Научная статья на тему 'BOLALARNI MAKTAB TA’LIMIGA TAYYORLASHNING ILMIY-METODOLOGIK TAHLILI'

BOLALARNI MAKTAB TA’LIMIGA TAYYORLASHNING ILMIY-METODOLOGIK TAHLILI Текст научной статьи по специальности «Науки об образовании»

CC BY
12
18
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
bola / maktabga tayyorlash / intellekt / innovatsiya / innovatsion ong / innovatsion tafakkur / innovatsion g‘oyalar / kretivlik / deviant xulq / o‘quv motivlari / ребенок / подготовка к школе / интеллект / инновационность / инновационное сознание / инновационное мышление / инновационные идеи / креативность / девиантное поведение / мотивы обучения.

Аннотация научной статьи по наукам об образовании, автор научной работы — G.A. Xalbayeva

bo'lajak o'qituvchilarda boshqaruv kompetensiyalarini rivojlantirish samarali ta'lim etakchiligi uchun juda muhimdir. Kredit moduli tizimi o'zining moslashuvchanligi va modulli yondashuvi bilan ushbu rivojlanish uchun optimal asosni ta'minlaydi. Innovatsion pedagogik omillarni kiritish ushbu tizimda kompetentsiyani rivojlantirish metodologiyasini sezilarli darajada oshirishi mumkin.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

INNOVATIVE PEDAGOGICAL FACTORS OF IMPROVING THE METHODOLOGY OF DEVELOPING MANAGEMENT COMPETENCES IN FUTURE TEACHERS IN THE CREDIT MODULE SYSTEM

развитие управленческих компетенций у будущих учителей имеет важное значение для эффективного лидерства в сфере образования. Система кредитных модулей с ее гибкостью и модульным подходом обеспечивает оптимальную основу для такого развития. Внедрение инновационных педагогических факторов позволяет существенно улучшить методологию развития компетенций в этой системе.

Текст научной работы на тему «BOLALARNI MAKTAB TA’LIMIGA TAYYORLASHNING ILMIY-METODOLOGIK TAHLILI»

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

Original paper

© G.A. Xalbayeva1^_

1Samarqand davlat universiteti Kattaqo'rg'on filial i, O'zbekiston

Annotatsiya

KIRISH: bo'lajak o'qituvchilarda boshqaruv kompetensiyalarini rivojlantirish samarali ta'lim etakchiligi uchun juda muhimdir. Kredit moduli tizimi o'zining moslashuvchanligi va modulli yondashuvi bilan ushbu rivojlanish uchun optimal asosni ta'minlaydi. Innovatsion pedagogik omillarni kiritish ushbu tizimda kompetentsiyani rivojlantirish metodologiyasini sezilarli darajada oshirishi mumkin.

MAQSAD: ushbu maqola bo'lajak o'qituvchilarning kredit moduli tizimida boshqaruv kompetensiyalarini rivojlantirish metodikasini takomillashtirishga yordam beradigan innovatsion pedagogik omillarni aniqlash va baholashga qaratilgan. asosiy e'tibor o'qituvchilarni etakchilik rollariga yaxshiroq tayyorlash uchun o'qitish strategiyalarini takomillashtirishga qaratilgan.

MATERIALLAR VA METODLAR: tadqiqotda o'qituvchilar ta'lim dasturlari bo'yicha so'rovlar miqdoriy ma'lumotlarini o'qituvchilar va ekspertlar bilan suhbatdan olingan sifatli ma'lumotlarni birlashtirgan aralash usullar qo'llaniladi. Bundan tashqari, kredit moduli tizimidagi boshqaruv kompetensiyalari va pedagogik innovatsiyalar bo'yicha joriy adabiyotlar keng ko'lamda o'rganilgan.

