CC BY
22
HayKOBHH BicHHK .HbBiBCbKoro Ha^0Ha№H0ro ymBepcurery BeTepHHapHOi MegnuUHH Ta 6i0TexH0H0riH iMeHi C.3. f^H^Koro Scientific Messenger of Lviv National University of Veterinary Medicine and Biotechnologies named after S.Z. Gzhytskyj
doi: 10.15421/nvlvet6905
ISSN 2413-5550 print ISSN 2518-1327 online
http://nvlvet.com.ua/
Бiогазовi установки у польськш еколопчнш полiтицi оргашв
мiсцевого самоврядування
Якуб Голось [email protected]
Вища школа мiжнародних eidnocun i сустлъног комуткаци у Хелмi ul. Wojslawicka, 8A, 22-100 Chelm
У статтi розглядаеться загальне використання вiдновлюваних джерел енерги серед европейських лiдерiв i мiсце Поль-щi серед них. Також показано потенщал у використанн так званоI «зеленоI енерги» i и позитивний вплив на мкцеву та глобальну екосистему. Стведжуеться, як важливо вiдмовитися вiд використання викопних джерел енерги, що створюють негативну екосистему при видобутку i Их використання. На думку автора, виробництво i використання бiогазу палива е серйозною альтернативою. Виробництво бiогазу не тыьки пов'язане з виробництвом енергп, але воно також покращуе ситуащю управлтня матерiальними потоками зелених вiдходiв, вiдходи сыьського господарства i очисних споруд, як широко недооцтеним. Використання цих вiдходiв у виробництвi бюгазу дозволяе не тыьки нейтралiзацiю !х впливу на навко-лишне середовище, але також створюе велик можливостi у сферi виробництва електроенергп та тепловоI енергп.
У статтi наведено численш таблиц i графт, як показують великий потенщал у сферi виробництва i використання бiогазу в якостi альтернативного палива в Польщi та тших крашах з аналогiчними ресурсним потенщалом енергп. Також мета щег статтi полягае в тому, щоб спростувати теорю про те, що процес бродтня метану в сыьськогосподарських бiогазових установок виробляе запах, який насправдi пов'язано з використанням застарыо! технологи. Висновки чтко вказують на зручтсть i простоту використання цього виду твестицт i одночасно тдсилюють переконання, що належна екологiчна полтика держави i мкцевих оргатв влади задля екологiчноi регуляцп дае шанс на чисте довкмля i потенщалу економiчного зростання.
Ключовi слова: полтика, екологiя, екосистема, альтернативы джерела енерги, нейтралiзацiя бюгазових установок.
В статье рассматривается использование возобновляемых источников энергии среди европейских лидеров и место Польши среди этих стран. Также показано потенциал использования так называемой «зеленой энергии» и ее положительное влияние на местную и глобальную экосистему. Обосновано, как важно отказаться от использования ископаемых источников энергии; важно избегать негативной экосистемы при добыче ископаеых и их использования. По мнению автора, производство и использование биогаза топлива является альтернативой. Производство биогаза не только связанное с производством энергии, но оно также улучшает ситуацию управления материальными потоками «зеленых» отходов. Отходы сельского хозяйства и очистных сооружений остаются широко недооцененным. Использование этих отходов в производстве биогаза позволяет не только нейтрализацию их воздействия на окружающую среду, а также создает большие возможности в области производства электроэнергии и тепла.
Представлены многочисленные таблицы и графики, которые показывают большой потенциал в области производства и использования биогаза в качестве альтернативного топлива в Польше и других странах с аналогичными ресурсным по-
Citation:
Golos, Jakub (2016). Biogazownie w polskiej polityce ekologicznej jednostek samorz^du terytorialnego. Scientific Messenger LNUVMBT named after S.Z. Gzhytskyj, 18, 2(69), 22-32.
Биогазовые установки в польской экологической политике органов местного самоуправления
Якуб Голос [email protected]
Высшая школа международных отношений и общественной коммуникации в Хелме
ul. Wojslawicka, 8A, 22-100 Chelm
тенциалом энергии. Другая цель этой статьи состоит в том, чтобы развенчать теорию о том, что процесс брожения метана в сельскохозяйственных биогазовых установок производит запах, который на самом деле связан с использованием устаревшей технологии. Выводы указывают на удобство и простоту использования этого вида инвестиций и одновременно усиливают убеждение, что надлежащая экологическая политика государства и местных органов власти дает шанс на чистую окружающую среду и потенциал экономического роста.
Ключевые слова: политика, экология, экосистема, альтернативные источники энергии, нейтрализациияь биогазовых установок.
Biogazownie w polskiej polityce ekologicznej jednostek samorz^du terytorialnego
Jakub Gofos [email protected]
Wyzsza Szkoia Stosunków Mifdznarodowych i Komunikacji Spotecznej w Cheimie ul. Wojstawicka, 8A, 22-100 Chettm
The present article examines the overall use of renewable energy among the European leaders and Poland's place in such statistics. It also shows the potential in use of the so-called: "green energy " and its positive influence on the local and global ecosystem. The article shows how important it is to abandon the use of fossil energy sources are creating a negative ecosystem during the extraction and their use. According to the author, the production and use of biogas fuel is an alternative. The production of biogas is not only related to energy production, but it also improves the situation of materials management of green waste, waste from agriculture and plants treatment waste which are widely underrated. The use of these wastes in biogas production allows not only the neutralization of their impact on the environment but it also creates great opportunities in the heat and electricity production.
Further, the article features numerous tables and graphs that show the great potential in the production and utilization of biogas as an alternative fuel in Poland and other countries with similar resource-energy potential. Another goal of this article is to debunk the theory that the process of methane fermentation in agricultural biogas plants produces odour which in fact is due to using outdated technology. The conclusions clearly indicate the usability of this type of investment and simultaneously reinforce the belief that the proper environmental policy of the state and local governments -understood as an eco-friendly regulation- gives a chance for a clean environment and economic growth potential.
Key words: politics, ecology, ecosystem, alternative energy sources, neutralization, biogas plants.
Wst^p
Wzrost gospodarczy spowodowany popraw^ jakosci zycia zindustrialonego wymaga wi^kszego a jednoczesnie oszcz^dnego zapotrzebowania na energi§ oraz zapewnie bezpiecznej jej dostawy. Wraz ze jej wzrostem zapotrzebowania zwi^ksza si§ oddzialywan tego sektora na srodowisko naturalne a w konsekwencji na globalny klimat. Wykorzystywanie tradycyjnych paliw kopalnych na cele energetyczne sprzyja powstawania ladunku zanieczyszczen uwalnianych do atmosfery, w szczegolnosci tlenkow w^gla, siarki, azotu oraz pylu zawieszonego. W zwi^zku z tym najwi^kszym wyzwaniem ekonomiczno-ekologicznym w obszarze energetycznym jest dla calego wspolczesnego swiata, minimalizacja negatywnych skutkow dla srodowiska naturalnego. U progu XXI wieku glowny cel stoj^cy przed ludzkosci^ to poprawa kondycji srodowiska po przez zredukowanie, a nawet rezygnacja z wykorzystywania paliw kopalnych jako glownego surowca energetycznego. Alternatyw^ s^ odnawialne zrodla energii i one s^ priorytetem dla nauki, gospodarki i calej ludzkosci. O tym fakcie przekonani s^ perspektywicznie mysl^cy decydenci oraz wyksztalcone spoleczenstwo, ale dla wielu politykow alternatywna energetyka to „paliwo" do walki polityczne. Czym jest zatem energia odnawialna i w czym tak naprawd^ jest problem?
