Ауыл тұрғындарының қартаю қарқындарын зерттеу нәтижелері Текст научной статьи по специальности «Фундаментальная медицина»

Вестник КазНМУ, №1 - 2013

ЭНДОКРИНОЛОГИЯ Б№ОСт№ЮСУ

Ж.АБЫЛАЙ¥ЛЫ, м.г.д. профессор, Г.Б.СРАИЛОВА, Б.П.С¥ЛТАНОВА, А.А.АБИЕВА, А.Е.МЫРЗАБАЕВА

С.Ж.Асфендияров атындагы Цаз¥МУ 1шт аурулар клиникасы, эндокринология кафедрасы, резидентура, Алматы, Цазацстан

АУЫЛ Т¥РГЫНДАРЫНЫН, ЦАРТАЮ ^АР^ЫНДАРЫН ЗЕРТТЕУ НЭТИЖЕЛЕР!

Бул мацалада ауылда туратын жастары 45-тен асцан пациенттердщ жасы улгайган сайын цартаю царцын улеан аныцтай отырып, цай жас аралыгында вз шыцына жетет1шн зерттеу арцылы кесте тур1нде кврсетшд1. Сонымен цатар, кец:нен таралган аурулардыц кездесу жиш1г1н егде жастагы ауыл тургындар арасындагы улеа кесте тур1нде кврсетлд¡. Пациенттерд1ц жастарын бес жылдыц аралыцпен топтастырып, эрб1р жастыц топтыц цартаю царцынын эртурл'1 мамандармен зерттеу жург1зш1п аныцталды.

Тyйiндi создер: цартаю царцыны, цартаюга царсы багдарлама, зат алмасу цубылысына сэйкес жас, цау'п фактор, эндокринд'1 аурулар жиш1г1

Еылыми зерттеу жумысы аясында Алматы облысы Райымбек ауданындагы ауыл тургындарыныц цартаю ;арк;ынын зерттеу жоспарланды. Бiздiц зерттеу ма;сатымызга сэйкес 45 жастан ас;ан 359 адам ;аралды, оныц Ынде 270 эйел, 89 - ер. Зерттеу ма;саты: эндокриндi аурулардыц жиЫп мен жасыныц улгаюына байланысты ;осарланган аурулардыц таралуын, сонымен ;атар ауыл тургындарыныц ;артаю ;ар;ынын аны;тау. Барлы; зерттелушiлер эндокринологпен, кардиологпен, стоматологпен, пульмонологпен, физиологпен, психотерапевтпен, генетикпен ;аралды, сонымен ;оса жасы улгайган жэне егде жастагы наущастарга клиникалы; сурама толтырылып, eмiр суру

Кесте 1 - Жасыныц улгаюына байланысты аурулардыц кез,

сапасы зерттелшдк Сонымен бiрге жапонды; аппарат «Тап^а»-мен зерттеу ЖYPгiзiлдi. Алынган зерттеу нэтижелерi статистикалы; eццелдi жэне жас;а байланысты анализ журпзтдГ Зерттеу нэтижелерi 1-шл кестеде кeрсетiлген.

1 кестеде керЫт тургандай жасы улгайган жэне егде жастагы пациенттерде жасыныц улгаюына байланысты щосарланган мынадай аурулар кецiнен таралган: ;ан ;ысымыныц жогарылауы - 42,6%, эндокриндi ЖYЙенiц аурулары - 27,6%, оныц шшде йод тапшылыгынан болатын аурулар - 36%, гипотиреоз - 25%, ;ант диабетi -21%, семiздiк - 9%, жайылмалы уытты жемсау - 5%, климаксты; синдром - 3%.

жшлт.

№ Жасыныц улгаюына байланысты аурулар Жалпы саны Эйелдер Ерлер Кездесу жиЫп, 359 адамга шакдандагы %.

1 ^ан ;ысымыныц жогарылауы 153 121 32 42,6

2 ЖYректiц ишемиялы; аурулары 85 52 33 23,4

3 Ас;азанчшек жолдарыныц аурулары 82 65 17 22,8

4 БYЙрек аурулары 64 55 9 17,8

5 Тыныс алу ЖYЙесiнiц аурулары 48 30 18 13,4

6 Буын аурулары 38 27 11 10,6

7 Эндемиялы; жемсау 36 33 3 10

8 Гипотиреоз 25 23 2 6,9

9 ^ант диабетi 22 9 13 5,9

10 ЖYЙелi аурулар 18 18 0 5

11 Миома, поликистоз 11 11 0 4

12 Семiздiк 9 6 3 2,5

13 Инсульт 7 5 2 1,9

14 Энцефалопатия 6 3 3 1,7

15 Жайылмалы уытты жемсау 5 4 1 1,4

16 Климаксты; синдром 3 3 0 1,1

17 Парадонтоз 1 0 1 0,3

Жапонды; аппарат «Тап№а»-мен зерттеу нэтижелерi алынды. Ауыл хал;ыныц зерттеу нэтижелерiн сараптау 60 жас;а дейiн дене салмагы бiр децгейде болатынын, ал кейiнгi он жылды;та дене салмагыныц дэлелдi турде тeмендеуi бай;алатынын кeрсетiп отыр, дене салмагыныц тeмендеуiнiц ец жогаргы децгей 70-75 жас аралыгында бай;алады. Агзаныц энергия жумсауы 65 жас;а дейш eседi, ал кейiннен тeмендеуi бай;алады. Бул

берiлген критерилер жастыц eсуiне сэйкес кушейе TYсетiн агзаныц энергетикалы; ;орыныц азая бастайтынын кeрсетедi.