MUHOKAMA VA NATIJALAR: natijalar shuni ko'rsatadiki, boshqaruv malakalarini rivojlantirishda bir qancha innovatsion pedagogik omillar Faol ta'lim usullari, talabalarni amaliy boshqaruv stsenariylariga jalb qilish uchun muammoli ta'lim, amaliy tadqiqotlar va simulyatsiyalarni amalga oshirish, Texnologik integratsiya: interaktiv va shaxsiylashtirilgan ta'lim tajribasi uchun raqamli vositalar va platformalardan foydalanish kabi jarayonlar hal qiluvchi ahamiyatga ega. Asosiy omillarga quyidagilar kiradi:

XULOSA: Xulosa qilib aytish mumkinki, innovatsion pedagogik omillarning kredit modul tizimiga integratsiyalashuvi bo'lajak o'qituvchilarda boshqaruv kompetensiyalarini shakllantirish metodikasini sezilarli darajada takomillashtiradi. Faol ta'lim usullarini qo'llash, texnologiyadan foydalanish, hamkorlikdagi o'quv muhitini rivojlantirish, reflektiv amaliyotlarni rag'batlantirish va murabbiylikni ta'minlash orqali o'qituvchilarni tayyorlash dasturlari kelajakda o'qituvchilarni ta'lim muassasalarida etakchi rollarga samarali tayyorlashi mumkin.

Kalit so'zlar: bola, maktabga tayyorlash, intellekt, innovatsiya, innovatsion ong, innovatsion tafakkur, innovatsion g'oyalar, kretivlik, deviant xulq, o'quv motivlari

ISSN 2992-9024 (online) 2024, №4 (2)

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

Iqtibos uchun: Xalbayeva G.A. Bolalarni maktab ta'limiga tayyorlashning ilmiy-metodologik tahlili. //Inter education & global study. 2024. №4(2). B.103-110.

НАУЧНО-МЕТОДИЧЕСКИИ АНАЛИЗ ПОДГОТОВКИ ДЕТЕЙ К ШКОЛЬНОМУ ОБРАЗОВАНИЮ_

© Г. А. Халбаева1^

1Каттакорганский филиал Самаркандского государственного университета, Узбекистан_

ВВЕДЕНИЕ: развитие управленческих компетенций у будущих учителей имеет важное значение для эффективного лидерства в сфере образования. Система кредитных модулей с ее гибкостью и модульным подходом обеспечивает оптимальную основу для такого развития. Внедрение инновационных педагогических факторов позволяет существенно улучшить методологию развития компетенций в этой системе.

ЦЕЛЬ: данная статья направлена на выявление и оценку инновационных педагогических факторов, способствующих совершенствованию методики развития управленческих компетенций будущих учителей в кредитно-модульной системе. основное внимание уделяется совершенствованию стратегий преподавания, чтобы лучше подготовить учителей к руководящим должностям.

МАТЕРИАЛЫ И МЕТОДЫ: в исследовании использованы смешанные методы, сочетающие количественные данные опросов программ педагогического образования с качественными данными интервью с учителями и экспертами. Кроме того, широко изучена современная литература по управленческим компетенциям и педагогическим инновациям в системе кредитных модулей.

ОБСУЖДЕНИЕ И РЕЗУЛЬТАТЫ: результаты показывают, что несколько инновационных педагогических факторов в развитии управленческих навыков. Активные методы обучения, проблемное обучение, тематические исследования и моделирование для вовлечения студентов в практические сценарии управления. Технологическая интеграция: интерактивные и персонализированные процессы, такие как использование цифровых инструментов и платформ имеют решающее значение для процесса обучения. Ключевые факторы включают в себя:

ЗАКЛЮЧЕНИЕ: в заключение можно сказать, что интеграция инновационных педагогических факторов в систему кредитных модулей существенно совершенствует методику формирования управленческих компетенций у будущих учителей. Используя активные методы обучения, технологии, создавая условия для совместного обучения, поощряя рефлексивные практики и обеспечивая наставничество, программы педагогического образования могут эффективно подготовить будущих учителей к руководящим должностям в образовательных учреждениях.

