur. Didaktik imkoniyatlar - bu ta'lim jarayonini yanada samarali va qiziqarli qilish uchun foydalaniladigan metodlar, vositalar va uslublar majmuasi hamda sog'lom turmush tarzini o'rgatish jarayonida ushbu imkoniyatlardan to'liq foydalanish muhim ahamiyatga borasida fikir va mulohazalar yoritilgan.
MAQSAD: ushbu tadqiqotning asosiy maqsadi boshlang'ich sinf o'quvchilarida sog'lom turmush tarzi ko'nikmalarini rivojlantirish uchun didaktik imkoniyatlarni tahlil qilish va takomillashtirish yo'llarini aniqlashdan iborat. Ushbu maqsadga erishish uchun quyidagi vazifalar qo'yiladi: mavjud metodlarni tahlil qilish, yangi didaktik yondashuvlarni ishlab chiqish va ularni sinovdan o'tkazish.
MATERIALLAR VA METODLAR: tadqiqotda pedagogika va psixologiya fanlari bo'yicha nazariy hamda amaliy tadqiqotlar asos qilib olinadi. Shu bilan birga, sog'liqni saqlash, gigiyena va ovqatlanish bo'yicha ilmiy ma'lumotlar ham o'rganiladi.
MUHOKAMA VA NATIJALAR: hozirgi kunda jamiyatda sog'lom turmush tarzi masalasi ko'pchilikning diqqat markazida turibdi. Bolalarning sog'lom yashashi uchun zarur bo'lgan bilim va ko'nikmalarni erta yoshdan o'zlashtirishlari kerakligi tibbiy va pedagogik tadqiqotlar bilan isbotlangan. Ushbu tadqiqot boshlang'ich sinf o'quvchilarida sog'lom turmush tarzi ko'nikmalarini rivojlantirish jarayonini takomillashtirishga xizmat qiladi. Natijalar boshlang'ich ta'lim tizimiga yangi didaktik yondashuvlarni joriy etishda yordam beradi.
XULOSA: umuman olganda, boshlang'ich sinf o'quvchilarida sog'lom turmush tarzi ko'nikmalarini rivojlantirish ta'lim tizimining muhim va ajralmas qismi bo'lishi zarur. Ushbu tadqiqot jarayonida aniqlangan natijalar va tavsiyalar boshlang'ich ta'lim tizimiga sog'lom turmush tarzini o'rgatishning didaktik imkoniyatlarini kengaytirish va samaradorligini oshirishga yordam beradi bu esa kelajakda sog'lom, faol va muvaffaqiyatli jamiyat shakllanishiga zamin yaratadi.
ISSN 2992-9024 (online) 2024, №5
Ilmiy-nazariy va metodik jurnal Научно-теоретический и методический журнал Scientific theoretical and methodical journal
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Kalit so'zlar: Sog'lom turmush tarzi, sog'liqni saqlash, Boshlang'ich sinf, Jismoniy va aqliy salomatlik, , ko'nikma, malaka, salomatlik, mashg'ulot.
Iqtibos uchun: To'rayev A.X. Boshlang'ich sinf o'quvchilarida sog'lom turmush tarzi ko'nikmalarini rivojlantirish imkoniyatlarini takomillashtirishning didaktik imkoniyatlari.. // Inter education & global study. 2024. № 5. B.190-196.
ДИДАКТИЧЕСКИЕ ВОЗМОЖНОСТИ СОВЕРШЕНСТВОВАНИЯ ВОЗМОЖНОСТЕЙ ФОРМИРОВАНИЯ НАВЫКОВ ЗДОРОВОГО ОБРАЗА ЖИЗНИ У УЧАЩИХСЯ НАЧАЛЬНЫХ КЛАССОВ_
© А.Х.Тораев1Н
1Термизский государственный педагогический институт, Термиз, Узбекистан
Аннотация
ВВЕДЕНИЕ: в данной статье рассмотрены важные и актуальные вопросы формирования навыков здорового образа жизни у младших школьников, привычки и навыки, формируемые в этом возрасте, оказывают непосредственное влияние на дальнейшую жизнь и здоровье детей. Поэтому необходимо уделять особое внимание развитию навыков здорового образа жизни в период начального образования. Дидактические возможности - это совокупность методов, средств и приемов, используемых для того, чтобы сделать образовательный процесс более эффективным и интересным, и подчеркивается важность полного использования этих возможностей в процессе обучения здоровому образу жизни.
