Научная статья на тему 'Бас-ми жарақаты бар науқастарға кӛмек кӛрсетуді ҧйымдастырудың ӛзекті мәселелері'

Бас-ми жарақаты бар науқастарға кӛмек кӛрсетуді ҧйымдастырудың ӛзекті мәселелері Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
241
34
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
медициналық кӛмекті ұйымдастыру / вегетативті статус / коматозды науқастардың ӛзекті мәселелері. / organization of medical care / vegetative status / problems of coma patients.

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — Ж.С. Жанайдаров, Н.А. Сулейманқулов, А.Н. Ховдаш

Бас-ми жарақаты бар науқастарға кӛмек кӛрсетуді ұйымдастырудың ӛзекті мәселелері медико-әлеуметтік және медико-құқықтық аспект кӛп факторлы болып табылады және әрі қарай тәжірибені қажет етеді, атап айтқанда, аймақтық және республикалық денгейде регламентті орнату. Ауруханаға дейінгі, ауруханада, мамандандырылған және жоғары мамандандырылған кӛмек кӛрсетуді ұйымдастырудың барлық кезеңдерінде жаңа ғылыми ізденістер керек.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

TOPICAL ISSUES OF THE ORGANIZATION OF THE HELP TO THE PATIENT WITH A CRANIOCEREBERAL TRAUMA

Problems of the organization of medical care at a craniocereberal trauma in a section medical, medico-social and medico-legal aspects are multiple-factor and demands further practical actions, such, as, regulating installations on regional, and republican levels. New scientific researches of the organization of the help at all stages – pre-hospital, hospital, and the specialized help are necessary.

Текст научной работы на тему «Бас-ми жарақаты бар науқастарға кӛмек кӛрсетуді ҧйымдастырудың ӛзекті мәселелері»

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Назарбаев Н. Халыкда жолдауы // Егемен ^азак;стан, 2014.- № 11 (28235).

2 Жигорева М.В. «Дети с комплексными нарушениями в развитии: педагогическая помощь» 2-е издание. - М.: 2008.- С. 32-35.

3 Бокова Т. «Хорошие манеры» // - М.: 2010. - 10 с.

4 Кислякова Формирование навыков социально-бытовой ориентировки у детей с нарушениями развития «Путешествие в мир окружающих предметов» // - М.: 2004.- 15 с.

5 Нэнси М. Джонсон-Мартин, Сюзен М.Арттермиер, Кеннент Г.Джонс, Бонни Дж.Хаккер. «Программа Каролина для младенцев и детей младшего возраста с особыми потребностями». Санкт-Петербургский институт раннего вмешательства, второе изд., 2005.- 500 с.

6 «Азбука маленьких пешеходов». - М.: «Росмэн-пресс», 2004.

7 Ме^рханова З. «^ыздыц жолы жщшке» // - А.: 1994.- 30 с.

8 Х.Досм^хамедов «вз денсаулыгынды сак;тай бт» // - А.: 1994.- 20 с.

9 Никитина Н.И., Глухова М.Ф. «Методика и технология работы социального педагога. - М.:Владос, 2007. - 357 с.

10 «Жизнь с ДЦП» проблемы и решения. Информационно-практический журнал апрель, 2009. - С.23-25.

Б.А. ЕСЕНБАЕВА

Республиканский реабилитационный центр «Балбулак», Алматы

ФОРМИРОВАНИЕ САМООБСЛУЖИВАНИЯ У ДЕТЕЙ С ОГРАНИЧЕННЫМИ ВОЗМОЖНОСТЯМИ

Резюме: В статье рассматривается некоторые особенности формирования самообслуживания у детей с ограниченными возможностями. А так же особенности работы социального педагога в Республиканском реабилитационном центре «Балбулак».

Ключевые слова: реабилитация, ДЦП, дети.