© intereduglobalstudy.com 2024, ISSUE 4 (2)

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

Ключевые слова: ребенок, подготовка к школе, интеллект, инновационность, инновационное сознание, инновационное мышление, инновационные идеи, креативность, девиантное поведение, мотивы обучения.

INNOVATIVE PEDAGOGICAL FACTORS OF IMPROVING THE METHODOLOGY OF DEVELOPING MANAGEMENT COMPETENCES IN FUTURE TEACHERS IN THE CREDIT MODULE SYSTEM_

© Gulnoza, A. Xalbayeva1®

Samarkand State University Kattakorgan Branch, Uzbekistan_

Annotation

INTRODUCTION: developing management competencies in prospective teachers is essential for effective educational leadership. The credit module system, with its flexibility and modular approach, provides the optimal basis for this development. The introduction of innovative pedagogical factors can significantly improve the methodology of competence development in this system.

AIM: this article is aimed at identifying and evaluating innovative pedagogical factors that help to improve the methodology of development of management competencies of future teachers in the credit module system. the focus is on improving teaching strategies to better prepare teachers for leadership roles.

MATERIALS AND METHODS: the study uses mixed methods, combining quantitative data from surveys of teacher education programs with qualitative data from interviews with teachers and experts. In addition, the current literature on management competencies and pedagogical innovations in the credit module system has been extensively studied.

DISCUSSION AND RESULTS: the results show that several innovative pedagogical factors in the development of management skills Active learning methods, problem-based learning, case studies and simulations to engage students in practical management scenarios, Technological integration: interactive and personalized Processes such as the use of digital tools and platforms are crucial to the learning experience. Key factors include:

CONCLUSION: in conclusion, it can be said that the integration of innovative pedagogical factors into the credit module system significantly improves the methodology of formation of management competencies in future teachers. By using active learning methods, using technology, fostering collaborative learning environments, encouraging reflective practices, and providing mentoring, teacher education programs can effectively prepare future teachers for leadership roles in educational institutions.

Для цитирования: Халбаева Г.А. Научно-методический анализ подготовки детей к школьному обучению. // Inter education & global study. 2024. №4(2). С. 103-110.

Ilmiy-nazariy va metodik jurnal ISSN 2992-9024 (online)

Научно-теоретический и методический журнал 2024, №4 (2)

Scientific theoretical and methodical journal

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

Key words: child, school preparation, intelligence, innovation, innovative consciousness, innovative thinking, innovative ideas, creativity, deviant behavior, learning motives

For citation: Gulnoza.A. Xalbayeva (2024) 'Scientific and methodological analysis of preparing children for school education', // Inter education & global study, (4(2)), pp. 103-110. (In Uzbek)._

Jahonda amalga oshirilayotgan ilmiy tadqiqotlarda bolalarni maktabga innovatsion tayyorlashga alohida e'tibor qaratilib, yangicha psixologik usul va texnologiyalarga kiritilgan yangicha yondashuvlar asosida bolalarni maktabga tayyorlashni tashkil etish muhim masalalardan ekanligini amaliyot ko'rsatadi. Bu borada ta'lim va maktabga tayyorlashni uzviyligini o'rnatish jarayonida yangiliklarni izlab topish va kiritish, bolalarni maktabga innovatsion faoliyatga psixologik tayyor turish yondashuvini shakllantirish yo'nalishlarda keng ko'lamli ilmiy tadqiqot ishlari dolzarb muammo bo'lib qolmoqda.