ЦЕЛЬ: основной целью исследования является анализ дидактических возможностей развития навыков здорового образа жизни у учащихся начальных классов и определение путей их совершенствования. Для достижения этой цели ставятся следующие задачи: анализ существующих методов, разработка новых дидактических подходов и их апробация.
МАТЕРИАЛЫ И МЕТОДЫ: исследование основано на теоретических и практических исследованиях в области педагогики и психологии. При этом изучается и научная информация по здравоохранению, гигиене и питанию.
ОБСУЖДЕНИЕ И РЕЗУЛЬТАТЫ: в настоящее время вопрос здорового образа жизни в обществе находится в центре внимания многих людей. Медико-педагогическими исследованиями доказано, что дети должны приобретать знания и навыки, необходимые для здоровой жизни, с раннего возраста. Данное исследование служит совершенствованию процесса формирования навыков здорового образа жизни у учащихся начальных классов. Результаты помогут внедрить новые дидактические подходы в систему начального образования.
ЗАКЛЮЧЕНИЕ: в целом развитие навыков здорового образа жизни у учащихся начальных классов должно быть важной и неотъемлемой частью образовательной системы. Результаты и рекомендации, выявленные в ходе данного исследования, помогут расширить дидактические возможности обучения здоровому образу жизни в
© intereduglobalstudy.com
2024, ISSUE 5
ISSN 2992-9024 (online) 2024, №5
Ilmiy-nazariy va metodik jurnal Научно-теоретический и методический журнал Scientific theoretical and methodical journal
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
системе начального образования и повысить ее эффективность, что создаст основу для формирования здорового, активного и успешного общества в стране. будущее.
Ключевые слова: Здоровый образ жизни, здравоохранение, Начальная школа, Физическое и психическое здоровье, навыки, компетентность, здоровье, обучение.
Для цитирования: Тораев А.Х. Дидактические возможности совершенствования возможностей формирования навыков здорового образа жизни у учащихся начальных классов. // Inter education & global study. 2024. № 5. С. 190-196.
DIDACTIC OPPORTUNITIES FOR IMPROVING THE ABILITY TO DEVELOP HEALTHY LIFESTYLE SKILLS AMONG PRIMARY SCHOOL STUDENTS_
© Toraev A. Kholmominovich1H
1Termez State Pedagogical Institute, Termez, Uzbekistan_
Annotation
INTRODUCTION: this article discusses important and topical issues of developing healthy lifestyle skills in primary schoolchildren; the habits and skills developed at this age have a direct impact on the future life and health of children. Therefore, it is necessary to pay special attention to the development of healthy lifestyle skills during primary education. Didactic opportunities are a set of methods, tools and techniques used to make the educational process more effective and interesting, and emphasizes the importance of making full use of these opportunities in the process of teaching a healthy lifestyle.
AIM: The main goal of the study is to analyze the didactic opportunities for developing healthy lifestyle skills among primary school students and determine ways to improve them. To achieve this goal, the following tasks are set: analysis of existing methods, development of new didactic approaches and their testing.
MATERIALS AND METHODS: The study is based on theoretical and practical research in the field of pedagogy and psychology. At the same time, scientific information on health, hygiene and nutrition is also studied.
DISCUSSION AND RESULTS: Currently, the issue of a healthy lifestyle in society is in the center of attention of many people. Medical and pedagogical research has proven that children should acquire the knowledge and skills necessary for a healthy life from an early age. This study serves to improve the process of developing healthy lifestyle skills among primary school students. The results will help introduce new didactic approaches into the primary education system.
CONCLUSION: In general, the development of healthy lifestyle skills among primary school students should be an important and integral part of the educational system. The results and recommendations identified during this study will help expand the didactic opportunities for teaching healthy lifestyles in the primary education system and increase its effectiveness, which will create the basis for the formation of a healthy, active and successful society in the country. future.
© intereduglobalstudy.com 2024, ISSUE 5
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Key words: Healthy lifestyle, healthcare, Primary school, Physical and mental health, skills, competence, health, learning.
