Научная статья на тему 'BACILLUS AMYLOLIQUEFACIENS –UZMU 22 БАКТЕРИЯ ШТАММИНИНГ АНТОГОНИСТИК ВА ФЕРМЕНТ СИНТЕЗЛАШ ХУСУСИЯТЛАРИ'

BACILLUS AMYLOLIQUEFACIENS –UZMU 22 БАКТЕРИЯ ШТАММИНИНГ АНТОГОНИСТИК ВА ФЕРМЕНТ СИНТЕЗЛАШ ХУСУСИЯТЛАРИ Текст научной статьи по специальности «Экологические биотехнологии»

CC BY
19
8
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
антогонист / антибиотик / эндофит / биологик фаол моддалар / микроорганизм / изолят / Bacillus amyloliquefaciens / штамм / Кalanchoe degremona / бактерия.

Аннотация научной статьи по экологическим биотехнологиям, автор научной работы — Шохиддинова М.Н., Ахмедова М.О., Юсуфжонова Н.Ф., Абдухалилов А.А., Нормуродова Қ.Т.

Каланхое дегремона доривор ўсимлигининг илдизидан 2та, поясидан 3та ва баргидан 3та жами 8та эндофит изолятлар ажратиб олинди. Скрининг натижасида Каланхое дегремонанинг баргидан ажратилган KD L7 фаол изоляти танлаб олинди. Мальдитоф усулида идентификация қилинди ва Bacillus amyloliquefaciens эканлиги аниқланди. Bacillus amyloliquefaciens UzMU 22 штаммини айрим патоген замбуруғларга нисбатан антогонистик фаоллиги ва бир нечта антибиотикларга сезгирлиги аниқланди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Текст научной работы на тему «BACILLUS AMYLOLIQUEFACIENS –UZMU 22 БАКТЕРИЯ ШТАММИНИНГ АНТОГОНИСТИК ВА ФЕРМЕНТ СИНТЕЗЛАШ ХУСУСИЯТЛАРИ»

BACILLUS AMYLOLIQUEFACIENS -UZMU 22 БАКТЕРИЯ ШТАММИНИНГ

АНТОГОНИСТИК ВА ФЕРМЕНТ СИНТЕЗЛАШ ХУСУСИЯТЛАРИ 1Шохиддинова М.Н., 2Ахмедова М.О., 3Юсуфжонова Н.Ф., 4Абдухалилов А.А.,

5Нормуродова ^.Т., 6Муратов Г.А.

1,2,3,4,5,6М.Улугбек номидаги Узбекистан Миллий университети, Тошкент e-mail: shoxiddinovamoxichehra@gmail.com(+998935079995) https://doi.org/10.5281/zenodo.8367404

Аннотация. Каланхое дегремона доривор усимлигининг илдизидан 2та, поясидан 3та ва баргидан 3та жами 8та эндофит изолятлар ажратиб олинди. Скрининг натижасида Каланхое дегремонанинг баргидан ажратилган KD -L7 фаол изоляти танлаб олинди. Мальдитоф усулида идентификация цилинди ва Bacillus amyloliquefaciens эканлиги аницланди. Bacillus amyloliquefaciens - UzMU 22 штаммини айрим патоген замбуругларга нисбатан антогонистик фаоллиги ва бир нечта антибиотикларга сезгирлиги аницланди.

Калит сузлар: антогонист, антибиотик, эндофит, биологик фаол моддалар, микроорганизм, изолят, Bacillus amyloliquefaciens, штамм, Kalanchoe degremona, бактерия.

Кириш. Маълумки, бугунги кунда кишлок хужалигини биологик х,имоя килишда биофаол иккиламчи метаболитлар синтезловчи эндофит бактерияларнинг тирик культуралари асосидаги биологик препаратлар, колаверса пробиотиклар олишда х,ам кенг кулланилмокда [1-2]. Айникса, доривор усимликлардан ажратилган эндофит бактерия изолятларини кулланилиши оркали усимликларнинг озикланишини яхшилаш, уларни х,ар хил фитопатогенлардан х,имоя килиш, тупрок унумдорлиги ва кишлок хужалик экинларининг х,осилдорлигини ошириш, уругларни униб чикиши ва усишини жадаллантириш учун биологик препаратлар яратиш ва уларни кишлок хужалигида фойдаланиш, нормал ичак флорасини х,ар хил касалликлар келтириб чикарувчи патоген бактериялар ва замбуругларлардан х,имоя килишда тускинлик киладиган, витамин К ва витамин В гурух,ига кирувчи бир неча витаминлар синтезида иштирок этадиган, антибиотик, нотугри овкатланиш, кимёвий препаратлар, х,ар хил инфекция юкиши сабабли организмнинг кучсизланиб кетиши натижасида шартли патоген микроблар купайиб дизбактериоз келиб чикишини олдини олишда кулланиладиган ва организм учун фойдали булган тирик бактериялар тутувчи пробиотик препаратлар асосида мух,им урин эгаллайди.