Respublikamizda so'nggi yillarda bolalarni maktabga innovatsion tayyorlash asosida ularni psixologik tayyorgarligini takomillashtirish davlat ciyocatining eng muhim uctuvor yo'nalishlaridan etib belgilangan bo'lib, zarur huquqiy-meyoriy asoslari yaratildi. Taraqqiyot strategiyasining birinchi ustuvor yo'nalishida «Inson qadrini yuksaltirish va erkin fuqarolik jamiyatini rivojlantirish orqali xalqparvar davlat barpo etish» va «iqtidorli yoshlarning tashabbuslarini qo'llab-quvvatlash borasida amalga oshirilayotgan ishlarni yanada jonlantirish, mamlakatda amalga oshiriluvchi innovatsion g'oyalar, loyihalar va texnologiyalarni ishlab chiquvchi barkamol avlodni tarbiyalash» konseptual g'oya negizida ijtimoiy-madaniy, iqtisodiy-siyosiy islohotlarni amalga oshirishga qaratilgan davlat siyosati O'zbekiston Respublikasining 2022-2026 yillarga mo'ljallangan taraqqiyot strategiyasida inson kapitalini rivojlantirish, sog'lom dunyoqarash va bunyodkorlikni umummilliy harakatga aylantirish muhim vazifalar belgilanganligi ularni amalga oshirishda shaxsning individual qiyofasini to'laqonli namoyon etishga xizmat qiluvchi omillarning ahamiyatini o'rganishga yo'naltirilgan tadqiqotlarni amalga oshirishga yetarli asos yaratilganidan dalolat beradi.

O'zbekiston Respublikasi Prezidentining 2020 yil 24 iyuldagi «Innovatsion faoliyat to'g'risida»gi 0'RQ-630-son, 2021 yil 1 apreldagi «Ilm-fan sohasidagi davlat siyosati va innovatsion rivojlantirishdagi davlat boshqaruvini yanada takomillashtirish chora-tadbirlari to'g'risida» 0'RQ-0270-son, 2021 yil 28 avgustdagi «Ilmiy va innovatsion faoliyatni boshqarish tizimini tashkil etish chora-tadbirlari to'g'risida» 0832-sonli Qarorlari, 2020 yil 6 noyabrdagi PF-6108-son «O'zbekistonning yangi taraqqiyot davrida ta'lim-tarbiya va ilm-fan sohalarini rivojlantirish chora-tadbirlari to'g'risida», 2022 yil 28 yanvardagi PF-60-son «2022-2026 yillarga mo'ljallangan Yangi O'zbekistonning taraqqiyot strategiyasi to'g'risida», Farmonlari, hamda boshqa meyoriy hujjatlar doirasida belgilangan keng ko'lamli strategik chora-tadbirlarni amalga oshirishda muayyan darajada xizmat qiladi.

Respublikamiz olimlaridan bolalarning shakllanishi hamda ularning rivojlanishiga ta'sir ko'rsatadigan psixologik xususiyatlari muammosi G.B.Davletshin, G'.B.Shoumarov,

© intereduglobalstudy.com

2024, ISSUE 4 (2)

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

V.M.Karimova, Z.T.Nishonova, B.R.Qodirov, B.M.Umarov, N.S.Safayev, E.G'.G'oziyevlar tadqiqotlarida o'rganilgan.

Mustaqil Davlatlar Hamdo'stligi olimlaridan G.M.Andreyeva, D.B.Elkonin, B.K.Lisina, L.S.Obuxova, C.B.Malanova, A.A.Orlov, A.N.Leontov, I.V.Dubrovina, L.S.Vigotskiy bolalarning yosh psixologiyasi va ularni shaxs kamolotidagi roli va ahamiyatini tadqiq etilganlar.

Xorij olimlari M.Bingham, J.Edmondson, J.R.Nuttin, Y.Peng, A.S.Waterman, J.Turner, S.Stryker, M.Rokeach, C.R.Rogers, G.Hofstede va boshqa olimlar bolalarni maktabga tayyorlashning turli psixologik jihatlarini o'rganganlar.