Butun jahonda bugungi kunda inson salomatlini saqlash va aholining sog'lom turmush tarziga amal qilish eng muhum va ustuvor masalalardan biridir. Shu jumladan, mamlakatimizda bolalar salomatligini saqlash uchun yuzga kelayotgan muammolarni hal qilish uchun tizimli ravishda dastur ishlab chiqilgani va ushbu dastur asosida amaliy ishlar olib borilayotgan sa'y-harakatlarni birlashtirish va ularni muvofiqlashtirish, jamiyat tuzilmasining barcha vakillarini sog'liqni saqlash faoliyatiga jalb etish kerakligini anglatadi.
Inson o'z tanasining salomatligini saqlay olishi kerak. Bolalar sog'ligiga g'amxo'rlik qilish butun jahonda ustuvor o'rinda turadi, chunki, har qanday mamlakat ijodiy, barkamol, faol va sog'lom shaxslarga muhtojdir.
Ayniqsa ta'lim dargohlarida o'quvchilarga Boshlang'ich sinfdan boshlab ularning salomatligi muhimligini anglashlari uchun ushbu mavzu bo'yicha bilimlarni va ko'nikmalarni muntazam ravishda egallashlari lozim. Chunki, bolalar tegishli bilimlarni o'zlashtirmasdan, ongli faoliyatda bo'lolmaydilar. Faqat kerakli bilimlar asosida salomatlikni shakillantirish faoliyati samarali bo'lishi mumkin, bu esa bolalarga sog'liklarini yahshilashning turli yo'llarini topishga va o'z sog'lom turmush tarzini va gigenasini yaratishga imkon beradi.
Jismoniy va aqliy salomatlik shu jumladan ruhiy salomatlik hayot va rivojlanishning asosidir, boshqa madaniy va axloqiy qadriyatlarning rivojlanishi baxtli hayotning asosidir. Salomatlikni saqlash xalqning tanazzulga uchrashining oldini oluvchi omildir.
Tatqiqotlar natijasida shu narsa aniqlandiki, bolalar o'z salomatliklarini saqlash, o'z huquqlarini bilish va unga ta'sir etuvchi omillar haqida etarlicha ma'lumotga ega emasliklari aniqlandi. Yosh avlodlarning sog'liklarini saqlash bo'yicha shaxsiy tajribalarini etarli darajada shakillantirish ota-onalar, shifokorlar, pedagoglarning oldida turgan vazifasidir.
Statistik ma'lumotlar shuni ko'rsatadiki, bolalar maktabda ta'lim olish davrida ularning sog'ligi bir necha martalab yomonlashadi. Bolalar salomatligini yahshilash muammosi noqulay oilaviy muhit , ekologik, ijtimoiy va iqtisodiy sharoitlar yaratadigan ko'plab xavf omillarining o'zaro ta'siri tufayli paydo bo'ladi. Zamonaviy sharoitda salomatlikni saqlash muammosining dolzarbligi maktabning yoki pedagoglarning bolalarga haddan tashqari aqliy mexnat topshiriqlarning yuklanishidir, bir joyda ko'p vaqt o'tirish, honani shamollatmaslik, kam harakatlilik, psixologik zo'riqish, xonadagi shovqinning balandligi, ovqatlanish mehanizimi buzilganligi, uy vazifalarining me'yordan ortiq berilganligi o'quvchilar rivojlanishining psixofizik xususiyatlari hisobga olinmaganligi bilan bog'liqdir.
Yuqoridagi muammolarni oldini olishda turli tajribalar va integrtasiylashgan yondashuvlardan foydalanish muhim hisoblanadi.
1. Dasr mashg'ulotlari va darsdan tashqarida o'quvchilar salomatligini muhofaza
qilish;
For citation: Toraev A. Kholmominovich. (2024) 'Didactic opportunities for improving the ability to develop healthy lifestyle skills among primary school students.', Inter education & global study, (5), pp. 190-196. (In Uzbek).
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
2. Salomatlik madaniyatini va ko'nikmalarini shakillantirish;
3. Bilim,ko'nikma va xulq-atvor madaniyatini hisobga olgan holda sog'lom turmush tarzini o'rgatish natijalarini baholash
4. Pedagog, ota-onalarni sog'lom turmush tarziga oid tajribalar va malakalarini oshirib borish.
Har bir mamlakat aholisi salomat bo'lishi uchun obyektiv omillardan moddiy ta'minlanganlik va tabiatning tozaligi zarur bo'lsa, subyektiv omillardan sog'lom turmush tarzi, tibbiy ongning shakllanganligi va yoshlarni hayotga tayyorlab borishning takomillashganligi asosiy ahamiyatga ega bo'ladi.