B. ESENBAEVA

Republican rehabilitation centre "Balbulak". Almaty

FORMATION OF SELF-SERVICE FOR CHILDREN WITH DISABILITIES

Resume: This article discusses some features of formation of self-service for children with disabilities. As well as features of the work of a social pedagogue in the Republican rehabilitation centre "Balbulak". Keywords: rehabilitation, cerebral paralysis, children

УДК 616.831-001.31

Ж.С. ЖАНАЙДАРОВ, Н.А. СУЛЕЙМАН^¥ЛОВ, А.Н. ХОВДАШ

С.Ж.Асфендияров атындагы Цазац ¥лттыц Медицина Университетi №7 Цалалыц Клиникалыц Аурухана Нейрохирургия кафедрасы

БАС-МИ ЖАРА^АТЫ БАР НАУ^АСТАРГА К0МЕК К0РСЕТУД1 ¥ЙЫМДАСТЫРУДЫН, 0ЗЕКТ1 МЭСЕЛЕЛЕР1

Бас-ми жарацаты бар науцастарга квмек кврсетуд'1 уйымдастырудыц взект'1 мэселелерi медико-элеуметт'к жэне медико-цщыцтыц аспект квп факторлы болып табылады жэне эрi царай тэжiрибенi цажет етед'1, атап айтцанда, аймацтыц жэне республикалыц денгейде регламенттi орнату. Ауруханага дейiнгi, ауруханада, мамандандырылган жэне жогары мамандандырылган квмек кврсетуд'1 уйымдастырудыц барлыц кезецдер'шде жаца гылыми iздешстер керек. TyüiHÖiсоздер: медициналыц квмект'1 уйымдастыру, вегетативт'1 статус, коматозды науцастардыц взект'1 мэселелер'1.

Wpicne. Бас-ми жарацаты рак; жылдар бойы к^рп J. F. et al., 1986), А^Ш-та жыл сайын бас ми жаракатын

замангы нейрохирургия жэне неврологиядагы ец езект алган наукастардыц емЫе кеткен шыгын артуда.

жэне ;иын мэселелердщ бiрi болып табылады. Б^л бас Стационар жагдайдагы бiр ретпк бас ми жаракатыныц

ми жара;атыныц тек ;ана кездесу жжлтнщ ауыр TYPiнiц емше орташа алганда 150000 А^Ш доллары

жогарылыгынан, патогенезЫщ курделЫпнен, ж^мсалады, сонымен катар келес реабилитация жэне

клиникалы; кер^анен жэне eлiм жтмнщ кеп элеуметпк камтамасыз ету шыгынды екi миллионга

кездесетiндiктен емес, сонымен катар оныц жогары дейiн жогарылатуы MYмкiн. Ресейдеп бас ми

экономикалы; шыгынга ^шыратуымен байласты. жаракатыныц орташа кездесу жиЫп 1000 адамга

Амариканды; авторлардыц мэлiметтерi бойынша (Kraus шакканда 4 жагдай (шамамен жылына 600 000 жагдай)