Energia odnawialna najcz^sciej okreslana jako odnawialne zrodlo energii ( w skrocie definiowana jako
OZE) jest pozyskiwana z naturalnych, niewyczerpywanych zródel w procesach przetwarzania energii wiatru, promieniowania slonecznego, ciepla ziemi (energia geotermalna), pr^dów i plywów morskich, spadku rzek oraz energii pozyskiwanej z biomasy i gazu wysypiskowego, a takze z biogazu powstalego w procesach odprowadzania lub rozkladu skladowanych cz^stek roslinnych i zwierz^cych [1]. To zasadniczy komponent odnawialnych zródel energii. W przeciwienstwie do paliw konwencjolanych, tj. w^giel, ropa naftowa, gaz ziemny, energia pozyskana z odnawialnych zródel energii nie ulega w praktyce wyczerpaniu. Pot^gi gospodarcze swiata bardzo aktywnie uczestnicz^ w tym inowacyjnym procesie juz od wielu lat. Polska równiez w ostatnich latach poczynila post^p we wprowadzaniu alternatywnych zródel energii. Wynika to przede wszystkim z faktu przynaleznosci do Wspólnoty Europejskiej, która wywiera nacisk na stosowanie tego czynnika energetycznego. Dodatkowym aspektem s^ wymuszane poniek^d mi^dzynarodowe regulacje prawne czego klasycznym przykladem jest jest podpisanie przez Polsk§ protokolu z Kioto oraz przynaleznosc do Pakietu klimatyczno-energetycznego UE 3x20 z 2007 roku.
Jednym z pierwszych mi^dzynarodowych dokumentów poruszjcych problemy klimatyczne byla ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych sporz^dzona 9 maja 1992 roku [2]. Na konwencji uznano, ze przez zwi^kszenie ilosci gazów cieplarnianych uwalnianych do atmosfery nast^puj^ zmiany klimatu. Dzialalnosc czlowieka negatywnie wplywa na srodowisko
a jego skutki s^ wspólnym problemem ludzkosci. Najwi?kszy udzial emisji gazów przypada na kraje wysoko rozwini?te. Cingla globalizacja oraz rozwój sektora spoleczno-gospodarczego sprzyja zwi?kszeniu si? emisji gazów. Koniecznosci^ b?dzie zwi?kszenie wydajnosci energetycznej i kontrolowanie ogólnego poziomu emisji zanieczyszczen równiez przez wdrazanie nowych technologii. Konwencj? Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu z 1992 roku zast^pil protokól z Kioto sporz^dzony 11 grudnia 1997 roku [3]. Obecnie jest jednym z najwazniejszych mi?dzynarodowych instrumentów prawnych maj^cych na celu walk? ze zmianami klimatu. Zawiera zobowi^zania panstw uprzemyslowionych do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych, które s^ odpowiedzialne za globalne ocieplenie. W ogólnym zalozeniu panstwa wymienione w zal^czniku I (kraje uprzemyslowione), zobowi^zane byly do ograniczenia emisji gazów cieplarnianych w latach 2008-2012, czego nast?pstwem jest obnizenie calkowitej emisji o minimum 5% w stosunku do poziomu z roku 1990. W artykule 2 protokolu wymienione s^ zobowi^zanie dotycz^ce zmniejszenia ilosci emisji gazów cieplarnianych w tym m.in. «Badania, promowanie i rozwój oraz zwifkszenie wykorzystania nowych i odnawialnych form energii, technologii pochianiania dwutlenku wfgla oraz zaawansowanych i innowacyjnych technologii przyjaznych dla srodowiska» [4]. Juz
Wszystkie kraje czlonkowskie zostaly zobligowane do uzyskania odpowiedniego wykorzystania OZE do celów energetycznych. Polska w 2005 roku wytwarzala tylko 7,2% energii z alternatywnych zródel i odbiega od europejskich liderów. Prekursorem w wykorzystywaniu alternatywnych zródel energii jest Szwej która pozyskuje energi? az w 39,8% z OZE. Niektóre panstwa czlonkowskie jak Malta czy Luxemburg zostaly zobligowane do znacznej poprawy wykorzystywania OZE jako zródla energetycznego, a w przypadku Malty do wprowadzania OZE do swojej polityki energetycznej (w marcowym wydaniu Eurostatu z 2015 roku przedstawione
wówczas zauwazono, ze tradycyjne metody ograniczenia emisji zanieczyszczen musz^ bye wspierane nowymi technologiami przyjaznymi srodowisku naturalnemu. Wprowadzenie bez emisyjnych lub niskoemisyjnych form pozyskiwania energii w politykach energetycznych panstw sprzyja poprawie atmosfery a co za tym idzie popraw? ogólnej kondycji srodowiska.
Przyst^pienie Polski do Unii Europejskiej od 2004 roku wymusza wprowadzenie zmian prawnych, które dotycz^ równiez stanu i poprawy srodowiska naturalnego co jest powi^zane bezposrednio z polsk^ polityk^ energetyczn^. Unia Europejska wprowadzila wytyczne maj^ce na celu ograniczenia zuzycia paliw kopalnych oraz promowanie alternatywnych zródel energii w celu poprawy kondycji srodowiska naturalnego. Zgodnie z dyrektyw^ Unijn^ 2009/28/WE [5]. w sprawie promowania energii odnawialnych, przewidywany jest 20% udzial tej energii w calkowitym zapotrzebowaniu na energi? w krajach czlonkowskich do 2020 roku. Dla kazdego z krajów czlonkowskich jest ustalony indywidualny przedzial w wytworzeniu i wykorzystaniu energii z OZE. Polska zobligowala si? do uzyskania 15% udzialu tej energii do 2020r. W ponizszym wykresie przedstawiono krajowe cele w zakresie udzialu energii ze zródel odnawialnych wg ustawy 2009/28/WE.
sq dane z 2013 roku o wykorzystaniu OZE w Panstwach Unii Europejskie)j. Szwecja jako liderzy podj?li si? ambitnego celu uzyskania 49% wykorzystania OZE do 2020 roku. Jednak z danych przedstawionych w Eurostacie na rok 2013 Szwecja osi^gn?la nieco powyzej 52,1% w wykorzystaniu alternatywnych zródel energii. Niektóre kraje europejskie takie jak : Bulgaria, Litwa i Estonia równiez osi^gn?la swój cel z nadwyzk^, natomiast Rumunia i Wlochy s^ juz bliskie osi^gni?cia swojego celu [6].
50,0% 40,094
20,0% 10,0% 0,0%
T
ll ■ 1111.
irrim wrniffPi
op s « E
ID St J ra
«a 3 ü Q
ca ra
ra ra ra ra ra
C "¡= T3 'u 'c 'u
e o c <u re =
■- tn JS 5 g- ¡E
Z^LLJ*— ÍA LL.
