CC BY
1АСТАНА ЦАЛАСЫНДАГЫ СКАНДИНАВТЬЩ СТИЛ1НДЕГ1 БАЛАЛАР ЕМХАНАСЫНЬЩ ИНТЕРЬЕРШЩ ЖОБАСЫН ЖОБАЛАУДАГЫ ПРИНЦИПТЕР1НЩ КЕЗЕНДЕР1
ЕСПЕНБЕТОВ БЕКМ¥РАТ Ж¥МАШ¥ЛЫ
С.Сейфуллин ат. ^азАТЗУ, ЖРБСжД факультетi «Сэулет жэне Дизайн» кафедрасыныц п.г.к, ага окытушы, ^азакстан, Астана каласы
СИИТОВА САБИНА НАРИМАНОВНА
С.Сейфуллин ат. ^азАТЗУ, ЖРБСжД факультетi 5-курс студент^ Дизайн мамандыгы, ^азакстан, Астана каласы
Ц¥ДАЙБЕРГЕНОВА АСЕЛЬ ЦАЙРАТЦЫЗЫ
С.Сейфуллин ат. ^азАТЗУ, ЖРБСжД факультетi 5-курс студент^ Дизайн мамандыгы, ^азакстан, Астана каласы
Аннотация: Скандинавиялыц стильбе Астана цаласындагы балалар клиникасыныц интерьерт жобалау жобасын эз1рлеуге арналган. Скандинавия дизайныныц нег1зг1 принциптер1, оныц балаларга цолайлы жэне цаутЫз жагдай жасаудагы артыцшылыцтары царастырылады. Нег1зг1 элементтер, оныц 1ш1нде тYрлi-тYстi палитра, материалдар, жиhаз, сондай-ац денсаулыц сацтау мекемелертщ интерьерiндегi функционалдыгы мен эстетикасыныц мацыздылыгы сипатталган.
Ктттт свздер: Балалар емханасы, скандинавиялыцстиль, дизайн, медициналыц мекемелер.
^аз1рп замангы медициналык мекемелерге тек сапалы медициналык кемек керсету гана емес, сонымен бiрге наукастар Yшiн колайлы жагдай жасау кажеттшп туындайды. Бул эсiресе балалар емханаларында мацызды, онда балалар коркыныш пен Yрейдi бастан кешiруi мYмкiн. Интерьер дизайны медициналык мекеменщ жагымды эсерш тугызуда басты рел аткарады. ^арапайымдылыгымен, функционалдыгымен жэне табиги материалдарды пайдалануымен танымал скандинавиялык стиль жайлы эрi каушаз кещспк куруга ете колайлы. Бул макалада Астанадагы балалар емханасыныц интерьер дизайны жобасын эзiрлеу процеа, сондай-ак оныц артыкшылыктары карастырылады.
Скандинавиялык стиль Швеция, Дания, Норвегия, Финляндия сиякты нордиялык елдерде пайда болды. Ол 1950 жылдары Стокгольмдегi GoodDesign сиякты кермелер аркылы танымал болды жэне оныц жайлы, функционалды жэне эстетикалык жагымды кецiстiктер куруга беймдшп.
Соцгы он жылдыкта казiрri замангы дизайн талаптарына жауап беретiн балалар емханаларын куруга кызыгушылыктыц артуы байкалады. Бул тургыда скандинавиялык стиль ерекше колайлы екенiн дэлелдедi. Оныц каушаздшке, функционалдылыкка жэне эстетикага баса назар аударуы балалардыц ездерiн жайлы жэне коргалган сезiнетiн кецiстiгiн куруга кемектеседь
Скандинавиялык стильтек СолтYCтiк Еуропада гана емес, бYкiл элемде балалар клиникаларында белсендi колданылады. Бул стильде безендiрiлген емханалар балаларда коркуды азайтуга кемектесетш достык жэне кош Мысалы, мундай мекемелерде ашык жэне кауiпсiз жиhазбен жабдыкталган ойын алацдарын, сондай-ак, капталган жиhазбен ойын алацдарын табуга болады.
