Научная статья на тему 'БИКРЛИГИ ПАСТ ВАЛЛАРГА СОВУҚ ИШЛОВ БЕРИШ УСУЛИ'

БИКРЛИГИ ПАСТ ВАЛЛАРГА СОВУҚ ИШЛОВ БЕРИШ УСУЛИ Текст научной статьи по специальности «Технологии материалов»

CC BY
99
29
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Scientific progress
Ключевые слова
бикрлиги паст валлар / технологик параметрлар / совуқ ишлов бериш / штангенсиркул / микрометр / термодатчик. / low stiffness shafts / process parameters / cold treatment / caliper / micrometer / thermodatch.

Аннотация научной статьи по технологиям материалов, автор научной работы — Шохрух Ғайратжон Ўғли Рубидинов

Ушбу мақолада бикрлиги паст валларни совуқ ишлов беришнинг технологик параметрларини аниқлаш бўйича экспериментал тадқиқотлар ўтказиш методологияси муҳокама қилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

COLD PROCESSING METHODS OF SMALL SHAFT

This article describes the methodology of experimental studies on determination of technological parameters of cold treatment low stiffness shafts.

Текст научной работы на тему «БИКРЛИГИ ПАСТ ВАЛЛАРГА СОВУҚ ИШЛОВ БЕРИШ УСУЛИ»

БИКРЛИГИ ПАСТ ВАЛЛАРГА СОВУ^ ИШЛОВ БЕРИШ УСУЛИ

Шохрух Гайратжон уFли Рубидинов

Фаргона политехника институти shoxrux. rubidino v@mail. ru

АННОТАЦИЯ

Ушбу маколада бикрлиги паст валларни совук ишлов беришнинг технологик параметрларини аниклаш буйича экспериментал тадкикотлар утказиш методологияси мухокама килинган.

Калит сузлар: бикрлиги паст валлар, технологик параметрлар, совук ишлов бериш, штангенсиркул, микрометр, термодатчик.

COLD PROCESSING METHODS OF SMALL SHAFT

Shokhrukh Gayratjon ugli Rubidinov

Fergana Polytechnic Institute shoxrux. rubidino v@mail. ru

ABSTRACT

This article describes the methodology of experimental studies on determination of technological parameters of cold treatment low stiffness shafts.

Keywords: low stiffness shafts, process parameters, cold treatment, caliper, micrometer, thermodatch.

КИРИШ

Хрзирги вактда машинасозликнинг ривожланиш даражаси бикрлиги паст булган валларга сифат талабларининг доимий равишда ошиб бориши билан тавсифланади, уларнинг асосий курсаткичларидан бири бу эгилиш шаклнинг йуклиги.

Эгилиш кисмнинг материалидаги колдик кучланишларни юмшатиш натижасида юзага келади, бу хатто туплам деталларни алмаштириш пайтида, термик ва механик ишлов бериш, яони технологик эскириш туфайли хам юзага келади.

Бундан ташкари, ички стресс майдонини шакллантиришда вакт утиши билан аста-секин байтитга айланиб, тайёр махсулотларнинг улчамлари узгаришига олиб келадиган колдик аустенит мухим рол уйнайди, бикрлиги паст

кисмларнинг буришишига олиб келади. Бикрлиги паст булган валларда му^им кисмлар учун аустенит мартенситга тулик айлантириш максадга мувофикдир.

Бикрлиги паст валларни ишлаб чикаришда баози материаллар учун бу жараён муайян кийинчиликларга олиб келади. Бу биринчи навбатда, мартенситик узгаришларнинг тугаш жараёни +18 дан -80° С гача булган хдроратда содир булган материалларга тегишли. Совук ишлов бериш мартенситик трансформацияни якунлаш учун ушбу материаллар гурухдга махсус ишлов беришни талаб килади.

АДАБИЁТЛАР ТАХЛИЛИ ВА МЕТОДОЛОГИЯ

Хрзирги кундаги ушбу технологиянинг асосчиси А.П.Гуляев, у совук ишлов беришни назарий жихдтдан асослаган ва асосий тамойилларини амалда куллаган. Лекин бикрлиги паст валлар типидаги деталлар учун ушбу ишлов беришни амалда кулланилмаган, шунинг учун бикрлиги паст валларни совук ишлов беришнинг узига хос технологик режимлари туьрисида аник маолумот этарли эмас. Шунинг учун паст каттик кисмларни совук ишлов беришнинг технологик режимларини аниклаш зарурати туьилди. ^айта ишлаш усулининг назарий тавсифида батафсил куриб чикилган.

