Научная статья на тему 'АЙРИМ МАҲАЛЛИЙ ДОРИВОР ЎСИМЛИК ТУРЛАРИ ЭКСТРАКТЛАРИНИНГ АНТИГИПЕРТЕНЗИВ ФАОЛЛИГИ ТАҲЛИЛИ'

АЙРИМ МАҲАЛЛИЙ ДОРИВОР ЎСИМЛИК ТУРЛАРИ ЭКСТРАКТЛАРИНИНГ АНТИГИПЕРТЕНЗИВ ФАОЛЛИГИ ТАҲЛИЛИ Текст научной статьи по специальности «Биологические науки»

0
0
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
доривор ўсимлик турлари / адреналин гидрохлорид / эксперментал гипертония / антигипертензив эффект. / medicinal plant species / adrenaline hydrochloride / experimental hypertension / antihypertensive effect.

Аннотация научной статьи по биологическим наукам, автор научной работы — Иномжанов Долимжон Раҳматуллаевич, Махмудов Лазизбек Умаржонович, Омонтурдиев Сирожиддин Зоирович, Гайибов Улуғбек Гаппаржонови, Абдуллаев Азизбек Акбар Ўғли

Мазкур тадқиқотда маҳаллий доривор ўсимлик турлари (андиз – Inula helenium L. (Asteraceae), қизил дўлана – Crataegus turkestanica Pojark. (Rosaceae), қушқўнмас – Sylibum marianum L. (Asteraceae), сариқ-оқ гнафалиум – Gnaphаlium luteoalbum (L.) Hilliard & B.L.Burtt (Asteraceae); экстрактлари (50, 100, 200 мг/кг) каламушларда экспериментал гипертензия (адреналин гидрохлорид, 0,25 мг/кг) шароитида (in vivo) сезиларли антигипертензив таъсирга эгалиги аниқланди. Мазкур таъсир қон томир девори силлиқ мускул ҳужайраларида β-АР АЦ цАМФ PKA реакция каскади модуляцияси билан боғлиқлиги таҳмин қилинган

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по биологическим наукам , автор научной работы — Иномжанов Долимжон Раҳматуллаевич, Махмудов Лазизбек Умаржонович, Омонтурдиев Сирожиддин Зоирович, Гайибов Улуғбек Гаппаржонови, Абдуллаев Азизбек Акбар Ўғли

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

In this research, local medicinal plant species (andiz – Inula helenium L. (Asteraceae), red hawthorn – Crataegus turkestanica Pojark. (Rosaceae), asparagus – Sylibum marianum L. (Asteraceae), yellow-white gnaphalium – Gnaphalium luteoalbum (L.) Burtt (Asteraceae), extracts (50, 100, 200 mg/kg) was found to have a significant antihypertensive effect (in vivo) in rats with experimental hypertension (adrenaline hydrochloride, 0.25 mg/kg). This effect was estimated to be related to the modulation of β-AR AС cAMP PKA response cascade in vascular wall smooth muscle cells.

Текст научной работы на тему «АЙРИМ МАҲАЛЛИЙ ДОРИВОР ЎСИМЛИК ТУРЛАРИ ЭКСТРАКТЛАРИНИНГ АНТИГИПЕРТЕНЗИВ ФАОЛЛИГИ ТАҲЛИЛИ»

АЙРИМ МАХДЛЛИЙ ДОРИВОР УСИМЛИК ТУРЛАРИ ЭКСТРАКТЛАРИНИНГ АНТИГИПЕРТЕНЗИВ ФАОЛЛИГИ ТАХЛИЛИ

Иномжанов Долимжон Рахдоатуллаевич

Таянч докторант (PhD), Наманган давлат университети inomjanov.dolimjon@mail.ru

Махмудов Лазизбек Умаржонович

Биоорганик кимё институти кичик илмий ходим l.maxmudov1990@mail.ru

Омонтурдиев Сирожиддин Зоирович

Биоорганик кимё институти катта илмий ходим siroj. 2012@mail.ru

Гайибов УлуFбек Гаппаржонови

Биоорганик кимё институти катта илмий ходим gayibov. ul ugbek.@gmail. com

Абдуллаев Азизбек Акбар ртли Таянч докторант (PhD) Биоорганик кимё институти a. abdullayev.scientist@gmail.com