I . , I
.1
rnfl
ni I
ra ra 3 tn .2 o .2
TU CUD 'd d T3 'u
_re < o CL. £ w to _re aj
01 "O e o Q_ aL _o LL. <SI
I Udziat energii ze zródet odnawialnych w 2005r. Docelowy udziat energii ze zródet odnawialnych
CL
O
s tí
"2
aj a o
Wykres 1. Krajowe cele ogólne w zakresie udzialu energii ze zródel odnawialnych w koñcowym zuzyciu
energii brutto w 2020 r.
Zródlo: Dyrektywa 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009r, Parlament Europejski i Rada, 2009, zalqcznik I
i Polska 1 Poland
I Udziat energii ze zródet odnawialnych w 2013r. Doce owy jdzïat energii ze zródet odnawialnych
Wykres 2. Udzialu energii ze zródel odnawialnych w roku 2013 (analiza porównawcza danych z Eurostatu i Dyrektywy 2009/28/WE)
Zródlo: Renewable energy in the EU, Eurostat newsrelease No. 43/2015, 2015
W roku 2013 Polska uzyskala 11,3% energii z OZE. Przy utrzymaniu tçpa wprowadzania alternatywnych zródel energii, wynosz^ce srednio 0,5% w skali roku, Polska powinna wywi^zac siç ze swojego 15% zalozonego celu.
Miçdzynarodowe uwarunkowanie formalno-prawne odnosz^ce siç do poprawy stanu srodowiska wymuszaj^ wprowadzaniu OZE w krajach europejskich . Proponowane alternatywne zródla zasilania poprawiaj^ stan srodowiska ze wzglçdu na swoj^ bez emisyjnosc i wplywaj^ pozytywnie na atmosferç ziemskiego globu. Nowe dostçpne technologie sprzyjaj^ produkowaniu zdrowej energii. Szeroki wachlarz jej pozyskiwania sprawie, ze uwarunkowania geograficzne oraz klimatyczne maj^ coraz mniejsze znaczenie natomiast nowe technologie daj^ szanse na dostçp do nowej jakosci odnawialnych zródel energii. W globalizuj^cym siç swiecie rosnie zapotrzebowanie na energiç. Jednoczesnie ograniczenia zwi^zane z poprawy stanu srodowiska naturalnego wymagaj^ stosowania mniej inwazyjnych metod pozyskiwania energii. Unia Europejska wymaga wprowadzania alternatywnych zródel, które w przyszlosci maj^ wyprzec stosowanie kopalnianych surowców niezbçdnych do uzyskania energii. Udzial energii ze zródel odnawialnych w koncowym zuzyciu energii brutto do roku 2020 powinien wynosic 20% ogólnego zuzycia. Polska zobligowala siç do uzyskani 15% udzialu OZE w zuzyciu energii brutto [7].
Z przedstawionych danych wynika, ze rosnie wykorzystanie OZE w panstwach Unii Europejskiej jak równiez i w Polsce. Energia pozyskana z OZE poza celami energetycznymi jest równiez wykorzystywana coraz czçsciej w cieplownictwie i chlodnictwie ograniczaj^c przez to wykorzystywanie paliw kopalnych w sektorach spoleczno-gospodarczych. W ponizszym wykresie wyraznie dostrzega siç t^ dynamikç zarówno w calej Unii Europejskiej jak tez i w Polsce.
Wykres 3. Udzial energii ze zródel odnawialnych w koñcowym zuzyciu energii brutto
Zródlo: Energía, Glówny Urzqd Statystyczny, Warszawa, 2015
:
-i UE-!8 S EU 28
C
-i Polska ■ Mäfid
UE-23 • EU-28
Polska 'Poland
Wykres 4. Udzial energii OZE w elektroenergetyce w latach 2004-2013
Zródlo: Energía, Glówny Urzqd Statystyczny, Warszawa, 2015
Z powyzszego wykresu wynika, ze OZE od czasu przyst^pienia w 2004 roku Polski do UE wzrosla piçciokrotnie. Niepokoj^cy jest fakt, ze w latach 20122013 nie odnotowano znacznego wzrostu wykorzystywania energii OZE w elektroenergetyce.
Pozytywnym aspektem jest jednak tendencja wzrostowa
zarówna w Polce jak i UE.
%
го i----------
li) COr^OOOiOi— OJOO
О О ОСЭООт— ■^•^T—
о о оооооооо
СЧ ÇJ rjÇJÎSirOPJÇNIÇJtS)
I-g UE-га I---Я Polska HE-28 Polska
I I EU-28 Poland —* EU-28 —Poland
Wykres 5. Udzial energii OZE w cieplownictwie i chlodnictwie w latach 2004-2013
Zródlo: Energia, Glówny Urzqd Statystyczny, Warszawa, 2015
Odnawialne zródla energii s^ wykorzystywane nie tylko w energetyce ale takze w cieplownictwie oraz w chlodnictwie. W Polsce odnotowano równiez wzrost wykorzystywania tego rodzaju energii do celów cieplowniczych jak i chlodniczych. Stosowanie paliw alternatywnych w tych dwóch sektorach ma kluczowy wplyw na zanieczyszczenia atmosfery. Propagowanie stosowania paliw niekonwencjonalnych sprzyja wprowadzaniu ich w politykach energetycznych krajów Unii Europejskiej, w konsekwencji czego coraz bardziej zmniejsza siç zuzycie paliw kopalnych, których zarówno wydobycie jak i spalanie oddzialuje negatywnie na srodowisko naturalne.
EdiSft
F*]
100 —
ЭО »
KX34 ЯЮ 30№ M0 7 ЯМ УХГ) »10 »11 »12 »13
«5. —NO, NM, PW, •-'f**^ -NMVOC -CO CH^ -—-ВС
Wykres 6. Emisja zanieczyszczen w krajach UE-28 w latach 2004-2013
Zródlo: Air quality in Europe — 2015 report, European Environment Agency, Luxembourg, 2015, s. 16
Jak podaje Europejska Agencja Srodowiska odnotowany znaczny spadek zanieczyszczen powietrza od 2004 roku, w którym panstwa UE zobligowaly siç do wprowadzania niskoemisyjnych zródel energii. W ogólnym rozliczeniu odnotowano znaczny spadek emisji zanieczyszczen tj.: tlenków siarki (SOx), tlenków azotu (NOx), amoniaku (NH3), cz^stek stalych o srednicy 10^m i 2,5^m (PM10 i PM2,5), nie-metanowych lotnych zwi^zków organicznych (NMVOC), tlenków wçgla (CO) i sadzy (BC). Najmniejsz^ redukcjç zanieczyszczen odnotowano dla amoniaku (6%) a najwiçksz^ redukcjç odnotowano dla tlenków siarki (58%), którego emisja z sektora przemyslu, produkcji i dystrybucji energii, stanowi 56% calkowitej emisji w UE-28 [8]. Sektor energetyki zredukowal wszystkie rodzaje emisji
zanieczyszczen z wyj^tkiem PM10. Tlenki azotu (NOx) emitowane s^ glównie z sektora energetycznego i stanowi on 37% calkowitej emisji krajów UE [9].