76

(Коновалов А.Н. с соавт., 1998). Кептеген эдебиеттерде бас ми жара;атынын кездесу жшлтнщ жыл сайынгы артып жат;аны туралы мэлiметтер бар, БД¥ бойынша -2%. Сонымен ;атар осы мэселенщ езектiлiгiн керсететiн, ол - бас ми жара;атынын нэтижесi болып табылатын эр TYPлi патологиялы; жагдайлардан, т^ра;ты симптомокомплекстерден дамитын - жэбiрленушiнiн инвалидизациясы (Кондаков Е.Н., Кривецкий В.В., 2002). Ягни осылардын пайда болуы бас ми жара;атынан алынган экономикалы; шыгын болып табылады. Жэне де ;аз1рп замангы травматизм, диагностикалы; жэне емдт шаралардын жа;саруы онын к^рылымын езгертедГ Сощы жылдардагы анастезиология жэне реаниматологиянын даму ;ар;ыны, ауыр травманын кездесу жшлтнщ артуына байланысты, бас миынын ауыр за;ымдануларынан кейiнгi ^за; уа;ыт ес TYссiз жат;ан нау;астардын саны артуда (Жанайдаров Ж. С., Климаш А. В. 2006, Yamamoto T. et al.,2001). Нейротравматизмнiн Yлкен экономикалы; шыгыны, кептеген жэбiрленушiлердiн ж^мыска ;абтетп жаста екендттер^ жара;аттардын алкогольдiк мастанумен, зорлы;пен, жол-келт о;игасымен байланысы, б^л мэселе т^ра;ты жэне жан жа;ты зерттеудi ;ажет ететiн жiтi элеуметтiк манызын керсететедГ Сонымен ;атар сощы кездегi нейрожара;аттар салдарынын к^рылымды; езгерiстерi ^йымдастырушылы; аспекттершщ ;айта ;аралуын ;ажет етедi. Осы зерттеулердщ ма;саты ретiнде БМЖ алган наущастарга медициналы; кемек керсетудiн непзп ^йымдастырушы; аспектiлiрiнiн талдауы ЖYPгiзiлдi. Бас ми жара;аты мэселелерiрiнiн к^рп замангы ^йымдастырушылы; аспектiлерi медициналы;, медико-элеуметпк жэне медико-;^;ы;ты; деп белуге болады. I. Медициналы; аспектiлер 1.1. Ауруханага дейiнгi кемек керсету Б^л медициналы; кемек керсету кезенiнiн ^йымдастыру ж^мыстары бас ми жара;аттарын емдеуде ен шешушi кезен болып табылады. Ауруханага дейшп квалификациялы; кемек керсету келес негiзгi TYPлерiн керсету ;ажет: керсететш кемектiн толы;тылыгы (;ан то;тату, иммобилизация, аспирациянын алдын алу, орталы; кек тамырдын катетеризациясы,

гемодинамиккалы; керсеткiштердi тура^тандыру), нау;асты стационарга тасымалдаудагы уа;ыты, нау;асты арнайы нейрохирургиялы; клиникага тасымалдау. Тэжiрибе ЖYзiнде к^рп уа;ытта толы; керсетылмейд^ ал б^л жагдай персоналдын квалификациясы, ^йымдастыру аспектiлерiмен бiрге медицицналы; бригаданын жабды;талуына да байланысты. 1.2 Арнайы медициналы; кемек керсету 1.2.1. ^абылдау белiмiнiн ^йымдастырушылы; ж^мысы Бас ми жара;атымен за;ымданган нау;астарга арнайы кемек керсетуде ;абылдау белiмiнде мынадай мамандар тэулт бойына болуы керек: нейрохирург, анестезиолог-реаниматолог, травматолог, хирург, невропатолог, терапевт, сонымен ;атар параклиникалы; ;ызмет дэрiгерлерi. Тэулiк бойы жэне Yздiксiз ж^мыс ат;аратын, барлы; к^ралдармен жабдьщталган экспресс-лаборатория, УДЗ кабинет, эндоскопиялы; кабинет, компьютерлiк тамографиямен ;оса тэулiктiк рентгенологиялы; диагностиканы ;амтамасыз ету, сонымен ;атар ;абылдау белiмiне ;ажетт к^ралдар мен