Зерттеу нэтижеанде алынган орташаланган мэлiметтер зерттелт отырган параметрлердiц статистикалы; на;тылыгын аны;тауга MYмкiндiк бермедi, соган байланысты б^з зат алмасу eзгерiстерiнiц жиiлiк таралымын зерттедiк. ТYPлi жасты; топтардагы зат

Вестник КазНМУ, №1 - 2013

алмасу кубылыстарына сэйкес жастыц (адамныц зат белшект ерекшелiгiн кeрсетедi жэне 2-кестеде

алмасу YPДiстерiнiц децгежне байланысты жас) езгерк кескiнделген.

жагдайларыныц жиiлiк таралымы сол топтардагы

Кесте 2 - Ауыл тургындарыныц эртYPлi жастык топтарындагы зат алмасу кубылыстарына сэйкес жас езгерктерЫщ жиiлiгi

Жасы 45тен 50 50 ден 55тен 60 60 тан 65 65 тен 70 70 тен 75 75 тен

дей1нп 55 дежнп дежнп жас дежнп жас дежнп жас дежнп жас жогаргы

жас жас жас

Саны, N 95 93 82 51 20 13 5

картаюдыц жылдам 69,5±4,7 65,6±4,9 47,6±5,1 27,5±5,2 30,0±10,2 7,7±2,8 20,0±17,8

каркыны, % (1)

картаюдыц темендеу 28,4±4,6 23,7±4,4 43,9±5,1 66,7±8,1 70,0±10,2 92,3±9,6 80,0±17,8

каркыны, % (2)

Зат алмасу 2,1±1,4 10,8±3,1 8,5±2,9 5,9±2,4 0±0 0±0 0,0±0,0

кубылысына сэйкес

жас жэне телкужаттык

жастыц сэйкеспп, % (3)

Р1-2 <0,001 <0,001 >0,05 <0,001 <0,05 <0,001 <0,05

Р1-3 <0,001 <0,001 <0,001 <0,001 - - -

Р2-3 <0,001 <0,05 <0,001 <0,001 - - -

9p6ip жастык топтагы езгеру жагдайларыныц жиiлiгiн сараптау мынаны кeрсетедi: 45 пен 50 жас аралыгындагы жастык топтарда картаюдыц жылдам каркыны - 69,5%, ягни зат алмасу кубылысына сэйкес жастыц телкужаттык жастан Yлкен екендiгiн кeрсетедi. Тек кана 2,1% жагдайларда зат алмасу кубылысына сэйкес жас жэне телкужаттык жастыц сэйкестiгi байкалып отыр. картаюдыц жылдам каркыны (ягни оларда зат алмасу кубылысына сэйкес жас телкужаттык жастан Yлкен болады) 45-50 жас аралыгында жэне 50-55 жас аралыгында ез шыцына жетедi, ол 69,5% жэне 65,6% сэйкес. 55 жастан бастап жылдам картаюдыц кездесу

жшлтнщ уцайы тeмендеуi байкалады, демек жасы улгайган сайын ауыл тургындарыныц дене салмагыныц артуы азаяды. Жылдам картаюдыц узактыгы шамамен 5 жастан 35 жаска дейiн. 70-75 жас аралыгындагы жастык топта картаюдыц жылдамдауы 7,7% жагдайларда байкалады, ал 92,3% жагдайларда телкужаттык жас зат алмасу кубылысына сэйкес жастан артык. Бул мэлiметтер жылдам картаюдыц кeбiне 45-55 жас аралыгында пайда болатынын кeрсетедi. Сондыктан дэл осы контингент арасында картаюга карсы багдарлама бойынша кемек беру кажет.

СПИСОК ЛИТЕРАТУРЫ

1 А.Аканов, С.Ямошита, С.Мейрманов и др. Пожилые люди и их проблемы: опыт Японии и Казахстана. - Нагасаки-Алматы: 2008. -199 с.

2 А.Аканов, С.Сейдуманов, В.Ахметов и др. Контуры нового здравоохранения и концептуальные подходы к стратегии реформы здравоохранения до 2020 года. - Алматы: 2009. -165 с.

3 А.Аканов, К.Нурманов, А.Арингазина и др. Общественное здравоохранение: основные подходы и принципы определения и удовлетворения потребностей человека. - Алматы: 2007. -136 с.

Резюме: В этой статье показаны как были осмотрены лица сельского населения старше 45 лет и изучение частоты случаев эндокринных и распространенность возраст ассоциированных заболеваний с последующим определением темпа старения сельского населения. Все обследуемые осмотрены эндокринологом, кардиологом, стоматологом, пульмонологом, физиологом, психотерапевтом, генетиком с последующим заполнением клинической анкеты пациента старшего и пожилого возраста, также изучено качество жизни, одновременно проведены обследования на японском аппарате «Tanita». Полученные результаты исследования статистически обработаны и проведен анализ в зависимости от возраста. Все полученные данные показаны в виде таблицы.

Ключевые слова: темп старения, программа антистарения, метаболический возраст, фактор риска, частота эндокринных заболевании.

Resume: It was described examinations of rural areas population who are older than 45 years and study of endocrine and age associated diseases frequencies with the subsequent determination of countrys ageing population rate. All examined participants were examined by an endocrinologist, cardiologist, stomatologist, pulmonologist, physiologist, psychotherapist and geneticist with the subsequent filling of the clinical questionnaire of the older age patient. Also, it was studied the quality of life. At the sametime it was carried out examinations on the Japanese device TANITA. All the collected dates were statistically processed and analyzed depending on age. Obtained dates were shown in a table.

Keywords: ageing rate, anti-aging program, metabolic age, risk factor, frequency of endocrine diseases.