Научная статья на тему 'Автомобилларда ишлатиладиган деталларни полимер материаллардан босим остида қуйиб тайёрлаш'

Автомобилларда ишлатиладиган деталларни полимер материаллардан босим остида қуйиб тайёрлаш Текст научной статьи по специальности «Промышленные биотехнологии»

CC BY
9
2
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
полимер материал / материал исрофи / босим остида цуйиш / прессформа / цуйиш машинаси / полимер композ ицияси / a polymeric material / the material expense / moulding under pressure / the press form / the foundry car / a polymeric composition / полимерный материал / расход материала / литье под давлением / прессформа / литейная машина / полимерная композиция

Аннотация научной статьи по промышленным биотехнологиям, автор научной работы — Тураев Ш.А.

Мацолада махаллий полимер материалардан автомобиль деталларини босим остида тайёрлаш режимларини урганиш усули баён цилинган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

In article the method of studying of modes of manufacturing of automobile details under pressure is consecrated.

Текст научной работы на тему «Автомобилларда ишлатиладиган деталларни полимер материаллардан босим остида қуйиб тайёрлаш»

Автомобилларда ишлатиладиган деталларни полимер материаллардан босим остида куйиб тайёрлаш

Тураев Ш.А.

Мацолада махаллий полимер материалардан автомобиль деталларини босим остида тайёрлаш режимларини урганиш усули баён цилинган.

Калит сузлар: полимер материал, материал исрофи, босим остида цуйиш, прессформа, цуйиш машинаси, полимер композицияси

В статье освящен метод изучения режимов изготовления автомобильных деталей под давлением.

Ключевые слова: полимерный материал, расход материала, литье под давлением, прессформа, литейная машина, полимерная композиция.

In article the method of studying of modes of manufacturing of automobile details under pressure is consecrated.

Keywords: a polymeric material, the material expense, moulding under pressure, the press form, the foundry car, a polymeric composition.

-Ишнинг максади махаллий полимер материалардан автомобиль деталларини босим остида тайёрлаш режимларини урганиш.

Полимер материаллар киздириш ва босим таъсирида пластик деформацияланиб, маълум шакл олиш ва бу шаклда тургун сакланиб туриши мумкун. Пластиклиги, яъни керакли шаклллар олиши ва уни саклаб колиши полимернинг узига хос хусусиятидир. Уларни ишлатиш иктисодий жихатдан хам фойдалидир, чунки метериалларга килинадиган характерлар, деталлар тайёрлашнинг мехнат сарфи камаяди, деталлар анча енгиллашади, капитал маблаг сарфи ва эксплуатацион сарфлар камаяди ва хоказо.

Маълумки [1-2], полимер материалдан буюмлар тайёрлашда материал исрофи 5- 10%дан ошмайди ва металлдан тайёрлашда эса 60-70% булади. Полимер материалдан олинган махсулотлар металдан тайёрланганга нисбатан ишкаланиши кам булади ва осонлашади. Таннархи хам металлникидан икки-уч марта арзон тушади.

Полимер материаллардан деталларни босим остида куйиш ускунасининг схемаси

1- расмда келтирилган. Босим остида куйиш машинаси шток 1, -поршень 2, цлиндр 3, сопло 4 ва прессформа 5 дан иборат.

Куйиш машинасининг солиш бункерига (1) 600-650 г полимер композицияси солинади. Полимер композицияси куйиш машинасининг материал цилиндрига (3) берилади ва унда 30-40 минут давомида 240-270° С хароратгача киздирилади. 240° С хароратгача киздирилган деталь (4) дастлаб 80-100°С гача киздирилган шакл берувчи тахтакач (5) га урнатилади.

Куйиш машинасининг поршени (7) унгдан чапга харакатланганда, суюлган полимер композиция (6) цилиндрдан сикиб учи чикарилади ва у шакллантириш сирти билан ейилган деталь сирти оарсидаги тиркишни тулатилади. Шунга суюк композициянинг харорати унинг суюлиш хароратидан 20° С юкори, куйманинг солиштирма босими 30-35 МПа, босим остида туриш вакти 20 соат булиши керак. Шундан кейин босим пасайтирилади прессформа ажратилади. Ундан тикланган деталь чикариб олинади, чоклар тозаланади, материалнинг окиб колган ортикча булаклари олиб ташланади, деталга мойда 120о-130° С хароратда, 1,5-2 соат давомида термикишлов берилади. Сунг детал мой билан бирга 1110С гача совитилади ва очикда уй хароратигача совитилади. Полимерлар босим остида куйганда

унинг улчамларини 24 соат кейин текшириш керак.

Деталларни босим остида куйиш усулида иш унуми юкори булади, деталларга кушимча ишлов бермасдан топширикда курсатилган улчамларни хосил килиш мумкин.

Хар бир деталь учун алохида прессформа тайёрлаш зарурлиги ва полимер катлам деталь сиртига нисбатан суст ёпишиши бу усулнинг камчилигидир.

Полимер материаллардан босим остида автомобил деталларини тайёрлашда босим кучини ушлаб туриш вакти ва колипни киздириш харорати катта ахамиятга эга. Биз томондан утказиган бундай тажриба натижалари 2-3 расмларда келтирилган. Тажрибаларда хар хил ва турдаги, турли хоссаларга эга булган полимерлар ишлатилди.

2- расмда полимер материалларнинг боем билан куйишда юкланишнинг ушлаб туриш вактига богликлиги курсатилган. Графикни тахлил килиш шуни курсатмокдаки, ушлаб туриш вакти ортиши билан босим кучи ортади. Пекин унинг микдори 15-20 секундан ошгандан сунг юкланишнинг киймати камайиб кетади.

Юкланишнинг энг юкори киймати полиамидда кузатилса, энг кам микдори эса полиэтиленда кузатилди. Бу материалларнинг физик -механик хоссалари ва уларнинг структуравий тузилишига богликдир. Бу ндан хулоса шуки, полимер материаллари орасида полиэтиленнинг босим остида колипга куйилиши бошка полимерларга нисбатан яхши экан, унинг учун катта куч зарурати йук

2- раем. Полимер материалларнинг боем билан куйишда юкланишнинг ушлаб туриш вактига богликли ги. 1- полиамид, 2- полипропилен, 3- полиэтилен.

К|олип хароратини пасайиши эса полмер материаллар унга куйилаётган давирда куйиклашади, натижада колип бушлиги яхши тулмайди ва куйма сифати яхши булмайди. Тажрибада курилган полимерлар орасида бу борада энг яхшинатижа полиэтиленда кайд этилди.

Хулоса: Деталларни босим остида куйиш усулида тайёрлашда юкланишнинг энг юкори киймати полиамидда кузатилса, энг кам микдори эса полиэтиленда кузатилди. Полимер материаллари орасида полиэтиленнинг босим остида колипга куйилиши бошкаларга нисбатан яхши экан, унинг учун катта кучнинг зарурати йук.

Яъни, колип хароратининг ортиб боришида полимер материаллар колипга суюк холда яхши куйилади,колип хароратини пасайиши эса полмер материаллар унга куйилаётган давирда куйиклашади, натижада колип бушлиги яхши тулмайди ва куйма сифати яхши булмайди. Полимерлар орасида бу борада энг яхшинатижани полиэтилен курсатди.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.