Emisja
Wykres T. Zanieczyszczenie z sektora energetycznego w krajach UE-28 w latach 2004-2013
Zródlo: Air quality in Europe — 2015 report, European Environment Agency, Luxembourg, 2015, s.17
Jak mozna zaobserwowac panstwowa energetyka stanowi kluczowy sektor do poprawy stanu srodowiska naturalnego. Glównym aspektem jest poprawa atmosfery, która ma kluczowy wplyw na pozostale walory srodowiska, ale przede wszystkim na komfort i zdrowie ludzi. Jednak wraz ze wzrostem populacji zwiçksza siç zapotrzebowanie na produkcjç i dystrybucjç energii [10]. Wykorzystywanie OZE pokrywa zapotrzebowania na energiç nie wplywaj^c negatywnie na atmosferç, z racji swojej niskoemisyjnosci, a co za tym idzie na poprawç komfortu i zdrowia ludzi.
Uwarunkowania geograficzne maj^ kluczowy wplyw na wykorzystywanie OZE. W zaleznosci od ilosci i wystçpowania danego czynnika wykorzystywane s^ odpowiednie technologie. Na wykresie ponizej przedstawiono udzial poszczególnych nosników energii w Unii Europejskiej.
I I Bitraaliwa state
I I Enciela wody
I I Erenla wlatru
I I Btogaz
limpaliwa ciskle
I I Enerflla slonccira
I I Gdpady komunalnE
I I Enerjjia rjeolermalna
I I Enerva lal oœanu
Wykres 8. Udzial nosników energii odnawialnej w l^cznym pozyskiwaniu energii pierwotnej w UE ze zródel odnawialnych w 2013 r.
Zródlo: Energia, Glówny Urzqd Statystyczny, Warszawa, 2015
Z powyzszego wykresu jednoznacznie wynika, iz w krajach Unii Europejskiej najwiçcej energii pozyskuje siç z biopaliw stalych. Pozyskiwanie energii z tego nosnika nie posiada wiçkszych ograniczen zwazywszy na uwarunkowania geograficzne. Biopaliwa stale mog^ byc pozyskiwane z biomasy lesnej (np. sloma-baloty, zrçbki,
okrçglaki), z biomasy rolniczej, pozostalosci organicznych oraz z wçgla drzewnego. Szerokie zainteresowanie tego rodzaju energi^ wynika z mozliwosci wykorzystania pozyskanej energii, po za celami elektrycznymi i cieplowniczymi, w kogeneracji (wytwarzaniu energii elektrycznej i cieplnej w trakcie tego samego procesu technologicznego) [11]. Najmniejsze zainteresowanie dotyczy energii pozyskiwanej z fal oceanow. Wynika to z faktu odpowiedniego uwarunkowania geograficznego, przez ktore nie wszystkie panstwa UE mog^ pozyskiwac energiç z tego zrodla. O wiele wiçkszym zainteresowaniem jest pozyskiwanie energii z wody, a raczej z przeplywu wody w hydroelektrowniach. Jednak podobnie jak w przypadku innych zrodel odnawialnych potrzebne s^ okreslone warunki hydrogeologiczne. Biogaz w krajach UE klasyfikuje siç na 4 miejscu z czego glownie dotyczy biogazu pozyskanego z surowcow rolniczych. W Polsce wykorzystuje siç glownie biopaliwa stale i na rok 2013 wykorzystanie tego surowca wynosil 80,30% ogolnie wykorzystywanych nosnikow energii odnawialnej (Myczko et al., 2011).
Wykres 9. Udzial nosnikow energii odnawialnej w I^cznym pozyskiwaniu energii pierwotnej w Polsce ze zrodel odnawialnych w 2013 r.
Zrodlo: Energia, Glowny Urzqd Statystyczny, Warszawa, 2015
Jak widac na powyzszym wykresie procentowy udzial pozyskiwania energii z OZE roznie si§ od procentowego udzialu OZE w UE. Wynika to z uwarunkowan geograficznych ale rowniez z braku wykorzystywania potencjalu jaki posiada Polska. Wysokie wykorzystywanie biopaliwa stalego swiadczy o dost^pnosci tego surowca ale rowniez nie wi^ze si§ z modernizaj systemow elektrocieplowniczych. Kotly na paliwo stale s^ przystosowane do stosowania tego rodzaju paliwa. Zmniejsza to naklady finansowe na wprowadzanie OZE w Polsce. Stosowanie innych typow OZE wi^ze si§ z budowaniem nowych inwestycji, dlatego lepiej jest zaadoptowac obecne instalacje do stosowania biopaliw stalych. Polska oparta jest glownie na wykorzystywaniu paliw stalych do celow energetycznych i cieplowniczych. W^giel kamienny i brunatny stanowily dominuj^ce zrodla wytwarzania energii elektrycznej, a ich udzial w produkcji energii wyniosl 88,6% w roku 2012 [13]. Zauwazalna jest tendencja wprowadzania nowych
technologii energooszczçdnych zmniejsza
zapotrzebowanie na energiç pierwotn^ co potwierdzaj^ niniejsze dana: w 1997 roku wykorzystywano ponad 4000 PJ (petadzul- bilion kilodzuli) a w 2014 niecale 3000 PJ. Zaskakuj^cy jest fakt, ze pomimo wysokiego potencjalu wykorzystywania energii slonecznej stanowi ona zaledwie 0,18% w calkowitym udziale OZE. Podobnie jest z wykorzystaniem biogazu. Polska posiada znakomite warunki do pozyskiwania tego surowca. Biogaz jest pozyskiwany glownie z odpadow z terenow rolniczych. W 2014 roku gospodarstwa rolne zajmowaly 16,3 mln ha gruntow z 31,3 mln ha ogolnej powierzchni Polski, co stanowi 52% powierzchni kraju [14] i jest to ogromna ilosc substratow do produkcji biogazu. W Europie niepodwazalnym liderem w pozyskiwaniu i wykorzystywaniu biogazu s^ Niemcy, ktore wytworzyly az 6,72 Mtoe [15] biogazu- w tym 0,11 Mtoe z gazu wysypiskowego, 0,39 Mtoe z osadow sciekowych i 6,22 Mtoe z biogazu rolniczego i innych form. Wielka Brytania klasyfikuje siç na drugim miejscu z 1,82 Mtoe, nastçpnie Wlochy produkuj^ce 1,82 Mtoe, w Czechach i we Francji 0,57 Mtoe. Polska klasyfikuje siç na 8 miejscu z 0,25 Mtoe wytworzonego biogazu [16].
biogaz skiadowiskowy H biogaz z osadow sciekowych H biogaz lolniczy ] (kto e) kilo tona ekwiwalentu ropy naftowej
Rysunek 1. Produkcja energii pierwotnej i produkcji
energii elektrycznej brutto w Unii Europejskiej z odpadöw komunalnych w 2013r.
Zrôdlo:http://biomassmagazine.com/articles/11491/reports-illustrate-european-biogas-energy-from-waste-industries (na dzien 01.03.2016)
Jak mozna zaobserwowac Polska wyraznie odstaje lidera w pozyskiwaniu energii z biogazu, ale s^ tez kraje, ktore dopiero zaczynaj^ stosowac biogazownie jako zrodlo wykorzystywania biogazu.