НАТИЖАЛАР

Совук ишлов беришнинг технологик режимларини махсус намуналар ёрдамида урганиш максадга мувофикдир. Бикрлиги паст валларни ишлаб чикариш учун узунлиги 500 мм ва диаметри 20 мм булган заготовкалардан фойдаланилади. Намуналар заготовканинг бир партиясидан тайёрланади. Сирт катламидаги ёрикларга, бегона кушимчалар куринишидаги сирт нуксонларига синов жараёнида механик шикаст етказишга йул куйилмайди.

Намуналар токарлик винт киркиш кесувчи дастгохда тайёрланиши керак. Х,ар бир намунага хдр 20 мм да, 0,2-0,4 мм чукурликда ва 0,5-1 мм кенгликда чизик белгиланади. Ушбу турдаги намунани токарлик дастгохдда механик ишлов беришни тугатгандан сунг намуналар иссикка бардошли буёк билан охиридан белгиланади. Белгилаш иккита ракамдан иборат булади, масалан 5/1. Биринчи ракам натижанинг ракамини, иккинчиси бу турдаги намунанинг ракамини англатади.

Синовларни бошлашдан олдин, аввал намуналарнинг геометрик параметрларини улчаш талаб килинади, яони:

- 90° дан туртта булакда туташган томонлар орасидаги масофа штангенсиркул билан улчанади, Шц - 1;

- МК-50 микрометрдан фойдаланиб, чизиш ёрдамида хар бир намунани бир хил диаметрда булинади.

Олинган кийматлар куйидагича кайд этилади.

Материалларнинг хар бири учун синов пайтида куйидаги параметрлар узгаради: ишчи харорати 0°С- (-100°С); деформация тезлиги 0,5-40 мм/мин; деформация микдори 1-5% ни ташкил килади.

Ушбу уч омилли тажрибани утказишда биз ихчамлашган дастурдан фойдаланамиз, бу вакт ва моддий ресурсларни тежашга имкон беради. Ушбу тажрибаларни утказиш учун махсус лаборатория булими ишлаб чикилган.

Ишлаб чикарилган мослама, 1-расм, туьри туртбурчак корпусни (1) уз ичига олади, намунани жойлаштириш учун копкок тешиклари ва танасининг узида тешиклари билан урнатиш ва махкамлаш учун шайбалар (4) ва гайкалар (3), призмаларда (2 ва 6) базалаш учун намуна талаб килинади. Шунингдек, совутиш элементини этказиб бериш учун корпусда тешиклар мавжуд. Совутиш элементини юклагандан сунг (бизнинг холатимизда бу каттик карбонат ангидрид), тешиклар копкок (13) билан ёпилади ва винтлар билан махкамланади (5). Иккала томондан танаси болтлар (10) ва шайбалар (11) ёрдамида копкоклар (7) билан ёпилади. Ушбу копкокларнинг марказларида шарни марказлаштирувчи болтлар учун тишли тешиклар мавжуд (8 ва 9). Иситиш элементини (пластинка 1) махкамлаш учун мослама корпусида арикчалар мавжуд. Мослама столга урнатилди. Курилманинг корпусида совутиш элементидан буьланган суюкликни тукиш учун тешик хам мавжуд. Суюкликни тукиб ташлаганидан кейин тешик силиндрсимон вилка (12) билан ёпилади.

1- расм. Бикрлиги паст валларни совук ишлов бериш учун

экспериментал мослама.

Бикрлиги паст валларни совук ишлов бериш 2 боскичда амалга оширилади: иситиш ва совутиш. Такдим этилган урнатишда, ишлов бериладиган валнинг укининг деформацияси махсулотнинг иссиклик кенгайиш коеффициентларини

танлаш билан амалга оширилганда, иссиклик билан ишлов бериш жараёнидан фойдаланилади. Тавсия этилган усулда валнинг пластик деформацияси, иссиклик билан ишлов бериш технологиясига мувофик, маолум бир тезликда киздирилганда содир булади. Иситишдан олдин барча призмалар (2 ва 6) корпусдан (1) олиб ташланади. Иситиш симлари билан уралган намуна, пластинка билан бирга, бир томонга марказлаштирувчи болтга (8) урнатилади ва пластинка корпуснинг арикчаларига урнатилади. Бошка томондан, марказлаштирувчи болт ёрдамида намуна бир вактнинг узида урнатилади, копкок билан копланади (7) ва болт билан (10) махкамланади.