Соцгы жылдары Скандинавия елдерiндегi жэне одан тыс жерлердеп кептеген балалар клиникалары ез интерьерлерiн скандинавиялык дизайн принциптерше бейiмдей бастады. Мундай нысандарга кебiнесе ойын алацдары, жайлы ^ту алацдары, сондай-ак осы кагидаттарга сэйкес эзiрленген дэрiгерлер кабинеттерi жатады. Алынган нэтижелер бул
тэсшдщ балалардьщ психоэмоциялык жагдайына оц эсерш тигiзетiнiн жэне медициналык ^мекиц оц эсерiн калыптастырып отырганын кeрсетедi.
Скандинавия дизайныныц принциптерi сабырлылык пен жайлылык атмосферасын тугызатын табиги материалдарды, минимализм мен ашык тYCтердi пайдалануга непзделген. Скандинавиялы; стиль жайлы эрi колайлы жагдай жасау максатында балалар клиникаларын жобалауга белсендi енгiзiледi. Бул стильдi медициналык мекемелерде колдану балалардагы мазасыздану децгешн темендетуге жэне дэрiгерге баруды азырак кYЙзелiске ушыратуга кeмектеседi.
Скандинавиялык стиль мынадай кагидаттарга негiзделген:
1)Минимализм скандинав дизайныныц iргетасы болып табылады. Формалардыц карапайымдылыгы, артык бeлшектердiц болмауы жэне функционалдылыкка баса назар аудару тыныштык пен YЙлесiмдi атмосфера жасауга мYмкiндiк бередi. Балалар емханасыныц интерьершде бул эсiресе мацызды, eйткенi ол балалардагы ^йзелю децгейiн темендетуге кемектеседь
2)Функционалдык мYмкiндiктерi
Барлык iшкi элементтер ыцгайлы жэне практикалык болуы тшс. Балалар емханасында жиhаз бен жабдыктыц балаларга да, ересектерге де оцай кол жетiмдi болуы мацызды. ^пфункционалды ерiтiндiлердi колдану кецiстiктi оцтайландыруга жэне оны негурлым ыцгайлы етуге ^мектеседь
3)Скандинавиялык стиль агаш, токыма, тас сиякты табиги материалдарды колдануды ^здейдь Бул материалдар жайлы атмосфера тугызады жэне балалардыц денсаулыгы Yшiн каушаз. Будан баска, олар бiр-бiрiмен жэне интерьердщ баска элементтерiмен жаксы жYредi.
4)Скандинав стилiндегi палитрага жарык, пастель рецктерi жатады. Мундай тYCтер кещспкп кeзбен кeрiп Yлкейтiп, оны жаркын эрi кош келдiцiздер. Тек непзп тYCтердi гана емес, кeцiл ^й тугызып, кецiстiктi кызыктырак ете алатын екпiндердi де пайдаланудыц мацызы зор.
Жобалау жобасын эзiрлеудiц бiрiншi кезеш максатты аудиторияныц кажеттiлiктерiн талдауды камтиды. Эр жастыц балаларыныц, олардыц ата-аналары мен емхана кызметкерлерiнiц ерекшелiктерiн ескеру мацызды. Ол Yшiн зерттеу, фокус-топтар немесе бакылаулар жYргiзуге болады. Бул кезец кещспктщ функционалдыгы мен эстетикасына койылатын негiзгi талаптарды аныктауга ^мектеседь
Тиiмдi гарыштык уйымдастыру дизайнныц мацызды аспектшершщ бiрi болып табылады. Балалар емханасында бiрнеше аймактарды ажырату керек: ^ту алацы, ойын алацы жэне дэр^ерлер кабинеттерi. ^олайлы жол жYPу маршруттары жэне барлык аудандарга колже^мдшк балалар Yшiн де, ата-аналар Yшiн де стресс децгейiн тeмендетуге ^мектеседь
КYту аймагы ыцгайлы жэне демалатын болуы тиiс. ^апталган жиhаздар, жаркын эшекейлер мен балалар эшекейлерi достык атмосфера жасауга кeмектеседi. Микроклиматтыц жетiлдiрiлiп, жайлы орта жасау Yшiн eсiмдiктердi пайдалану усынылады. КYту аймагы Yшiн ашык каптауы бар жумсак дивандар мен креслоларды пайдалануга болады. Дэр^ерлер кабинеттерiнде биiктiгi бойынша ыцгайлы реттелетш Yстелдер мен орындыктармен камтамасыз ету керек. Ойын алацы каушаз жэне жаркын ойын элементтерiмен толыгады.