анастезиологиялы; аппаратпен жабды^талган операциялы; блокты ^йымдастыру керек. ^абылдау бeлiмшщ негiзгi зерттеу аспекттершщ бiрi ол тэулiк бойы компьютерлт тамография жасау MYMKшдiriнде. Ягни бас миыныц компьютерлiк тамографиясы бас ми жара;атыныц ш^гыл TYPДегi жара;атын диагностикалау, хирургиялы; емдi ;ажет ететiн жара;аттыц бар немесе жо; екендiгiн керсету ар;ылы, бас ми жара;атын алган нау;астардыц арасында eлiм жтмнщ керсеткшш темендетуге кeмектесетiн аса ;ажет диагностикалы; шара. вкiнiшке орай, ;азiргi кезге дежн бас миыныц КТ ;ымбат рентгенологиялы; TYсiру ;агазын ;ажет ететш ;ол жетiмсiз диагностикалы; шаралардыц бiрi болып табылады. ^азiрri уа;ыт;а дейш бас ми жара;атын алган нау;астарды тексеруде мiндеттi TYPДе мидыц ;андай жара;ат алгандыгын болжайтын, минимум а;парат беретiн бас CYЙектiц жалпы шолу рентгенографиясы жасалады. Сонымен ;атар кептеген дамыган елдерде БМЖ алган нау;астарга краниография 20 жылдан берi жасалмайды. № 7 клиникалы; аурухананыц нейрохирургия бeлiмшiсiнiц ;абылдау бeлiмiне KYнiне 100 дейн бас ми жара;атын алган нау;астар шагымданады, оларга 100% ем жа;ты; проекцияда краниография жасалып, олардыц iшiнен ец кeп дегенде 3-5% бас CYЙегiнiц за;ымдалганын аны;таймыз. Шагымданган нау;астардыц барлыгына бас миыныц КТ TYгелдей жасау MYмкiн емес, себебi тек ;ана нейрохирургия айта кететш жайт БМЖ кезiнде КТ мен шолу краниографиясыныц айырмашылыгы eте Yлкен. 1.2.2. Нейротравматология жэне реанимация бeлiмшесiнiц ^йымдастырылуы. Ауыр БМЖ алган нау;астардыц ерекшелiктерiнiц бiрi олардыц ^за; уа;ыт бойы реанимация жэне ;ар;ынды ем ^рсету бeлiмiнде (ОРИТ) болады, ал б^л жагдай бeлiмше ж^мысын ;иындатады жэне шыгынды кeбейтедi. вкiнiшке орай ауыр БМЖ алган нау;астар реанимациялы; бeлiмде болган 7-14 KYннен кейш екiншiлiк травмаларга байланысты реанимацияга ауысуы MYMкiн. Б^л най;астарды реанимациядагы ;ымбат жэне жеткiлiксiз тeсек орнын Yнемдеу ма;сатында нейрохирургияныц ;ар;ынды ем кeрсетудегi палаталарына кeшiрiлуi MYMкiн.

^азiрri замангы кeз;арастарFа сай ауыр бас ми жара;атын емдеудiц Yш негiзгi баFыты бар: уа;ытылы жэне адекватты хирургиялы; араласу, адекватты eкпелiк вентиляция жэне ба^йек iшiлiк ;ысымныц мониторингi. Адекватты хирургиялы; араласу Yшiн клиникада ;ол жетiмдi КТ жэне тэулiк боЙFы КТ-монитринг болуы шарт. вкпенiц жасанды бара-бар вентиляциясы заманауи ИВЛ апаратыныц болуын ;ажет етедi, б^л элi KYнге дейiн жара;аты бар ауруларFа кeмектесетiн аппарат барлы; клиникаларда элi KYнге дейiн жетiспейдi. Б^л к^рал ;ымбат тирады, алайда БМЖ ауыр турЫ емдеуде элде ;айда жа;сы нэтижелерге ;ол жеткiзуге MYMкiндiк беред^ сондай-а; оныц кeптеген эртYрлi ас;ынуларын (мысалы - пневмония ) тeмендетуге болады. ^азiрri уа;ытта БМ1^ мониторинп ^Р бiрде бiр клиникасында ЖYргiзiлмейдi, б^л кешiрiлмейтiн кемшiлiк. Элемнiц жетекшм нейрохирургиялы; жэне реаниматологиялы; ассоциацияларыныц ^сынысына сэйкес

дигидратациялы; терапияны ЖYргiзу (БМЖ -ныц ауыр турiн интенсивтi терапияныц негiзгi сэтi) БМ1^

77

мониторинпаз ауру Yшiн зиян болып табылады жэне емдеу кезЫде жiберiлетiн кезiнде эртYPлi ;ателердщ себебiне айналады. БМ1^ мониторинп Yшiн арнайы 6ippeTTiK хирургиялы; имплантты; датчиктер ;олданылады, оныц багасы 500-1500 А^Ш долларыныц аралыгында. Б^р Караганда б^ларды ;олдану ауыр БМЖ-мен ауыратын ауруды емдеу багасы элде;айда ;ымбаттайды, алайда ддоыс терапия ас;ынулардыц жиiлеуiн, ал б^л нау;астыц стационарда болу уа;ытын да азайтады.

