Научная статья на тему 'Assessment of the State of health of the population in the region of the Azgyr ground'

Assessment of the State of health of the population in the region of the Azgyr ground Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
34
6
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
"АЗғЫР" ЯДРОЛЫқ ПОЛИГОН / МЕДИКО-ДЕМОГРАФИЯЛЫқ ЖАғДАЙ / АУРУШАНДЫқ / ЯДЕРНЫЙ ПОЛИГОН "АЗГЫР" / МЕДИКО-ДЕМОГРАФИЧЕСКАЯ СИТУАЦИЯ / ЗАБОЛЕВАЕМОСТЬ / NUCLEAR AZGYR TEST SITE / MEDICO-DEMOGRAPHIC SITUATION / MORBIDITY

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — Дабаров А.А., Хабиева Т.Х., Амрин М.К., Кулов С.Б., Хамзина С.У.

Медико-демографическая ситуация в регионе ядерного полигона «Азгыр» характеризуется как неблагоприятная. Общий уровень естественного прироста населения значительно ниже, чем по республике, области, району и контрольному сельскому округу. Уровень первичной и общей заболеваемости населения в регионе ниже республиканских, областных и районных показателей, что говорит о низкой обращаемости населения в связи с недостаточным количеством медицинских кадров и дальним расстоянием до районного центра при отсутствии дорог с твердым покрытием. Тогда как по данным профилактического осмотра выявлено, что истинная заболеваемость по отдельным классам у взрослых и детей в регионе выше, чем в контрольном регионе и РК.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о здоровье , автор научной работы — Дабаров А.А., Хабиева Т.Х., Амрин М.К., Кулов С.Б., Хамзина С.У.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ОЦЕНКА СОСТОЯНИЯ ЗДОРОВЬЯ НАСЕЛЕНИЯ В РЕГИОНЕ ПОЛИГОНА "АЗГЫР"

The medico-demographic situation in the region of the nuclear Azgyr test site is characterized as adverse. Decrease in a natural increase of the population, generally due to decrease in indicators of birth rate is noted. The general level of a natural increase of the population is much lower, than on the republic, the area, the area and the control rural district. Level of primary and general incidence of the population is lower than RK, regional and regional indicators that speaks about low negotiability of the population in connection with insufficient quantity of medical frames and a long distance to the regional center in the absence of roads with a hard coating. Whereas according to routine inspection it is revealed that the true incidence on separate classes at adults and children in the region is higher, than the control region.

Текст научной работы на тему «Assessment of the State of health of the population in the region of the Azgyr ground»

Vestnik KazNMU №2-2018

РАЗДЕЛ 2. ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ ДИСЦИПЛИНЫ CHAPTER 2. THEORETICAL DISCIPLINE

ГИГИЕНА И ЭКОЛОГИЯ HYGIENE AND ECOLOGY

УДК 614.2: 613.6:[622.324+66.013](574.1)

!А.А. Дабаров, хТ.Х.Хабиева, 2М.К. Амрин, 3С.Б. Кулов, 3С.У. Хамзина, 3 Н.О. Хамитова

1 «КДСЖМ» Казацстандыщ медицина университетi, 2С.Ж. Асфендияров атындагы Каз¥МУ, Щурмангсзы аудандъщ орталыц ауруханасы

«^Fb^» ПОЛИГОН АЙМАFЫНДАFЫ Т¥РFЫНДАР ДЕНСАУЛЬЩ ЖАFДАЙЫНА БАFА БЕРУ

Ядролыц полигон "Азгыр" аймацта медициналыц-демографиялыц жагдай pemiHde цолайсыз сипатталады. Республика, облыс, аудан жэне бацылау ауылдыц окpугi бойынша жалпы децгеш, халыцтыц табиги eciMi айтарлыцтай цараганда, - темен. Децгеш-бастапцы жэне халыцтыц жалпы сырцаттанушылыгы темен, облыстыц жэне аудандыц согады", - деп атап жyгiнбeйдi байланысты халыцтыц жemкiлiксiз мелшерде медициналыц кадрлар жэне алыс цашыцтыц аудан орталыгына дeйiн болмаган жагдайда, жолдардыц цатты жабыны бар. Ал дepeкmepi бойынша профилактикалыц тексеру аныцталды, бул шынайы аурушацдыц жекелеген сыныптары ересектер мен балаларда аймацтагы цараганда жогары бацылау. TyrnHÖi свздер: «Азгыр» ядролыц полигон, медико-демографиялыц жагдай, аурушандыц