Ойын алацы каушаз эрi кeцiлдi болуы тшс. Ашык тYCтер мен тYрлi ойын элементтерiн пайдалану балаларды алацдатуга жэне кYтудi аз кYЙзелiске ушыратуга кeмектеседi. Бул алацныц куту аймагынан кeрiнiп, кол жетiмдi болуы мацызды.
Дэр^ерлер кабинеттерi функционалды жэне ыцгайлы болуы тшс. Ж^аз эргономикалы, ал жабдыктар заманауи жэне кауiпсiз болуы тшс. Скандинавиялык стиль практикалыкты эстетикамен уштастыруды жецiлдетедi.Балалар емханасыныц интерьерi Yшiн материалдар мен жиhаздарды тацдау кезшде экологиялык ерекшелiктерге назар аударудыц мацызы зор. Жиhаз кауiпсiз жэне тозуга тeзiмдi материалдардан жасалуы тиiс. Сонымен катар дизайнды да карастырган жeн: дeцгеленген пiшiндер мен ашык тYCтер жайлылык сезiмiн тудырады.
^абыргалар мен едендердi эрлеу Yшiн агаш жэне табиги мата сиякты экологиялык таза материалдарды пайдаланган дурыс. Бул материалдар тек эдемi гана емес, сонымен катар тазалауга да оцай, бул эсiресе медициналык мекемелерде мацызды.
Жарыктандыру жайлы атмосфера жасауда басты рол аткарады. Табиги жарыкты барынша пайдаланудыц, сондай-ак кешкi уакытта жайлылык жасау Yшiн жасанды жарыктыц эр тYрлi коздерiмен камтамасыз етудiц мацызы зор.
Yлкен терезелер мен жещл перделер кYндiзгi жарыкты пайдалануга мYмкiндiк бередi, бул жагымды атмосфера жасау Yшiн мацызды. Ауыр жэне ^цпрт маталардан аулак болу усынылады.Yй-жайларда бiрнеше жарык коздерi болуы тиiс, оныц iшiнде тобе шамдары мен кабыргалары бар. Жумсак, диффузиялык жарыктандыру жайлы атмосфера тугызады. Декорды ашык екпшмен эртараптандыруга болады , мысалы, картиналардыц, кабырга жапсырмаларыныц немесе токыма буйымдарыныц комегiмен. Оку мен ойнауга ыкпал ететiн элементтердi пайдалану балалар Yшiн кецiстiктi кызыктырак етедi. Астана каласындагы балалар емханасыныц интерьер дизайны жобасын iске асыру жогарыда сипатталган кагидаттарга негiзделуi тиiс. Негiзгi екпiндердi былай орналастыруга болады:
^абыргалардыц негiзгi тус акшыл саргыш немесе пастель кок болуы мYмкiн, бул тыныш атмосфера тугызады. Жаркын екпiндердi жиhазбен, ойыктармен жэне декормен косуга болады. Ойын жэне ^ту орындарында жумсак жэне каушаз жиhaздaрды пайдалану. Дэрiгерлер кaбинеттерi барлык стандарттарга сай келетiн заманауи медициналык жабдыктармен жабдыкталуы тиiс.
Ойын алацы жаркын жэне шакырушы, шыгармашылыкка арналган кaуiпсiз ойнайтын жэне элементщ^ бар болуы тиiс. Бул балаларды дэрiгердiц кабылдауына дейiн алацдатуга жэне мазасыздану децгейiн томендетуге комектеседi. Жайлы кещспк куруга декор мен жарыкты дурыс тацдау аркылы кол жетюзшедь Табигатты бейнелейтiн элементтер (мысалы, жануарлардыц, агаштардыц бейнелерi) тыныш атмосфера жасауга комектесе алады.