Х,озирги вактда, куплаб доривор усимликлардан фаол иккиламчи метаболитлар синтезловчи эндофит бактерияларни нафакат кишлок хужалиги, балки фармацевтика ва тиббиёт сохдларида х,ам кенг куллаш мумкин [3-5].

Бундан олдинги тадкикотларимизда, дала ва уй шароитларида учрайдиган, фармокопея руйхатига киритилган зубтурум, далачой, мойчечак, сачратки, каланхое, лимонут, ялпиз каби доривор усимликларнинг илдизи, пояси ва баргларини ички тукималаридан жами 45 та бактерия изолятлари ажратиб олинган. Ушбу изолятлар орасида Kalanchoe degremona баргидан ажратиб олинган KD - L7 изолятининг морфологик хусусиятлари, 1%ли казеин ва 1%ли амилазага нисбатан мойиллик даражаси, а-амилаза, глюкоамилаза, целлюлаза, протеаза ва ксиланаза каби фермент х,осил килиш кобилиятлари аникланган [4-5].

1771

Ишнинг максади: Bacillus amyloliquefaciens - UzMU 22 бактерия штаммининг антогонистик хусусиятларини тахлил килишдан иборат.

Тадкикотлар ва усуллар. Bacillus amyloliquefaciens - UzMU 22 штаммини антогонистик хусусияти ва антибиотикларга нисбатан сезгирлиги классик микробиологик усуллар оркали аникланди. MALDI TOF масс-спектрометрия усули ёрдамида KD - L7 изоляти идентификация килинган.

Олинган натижалар ва уларнинг тах,лили. Маълумки, доривор усимликлардан иккиламчи метаболитлар синтезловчи эндофит бактерияларни ажратиб олиш ва уларнинг фитопатоген замбуругларга карши антогонистик хусусиятлари ва турли хил антибиотикларга сезгирлигини аниклаш, шунингдек моно-ёки аралаш культуралари ассоциацияси асосида биологик препаратларнинг янги авлодини яратиб, улардан кишлок хужалигида кенг фойдаланиш имкониятлари амалга оширилмокда [1-6].

Юкорида келтирилган фикрларни инобатга олган холда, доривор усимликлардан бири булган Каланхое дегремонадан ажратиб олинган KD - L7 изоляти MALDI TOF масс-спектрометрия усули ёрдамида KD - L7 изоляти идентификация килинди. Натижага кура, KD - L7 бактерия изоляти Bacillus amyloliquefaciens эканлиги аникланди ва кейинги тадкикотларимизда ушбу изолят Bacillus amyloliquefaciens - UzMU 22 штамми деб хисобланди.

Тадкикотимизда Bacillus amyloliquefaciens - UzMU 22 штаммининг фитопатоген замбуругларнинг усишини чеклаш кобилиятини урганиш булиб, тадкик килинаётган штамм Fusarium, Verticillum, Alternaria, Aspergillus каби замбуругларнинг усишини чеклаши аникланди (1-Расмга каранг).

1-Расм. Bacillus amyloliquefaciens - UzMU 22 штаммининг Fusarium, Verticillum, Alternaria ва Aspergillus каби фитопатоген замбуруFларнинг усишини чеклаш кобилияти

Демак, Bacillus amyloliquefaciens-UzMU 22 бактерия штамми кишлок хужалигига катта зарар келтирадиган патоген замбуругларнинг усишини чекловчи хусусиятини намоён этди ва антифунгал фаоллиги синовдан утказилди.

Навбвтдаги тадкикотимиз урганилаётган штаммни патоген замбуругларнинг хужайра деворини парчалайдиган ферментлар (а-амилаза, липаза, протеаза, хитиназа, глюкоамилаза, целлюлоза, ксиланаза), сидерофорлардан (замбуруглар учун захарли булган темир ва цианид кислота) ишлаб чикариш кобилиятлари аникланди (1 -жадвал).