Хушматов Шункор Садуллаевич

Биология фанлари доктори (DSc), Олий таълим, фан ва инновациялар вазирлиги

Khushmatov_Sh.S@mail.ru

Абдубокиев Абдували Равшанжон ртли

Таянч докторант (PhD), Наманган давлат университети

АННОТАЦИЯ

Мазкур тадкикотда мах,аллий доривор усимлик турлари (андиз - Inula helenium L. (Asteraceae), кизил дулана - Crataegus turkestanica Pojark. (Rosaceae), кушкунмас - Sylibum marianum L. (Asteraceae), сарик-ок

гнафалиум - Gnaphalium luteoalbum (L.) Hilliard & B.L.Burtt

May, 2024

(Asteraceae); экстрактлари (50, 100, 200 мг/кг) каламушларда экспериментал гипертензия (адреналин гидрохлорид, 0,25 мг/кг) шароитида (in vivo) сезиларли антигипертензив таъсирга эгалиги аникланди. Мазкур таъсир кон томир девори силлик мускул хужайраларида Р-АР^-АЦ^-цАМФ^-РКА реакция каскади модуляцияси билан богликдиги тахмин килинган.

Калит сузлар: доривор усимлик турлари, адреналин гидрохлорид, эксперментал гипертония, антигипертензив эффект.

ANALYSIS OF ANTIHYPERTENSIVE ACTIVITY OF SOME LOCAL MEDICINAL PLANT SPECIES EXTRACTS

ABSTRACT

In this research, local medicinal plant species (andiz - Inula helenium L. (Asteraceae), red hawthorn - Crataegus turkestanica Pojark. (Rosaceae), asparagus -Sylibum marianum L. (Asteraceae), yellow-white gnaphalium - Gnaphalium luteoalbum (L.) Burtt (Asteraceae), extracts (50, 100, 200 mg/kg) was found to have a significant antihypertensive effect (in vivo) in rats with experimental hypertension (adrenaline hydrochloride, 0.25 mg/kg). This effect was estimated to be related to the modulation of ß-AR^- AC^- cAMP^- PKA response cascade in vascular wall smooth muscle cells.

Key words: medicinal plant species, adrenaline hydrochloride, experimental hypertension, antihypertensive effect.

l. КИРИШ

Бутунжахон согликни сакдаш ташкилотининг (БССТ) статистик маълумотларига кура, дунё микёсида хар йили хафакон (гипертония) касаллиги окибатида 9,4 млн киши оламдан утади [Сидехменова ва бошк., 2015; 1439-1442-б.].

Сурункали артериал гипертензия таъсирида юрак-кон томир тизими функционал фаоллиги жиддий издан чикиши кузатилади [Шаманаев ва бошк., 2016; 1115-1118-б.; Vinuth et al., 2017; 2-6-б.; Чечехин ва бошк., 2022; 255-б. Huiyu et al., 2022; 3848-3852-б.; Zhang et al., 2024; 1-13-б.].

Уз навбатида, гипертонияга карши самарали терапевтик таъсирга эга фармакологик воситаларнинг янги авлодини яратиш долзарб ахамиятга эга. Айникса, бунда кушимча ножуя таъсирга

May, 2024

55

эга булмаган махаллий доривор усимлик турлари хомашёсидан фойдаланиш истикболлари юкори бахоланади [Степанова ва бошк, 2006; 105-107-6.; Vinuth et al., 2017; 2-6-б.; Чуян ва бошк, 2021; 271-288-б.].

Мазкур тадкикотнинг максади - махаллий доривор усимлик турлари (андиз - Inula helenium L. (Asteraceae), кизил дулана - Crataegus turkestanica Pojark. (Rosaceae), кушкунмас - Sylibum marianum L. (Asteraceae), сарик-ок гнафалиум - Gnaphalium luteoalbum (L.) Hilliard & B.L.Burtt (Asteraceae), сувли ва этанолли (70% ли) экстрактларининг тажриба хайвонларида (in vivo) антигипертензив фаоллигини тахлил килишдан ташкил топган.

II. ТАД^ЩОТ МАТЕРИАЛЛАРИ ВА УСЛУБЛАРИ

Тадкикотларда куйидаги доривор усимлик турлари экстрактларининг (сувли, этанолли) антигипертензив таъсир фаоллиги тавсифланди (2.1-жадвал).