Экологиялык турактылык, ягни экологиялык таза материалдарды колдану, балалардыц денсаулыгына оц эсер етедi, сонымен катар, заманауи дизайнныц эстетикалык кундылыгын да камтамасыз етедi. Бул факторлар балалар мен олардыц ата-аналарыныц емханага деген козкарасын озгертедi, медициналык мекемеде болу тэж1рибесш жагымды етедi.
^орытындылай келе Астана каласындагы скандинавиялык Yлгiдегi балалар емханасыныц интерьер дизайны жобасын эзiрлеу балалар мен олардыц ата-аналары Yшiн жайлы, кaуiпсiз жэне эстетикалык жагымды орын куруга мYмкiндiк береди Скандинавиялык дизайн принциптерiн колдану наукастардыц психоэмоциялык жагдайын жаксартуга гана емес, сонымен катар медициналык мекеменщ оц имиджш калыптастыруга да ыкпал етедь Интерьер дизайныныц мундай тэсiлi медициналык кызметтердш сапасына койылатын заманауи талаптарга жауап бередi жэне балалардыц Yйлесiмдi дамуына жагдай жасайды. Астана каласындагы скандинавтык стилiндегi балалар емханасыныц интерьер дизайны - заманауи, функционалды жэне психологиялык жайлылыкты камтамасыз ететiн ерекше жобалардыц бiрi. Скандинавтык стильдiц принциптер^ ягни минимализм, табиги материалдар мен ашык тустер, балалар емханасыныц атмосферасын жецiлдетедi жэне балалардыц коркынысын азайтуга комектеседi. Интерьердiц негiзгi элементтерi - дэр^ерлш кабинеттер, кYту залдары жэне ойын аймактары - бiр-бiрiмен Yйлесiмдi тYPде байланысып, барлык мYДделi тараптардыц, ягни балалар, ата-аналар жэне медициналык кызметкерлердш кaжеттiлiктерiн канагаттандырады. Дэрiгерлiк кабинеттердш заманауи жабдыкталуы мен жайлы атмосферасы емдеу процесiн жецiлдетедi, ал ^ту залдарыныц дизайндагы балаларга арналган ойыншыктар мен жумсак орындыктар, балалардыц психологиялык жайлылыгын арттырады.
Соцында, кэсiби дизайнерлер мен архитекторлардыц ролi жобаныц сэттшш Yшiн аса мацызды. Олар интерьердш функционалдыгын, эстетикасын жэне кaуiпсiздiгiн Yйлестiре отырып, заманауи талаптарга сай келетш балалар емханасын жасауга комектеседi. Астана каласындагы скандинавтык стилшдеп балалар емханасы - балалардыц денсаулыгы мен
психоэмоционалды жайлылыгын камтамасыз етуге багытталган, заманауи, api ыцгайлы орта болып табылады.
ЦОЛДАНЫЛГАН ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1:
1. Kahn, J. (2015). Scandinavian Design and the Influence on Modern Interiors. New York: Harper Design.
2. Knudsen, L. (2018). Designing for Healthcare: The Scandinavian Way. Copenhagen: Academic Press.
3. Moller, E. (2017). The Essence of Scandinavian Design. Oslo: University Press.
4. Smith, A. (2020). Creating Child-Friendly Spaces in Healthcare. London: Routledge.
5. Jarvinen, H. (2016). Child-Friendly Spaces: Designing for Children's Health and Wellbeing. Helsinki: Design Forum.
6. Berg, A. (2019). The Role of Color in Healthcare Design: Scandinavian Perspectives. Stockholm: ArkitekturF orlag.
7. Нурмуханбетова, А. (2021). "Балалар емханасыныц интерьер дизайны: заманауи Ypдiстеp мен тэжipибелеp". ^урылыс жэне архитектура журналында, 45(3)
8. Сарсенова, Д. (2022). "Экологиялык таза материалдарды колдану". Дизайн элем^ 10.
9. Токмагамбетов, Б. (2023). Интерьер дизайны: теория жэне практика. Астана: Бшм баспасы.