К1[)1спе. КСРО кезшде К;аза;стан аумагында, эскери-енеркэсш кешеннщ сына; алацдары орналас;ан. КСРО ыдыраганда, К^аза;станда 4 iрi сына; полигоны жэне бiр ушыру сына; орталыгы ;алды. Журпзыген ядролы; сына; мэлiметтерi бойынша (1996ж.), К^аза;стан аймагында жалпы саны 560 ядролы; жарылыс вткiзiлген [1, 2, 3, 4]. «Капустин яр» жэне «Азгыр» бiртyтас кешендi полигон. КецдИ, сол сия;ты вткiзiлген сына;тардыц алуан турлшп бойынша, элемдiк тэжiрибеде аналогы жо;. Сына;тардыц нэтижесiнде, БЦО-ныц 5 жэне Атырау облысы, Цурмангазы ауданыныц табигаттары улкен дэрежеде ластанды. Ядролы; жарылыстардан бас;а «Азгыр» полигоны е^ршде 1949 жылдан бастап 90-шы жылдарына дейiн эскери техниканыц сынауы журпзшген. Осында эуе шабуылына ;арсы ;органыс ЖYЙесi жетiлдiрiлген. Сонымен ;атар баллистикалы; зымырандарды ушыру ЖYзеге асырылган жэне эскери уша;тардыц сынаулары ЖYргiзiлген. ЖYргiзiлген сына;тар кезiнде атмосфера 30 мыц тонна ;аушт улагыштармен аса ^шэт мутаген болып келетiн гептил жэне оныц ыдырау вцiмдерiмен ластанды. Полигон алацшаларындагы жарылыстардыц нэтижесiнде пайда болган жер асты кецiстiктерiнде эр тYрлi радиоактивтi жэне техникалы; ;уралдар, бургылау ;убырларын жэне т.б. ;алды;тарды кемген. Соныц iшiнде радиоактивты ;алды;тар кемшген, эсiресе ;ауштшп 1-шi сынып;а жататын цезий-137 жэне стронций-90. Мэселен, полигон аймагыныц топырагында, мырыш ШРЕК-пен салыстырганда 2 есе, мыс 13 есе мыс, кадмий 3 есе жэне кобальт 6 есеге жогары мелшерде кездеседi [5]. Осы е^рде одан кешнп зерттеулер ЖYргiзiлген жо;. Полигон территориясында техногендi радионуклидтердiц (цезий мен стронций) концентрациялары ру;сат етшген децгейлерден 30 есе артуы аны;талган. Топыра;та осы радионуклидтердiц мелшерi 1,7 есе артады. Yй жануарлары жэне еамдж енiмдерiнде ауыр металдардыц концентрацияларыныц ру;сат етiлген децгейден арту еселИ 2 есе арт;ан.

Демографиялы; керсеткiштерден туу мен табиги есуi темендеуiмен жэне сэбилер елiм-жiтiммi жогарлаган. 8цiрдегi тургындардыц аурушылды; керсеткiштерi республикалы; керсеткiштен жогары. Оныц ;урылымында жогары болатын аурулардыц децгейiне ;ан айналымы ЖYЙесi, ас ;орыту органдары, жаца тYзiлiмдi аурулар, психикалы; бузылушылы; жатады.

Сонымен, керсетыген жагдайлар осы багыттагы зерттеулердi жалпы жалгастыру ;ажетапн керсетедi. "Азгыр" ядролы; полигон аймагында ;оршаган орта объектшерш жэне айма;тагы халы;тыц денсаулы; керсеткштерш кешендi гигиеналы; сапасын багалау ЖYргiзiлмеген. Ядролы; жэне зымыранды; сына; ЖYргiзген аума;та аурулардыц алдын алу ^-шаралары, экологиялы; негiзделген аурулардыц гигиеналы; негiздемелерi берiлмеген. Крршаган орта сапасыныц адам денсаулыгына терiс эсерiнiц алдын алу шараларыныц гылыми негiздемесi ;арастырылмаган. Жогарыда баяндалган, ЖYргiзiлген зерттеулердiц езектiлiгiн ай;ындайды.

Зерттеу жумысыныц ма^саты: «Азгыр» ядролы; полигоны аймагындагы халы;тыц денсаулы; жагдайын багалау.