Доривор усимлик турлари (андиз - Inula helenium L. (Asteraceae), кизил дулана - Crataegus turkestanica Pojark. (Rosaceae), кушкунмас - Sylibum marianum L. (Asteraceae), сарик-ок гнафалиум - Gnaphalium luteoalbum (L.) Hilliard & B.L.Burtt (Asteraceae), сувли ва этанолли (70%) экстрактлари стандарт услубда тайёрланди [Товчига ва бошк., 2014; 48-54-б.].

2.1-жадвал

Тадкикотларда фармакологик фаоллиги тахлил килинган усимлик турлари___

T/p Усимлик номи (Оила) Ташки куриниши Кискача тавсифи

1. Кизил дулана - Crataegus turkestanica Pojark. (Rosaceae) ¡g ^изилкум, Тиён-Шон, Помир-Олой, Копет-Дог тог минтакаларида таркалган, халк табобатида юрак-кон томир тизими касалликларини даволаш ва олдини олишда фойдаланилади1.

1 Кизил дулана Crataegus turkestanica Pojark. (Rosaceae) // [Электронный ресурс]. Режим дос medica.uz/uz/crataegus-turkestanica-roiark-qizil-dolana/ Дата обращения: 15.01.2024 г.

May, 2024

56

2. Андиз - Inula helenium L. (Asteraceae) ш11ТУ1ГИ чнВяеЩж t Андиз (кора андиз) - /=80-100 см, куп йиллик утсимон усимлик, Марказий Осиё, Крзогистон, Гарбий Сибир минтакаларида таркалган, халк табобатида нафас олиш тизими, овкат хазм килиш тракти касалликларини даволашда фойдаланилади2,3.

3. ^ушкунмас - Sylibum marianum L. (Asteraceae) Бир йиллик ёки икки йиллик, /=100-150 см, танаси тик усувчи, усимлик, Марказий Осиё минтакасида кенг таркалган.

4. Сарик-ок гнафалиум - Gnaphаlium luteoalbum (L.) Hilliard & B.L.Burtt (Asteraceae) l ' '¿CI Самарканд, Кашкадарё вилояти худудида таркалган бир йиллик усимлик тури хисобланади.

Тадкикотларда Узбекистон Республикаси Фанлар академияси О.Содиков номидаги Биоорганик кимё институтида вивария шароитида (хона харорати +20±5°С, хавонинг нисбий намлиги 75±10%, ёруглик режими 12:12 соат) стандарт озука (сув) билан бокилувчи, хар иккала жинсдаги ($/$) ок, зотсиз лаборатория

Бердиев Э.Т., Ахмедов Э.Т. Табиий доривор усимликлар (Укув кулланма) // Тошкент. -Минитипографияси, 2018. - 139-141-6.

Девясил большой // [Электронный ресурс]. Режим доступа: 1Шр8 ://р1ап1а-те&са.ит/ши1а-devYasi1-krupno1istnYi / Дата обращения: 17.01.2024 г.

May, 2024

2

57

каламушларидан (m=275-320 гр.) фойдаланилди [Умрюхин ва бошк., 2015; 668-671-б.]4.

Каламушларда артериал кон босимини кайд килиш О.Содиков номидаги Биоорганик кимё институти "БФМ Фармакологияси ва скрининг лабароторияси" ва "Усимлик цитопротекторлари" лабораториясида стандарт услубда, дум артерия кон томирида ноинвазив усулда "Систола" ("Neurobotics", РФ) экспериментам курилмаси ёрдамида амалга оширилди ва натижалар "AcqKnowledge 4.2 for MP150" махсус дастури ёрдамида тахлил килинди [Сидехменова ва бошк., 2015; 1439-1442-б.; Умрюхин ва бошк., 2015; 668-671-б.; Шаманаев ва бошк., 2016; 1115-1118-б.; Чуян ва бошк., 2021; 271-288-б.; Zhang et al., 2024; 1-13-б.] (2.1-расм)5,6.

2.1-расм. Каламушларда дум артерия кон томирида ноинвазив усулда артериал кон босимини кайд килиш "Систола" ("Neurobotics", РФ) экспериментал курилмаси.