Мосламасини ишга тушгандан кейин иситиш бошланади. Симлардан иссиклик туьридан-туьри валга узатилади. Иситиш жараёни Т=400° С хароратгача амалга оширилади. Белгиланган хароратга етганда, термодатчикдан сигнал контакторга утади. Контактор очилади, шу билан бирга калит учирилади. Иситгандан кейин у хона хароратига кадар совийди.

Хона хароратига етгандан сунг, пластинка ва симлар билан бирга намуна олинади ва призмалар урнатиш корпусига урнатилади. Иситиш элементлари булмаган намуна призмаларга урнатилади, марказлаштирувчи болтлар билан марказлаштирилади ва копкок билан ёпилади.

Эзилган совутиш элементи, бизнинг холатимизда бу каттик карбонат ангидрид, бирлик танаси ва призмаларидаги махсус тешиклар оркали туьридан-туьри вал юзасига етказилади, кейин эса буьланиб, паст харорат хосил килади. Шу тарзда намуна совутилади.

ХУЛОСА

Совутганда, укнинг ташки юзаси ички кисмдан тезрок совийди ва ташки катламлардаги кучланишлар махсулотнинг ички кисмидаги кучланишларга карама-карши булади. Тулик совутиш билан кучланишларнинг белгилари узгаради, аммо ташки катламларда кучланишлар бир хил белгига эга булади, сунгисида эса бузилишларни йук килади.

Шундай килиб, бикрлиги паст валларни совук ишлов бериш учун мослама совук ишлов беришнинг оптимал режимларини аниклаш буйича тадкикотлар утказишга имкон беради.

REFERENCES

1. Тешабоев, Анвар Эргашевич, et al. "МАШИНАСОЗЛИКДА ЮЗА ТОЗАЛИГИНИ НАЗОРАТИНИ АВТОМАТЛАШ." Scientific progress 1.5 (2021).

2. Nomanjonov, S., et al. "STAMP DESIGN." Экономика и социум 12 (2019): 101104.

3. O'Lmasov Ahadjon Akramjon, O'G. "NEW APPROACHES IN THE DIAGNOSIS AND MONITORING OF ROTOR OSCILLATIONS USING SHAFT SENSORS." Science and Education 1.1 (2020).

4. Тураев, Тиркаш Тураевич, Якуб Анварходжаевич Батиров, and Бахром Миродилович Мадаминов. "Сравнительной оценки технического уровня станков и станочных систем." Збгрник наукових працъ AOrOE (2021).

5. Teshabaev, Anvar, and Rakhimov Sharifjon. "The innovation activity on large uzbek companyas a key factor of personnel development." ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal 10.5 (2020): 416-423.

6. Файзиматов, Ш. Н., and М. А. Рустамов. "АЭРОДИНАМИЧЕСКИЙ ЭФФЕКТ ДЛЯ АВТОМАТИЗАЦИИ ПРОЦЕССА ПЕРЕКАЧКИ ХИМИЧЕСКИХ АГРЕССИВНЫХ РЕАГЕНТОВ." Современные исследования 6 (2018): 112-115.

7. Файзиматов, Шухрат Нумонович, Шухрат Махмуджонович Абдуллаев, and Ахаджон Акрамжон угли Улмасов. "КИЧИК ДИАМЕТРГА ЭГА БУЛГАН ЧУ^УР ТЕШИКЛАРНИ ДОРНАЛАР ЁРДАМИДА ИШЛОВ БЕРИШДА ЮЗА АНЩЛИГИНИ ОШИРИШ." Science and Education 2.3 (2021): 181-187.

8. Nomanjonov, S. N. "Increase The Wear Resistance And Service Life Of Dyes Based On Modern Technologies." The American Journal of Engineering and Technology 2.12 (2020): 67-70.

9. Mamirov, Abdurashid, and Abduqahhor Omonov. "APPLICATION OF VACUUM CAPTURING DEVICES IN MECHANICAL ENGINEERING." Интернаука 42-2 (2020): 73-75.

10. Юсупов, Сардорбек Маъруфович, et al. "КОМПАЗИЦИОН МАТЕРИАЛЛАРНИ БОРЛАШ." Scientific progress 1.4 (2021).

11. Султонов, Н. Н. "РАЦИОНАЛЬНОЕ ИСПОЛЬЗОВАНИЕ ПЛАСТОВОЙ ЭНЕРГИИ ПРИ ДОБЫЧЕ УГЛЕВОДОРОДОВ НА НЕФТЕГАЗОКОНДЕНСАТНОМ МЕСТОРОЖДЕНИИ ЮЖНЫЙ КЕМАЧИ." Фундаментальные и прикладные исследования: от теории к практике. 2018.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.