SH.T.Kubayeva o'z ilmiy tadqiqotlarida innovatsion-psixologik mexanizmlarni tafakkurga asoslangan yangicha g'oyalar, konsepsiyalar va loyihalarni ishlab chiqarishga xizmat qiluvchi "innovatsion tafakkur" deb belgilashga asos bor deb ta'kidlaydi. Bizningcha innovatsion tafakkurni ilmiy jihatdan tahlil qilishda bir tomonloma yondashish to'g'ri bo'lmagan bo'lar edi. Chunonchi tafakkur subyektini yosh xususiyatlari va etnopsixologik xususiyatlarning o'rnini ham unutmaslik lozim, chunki innovatsion-psixologik mexanizmlar asosida obrazlar, ramzlar, xulosalar, hukmlarning ixtiyoriy assotsiatsiyasi, ularning o'zaro integratsiyasi mavjud bo'lib, yangi obraz va tasavvurlarning paydo bo'lishida ijtimoiy identifikatsiya asosiy rolni bajaradi.

J.Baerni tadqiqotlarida, amaliyotda innovatsion-psixologik mexanizmni asosini kreativlik tashkil qilishi alohida ko'rsatib o'tiladi. Albatta innovatsion-psixologik mexanizmlarni joriy ta'minlashda bu psixologik xususiyatni e'tibordan qochirmaslik lozim bo'ladi. I.Abdullayeva va uning shogirdlari rivojlanayotgan jamiyatda iqtisodiy va innovatsion tafakkurning uyg'unligini ijtimoiy-falsafiy jihatdan o'rgangan. Uning fikricha, innovatsion-psixologik mexanizmlar albatta ijtimoiy normalar asosida boshqarilib turilishi lozim. Bunda innovatsion-psixologik mexanizmlar munosabatlarni tartibga soladi hamda ularni mazmundorligini (samarali, samarasiz) ta'minlaydi. Bizningcha muallif masalani ko'proq falsafiy-umumiy tomonlarini yoritib, uning xususiy jihatlarini o'rni va ahamiyatini nazaridan qochirgan.

A.Saitqosimov innovatsion ong, tafakkur, kretivlik, liderlik kabi psixologik xususiyatlarni ilmiy jihatdan tadqiq etgan hamda jamiyatda innovatsiyalarni joriy etishni tartibga solish, amaliy natijalarini esa davlat siyosatiga muvofiqlashtirish uchun «Innovatsion tadqiqot markazlarini tashkil etish lozimligini» ko'rsatib o'tgan. Tadqiqotchining fikricha, ta'lim tizimida klaster tizimini joriy etish, oliygohlar qoshida maktablar, bog'chalar, texnopark kabilarni tashkil etib, ishlab chiqilgan mahsulotlarni miqyosini kengaytirish uchun tijoratlashtirish lozim.

S.R.Yagolkovskiy o'z izlanishlarini innovatsiya psixologiyasini o'rganishga bag'ishlagan. Olimning ta'kidlashicha, har qanday innovatsiya bevosita biron-bir faoliyat sohasiga taalluqli bo'ladi. Ayni paytda innovatsiya muallifi o'z g'oyasini amaliyotda qo'llanilishining samara berishini anglashi kerak. Buning uchun esa kasbiy motivatsiya hamda psixologik ustanovkalar to'g'ri shakklangan bo'lishi kerak va psixologlar bu masalaga e'tibor qaratishlari talab etiladi.

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

Innovatsiyalar, insonni psixologik tahlilining mahsuli sanalib, o'z-o'zidan vujudga kelmaydi. Innovatsiyalar ilmiy izlanishlar hamda alohida ilg'or tajribalarning natijasi ko'rinishida boshqarishni, tatbiq etishni taqozo etadi. Bu tushuncha XIX asrda ilmiy muloqotga kiritilgan bo'lib, XXI asrning boshlarida innovatika tushunchasi zamirida texnika sohasidagi yangiliklarni moddiy ishlab chiqarish jarayoniga tatbiq etishda qo'llanildi.