II. БМЖ-ныц медико-элеуметтiк жэне медико-;^;ы;ты; аспектiлерi.

2.1. Мидыц eлуi (М0). Б^л тусшт 10 жылды;тар бойы пiкiрталас тугызып келедi жэне мидыц eмiр CYPуiнiц толы; то;тауымен сипатталады. Мö-нiц болуыныц негiзгi себебi ауыр БМЖ болып табылады. БYгiнгi KYнгi iс ЖYзiндегi нейрореанимациялар, заманауи ^ралдар eмiр CYPУ белгiлерiн бiраз уа;ыт;а соза т^руга мYмкiндiк бередi (жYрек жэне тыныс алу ;ызмет^ артериялды; ;ысым). Жалпы проблема екi негiзгi аспекттан тирады -М0 аны;тау жэне жасанды eмiрдi ;амтамасыз ету аппаратураларын то;тату жэне донорлы; органдарды алуга шешмм ;абылдау.

М0 б^ндай ;алпын аны;тау медициналы;, зацнамалы; жэне этикалы; проблемалар болып табылады. Б^ндай жагдайда ;атац тэртiп болу керек екендiгi белгЫ, ягни ;ате жiбермеуге, сондай-а;, барлы; медициналы; емес с^ра;тар туындамаудыц алдын алу шарт. БYгiнгi KYнi элемдт тэжiрибеде б^л жагдай ^рамында кезекшл терапевт, невропатолог, нейрохирург, реаниматолог, сот-медициналы; эксперт, клиниканыц экiмшiлiгiнiц сондай-а; мiндеттi TYPДе прокуратураныц ;ызметкер1 ;атыс;ан консилиуммен аны;талады. Консилиум стандартты ;атац мiндеттi диагностикалы; iс-шаралар комплексш ^стануы ;ажет: 1. Бас CYЙек iшi жэне систологиялы; артериалды ;ысымныц тепе-тецдiк фактiсiн на;тылау (ВЧД-ныц ;арыншаштт датчиктерш ;олдану ар;ылы) церебральдi перфузияныц то;тауын куэландыратын; 2. Iшкi ¥й;ы артериясы мен iшкi мойындыры; кектамырда оттегiнiц парцияльдi ;ысымдагы тепе-тецдiгi фак^сш на;тылау, ми жасушаларыныц оттегiн ж^туыныц то;таганын куэландырады; 3. Iшкi ^й;ы артериясыныц псевдоокклюзия деп аталатын фактЫщ болуын аны;тау, б^л оган ;ан келуiнiц толы; то;таганын куэландырады;

4. Электроэнцефалографиялы; тексеру кезiнде мидыц жасушаларыныц биоэлектриктт белсендiлiгiнiц то;таган фактiсiн на;тылау (12 сагат бойы то;тамай ЭЭГ -мониторинпсшщ изолиниясы);

5. Баганалылардыц потенциалдарды ша;ыруыныц болмауын аны;тау (акустикалы;, соматосенсорлы; жэне ;арау) сондай-а;, мидыц биоэлек^рлт белсендiлiгiн то;таганын куэландырады; 6. М0 клиникалы; белгiлерiнiц болуы - атония, арефлексия, ;арашы;тыц жарьвда реакциясыныц болмауымен екi жа;ты мидриаз; Б^ндай тэртiп eзiмiздiц ;аза;станды; ресми гылыми зерттеулер ЖYPгiзгеннен, баспасeзде жэне гылыми-тэжiрибелiк форумдарда тал;ыланганнан кейiн, ;абылдануы сeзсiз. Алайда б^ны жуы; арада ;абылдау керек. Б^л саладагы сэйкеанше ^йымдастырушылы; MYмкiндiктердi шешуге себеп болады.

2.2. ¥за; мерзiмдi жара;аттан кежнп ессiз жагдай.