Каламушларда экспериментал гипертензия адреналин гидрохлорид (0,25 мг/кг) инъекцияси ёрдамида юзага келтирилди [Tung et al., 1981; 191s-193s-6.; Vinuth et al., 2017; 2-6-б.] (2.1-жадвал).

2.1-жадвал

Каламушларда физиологик меъёр ва экспериментал гипертензия шароитида артериал кон босими (СА^Б, ДА^Б) курсаткичлари (M±m)

Каламуш дум артерия кон томирида артериал кон босими

Европейская конвенция о защите позвоночных животных, используемых для экспериментов или в иных научных целях (Страсбург, 1986) // [Электронный ресурс]. Режим доступа: https://rm.coe.int/168007a6a8 Дата обращения: 16.04.2024 г.

Система неинвазивного измерения кровяного давления грызунов "Систола" // [Электронный ресурс]. Режим доступа: https://rat-house.ru/systole/ Дата обращения: 16.04.2024 г.

Гладченко М.П., Артюшкова Е.Б., Маль Г.С., Хвостовой В.В., Быканова А.М., Чернятина М.А., Фурман Ю.В., Сапронова А.К., Смахтина А.М. Влияние бевацизумаба на гемодинамические показатели стареющих нормотензивных крыс линии Wistar // Современные проблемы науки и образова №6. [Электронный ресурс]. Режим доступа: https://science-education.ru/ru/article/view обращения: 16.04.2024 г.

May, 2024

5

58

Физиологик меъёр Экспериментал гипертония (адреналин гидрохлорид (0,25 мг/кг) инъекциясидан 30 минутдан кейин)

САЦБ (мм с.у.) ДАЦБ (мм с.у.) СА^Б (мм с.у.) ДАЦБ (мм с.у.)

116±4 74±3 173±6 152±5

Изох; САКБ - систолик артериал цон босими, ДАК,Б - диастолик артериал крн босимини ифодалайди.

Тажриба гурухида хайвонларга адреналин гидрохлорид (0,25 мг/кг) инъекциясидан 30 минутдан кейин (экспериментал гипертензия таъсири 180 минут давомида баркарор сакланиши кузатилди) доривор усимлик экстрактлари (50, 100, 200 мг/кг) хайвон корин бушлигига инъекция килинди [Степанова ва бошк., 2006; 105-107-б.; Vinuth et al., 2017; 2-6-б.; Чуян ва бошк., 2021; 271-288-б.].

Олинган натижалар "OriginLab OriginPro v. 8.5 SR1" (EULA, Northampton, MA 01060-4401, АКШ) махсус дастур пакети ёрдамида статистик кайта ишланди. Натижалар n марта такрорийликда амалга оширилган тажрибалар натижаларининг М±т шаклида келтирилган булиб, М - уртача арифметик киймат ва m - стандарт хатолик кийматини ифодалайди. Шунингдек, тажриба натижалари ва назорат гурухи уртасидаги кийматларнинг статистик ишончлилик даражаси Стьюдент t-мезони асосида хисобланди ва р<0,05, р<0,01 кийматларда статистик ишончли деб бахоланди [Лакин, 1990; 284-б.; Степанова ва бошк., 2006; 105-107-б.].

Шунингдек, эктрагент (70% ли этанол) каламушда артериал кон босимини 3,5% гача пасайтириши кайд килинганлиги инобатга олинди [Степанова ва бошк., 2006; 105-107-б.].

III. ОЛИНГАН НАТИЖАЛАР ВА УЛАРНИНГ ТАХДИЛИ

Шундай килиб, тажрибаларда каламушларда физиологик меъёр холатида СА^Б курсаткичи киймати уртача 116±4 мм с.у., ДА^Б киймати уртача 74±3 мм с.у. га тенг булиб, хайвонларга адреналин гидрохлорид (0,25 мг/кг) инъекциясидан 30 минутдан кейин СА^Б курсаткичи киймати уртача 173±6 мм с.у., ДА^Б киймати 152±5 мм с.у. га тенг булиб, 180 минут давомида деярли баркарор холатда сакланиши кайд килинди. Назорат гурухида каламушларда артериал кон босими (САК£, ДАК£) физиологик меъёр даражасидалиги кайд килинди [Сидехменова ва бошк., 2015; 1439-1442-б.; Шаманаев ва бошк., 2016; 1115-1118-б.; Чуян ва бошк., 2021; 271-288-б.].