Wedlug niedawno opublikowanego raportu EBA (European Biogas Association) istnieje juz ponad 14500 biogazowni w Europie. W centrum uwagi w 2013 roku byly kraje Srodkowej Europy jak Wçgry, Czechy, Slowacja i Polska, w ktorych odnotowano 18% wzrost biogazowi natomiast Wielka Brytania i Niemcy w dalszym ci^gu poszukuja nowych rozwi^zan w tym obszarze staj^c siç wzorem do nasladowania. Jak podaje raport, l^czna energia elektryczna i cieplna z biogazowni wytworzonej w biogazowniach w Europie odpowiada
rocznej konsumpcji w Belgi i Slowenii (mogia by zastqpic 15 elektrociepiowni o sredniej mocy 500 MWel) (Mitterleitner, 2009). W samych Niemcach w roku 2013 wyprodukowano 29 000 GWh energii elektrycznej, gdzie w Polsce w tym samym roku wyprodukowano tylko 882,5 GWh energii [18]. Pokazuje to jak wielk^ pot?g^ w pozyskiwaniu biogazu s^ Niemcy. W przyszlosci powinnismy czerpac wiedz? od naszych s^siadów w dziedzinie produkcji i dystrybucji tego alternatywnego paliwa, które ma zastosowanie nie tylko w energetyce i cieplownictwie ale równiez w transporcie.
Biogaz i biogazownie. Dokumenty Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Ministerstwa Gospodarki przedstawiaj^ rozwój i stosowanie Odnawialnych Zródel Energii (OZE) jako cel strategiczny (Rejman-Burzynska, and Maksymiak-Lach, 2013). Kluczow^ rol? przy jego realizacji przepisuje si? sektorom rolnictwa oraz energetyki. Sektor rolnictwa nie tylko ma za zadanie inwestowanie i eksploatacja instalacji agroenergetycznych, ale równiez stymulowanie gospodarstw rolniczych do uruchomienia dodatkowych zródel przychodów, które powinny wplyn^c na rozwój obszarów wiejskich, przyspieszyc rozwój infrastruktury oraz spowodowac wzrost zatrudnienia w przedsi?biorstwach pracuj^cych w otoczeniu rolnictwa (Kozak, 2015). Promowanie odnawialnych zródel energii wplywa dodatkowo na zmniejszenie energochlonnosci sektora rolnictwa, a co za tym idzie poprawy srodowiska naturalnego. Jest to narzucone na wladze samorz^dowe poniek^d przez «Polityk? Energetyczn^ Polski do roku 2030» [21], która zaklada powstanie co najmniej jednej instalacji pozyskiwania biogazu w kazdej gminie zaklada do 2020 roku. Szczególowe cele programu wdrazania oraz program wdrazania inwestycji biogazowni rolniczych zostal opisany w dokumencie «Kierunki rozwoju biogazowni rolniczych w Polsce w latach 20102020» [22]. Biogazownia - w przeciwienstwie do gloszonych przez laików nieslusznych tez o ich szkodliwosci i uci^zliwosci, s^ to ekologiczne, hermetyczne i bezodorowe instalacje skladjca si? z zespolu urz^dzen produkuj^cych biogaz oraz energi? ciepln^ generowan^ podczas zachodz^cych przemian fizykochemicznych. W skutek beztlenowej fermentacji metanowej wsadów surowcowych i odpadów biologicznych powstaje obok, energii cieplnej i biogazu, nawóz organiczny, który jest powtórnie wykorzystywany do nawozenia pól. Wlasciwie zaprojektowane instalacje do pozyskiwania biogazu s^ samowystarczalne, rozumienie si? przez to, ze ilosc wytworzonej energii cieplnej i biogazu zawróconej do instalacji zapewni jej poprawne dzialanie.
Z powyzszego schematu wynika, ze wytworzone cieplo jest zawracane do instalacji, które sluzy podgrzewaniu komór fermentacyjnych do wymaganej temperatury.
Taki zabieg pozwala na ograniczenie dostaw ciepla z zewn?trznych zródel. Wytwarzany pr^d z biogazu moze byc równiez wykorzystywany do nap?dzania maszyn w biogazowni tj. miksery, mieszalniki, pompy. Nadwyzka energii cieplnej i elektrycznej moze byc przekazywana do sieci cieplowniczych i elektrycznych. Koncowy produkt pofermentacyjny stanowi nawóz naturalny, który jest
wykorzystywany do nawozenia pól. Samowystarczalnosc bioelektrowni oraz przekazywanie nadwyzki energii do sieci miejskiej b^dz wiejskiej stanowi idealny przyklad zasady zrównowazonego rozwoju któr^ zaklada «Strategia Rozwoju Kraju 2007-2015» [23].
T
•EkU © ^
M Ä
........ Przykladowy schemat
u biogazowni rolniczej
r^mrunj^ ^ -^ z zastosowaniem
0 *---9 kostibstratów.
flírr h^rw^nn
Rysunek 2. Schemat dzialania biogazowni
Zródlo: http://biogaz-tech.pl/new/?page_id=2197 (na dzien: 23.03.2016)
Dokument mówi, ze zrównowazony rozwój jest mozliwy do osi^gni?cia przez wprowadzanie eko-innowacyjnosci oraz dzialan sluz^cych zmniejszeniu zuzycia zasobów naturalnych. Jest to mozliwe przez promowanie i wykorzystywanie odnawialnych zródel energii, które wywieraj^ mniejsz^ presj? na srodowisko naturalne. W duzym uproszczeniu biogaz powstaje w procesie biologicznym z masy organicznej w warunkach beztlenowych. Sam proces, mimo swojej zlozonosci, jest naturalny i rozpowszechniony w srodowisku naturalnym. Wyst?puje on np. na torfowiskach, na dnie mórz czy nawet w zwaczach przezuwaczy. Aby powstal biogaz musz^ nast^pic odpowiednie warunki procesowe, a glównym z nich jest brak dost?pu tlenu podczas zachodzenia reakcji. Juz w tym momencie nachodzi sugestia, która jest kojarzona wsród spoleczenstwa z biogazowni^. Jezeli sama reakcja zachodzi bez dost?pu tlenu to w zaden sposób nie moze ona generowac odorów, które stanowi^ najcz?stsze dyskusje wsród obywateli i nie raz przyczynila si? do zaprzestania budowy tego rodzaju obiektu. Zgodnie z powyzsz^ sugesti^ proces powstawania biogazu jest procesem zlozonym, w który wchodz^ 4 reakcje chemiczne a najwazniejsz^ z nich jest ostatni proces- metanogeneza, w trakcie której zachodzi przemiana kwasu octowego i dwutlenku w?gla na metan. Okolo 70% metanu powstaje z octanów natomiast 30% z dwutlenku w?gla i wodoru. Produkowanie biogazu przyczynia si? do zmniejszenia ilosci masy organicznej wykorzystywanej w samym procesie, z którego pozyskiwany jest biogaz. Pozyskany biogaz rózni si? skladem w zaleznosci od substratów, z których jest on pozyskiwany. W ponizszej tabeli przedstawiono sklad procentowy substancji w zaleznosci od metody sposobu jego pozyskiwania.