Заманауи интенсивтi терапияныц эдiстерiн жетiлдiру нау;астар саныныц ^за; уа;ыт комада болуын арттырып жiбердi. М^ныц соцы комадан кейiнгi есаз ;алып;а TYсумен жалгасады. ТYPлi этиологиялы мидыц ауыр жара;аттарынан кейiн естщ ^за; уа;ыт б^зылуы жэне осы категорияга кiретiн пациенттердiц кeбiн бас ми жара;атыныц ауыр TYPiн алгандар ^райды. Бiрiншi кезекте сeз вегетативт статус туралы болады. Б^ндай наущастарга бiлiп-тану функцияларын толы;тай жойылуы тэн, ягни, неврологиялы; жэне соматикалы; ауытк;¥шылык;тары ец 6îp ауыр TYPiмен жалгасады. Заманауи эдктемелер мен ;¥Рылгылар б^ндай нау;астардыц eмiр CYPуiн ^за; мерзiмге дейiн ^стап т^ра алады. Б^ндай аурудыц KYнделiктi толассыз eсуi бYкiлэлемдiк тенденцияга айналды. ^Р-да да м^ндай патологияныц жиiлеуi артты. Б^ган себеп ауыр БМЖ-ныц ;¥Рамалы; салмагыныц eсуi себеп болып табылады, сондай-а; нейрогылым да дамуда («нейрореанимация жа;сы болса- сог^рлым вегетативтi статус Kern» принцип^. Б^л кeпкырлы проблеманыц медико-элеуметпк жэне медик0-к¥кыктык жа;тары болып нау;астыц стационардан шыгару ;агазыныц кажеттiлiгi болып табылады, ягни оныц онда медициналы; жэне экономикалы; себептерi бойынша болуы ма;сатсыз. Осы уа;ытта дэрiгерге нау;асты стационарда шыгаруга р:р;сат беретiн (к¥кыктык кeзкарастан) ягни б^л салада ^йымдастыру ж^мыстарын iске асыруга себеп болатын нау;астыц жагдайыныц ;алпына келу децгейш аны;тайтын на;ты шарттары жо;. 2.3. Алкогольдi ;олдану.

№7 ^алалы; клиникалы; аурухананыц мэлiметтерi бойынша алкогольдiк мас ^жнде бас жара;атымен нейрохирургия ;абылдау бeлiмiне келетiн нау;астардыц 70 % алкогольдт уланудыц жэне алькогольдiк сурагаттармен улануы жецiл жэне ауыр формалары аралыгында болады. Алкогольдiц организмге зияны б^рыннан белгiлi. Алкоголь ;олдану БМЖ диагностикасын ;иындатады. Оныц неврологиялы; симптоматикасын жацылыстырады, кeптеген диагностикалы; тесттердi ;олдану мэнсiз болып ;алады. Б^л кезде ес децгежнщ элсiреуi негiзгi ;иынды;ты тугызады

( жецiл ессiздiктен терец комага дейiн), б^л БМЖ кезшде де, мас кезiнде де болуы MYMкiн. ^абылдау бeлiмiне ес децгежнщ элареу себептi жедел жагдайда шешлм ;абылдау кeбiне оцай емес. ^п жагдайда дифференциалды диагностиканыц сэттi болуы y^1^ ;осымша тексеру эдiстерiн ЖYPгiзу ;ажет ( КТ, люмбальдi пункция, зертханалы; талдаулар жэне т.б.) бас;а ;иынды; тугызатын жагдайлар болып нау;астардыц алкогольдiк мас KYЙi. Агрессия, медицина ;ызметкерлерЫе ;атысты балагаттау, медициналы; ;ызметтен бас тарту нейрохирургия ;абылдау бeлiмiнiц KYнделiктi шындыгы болып табылады. Б^ндай жагдайда кызметкерлердiц кауiпсiздiк, сондай-а; нау;астыц кeмектен бас тартуы мен оныц тэр^ клиника кызметкерлерiнiц жауапкершiлiгi мэселеа туындайды. Сонды;тан нейрохирургия ;абылдау бeлiмiнде б^ндай ауруларды ба;ылайтын палаталар ашып, ;арамагында жэне тиiстi децгейде дайындыгы бар орта жэне кiшi медициналы; кызметкерi бар кезекшi нарколог штатын енгiзу ма;сатты болар едi. Б^л мэселенi тал;ылаганда