Шунингдек, тадкикотларда лаборатория каламушларида артериал кон босими (систолик, диастолик) физиологик ёш даврларига богликлиги кайд килинган [Сидехменова ва бошк., 2015; 1439-1442-б.].

May, 2024

59

Куйидаги жадвалда айрим махаллий доривор усимлик турлари сувли экстрактларининг антигипертензив фаоллиги натижалари келтирилган (3.1-жадвал).

3.1-жадвал

Айрим махаллий доривор усимлик турлари сувли экстрактларининг антигипертензив фаоллиги (M±m)

Т/р Экстракт Артериал кон босими (мм с.у.)

Усимлик номи мг/кг Экстракт Тажриба (Экспериментал гипертония+экстракт)

60 минутдан кейин 120 минутдан кейин

САКБ ДАКБ САКБ ДАКБ САКБ ДАКБ

1. Андиз - Inula helenium L. (Asteraceae) 50 112±4 70±5 164±5 136±3 148±6 124±4

100 109±2 66±3 127±6 122±5 134±6 100±5*

200 104±3 62±4 125±2 102±4 120±5** 87±4**

2. Кизил дулана - Crataegus turkestanica Pojark. (Rosaceae) 50 114±4 74±5 161±2 148±2 167±4 142±5

100 115±3 73±2 155±6 143±3 149±6 107±3*

200 111±3 72±2 136±4 124±3 135±4 94±3**

3. Кушкунмас - Sylibum marianum L. (Asteraceae) 50 115±2 74±1 163±4 107±4 161±3 150±3

100 115±1 72±4 157±4 140±2 153±3 146±4

200 113±3 70±4 139±1 126±2 137±3 90±4**

4. Сарик-ок гнафалиум - Gnaphаlium luteoalbum (L.) Hilliard & B.L.Burtt (Asteraceae) 50 114±2 73±3 168±3 105±1 160±6 148±2

100 113±4 73±3 160±3 138±5 154±5 144±5

200 112±3 72±5 134±6 125±5 135±6 91±3**

Изох: САКБ - систолик артериал цон босими, ДАК,Б - диастолик артериал цон босимини ифодалайди. * - назоратга нисбатанр<0,05, ** -р<0,01 (n=3-4).

Куйидаги жадвалда айрим махаллий доривор усимлик турлари этанолли экстрактларининг антигипертензив фаоллиги натижалари келтирилган (3.2-жадвал).

3.2-жадвал

Айрим махаллий доривор усимлик турлари этанолли экстрактларининг антигипертензив фаоллиги (M±m)

May, 2024

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

60

Экстракт Артериал кон босими (мм с.у.)

Усимлик номи Экстракт Тажриба (Экспериментал гипертония+экстракт)

Т/р мг/кг 60 минутдан кейин 120 минутдан кейин

САКБ ДАКБ САКБ ДАКБ САКБ ДАКБ

Андиз - Inula 50 105±3 64±4 157±4 128±4 145±4 119±3

1. helenium L. 100 103±2 62±3 121±5 117±5 130±5* 96±4**

(Asteraceae) 200 98±3 58±4 120±3 94±3 114±3** 80±3**

Кизил дулана 50 110±4 72±5 154±3 143±4 162±5 139±4

- Crataegus 100 112±4 70±3 150±5 141±3 143±4 100±3*

2. turkestanica

Pojark. 200 109±2 68±2 128±4 120±4 130±5 93±4**

(Rosaceae)

Кушкунмас - 50 114±2 72±3 160±4 102±4 160±3 144±3

3. Sylibum 100 112±1 70±4 154±8 135±4 152±4 142±3

marianum L. (Asteraceae) 200 110±3 68±4 133±5 121±3 134±3 84±4**

Сарик-ок 50 110±4 70±4 163±2 100±3 152±6 142±4

гнафалиум - 100 109±3 65±2 154±3 133±6 151±3 138±4

4. Gnaphalium luteoalbum (L.)

Hilliard & 200 108±3 66±4 129±6 122±4 130±6 87±3**

B.L.Burtt

(Asteraceae)

Изох; САКБ - систолик артериал кон босими, ДАКБ - диастолик артериал кон босимини ифодалайди. * - назоратга нисбатанр<0,05, ** -р<0,01 (n=3-4).