Зерттеу нэтижелерi: ЭртYрлi сына;тар ЖYргiзудiц эсерiнен ;оршаган ортага ец кеп зардабын тигiзген элемде тецдес жо; «Капустин Яр» жэне «Азгыр» полигондары («Галит» бiр интеграцияланган полигон) Атырау облысыныц Цурмангазы ауданында орналас;ан. Ядролы; жарылыстардыц ;оршаган орта мен адам денсаулыгына эсерi туралы а;параттар уза; уа;ыт бойы ;упия са;талып келдi, ал ;олда бар деректер толы; емес едь 1966 жылдан 1979 жылга дейiнгi кептеген жер асты ядролы; жарылыстарга (17 жарылыс) байланысты кепшыж су ;оймаларында бурынгы тущы с ;оймаларыныц минералдануы артты. Кермектiлiктiц ескенi, кальцийдiц ;урамы жогарылаганы, ;урга; ;алды;, сульфат жэне хлорид бойынша ШРК шектен ас;аны аны;талды. Ауыз суында фтордыц тапшылыгы бай;алады. Топыра;та ауыр металдардыц концентрациясы ШРК 6,3 тен 30,0 дейш асып кеттi.

«Азгыр» ядролы; полигон аумагындагы медициналы;-демографиялы; жагдай ;олайсыз ретiнде сипатталады. 2015 жылы балалар мен репродуктивтi жастагы эйелердiц Yлес салмагы 2006 жылмен салыстырганда темендегенi бай;алды. Осы категориядагы тургындардыц процентi республика, облыс, район бойынша салыстырганда темендедь бiрак; 2006 жылы бас;аша жагдай болатын [6]. 2006 жылдан 2015 жылдар арасында табиги есiмнiц темендегенi бай;алды, ол непзшен туу керсеткiшнiц темендеуiнен болады. Оныц децгейi ЦР, Атырау облысы, Цурмангызы ауданы мен бай;ауга алынган Ма;аш ауылды; округы бойынша анагурлым темен. Полигонга жа;ын

Jinimtuiz ЭСа^ЖМЩ W" 2-20 IS 1

орналас;ан елдi мекендерде осы жылдары нэрестелер елiм-жiтiмiнiц тiркелуi кеп болды.

Органолептикалы; жэне санитарльщ-токсикологиялы; керсеткiштерi ;ауштшк ;олайлы жагдайдан асып отыр, ол «Азгыр» ауданындагы ауыз суыныц сапасын реттеуi бойынша ;осымша шаралар ;олдануды талап етедi. «Азгыр» ядролы; полигон аумагындагы жалпы халы;тыц ауру-сыр;аулыгыныц темендеуi бай;алады, сонымен ;атар ЦР, облыста жэне аудан бойынша.

Бiрiншiлiк жэне жалпы халы;тыц ауру-сыр;аулыгыныц децгейi республикалы; облысты; жэне ауданды; керсеткiштерге ;араганда темен, ол медициналы; кадрлардыц саныныц жеткiлiксiз болуына байланысты тургындардыц медициналы; кемектi талап етуiнiц темендiгiн айтуга болады, сонымен ;атар Ганюшкин ауылыныц аудан орталагымен келiк байланысы нашар [7, 8].

2013 жылгы профилактикалы; тексерудiц мэлiметтерi бойынша ба;ылауга алынган елдi мекенмен салыстырганда ересек адамдар мен балалар арасында аурушацды; жогары екенi аны;талды.

Азгыр аймагыныц ба;ылауга алынган Ма;аш ауыл округiмен салыстырганда ересек тургындарыныц аурушацды; децгейi жогары болды: ;ан айналым аурулары бойынша - 1,6 есе, несеп-жыныс жуйесшщ аурулары бойынша -1,8 есе, ас ;орыту мYшелерiнiц аурулары бойынша - 2,7 есе, эндокриндi ЖYЙенiц аурулары бойынша -3,4 есе, iсiк аурулары бойынша -5,0 есе, кезбен оныц ;осал;ы белiмдерiнiц аурулары бойынша -2,1 есе, психикалы; бузылу аурулары бойынша -1,5 есе, ЖYЙке ЖYЙесi аурулары бойынша 1,6 есе.

Цан айналым ЖYЙесiнiц аурулары бойынша аурушацды; керсеткiшi ауданды; облысты; республикалы; мэндерi 1,6 есе жогары. Айма;та iсiк ауруларымен аураулар саны аудан жэне облыс бойынша 2,3-2,4 есе жогары.

Полигон аймагындагы балардыц арасында аурушацды; кезбен оныц ;осал;ы белiмдерi ауруларымен - 3,1 есе, ЖYЙке ЖYЙесi ауруларымен - 3,6 есе (олардыц iшiнде балалардыц церебральд сал ауруы 27,6% ;урайды), несеп-жыныс ЖYЙесiнiц аурулары - 6,7 есе, туа бггкен ауыткулар 10,5 есе, психикалы; бузылу аурулары - 2,2 есе ба;ылау мэнiнен жогары.