78

алкогольдiк мас KYЙiнде жаракат алу ce6e6iH айтпай болмайды ( ЖКО, криминалды - турмыстык жэне eндiрiсriк жаракаттар). Мас болмаса наукастардыц жаракат алмауы MYмкiн екенi белгiлi. Сeйтiп, тургындардыц алкоголь кабылдауын темендетуге багытталган iс-шаралар нейрожаракат жэне диагностикалык кателер саныныц темендеуше экеледi деп KYтiлуде.

Сондай-ак, бас ми жаракатымен ауыратындарга медициналык кемек керсетудщ уйымдастырушылык

аспектiлерi кeбiне кеп шешллмеген. Оларды радикалды TYPДе шешу республикалык децгейде эр аспект бойынша накты регламенттiк шарттарды кабылдаган кезде шешмледк Буган eзiмiздiц казакстандык ресми гылыми зерттеулер жол керсету керек. Бас ми жаракаттарыныц элеуметтiк жэне кукыктык аспектiлерiн есепке ала отырып тиiстi мамандарды тарту кажет (зацгерлер, элеуметтанушылар жэне т.б.).

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Жанайдаров Ж.С. Посттравматический вегетативный статус: клиническая картина, диагностика и возможности лечения/ Ж.С. Жанайдаров, А.В. Климаш // Вопросы нейрохирургии. - М.: 2006. - № 2. - С. 32-39.

2 Кондаков, Е.Н. Черепно-мозговая травма / Е.Н. Кондаков, В.В. Кривецкий. - СПб.: СпецЛит, 2002. - 271 с.

3 Коновалов, А.Н. Клиническое руководство по черепно-мозговой травме / А.Н. Коновалов, Л.Б. Лихтерман, А.А. Потапов. - М.: Антидор, 1998. - Т. 1. - 550 с.

4 Kraus, J.F. The relationship of family income to the incidence, external causes, and outcomes of serious brain injury. San Diego County, California / J. F. Kraus, D. Fife, K. Ramstein // Am. J. Public Health, 1986. - Vol. 76, №11. - Р. 1345 - 1347.

5 Yamamoto, T. Deep brain stimulation Therapy for a Persistent Vegetative State / T. Yamamoto, Y. Katayama, H. Oshima, C. Fukaya, T. Kawamata // ActaNeurochir, 2001. - (Suppl. 79). - Р. 79 - 82.

Ж.С. ЖАНАЙДАРОВ, Н.А. СУЛЕЙМАНКУЛОВ, А.Н. ХОВДАШ

АКТУАЛЬНЫЕ ВОПРОСЫ ОРГАНИЗАЦИИ ПОМОЩИ БОЛЬНЫМ С ЧЕРЕПНО-МОЗГОВОЙ ТРАВМОЙ

Резюме: Проблемы организации медицинской помощи при черепно-мозговой травме в разрезе медицинской, медико-социальной и медико-правовой аспектах являются многофакторными и требует дальнейших практических действий, таких, как, регламентирующие установки на региональном, так и республиканском уровнях. Необходимы новые научные изыскания организации помощи на всех этапах - догоспитальном, госпитальном, так и специализированной и высокоспециализированной помощи.

Ключевые слова: организация медицинской помощи, вегетативный статус, проблемы коматозных больных.

ZH. S. ZHANAYDAROV, N. A.ULEYMANKULOV, A.N. HOVDASH

TOPICAL ISSUES OF THE ORGANIZATION OF THE HELP TO THE PATIENT WITH A CRANIOCEREBERAL TRAUMA

Resume: Problems of the organization of medical care at a craniocereberal trauma in a section medical, medico-social and medicolegal aspects are multiple-factor and demands further practical actions, such, as, regulating installations on regional, and republican levels. New scientific researches of the organization of the help at all stages - pre-hospital, hospital, and the specialized help are necessary.

Keywords: organization of medical care, vegetative status, problems of coma patients.

79

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.