Турли стресс-омиллар, фармакологик агентлар (адреналин ва бошк.) таъсирида юзага келтирилувчи экспериментам гипертензия модели биологик фаол моддаларнинг антигипертензив таъсирини тахлил килишда кулай объект хисобланади [Tung et al., 1981; 191s-193s-6.; Умрюхин ва бошк., 2015; 668-671-б.; Vinuth et al., 2017; 2-6-б.; Zhang et al., 2024; 1-13-б.]7.

Артериал гипертензия - етарли даражада куп омилли ва мураккаб молекуляр механизм асосида амалга ошувчи патологик жараён хисобланади [Vinuth et al., 2017; 2-6-б.]89.

7 Гладченко М.П., Артюшкова Е.Б., Маль Г.С., Хвостовой В.В., Быканова А.М., Чернятина М.А., Фурман Ю.В., Сапронова А.К., Смахтина А.М. Влияние бевацизумаба на гемодинамические показатели стареющих нормотензивных крыс линии Wistar // Современные проблемы науки и образования. - 2021. - №6. [Электронный ресурс]. Режим доступа: https://science-education.ru/ru/article/view?id=31280 Дата обращения: 16.04.2024 г.

8 Гладченко М.П., Артюшкова Е.Б., Маль Г.С., Хвостовой В.В., Быканова А.М., Чернятина Сапронова А.К., Смахтина А.М. Влияние бевацизумаба на гемодинамические по нормотензивных крыс линии Wistar // Современные проблемы науки и образования. - 202

May, 2024

61

Артериал кон томирда босим ортишида бош миянинг гипоталамус, нейроретикуляр формация сохаси, периферик симпатик ганглия, симпатик асаб толалари ва буйрук усти безининг мия кисмини камраб олувчи "адреналинга боглиц симпатик тизим" мухим урин тутади. Мазкур тизим активациясида симпатик асаб толалари оркали кон томир девори силлик мускулларига узатилувчи импульслар таъсирида асаб-мускул синапсларида норадреналин нейромедиатори оркали ai-адренорецептор (ai-AR) активацияси реакциялар каскадини ишга туширади [Vinuth et al., 2017; 2-6-б.].

"Ренин-ангиотензин тизими" - ренин, ангиотензиноген, ангиотензин I, ангиотензин II ва бошка функционал агентларни камраб олувчи тизим булиб, мазкур тизим активацияси буйракнинг юкст-гломеруляр аппаратида p1-AR, p2-AR стимуляцияси оркали кон томир босими регуляциясида иштирок этади.

Тадкикотларда норадреналин таъсирида кон томир силлик мускул хужайраларида Рз-АР^-аденилатциклаза (АЦ)^-цАМФ^РКА реакция каскади оркали таъсир курсатиши кайд килинган [Чечехин ва бошк., 2022; 255-б.].

Тадкикотларда усимлик экстрактларининг адреналин ёрдамида юзага келтирилган экспериментам гипертензияда (in vivo) антигипретензив таъсири a2-AR блокадаси билан боглик булиши мумкинлиги тахмин килинган [Vinuth et al., 2017; 2-6-б.].

Шунингдек, кон томир эндотелий кавати хужайраларида (эндотелиоцит) NO-синтаза активацияси оркали азот оксиди (NO) генерацияси вазодилятация жараёнида мухим урин тутиши тасдикланган.

ХУЛОСАЛАР

Шундай килиб, айрим махаллий доривор усимлик турлари (андиз - Inula helenium L. (Asteraceae), кизил дулана - Crataegus turkestanica Pojark. (Rosaceae), кушкунмас - Sylibum marianum L. (Asteraceae), сарик-ок гнафалиум - Gnaphаlium luteoalbum (L.) Hilliard & B.L.Burtt (Asteraceae), сувли ва этанолли (70% ли) экстрактлари (50, 100, 200 мг/кг) каламушларда эксперментал гипертензия (адреналин гидрохлорид, 0,25 мг/кг) шароитида (in vivo) сезиларли даражада антигипретензив таъсир фаоллигига эгалиги аникланди. Мазкур таъсир кон томир девори силлик мускул хужайраларида ß-АР^АЦ-^цАМФ-^-РКА реакция каскади модуляцияси билан богликлиги тахмин килинди.