Mustaqillikning dastlabki yillaridanoq respublikamizda sog'lom avlodni shakllantirishga katta ahamiyat berildi. «Barkamol avlod»ni tarbiyalash masalasi davlat siyosati darajasiga ko'tarilib, bu masalaga ustuvor vazifa deb qaraldi. Mustaqil Vatanimizning birinchi ordeni «Sog'lom avlod uchun» deb atalishi, mamlakatimizda «Sog'lom avlod uchun» xalqaro xayriya jamg'armasining tashkil etilganligi, 2000-yil «Sog'lom avlod yili» deb e'lon qilinganligi fikrimizning yaqqol dalilidir.
Ushbu yondashuvlarning asosiy maqsadi va vazifasi Boshlang'ich sinf o'quvchilarini sog'lom turmush tarzi ko'nikmalarini targ'ib qilish va rivojlantirishan iborat. - Bolalarning sog'ligiga bo'lgan ehtiyojni oshirish; - Sog'lom turmush tarzi haqida yahlit tushunchani shakillantirish; - Sog'lom turmush tarzi haqida to'g'ri tasavvur hosil qilish; - Ta'lim muassasasida amalga oshirish takomillashtirish uchun individual va guruh faoliyati darajasi, jismoniy faollik, ruhiy salomatlik xizmati.
Sog'lom turmush tarziga tayyorlasda faoliyat shakillari muhim hisoblanadi. Bolalarning jismoniy faolligining asosiy maqsadi ularning sog'ligini yahshilash 22 vositasi sifatida rivojlantirish bo'lmog'i kerak.
Sog'lom avlodni voyaga etkazishda Maktabning pedagogik jamoasi sog'lom avlodni shakillantirish, maktab o'quv dasturini muvaffaqiyatli va to'liq faoliayitni amalga oshirishni ta'minlashi kerak. - O'quvchilarning jismoniy salomatligini saqlashga harakat qilish, sanitariyagigiyena talablariga rioya qilish orqali maktabda qulay sharoitlar yaratish: issiq, toza, yahshi yoritish;
O'quvchilar bilan jismoniy tarbiya va sog'lomlashtirish ishlarining yaxlit tizimi orqali: har kuni ertalabki mashqlar bilan boshlash; o'quvchilarning vizual charchoqlarini kamaytirish; - Har bir darsda jismoniy tarbiya mashg'ulotlari o'tkazish, yozma ish boshlanishidan oldin barmoq gimnastikasi o'tkazilishi, harakatlanuvchi tanaffuslar tashkil etilishi, sport soatlari, turli musobaqalar o'tkazish; - O'quvchilarning shamollashning oldini olish bo'yicha chora-tadbirlar tizimini amalga oshirish; - sport va sport zallari ishi faoliyatini muntazam ishlashini ta'minlash; - sinfdan tashqari soatlarda maktab o'quvchilarini to'garak mashg'ulotlariga jalb qilish.
Xulosa o'rnida shuni aytish mukinki maktab jamoasi bolalar salomatligi masalasiga nafaqat o'qish davrida balki, ta'til davomida ham katta e'tibor qaratishi, bolalar maktab vaqtida sog'lig'ini yaxshilash imkoniyatiga ega bo'lishlari lozim. Bolalar yozgi
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
sog'lomlashtirish oromgohlarida dam olsalar,yoz faslida maktabda kunduzgi lager faoliyati olib borilsa,bolalar salomatligi yanada mustahkamlanadi.
Tabiat qo'yniga sayohatlar tashkil etilsa nafaqat ularning olam, borliq haqidagi dunyoqarashlari rivojlanadi balki ularning salomatligiga foydali ta'sir ko'rsatdi. Maktab pedagogik jamoasining faoliyati ham sog'lom turmush tarzini qaror toptirish, makta b o'quvchilarining salomatligini asrash va mustahkamlashga qaratilishi, o'quvchilarda sog'lom turmush tarziga bo'lgan ehtiyojni shakllantirish maqsadida har chorakda bir hafta profilaktika ishlari olib borilishi lozim.