Ijtimoiy munosabatlar nazariyasini yetakchi vakili R.Mertonning ta'kidlashicha, maktabga tayyorlashning innovatsion g'oyalarni, deviant xulqning namunasi sanaladi (8(. Bunda muallif ta'lim berishning institutsional (bazaning zamirida vujudga keladigan) asoslarini ishlab chiqishda mavjud bulgan meyor va mezonlarni (aniq harakatlar ketma-ketligi, aloqadorlik va boshqalarni) inkor etib, ulardan voz kechib, iqtisodiy samaradorlik nuqtai nazaridan munosabat bildirgan

G.I.Gerasimov va L.V.Ilyuxinaning ta'kidlashicha, innovatsiya bu shaxsda ifodalangan ijodiy (kreativ) salohiyatni maqsadli namoyon qilish hisoblanib, uning faoliyat sifatidagi o'ziga xosligi shaxsning ma'lum tipini belgilab beradi. Agarda, bolani maktabga tayyorlash tizimida innovatsiyalarning qo'llashni e'tiborga olsak, bola shaxs tipologiyasini sohaviy kurinishda klassifikatsiyasini amalga oshirish mumkin buladi. G.I.Gerasimov va L.V.Ilyuxinaning fikrini S.Knowles Malcolm, F.HoltonElwood, A.SwansonRichardlar ham davom ettirib, bugungi kunda shunday bolalarni maktabga tayyorlash zarurki, ular har qanday holatda ham o'zlarining bilimlarini amaliyotda nafaqat qo'llab, balki uni rivojlantira olishga ham erishsinlar, degan fikrni ta'kidlaydilar.

K.Rodjersning fikricha, agarda insonga genetik layoqati uchun shart-sharoit yaratib berilsa, u takomillashishga erishadi. Bu esa, o'z navbatida bolaning kelajakda ham shaxsiy ham kasbiy faoliyatining muvaffaqiyatli kechishini ta'minlashga xizmat qilishi mumkin ekan. Bolani maktabga innovatsion tayyorlash jarayoni bolalarni psixologik jihatdan tayyorgarligini oshirib, ularni maktabga tayyorlash jarayoni bilan bog'liq ijtimoiy tasavvurlarini rivojlantirishni nazarda tutadi. Bolalarni maktabga psixologik tayyorlashning asosiy komponentlari quyidagilarda aks etadi: ijtimoiy tasavvurlarni o'zgarishi natijasida o'zi va o'z qiziqishlariga bo'lgan munosabatning o'zgarishi; yangi bilimlarni o'zlashtirishga bo'lgan ishtiyoqni oshishi; orzu va istaklarni yuqori darajaga ko'tarilishi.

Bolalarni maktabga tayyorlashni aniqlashda ularga darajaviy yondoshib amaliyot davomida psixologik jarayon sifatida inobatga olinishi lozim bo'lgan vazifalar: ta'lim jarayonida bolaning innovatsion faoliyatga tayyorlash davomida o'zgarishlarni belgilab olish; maktabga tayyorlash uchun optimal uslublarni aniqlab olish; ilmiy-psixologik modellashtirish; o'quvchilarni rag'batlantirish.

Ushbu vazifalarni yechish o'z o'rnida bolalarni maktabga innovatsion tayyorlash uchun muhim va ahamiyatli hisoblanadi.

Bolani maktabga psixologik tayyorlashda albatta uning motiv va ehtiyojlarini ham nazardan qochirmaslik lozim. J.Piaje bolaning bir yoshgacha bo'lgan davrini absolyut egotsentrizm davri deb ataydi. Bunga qarama-qarshi fikrni L.S.Vigotskiy, hatto

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY

go'dakning elementar ehtiyojlarini qondirilishi ota-onaning ishtirokisiz amalga oshmaydi, shuning uchun bola "maksimal darajada ijtimoiy mavjudod" deb hisoblaydi.