Tabela 1
Sklad procentowy biogazu _
Skladnik Biogaz skladowiskowy Biogaz z osadów sciekowych Biogaz rolniczy
Metan (CH4) 30 - 65 55 - 70 50 - 75
Dwutlenek w^gla (CO2) 20 - 40 27 - 44 25 - 45
Azot (N2) 5 - 25 0 - 10 < 2
Wodór (H) 1 - 3 0,2 - 1 < 1
Tlen (O2) 0 - 5 0 - 2 < 2
Siarkowodór (H2S) 0 - 0,1 0,2 - 3 < 1
Opracowanie wlasne na podstawie: Odnawialne i niekonwencjonalne zrödla energii. Poradnik, TARBonus, Kraköw-Tarnobrzeg, 2008; Biogaz rolniczy- produkcja i wykorzystanie, Mazowiecka Agencja Energetyczna, Warszawa, 2009; Energetyczne wykorzystanie biogazu wysypiskowego w Lubinie, Projekt pn. Odnawialne Zrödla Energii Opolszczyzny-promocja, technologie wsparcia wdrozenia, nr P0KL.08.02.01-16-028/09.
Sklad biogazu jest zröznicowany ze wzgl?du na surowce oraz ich proporcje w procesie produkcyjnym. Przeci?tnie przyjmuje si?, ze okolo jednej trzeciej to dwutlenek w?gla a dwie trzecie to metan. Reszt? stanowi^ substancje sladowe takie jak para wodna i inne gazy. Sama idea pozyskiwanie biogazu wi^ze si? z wykorzystaniem metanu, ktöry jest stosowany jako gaz opalowy. Sam uzysk metanu jest zalezny od zawartosci tluszczöw, bialek i w?glowodanöw. W odniesieniu do masy substratöw, z tluszczöw mozna uzyskac wi?ksze ilosci metanu niz z w?glowodanöw [24], co za tym idzie biogaz posiada wi?ksze wartosci energetyczne. Powstaly biogaz dodatkowo mozna uszlachetnic w kogeneratorach. W skutek czego powstaje biometan o wartosci opalowej zblizonej do gazu ziemnego.
Tabela 2
Porównanie skladu biogazu, biometanu i gazu ziemnego
Skladnik Biogaz Biometan Gaz ziemny
Metan 30 - 70% 94 - 99,9% 93 - 98%
Dwutlenek w?gla 25 - 40% 0,1 - 4% 1%
Azot < 3% < 3% -
Tlen < 2% < 1% -
Siarkowodór < 10 pm <10 ppm -
Wodór slady slady -
Opracowanie wlasne na podstawie: Biogaz rolniczy-produkcja i wykorzystanie, Mazowiecka Agencja Energetyczna, Warszawa, 2009; http://e-czytelnia.abrys.pl/czysta-energia/2009-12-447/tectmologie-4546/technologie-uszlachetniania-biogazu-do-jakosci-gazu-ziemnego-10645 (na dzieñ 21.03.2016 )
Jak mozna zauwazyc biogaz po uszlachetnieniu posiada zblizony sklad do gazu ziemnego. Daje to mozliwosc wtlaczania uszlachetnionego biogazu do gazoci^gów, które nast^pnie mog^ zasilac pobliskie aglomeracje miejskie. W znacznym stopniu przyczynia si? to do zmniejszenia zuzywania konwencjonalnych zródel energii jakim jest gaz ziemny. Dodatkowo przy zastosowaniu odpowiednich systemów kogeneracyjnych
mozliwe jest przekazywanie energii cieplnej do sieci cieplowniczej. Zmniejszylo by to zapotrzebowanie surowców konwencjonalnych do celów energetycznych. Nalezaloby tutaj zaznaczyc, ze Polska energetyka opiera si? w wi?kszosc na w?glu kamiennym. Zast?powanie tego surowca w znacznym stopniu przyczyni si? do poprawy srodowiska naturalnego przez zmniejszenie emisji zanieczyszczeñ do atmosfery.
Substraty do biogazu. Do produkcji biogazu mozna wykorzystac biomas? róznego pochodzenia, a w szczególnosci produkty uboczne i odpady powstaj^ce przy wytwarzaniu zywnosci z surowców roslinnych i zwierz?cych, które s^ uci^zliwe dla srodowiska i wymagaj^ wlasciwej technologii skladowania i utylizacji.
Tabela 3
Uzysk biogazu z przykladowych surowców
Podloze Uzysk biogazu [m3/ t Zawartosc metanu
s.m.o.] [% obj.]
Naturalne nawozy
gnojowica bydla 200 - 500 60
gnojowica swiñ 300 - 700 60 - 70
obornik bydla 210 - 300 60
obornik swiñ 270 - 450 60
obornik kurzy 250 - 450 60
Rosliny
kiszonka kukurydzy 450 - 700 50-55
zyto 550 - 680 55
kiszonka traw 550 - 620 54 - 55
Produkty uboczne pochodzqce z przemyslu rolniczego
wyslodziny browarniane 580 - 750 59 - 60
wywar zbozowy 430 - 700 58 - 65
wywar ziemniaczany 400 - 700 58 - 65
wytloki owocowe 590 - 660 65 - 70
Inne substraty do biogazowni
odpady sklepowe 400 - 600 60 - 65
tresc zolqdkowa 250 - 450 60 - 70
Trawy
skoszona trawa 550 - 680 55 - 65
Zródlo: H.Mitterleitner; Land Technik Weiher Stephen; La-tocha; 2009
Przetwarzanie produktow ubocznych i odpadow na biogaz ma istotne znaczenie i wplywa na popraw? kondycji srodowiska. Zamiast ponosic koszty utylizacji, czy w ostatecznosc skladowanie produktow ubocznych powstalych w przemysle mozna je przerabiac na biogaz, z ktorego nast?pnie mozliwe jest wytwarzanie energii i ciepla. Podobno sytuacja jest z wykorzystaniem produktow ubocznych pochodz^cych z chowu zwierz^t czy odpadow rolniczych. Na podstawie tych danych mozna stwierdzic, ze kluczowe jest usytuowanie przyszlych biogazowni, ktore powinny znajdowac si? blisko gospodarstw rolnych. Wladze samorz^dowe powinny rowniez brac pod uwag? mozliwosc sprzedawania energii elektrycznej i cieplnej oraz mozliwosc wtloczenia uszlachetnionego biogazu do sieci gazowych. Wedlug rejestru Agencji Rynku Rolnego z dnia 20.02.2015 w Polsce jest zarejestrowanych ponad 87
instalacji do pozyskiwania biogazu o l^cznej mocy zainstalowanej 94,4 Mwe [25].