Zararli odatlar: Chekish, alkogolizm, giyohvandlik, yo'l-transport hodisalarining oldini olishga qaratilgan haftaliklar o'tkazilsa, Yo'l-patrul xizmati, ichki ishlar organlari, shifoxonalar xodimlari bilan muntazam uchrashuvlar tashkil etilsa nafaqat o'quvchilarning huquqiy ongini shakllantirish, qonunga itoatkor fuqarolarni tarbiyalashga xizmat qiladi, balki salomatlikni asrash borasidagi ishlarning bir qismiga aylanadi.
ADABIYOTLAR RO'YXATI | СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ | REFERENCES
1. Abu Ali ibn Sino. Tib qonunlari. 1-kitob. - 3 jildlik. - Toshkent: A.Qodiriy xalq merosi nashriyoti, 1992. - 212 b.
2. Abu Nasr Forobiy. Fozil odamlar shaxri. -Toshkent: A.Qodiriy nomidagi xalq merosi nashriyoti, 1993. - 224 b.
1. Allayorov Yu.N. Reproduktiv salomatlik va kontraseptiv texnologiya. Tibbiyot kollejlari o'quvchilari uchun O'quv qo'llanma. - Toshkent: ta'limi. -
Toshkent, 1992. - № 5. - B. 10-12.
3. Abduazimov O. Mafkuraviy immunitetni shakllantirishda ommaviy axborot vositalarining roli. - Toshkent: Ma'naviyat, 2015. - 30 b.
4. Абаскалова Н.П. Системный подход в формировании здорового образа жизни субъектов образовательного процесса: Диса ... д-ра. пед. наук. - Новосибирск, 2001. - 367 с.
5. Eshmurodov O. E. SOCIAL-PSYCHOLOGICAL FACTORS OF MAINTAINING FAMILY-MARRIAGE RELATIONS //Galaxy International Interdisciplinary Research Journal. -2022. - Т. 10. - №. 12. - С. 803-807.
6. Эшмуродов, О. (2023). Talabalar oila xaqidagi tasavvurlarining oila mustahkamligiga ta'siri. Современные тенденции психологической службы в системе образования: теория и практика, 1(1), 71-74.
7. Elamanovich, O. E. (2022, October). OILAVIY MUNOSABATLARDAGI NIZOLARNING KELIB CHIQISH SABABLARI. In Archive of Conferences (pp. 1-7).
8. Eshmurodov, O. (2024). ИНТЕРНЕТГА ТОБЕЛИКНИ КЕЛТИРИБ ЧИКДРУВЧИ ПСИХОЛОГИК ОМИЛЛАР. Журнал Педагогики и психологии в современном образовании, 894-899. извлечено от https://ppmedu.jdpu.uz/index.php/ppmedu/article/view/10012
9. Baxtiyorov, R., Botirova, D., & 3Jo'rayeva , M. (2023). KICHIK MAKTAB YOSHIDA MULOQOTCHANLIK ORQALI AXLOQIY FAZILATLARNI RIVOJLANTIRISH. Журнал
INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY
Педагогики и I психологии в современном образовании, 3(2). извлечено от https://ppmedu.jdpu.uz/index.php/ppmedu/article/view/8471 10. Abdullayeva, S., & Eshmuradov, O. (2023). ПРОФЕССИОНАЛЬНОЕ САМООПРЕДЕЛЕНИЕ И ВЫБОР ПРОФЕССИИ УЧАЩИМИСЯ В ПСИХОЛОГИЧЕСКОМ ЗНАНИИ. Журнал Педагогики и психологии в современном образовании, 3(2). извлечено от https://ppmedu.jdpu.uz/index. php/ppmedu/article/view /8395
MUALLIF HAQIDA MA'LUMOT [ИНФОРМАЦИЯ ОБ АВТОРЕ] [AUTHORS INFO]
HTo'rayev Ahmed Xolmo'minovich "Pedagogika" kafedrasi o'qituvchisi, [Тораев Ахмед Холмуминович, преподаватель кафедры «Педагогика»], [Toraev Akhmed Kholmominovich, teacher of the department of "Pedagogy"]; manzil: O'zbekiston, Termiz sh Eski shaxar maxallasi 6-uy, 47 xonadon [адрес: 6 дом, 47 квартир, Старый город, Термез, Узбекистан], [address: 6 building, 47 apartments, Old City, Termez, Uzbekistan] Email: torayevahmed@gmail.com