L.S.Vigotskiy qarashlariga qo'shilgan M.I.Lisina bolaning psixik rivojlanishining birlamchi faktori sifatida muloqotga ehtiyojniva L.I. Bojovich - ta'surotlarga bo'lgan ehtiyojni e'tirof etadi. M.I.Lisina bo'yicha muloqot uchta asosiy ehtiyojlarni qamrab oladi: 1. Ta'surotlarga ehtiyoj- bilish motivlari; 2. Faol faoliyatga ehtiyoj- ishbilarmon motivlar; 3. Tan olinish va qo'llab-quvvatlashga ehtiyoj- shaxsiymotivlar

Bizning fikrimizga ko'ra ham, bolaning maktabga psixologik tayyorlashda ushbu muloqot motivi birinchi darajali ahamiyatga ega, sababi, bola birinchi kunidanoq boshlab uni bilim olish va faoliyatining markaziy obyekti hisoblangan kattalar bilan muloqot jarayonida uyg'unlashadi. Undan tashqari ularga taqlid namunasi va bilim va ko'nikmalarni baholovchi ekspert tariqasida qaray boshlaydi.

A.Maslou esa boladagi birinchi darajali sotsiogen ehtiyoj sifatida muloqotga bo'lgan ehtiyoj konsepsiyasini oldinga suradi. Maslou fikricha, insontu g'ilganda faqatgina fiziologik ehtiyojlarga ega bo'ladi. Ma'lum muddatdan so'ng esa bola ijtimoiy bog'liqlikning birinchi belgilarini va atrofdagilarga nisbatan tanlovchan sevgini namoyon etadi. Yana ma'lum muddatdan so'ng, bola ota-ona muhabbati va g'amho'rligini his etgandan, qondirilgandan so'ng, unda avtonomlikka, mustaqillikka, qandaydir maqsad, maqtovga nisbatan muvaffaqiyatga erishishga intilish aniqlanadi. Demak, bolani maktabga psixologik tayyorlashda ushbu ehtiyojlarning qay darajada qondirilganligi keyingi ijtimoiy adaptatsiyasiga ta'sir ko'rsatishi mumkin ekan.

Bolani maktabga psixologik tayyorlashda ulardagi psixik jaryonlarning ham shz shrni va ta'siri borligini e'tibordan iochirmaslik lozim. Bolaga ko'rsatilayotgan psixologik ta'sirni bir xilda namoyon bo'lish yoki bo'lmasligi, ya'ni ekstravertlar va introvertlarda L.S.Sapojnikova (1973) o'rgangan bo'lib, tadqiqot natijalariga asoslanib, u muloqotga intilish va ekstra-introvertlilik o'rtasida aniq statistik ahamiyatli bog'liqliknitopmagan. Natijalarga ko'ra, bolalarning muloqotga intilishlari ularning ehtiyoj, da'vogarlik, mayllarining kuchi va darajasiga bog'liq bo'lib chiqdi. Da'vogarlikning adekvat darajasini namoyon etuvchi bolalarda o'zgalarga intilish meyorida namoyon bo'ladi, noadekvat intilishlar darajasiga ega bolalarda esa yo yuqori, yo past darajada namoyon bo'ladi.

Xulosa qilib aytganda, maktabga psixologik tayyorlikning muhim tarkibiy kismi maktabga o'qishga kirayotgan bolada atrof, dunyo hakida yetarlicha keng bilish boyligining mavjud bo'lishidir. Bilimlarning bu zahirasi o'qituvchi o'z ishini tashkil etishda tayanadigan zarur asos xisoblanadi. Bolani maktabga psixologik tayyorligida bolalar egallagan bilimlarning sifati ahamiyatlidir.

Bilimlar sifatining ko'rsatkichi birinchi navbatda ularni bolalar tomonidan ongli egallaganligi; tasavvurlarining aniq va tabaqalashtirilganligi; oddiy tushunchlar mazmuni va hajmining to'liqligi; o'zlariga tushunarli o'quv va amaliy vazifalarni hal etishda bilimlarni mustaqil qo'llana olish qobiliyatlari; muntazamlilik, ya'ni maktabgacha tarbiya yoshidagilarning narsa va hodisalar o'rtasidagi tushunarli, muhim aloqa hamda munosabatlarni aks ettira bilish kobiliyatidir.