Z podanego raportu wynika, ze od pocz^tku roku 2016 powstalo i zostalo zarejestrowanych az 11 nowych biogazowni. Najwi?cej instalacji do produkcji biogazu znajduje si? w wojewodztwie zachodniopomorskim i warminsko-mazurkim. Wojewodztwo lubelskie posiada tylko 7 takich instalacji ale wedlug danych z Agencji Rynku Rolnego dwie instalacje zostaly zarejestrowane w tym roku. Oszacowanie dokladnej liczby biogazowni jest jednak trudne do zweryfikowania poniewaz cz?sto takie obiekty nie s^ zglaszane- dotyczy to glownie mikrobiogazowni oraz niektorych malych obiektow. Dodatkowym aspektem jest zlozonosc procedur rejestracyjnych, ktore stanowi^ problem dla obecnych i przyszlych inwestorow. Ilosc dokumentow, ktore nalezy przedlozyc przed rozpocz?ciem dzialalnosci oraz dokumentacja, ktor^ nalezy prowadzic w trakcie dzialania instalacji odstrasza potencjalnych przedsi?biorcow. Takie dzialania nie tylko zniech?caj^ inwestorow ale rowniez ograniczaj^ mozliwosc techniczne takich obiektow (generowane cieplo i energia elektryczna nie podl^czona do sieci miejskich jest marnowana i zazwyczaj zast?powana energi^ powstal^ z paliw kopalnych). Najbardziej rozpowszechnionym a zarazem najlepszym substratem jest gnojowica, ktora jest mieszanin^ kalu i moczu zwierz^t wraz z wod^. Sama gnojowica stanowi uci^zliwy produkt uboczny w hodowli zwierz^t, jednak jest on najlepszym surowcem wsadowym do produkcji biogazu i ten czynnik stanowic powinien wazny argument dla decydentow o tworzeniu biogazowi. W 2014 roku, wedlug Agencji Rynku Rolnego, przetworzono ponad 574,07 kT tego surowca. W porownaniu do odpadow organicznych, odchody zwierz?ce charakteryzuj^ si? mniejszym potencjalem produkcyjnym biogazu. Obecnie rosnie tendencja do wykorzystywania roslin energetycznych, ktore stanowi^ celowe uprawy, takich jak: trawa, koniczyna, ziemniaki, kukurydza, zyto, i inne [26]. Polska jest jeszcze daleko od wprowadzania takich specjalistycznych upraw pod zabudow? biogazowni. Takie rozwi^zanie moze stanowic problem w dalszych dzialaniach. Biogazownie rolnicze maj^ pomoc w przetwarzaniu niepotrzebnych, ubocznych produktow zwi^zanych z rolnictwem i przemyslem spozywczym, a nie stanowic glowny cel upraw rolniczych. Kolejnym bardzo rozpowszechnionym surowcem do produkcji biogazu jest kiszonka kukurydziana, ktorej w 2014 roku przetworzono az 416,68 kt. Na wykresie ponizej przedstawiono dziesi?c najpopularniejszych wsadow surowcowych do produkcji biogazu.
__. .........
■ < "ycnta kukuiydsKina
■ pczostatoicl i wanyw I owo:dw
■ 'jrftfjf pogorzainy
■ vnrstxld
Wykres 11. Najpopularniejsze surowce do produkcji biogazu w 2014 roku w kilotonach.
Opracowanie wlasne na podstawie
www.arr.gov.pl/data/02004/surowce_2014.pdf (na dzien 14.05.2016)
Jak mozna zauwazyc biogazownie nie tylko wykorzyshj uboczne produkty rolne i hodowlane ale rowniez stanowi^ alternatyw? w utylizacji ubocznych produktow w przemysle rolno-spozywczym. Zgodnie z tymi danymi moze stwierdzic, ze Polska ma ogromny potencjal w produkcji biogazu rolniczego. Na calym terenie Polski znajduje si? ok 1300 gospodarstw zajmuj^cych si? hodowl^ bydla, 3000 gospodarstw zajmuj^cych si? hodowl^ trzody chlewnej i ok 3500 gospodarstw zajmuj^cych si? hodowl^ drobiu. Daje to zatem ponad 7800 gospodarstw o obsadzie powyzej 100 sztuk duzych. Stanowi to doskonaly potencjal w pozyskiwaniu biogazu z ubocznych surowcow hodowli zwierz^t.
| Kodovrla drotnu powyiej $000 ui | llodowln bydla pou-yiq 100 ai.
_ Hwkvu ln tr/ody dilcuitcj powyicj $00 sjrt.(vf pr/ypncllu wqjfwAdllwn pov»yicj «100 m , doliMnli^kicpo (MWytcj 100 s.« , |Kmn«ntiepo ptnvviirj 24 %Jt., lillwLtlcin-n poW)iq 380 Ht
Rysunek. 3. Liczba duzych farm w poszczegolnych wojewodztwach
Opracowanie wlasne na
http://agroenergetyka.pl/?a=article&id=512 (na dzien 20.03.2016)
Jak mozna zauwazyc najwi?kszy potencjal posiada wojewodztwo wielkopolskie. W tym rejonie wyst?puje najwi?cej hodowli drobiu i bydla oraz znaczne hodowle trzody chlewnej. Porowmjc te dane z wykresem 11 mozna dojsc do wniosku, potencjal tego regionu nie jest w pelni wykorzystywany. Najwi?cej biogazowni zarejestrowanych jest w wojewodztwie zachodniopomorskim i warminsko-mazurskim, w ktorych wyst?puje znacznie mniej wi?kszych hodowli zwierz^t niz w wielkopolsce. Polska nie tylko posiada potencjal z pozyskiwania biogazu z hodowli zwierz^t ale rowniez z pol uprawnych. Jak podaje Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji rolnictwa srednia wielkosc powierzchni gruntow rolnych w gospodarstwie rolnym w kraju w 2015 roku wynosi 10,49 ha [27]. Najwi?kszy udzial terenow rolnych posiadaj^ wojewodztwa zachodniopomorskie i warminsko-mazurskie, ktore posiadaj^ najwi?cej biogazowni. Wnioskowac mozna, ze glownym wyznacznikiem lokalizacji biogazowni w Polsce nie s^ farmy hodowli zwierz^t a potencjal w terenach rolnych. Lubelszczyzna pomimo malej wielkosci hodowli zwierz^t oraz znikomych terenow rolnych posiada ogromny potencjal w pozyskiwaniu surowcow do produkcji biogazu. Wynika to z faktu energetycznych upraw kukurydzy, ktora jest najlepszym surowcem do produkcji biogazu ze wzgl?du na ilosc wytworzonego biogazu do kosztow wytworzenia biomasy.
Rysunek. 4. Potencjal energetycznych upraw ukurydzy
Zrödlo: http://www.ecbartos.pl/biogaz.html (na dzien 25.03.2016)
Z powyzszego rysunku wynika, ze Lubelszczyzna posiada wysoki potencjal
w energetycznych uprawach kukurydzy. Takie same wnioski figurj w miesi^czniku Chemik, w ktörym röwniez dostrzegaj^ duzy potencjal energetycznych upraw kukurydzy. Na Lubelszczyznie l^czny potencjal ekonomiczny bazy surowcowej okreslono na poziomie 210 mln m3 biometanu. Najwi^cej surowcöw dla duzych biogazowni jest w powiecie hrubieszowskim, bialskim, radzynskim, lubartowskim i lubelskim. Oszacowano, ze w wojewödztwie zuzywa si§ ok 430 mln m3 gazu ziemnego [28]. W przypadku uzyskania szacowanych przychodöw biogazu stanowil by on prawie 50% ogölnego zuzycia gazu ziemnego.