1772

1-Жадвал

Bacillus amyloliquefaciens -UzMU 22 бактерия штаммининг фермент ишлаб чикариш кобилияти

Bacillus amyloliquefaciens - UzMU 22 штамми

а-Амилаза Липаза Протеаза Хитиназа Целлюлоза Ксиланаза

+++ + +++ + ++ -

Олинган натижаларга кура, тадкик килинаётган Bacillus amyloliquefaciens - UzMU 22 штамми а-амилаза, протеаза ва целлюлаза ферментларини купрок, колган ферментларни нисбатан камрок ишлаб чикариши аникланди. Бу ушбу штаммни уз-узидан антифунгал хусусиятига эга эканлигидан далолат беради.

Бундан келиб чиккан холда, Каланхое дегремона усимлигидан ажратиб олинган Bacillus amyloliquefaciens - UzMU 22 эндофит бактерия штаммининг фермент хосил килиш кобилиятига кура, а-амилаза фаоллиги 64,2 бир./мл, протеаза фаоллигини эса 58,6 бир./мл, целлюлаза фаоллигини 12,4 бир./млни курсатди. Демак, танлаб олинган ушбу бактерия штамми бошка ферментларга караганда, асосан амилаза ва протеаза ферментларини купрок синтезлаши аникланди.

Навбатдаги тадкикотимиз, Bacillus amyloliquefaciens - UzMU 22 штаммини канамицин, эритромицин, цефатоксин, цепрофлоксацин, хлорофенифол, ленкамицин каби бир нечта антибиотикларга сезгирлиги аникланди (2-расм).

1-кун 2-кун 3-кун 4-кун 5-кун

2-Расм. Bacillus amyloliquefaciens - UzMU 22 штаммининг бир нечта антибиотикларга сезгирлиги

Бунда, Bacillus amyloliquefaciens - UzMU 22 штамми канамицин, эритромицин, цефатоксин, цепрофлоксацин, хлорофенифол, ленкамицин антибиотикларига фаол сезгирлигини курсатди. Айникса, канамицин, ленкамицин ва цепрофлоксацин антибиотикларига фаолрок сезгир эканлиги аникланди.

Шундай килиб, Kalanchoe degremona доривор усимлигининг баргидан ажратиб олинган Bacillus amyloliquefaciens - UzMU 22 штамми Fusarium, Verticillum, Alternaria, Aspergillus каби патоген замбуругларга антогонистик хусусиятини намоён килди. Bacillus amyloliquefaciens - UzMU 22 штамми канамицин, эритромицин, цефатоксин, цепрофлоксацин, хлорофенифол, ленкамицин каби антибиотикларга сезгирлигини курсатди.

REFERENCES

1773

1. Нормуродова ^.Т., Шохиддинова М.Н. Эндофит бактерияларининг кишлок хужалигидаги истикболлари // "УзМУ хабарлари" журнали. - Тошкент, 2020. №3/2. - Б. 108-112.

2. Чеботарь В.К., Заплаткин А.Н., Щербаков А.В., и др. Микробные препараты на основе эндофитных и ризобактерий, которые перспективны для повышения продуктивности и эффективности использования минеральных удобрений у ярового ячменя (Hordeum vulgare L.) и овощных культур // Сельскохозяйственная биология. - 2016. - Т. 51 - № 3.

- С. 335-342.

3. Элова Н.А., Нормуродова К.Т., Файзуллаев О.А., Бердикулова Г.С. Метаболическая активность местных штаммов лактобацилл-продуцентов экзополисахаридов // International scientific journal of science and innovation, 2022, 1 (7): 339-348. (Impact Factor

- 8.2).

4. Normurodova K.T., Shoxiddinova M.N. Introduction of endophitic bacteria of plants and study of their morphological and cultural properties // The American Journal of Horticulture and Floriculture Research, 2021, 03 (12-02), P. 4-9. (Impact Factor - 5.731).

5. Shoxiddinova M.N., Tojeyev B.B., Tojiyeva M.B. Search and isolation of endophytic bacteria from medicinal plants and determination of their morphological and cultural properties // Eurasian Journal of Research, Development and Innovation, 2021, 3, P. 23-25. (Impact Factor - 7.892).

6. K.T.Normurodova., Shoxiddinova M.N. "Introduction of endophytic bacteria from Melissa officinalis medicinal plant"// 214th International Symposium on the Chemistry of Natural Compounds. October 7-8, 2021 Tashkent, Uzbekistan.

1774

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.