ISSN 2992-9024 (online) 2024, №4 (2)

Ilmiy-nazariy va metodik jurnal Научно-теоретический и методический журнал Scientific theoretical and methodical journal

INTER EDUCATION & GLOBAL STUDY ADABIYOTLAR RO'YXATI | СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ | REFERENCES

1. 0'zbekiston Rеspublikаsi Prеzidеntining «2022-2026 yillarga mo'ljallangan Yangi О^Ье^оптпд taraqqiyot stratеgiyasi to'g'risida"gi PF-60-sonli Farmoni. 2022 yil 28 yanvar

2. Kubayeva Sh.T. O'yin va innovatsion tafakkur (ontologik va gnoseologik tahlil) // Falsafa fanlari bo'yicha falsafa doktori (PhD) dissertatsiya avtoreferati. - Samarqand, 2019. - 49 b.

3. Baer J. Domain specificity and the limits of creativity theory // Journal of Creative Behavior, 2012. - 46 (1). - pp. 16-29.

4. Abdullaeva I.G'. Milliy taraqqiyotning yangi bosqichida iqtisodiy va innovatsion tafakkur uyg'unligi // Falsafa fanlari bo'yicha falsafa doktori (PhD) dissertatsiya avtoreferati. - Samarqand, 2019. - 48 b.

5. Яголковский С.Р. Психология иннoвaций: подходы, модели, процессы. - М.: Высшaя шкoлa экономики, 2011. - 272 с.

6. Oргaнизaция иннoвaциoннoй деятельности в университетaх ass: сб. информ.-aнaлит. мaтериaлoв. - Н. Новгород: Изд-во ННГУ, 2011. - 96 с.

7. Хaлперн Д. Психология критического мышления. - СПб., 2000.

8. Герaсимoв Г.И., Илюхинa Л.В. Иннoвaции в oбрaзoвaнии: сущность и сoциaльные мехaнизмы. - Ростов н/Д., 1999. - 136 с.

9. Knowles Malcolm S., Holton Elwood F., Swanson Richard A. The AdultLearner: The Definitive Classic in Adult Education and Human Resource Development(Managing Cultural Differences) 5 th ed, Houston, TX: Gulf Publishing Company, 1998.

10. Роджерс К. Взгляд нa психoтерaпию. Становление человек: Пер.с aнгл. / Общ. ред. и предисл. Исениной Е. И. - М.: Издaтельскaя группa « Прогресс» , «Универс» , 1994. - 480 с.

11. Пиaже Ж. Избрaнные психологические труды. -Мос^: Междунaрoднaя педaгoгическaя aкaдемия, 1994. - 680с.

12. Мaслoу А. Мoтивaция и личность / пер. А.М. Тaтлыбaевoй. - СПб.:Еврaзия, 1999. - 478 с.

13. Xalbayeva G.A. Bolalarni maktabga tayyorlashning innovatsion-psixologik mexanizmlari // Psixologiya fanlari bo'yicha falsafa doktori (PhD) dissertatsiyasi avtoreferati. - Toshkent, 2023. - 55 b.

MUALLIF HAQIDA MA'LUMOT [ИНФОРМАЦИЯ ОБ АВТОРЕ] [AUTHORS INFO]

HXalbayeva Gulnoza Arshidinovna, o'qituvchi, PhD, [Халбаева, Гульноза Аршидиновна, препoдaвaтель, PhD.,], [Gulnoza A.Xalbayeva teacher, PhD]; manzil: O'zbekiston, O'zbekiston, Samarqand viloyati, Shahar: Kattaqo'rg'on, Amir Temur ko'chasi ^дреа Узбекистaн, Узбекистaн, Сaмaркaндскaя oблaсть, Город: ^ш^ган, улицa Амирa Темурa], [address: Uzbekistan, Samarkand region, City: Kattakorgan, Amir Temur Street]

© intereduglobalstudy.com

2024, ISSUE 4 (2)

iccl (A

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.