Wnioski
Pozyskiwanie energii z odnawialnych zrödel energii jest niezb^dne do poprawy stanu srodowiska naturalnego. Nie dotyczy to tylko regionöw, panstwa czy grupy panstw ale calego globu. Takim sektorem jest przede wszystkim sektor energetyki i cieplownictwa. Z przedstawionych materialöw w niniejszym artykule mozna stwierdzic iz:
Po pierwsze - Polsce brakuje odwaznych decyzji politycznych aby stac si§ liderem w pozyskiwaniu tzw. zielonej energii ale posiada ogromny potencjal w tym sektorze
Po drugie - niewystarczaj^ca jest wiedza wsröd srodowisk rolniczych o zaletach OZE
Po trzecie - decydenci polityczni zwlaszcza w obszarze dzialalnosci samorz^dowej w obawie przed utrat^ swojej pozycji unikaj^ kontrowersyjnych decyzji w sprawie budowy instalacji OZE
Po czwarte brak jest promocyjnych dzialan w sektorze energetycznym lub wr^cz utrudnien w zbywaniu nadwyzek energetycznych
Reasumuj^c - Budowanie nowych biogazowni nie tylko sprzyja utylizacji ubocznych produktöw powi^zanych z rolnictwem ale pozwala na zmniejszenie ilosci odpadöw z sektoröw spozywczych, w ktörych wyst^puj^ ogromne problemy z zagospodarowaniem odpadöw (np. przemysl mleczarski). Zmniejszenie kosztöw utylizacji na pewno wplynie pozytywnie na rozwöj takich przedsi^biorstw.
Lubelszczyzn^ jako bardzo rolniczy region, ktöry posiada ogromny potencjal nalezy ukierunkowac na budowanie nowych, bardziej wydajnych biogazowni, w ktörych procesom fermentacji mog^ byc poddawane odpady z sektora przetwörstwa warzyw i owocöw oraz z sektora gorzelnianego. Nowo planowane instalacje powinny miec mozliwosc odsprzedawania zaröwno ciepla jak i energii elektrycznej, co w przyszlosci moze pozytywnie wplyn^c na zmniejszenie wykorzystywania paliw kopalnych w tym sektorze, co nast^pnie b^dzie mialo wplyw na poprawy srodowiska naturalnego. Za ide^ biogazowni kryje si§ jednak niepokoj^cy trend, produkcji surowcöw tylko i wyl^cznie na cele biogazowni. Na Lubelszczyznie s^ ku temu duze obawy ze wzgl^du na energetyczne uprawy kukurydzy. Zmniejszenie produkcji zywnosci kosztem energii pozyskanej z biogazowni moze i uniezalezni nas od importu tego czynnika ale moze zast^pic to importem zywnosci.
Przyszlosc wskazuje, iz alternatywne zrödla energii (OZE) stanowic o przyszlosci ludzkosci, a te
spoleczenstwa, ktöre wykorzystaj^ swoje potencjaly spoleczne, ekonomiczne, geograficzne i agrarne mog^ stac si§ liderami w niezaleznosci.
Bibliografia
1. Ustawa z dnia 20 luty 2015 r. o odnawialnych zrödlach energii (Dz. U. poz. 478), Sejm, 2015.
2. Ramowa konwencja Narodöw Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, Nowy Jork, 1992.
3. Protoköl z Kioto do ramowej konwencji Narodöw Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, Kioto, 1997.
4. Dyrektywa 2009/28/WE z dnia 23 kwietnia 2009 w sprawie promowania stosowania energii ze zrödel odnawialnych zmieniaj^ca i w nast^pstwie uchylaj^ca dyrektywy 2001/77/WE oraz 2003/30/WE, Parlament Europejskie i Rada, 2009.
5. Renewable energy in the EU, Eurostat newsrelease No. 43/2015, 2015.
6. Energia, Glöwny Urz^d Statystyczny, Warszawa, 2015.
7. Air quality in Europe — 2015 report, European Environment Agency, Luxembourg, 2015, s. 16
8. Kogeneracja- przemyslana decyzja!, publikacja w ramach projektu CODE2, Belgia, 2014
9. The President of the Energy Regulatory Office in Poland 2013, National Report, 2013, s. 12
10. Uzytkowania gruntöw i powierzchnia zasiewöw w 2014 r., Glöwny Urz^d Statystyczny, Warszawa, 2015, s.36
11. Biogas Barometer, Euroserv'er, 2014, s.3
12. Myczko, A. Myczko, R. i inni (2011). Budowa i eksploatacja biogazowni rolniczych. Poradnik dla inwestoröw zainteresowanych budow^ biogazowni rolniczych, Instytut technologiczno-przyrodniczy w Falentach Oddzial w Poznaniu, Warszawa-Poznan, 7-9.
13. Polityka Energetyczna Polski do 2030 roku, Ministerstwo Gospodarki, Zal^cznik do Uchwaly nr 202/2009 Rady Ministröw, Warszawa, 2009.
14. Kierunki rozwoju biogazowni rolniczych w Polsce w latach 2010-2020, Rada Ministrow, Warszawa, 2010.
15. Strategia rozwoju kraju 2007-2015, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa, 2006.
16. Biogaz produkcja wykorzystanie, Agencje do Spraw Zrodel Odnawialnych, 2005, s. 15
17. Mitterleitner, H. (2009). Land Technik Weiher Stephen; Latocha
18. Biogaz rolniczy- produkcja i wykorzystanie, Mazowiecka Agencja Energetyczna, Warszawa, 2009, s. 21-24
19. Rejman-Burzynska, H., Maksymiak-Lach, E. (2013). Jçdrysik, Potencjal energetyczny biogazu ocena zasobow surowcowych do produkcji biogazu w Polsce, Chemik. 67(5), 446-453.
20. Kozak, J. (2015). Dla kogo biogazownie?, Panorama Lubelska kwiecien
21. Odnawialne i niekonwencjonalne zrodla energii. Poradnik, TARBonus, Krakow-Tarnobrzeg, 2008
22. Biogaz rolniczy- produkcja i wykorzystanie, Mazowiecka Agencja Energetyczna, Warszawa, 2009
23. Energetyczne wykorzystanie biogazu wysypiskowego w Lubinie, Projekt pn. Odnawialne Zrodla Energii Opolszczyzny- promocja, technologie wsparcia wdrozenia, nr P0KL.08.02.01-16-028/09
24. Dziennik Urzçdowy Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi poz. 77, Warszawa, 2015
Strony internetowe
25. http://biomassmagazine.com/articles/11491/repor ts-illustrate-european-biogas-energy-from-waste-industries
26. http://european-biogas.eu/2014/12/16/4331 (na dzien 24.02.2016)
27. https://bip.minrol.gov.pl/Informacje-Branzowe/Odnawialne-zrodla-energii (na dzien 20.03.2016 r.)
28. http://biogaz-tech.pl/new/?page_id=2197 (na dzien: 23.03.2016)
29. http://e-czytelnia.abrys.pl/czysta-energia/2009-12-447/technologie-4546/technologie-uszlachetniania-biogazu-do-jakosci-gazu-ziemnego-10645 (na dzien 21.03.2016 )
30. http://www.arr.gov.pl/wytworcy-biogazu-rolniczego/rejestr-przedsiebiorstw-energetycznych-zajmujacych-sie-wytwarzaniem-biogazu-rolniczego( na dzien 14.05.2016)
31. http://agroenergetyka.pl/?a=article&id=512 (na dzien 20.03.2016)
32. www.arimr.gov.pl/fileadmin/pliki/PB_2015/Akt y_prawne/Ogloszenie_.pdf (na dzien: 25.03.2016) http://www.ecbartos.pl/biogaz.html (na dzien 25.03.2016)
Стаття надiйшла до редакцН 1.10.2016