REFERENCES

1. Сидехменова А.В., Алиев О.И., Анищенко А.М., Шаманаев А.Ю., Федорова Е.П. Тромбоциты у крыс линии SHR в различные периоды формирования

9 Остроумова О.Д., Гусева Т.Ф. "Гипертония на рабочем месте" (Современный взгляд на пато и лечение). РМЖ. - 2002. - №4(196). // [Электронный ресурс]. https://www.rmi.ru/artic1es/kardio1ogiYa/GipertoniYa па гаЬосИет meste 8ругетеппуу diagnostiku i 1есИеше/ Дата обращения: 16.04.2024 г.

May, 2024

62

ISSN: 2181-1385 ISI: 0,967 j Cite-Factor: 0,89 j SIS: 1,9 j ASI: 1,3 j SJIF: 5,771 j UIF: 6,1

артериальной гипертензии // Фундаментальные исследования. - 2015. - №1-7.

- С.1439-1442.

2. Шаманаев А.Ю., Алиев О.И., Анищенко А.М., Сидехменова А.В., Плотников М.Б. Показатели сердечной деятельности у крыс линии SHR до и после установления стабильно высокого артериального давления // Международный журнал прикладных и фундаментальных исследований. - 2016. - №4-6. -С.1115-1118.

3. Умрюхин П.Е., Умрюхин П.Е., Григорчук О.С., Григорчук О.С. Уровень кортикостерона крови и динамика кровяного давления у крыс при стрессорной нагрузке // Международный журнал прикладных и фундаментальных исследований. - 2015. - №12-4. - С.668-671.

4. Tung L.H. Rand M.J., Majewski H. Adrenaline-induced hypertension in rats // Clin. Sci. (Lond.). - 1981. - V.61(7). - P.191s-193s.

5. Чуян Е.Н., Миронюк И.С., Бирюкова Е.А., Придатко А.И, Гришина Т.В., Раваева М.Ю., Черетаев И.В., Асанова Э.Р., Асанова А.Р. Показатели сердечно-сосудистой системы крыс при действии ацетилсалициловой кислоты и ее комплексных соединений с металлами // Ученые записки Крымского федерального университета им. В.И.Вернадского (Биология. Химия). - 2021. -Т.7(73). - №3. - С.271-288.

6. Лакин Г.Ф. Биометрия // Москва. - Изд-во "Высшая школа", 1990. - С.284.

7. Степанова Э.Ф., Крикова А.В., Микаэлян А.С., Гончарова В.В., Корочинский А.В. Влияние суммарных фракций череды трехраздельной на гемодинамику нормотензивных крыс // Современные проблемы науки и образования. - 2006.

- №2. - С.105-107.

8. Чечехин В.И., Калинина Н.И., Сысоева В.Ю., Кулебякин К.Ю., Тюрин-Кузьмин П.А. Молекулярные механизмы развития артериальной гипертензии у пациентов с ожирением // Материалы V Национального конгресса по регенеративной медицине. - 2022. - №3. - С.255.

9. Vinuth C., Manjusha M.P., Shanmukha I. The effect of Enicostemma littorale blume on adrenaline-induced hypertensive rats // Journal of Pharmaceutical Research. -2017. - V.16(3). - P.2-6.

10. Товчига О.В., Штрыголь С.Ю., Самойлова В.А., Шаравара Н.А., Бездетко Н.В. Влияние экстрактов листьев аронии черноплодной Aronia melanocarpa и урохолума на обмен мочевой кислоты у крыс // Украшський бюфармацевтичний журнал. - 2014. - №5(34). - С.48-54.

11. Zhang F., Yang L., Wei J., Tian X. Non-invasive blood pressure tracking of spontaneous hypertension rats using an electronic nose // Sensors. - 2024. -V.24(238). - P.1-13.

12. Huiyu S., Qinxue C., Changping L., Yuanyuan L., Zhuang C. Association between hypertension and cardiovascular disease under the latest changes

in blood pressure standards // Mod. Prev. Med. - 2022. - V.49. -

P.3848-3852.

May, 2024

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.