Сонымен бiрге балалардыц ЖYЙке ЖYЙесi ауруларымен, психикалы; бузылу ауруларымен жэне туа бггкен ауыткулармен жалпы аурушацдыгы ауданды;та облысты; та керсеткiштерден жогары. Цорытынды

Азгыр» полигоны ауданындагы медициналы; мэлiметтер бойынша басты кластар ретшде ас ;орыту мYшелерi, несеп-жыныс ЖYЙелерiнiц ауруы, кез жэне оныц ;осымшалары ауруы, ;анайналу ЖYЙелерi ауруы, тыныс-алу ЖYЙесiнiц ауруы болып табылады. Эндокриндi аурулардыц, тама;тану бузылуы жэне заталмасу ;ан ауруы жэне ;ан айналу мYшелерiнiц ауруы, еспелер, туа бггл кемiстiгi жэне деформация сия;ты аурулардыц ец жогаргы децгейi аны;талды.

Азгыр ауданыныц жогары тургындарыныц ауру децгеш Ма;аш ауылыныц ба;ылау керсеткiштерiнен жогары болды: ;ан айналу ЖYЙесi ауруы бойынша, несеп-жыныс ЖYЙелерi ауруы, ас ;орыту мYшесi ауру, эндокриндi ЖYЙенiц ауруы, екпе, кез жэне оныц ;осымшаларыныц ауруы. Цан айналу ЖYЙесiнiц ауруымен сыр;аттану керсеткiшiнiц ауданды; облысты; республикалы; мацызы. Iсiктермен сыр;аттану облыс;а ;араганда ауданда 2,3 - 2,4 есе жогары. Балалар арасындагы полигон ауданындагы сыр;аттану децгейi кез жэне оныц ;осымшаларыныц ба;ылау керсеткiшiнен - 3,1 есе жогары, ЖYЙке ЖYЙесi ауруы - 3,6 есе (буныц арасында балалардыц церебралды сал ауруы -27,6%), несеп-жыныс ЖYЙесiнiц ауруы - 6 ,7 есе, туа бптч аномалия - 10,5 есе, психикалы; бузылуы - 2,2 есе жогары.

ЭДИБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Частников И.Я., Гайтинов А.Ш., Поляков А.И. и др. Изучение накопления и распределения радиоактивных источников и радиационных нарушений в природных объектах и определения года их радиоактивного загрязнения // Радиоэкологическая обстановка на территории Казахстана. - Алматы: 1997. - Т. 22. - С. 60-94.

2 Боев В.М. Методология комплексной оценки антропогенных и социально-экономических факторов в формировании риска для здоровья населения // Гигиена и санитария. - 2009. - №4 - С. 4-8.

3 Частников И.Я., Поляков А.И., Гайтинов А.Ш. и др. Радиоэкологические исследования в зоне действия ракетно-ядерного полигона Капустин Яр и ядерного полигона Азгыр. // Материалы Первого Межд. Конгресса «Экологическая методология возрождения человека и Планеты Земля». - Алматы: 1997. - С. 47-59.

4 Курмангалиев P.M. Изучение влияния полигона Капустин Яр на экологию и здоровье населения Южных районов Западно-Казахстанской области. - Уральск: 1996. - 25 с.

5 Кенесарина М. И., Баялиева Р. А., Дабаров А. А., Бухарбаева А. Кулов С.Б., Хамитова Н.О., Казиева М.К., Аимова Б.Ж. Оценка качества окружающей среды и состояния здоровья населения региона полигона ядерных испытаний «Азгыр» // Материалы XIV Всероссийской научно-практической конференции с международным участием. Биодиагностика состояния природно-техногенных экосистем. 5-8 декабря 2016 г. Книга 1. - Киров: 2016. - С. 429-432.

6 Кенесариев У.И., Ержанова А.Е., Амрин М.К., Бухарбаева А.Е. Кулов С.Б., Хамитова Н.О. Оценка медико-демографической ситуации в регионе ядерного полигона «Азгыр» // И.К. Ахунбаева ат. ЦММА-ныц хабаршысы. - Бишкек: 2016. - №5. - С. 95-101.

7 Кенесариев У.И., Ержанова А.Е., Амрин М.К., Бухарбаева А.Е., Дабаров А.А.. Кулов С.Б., Хамитова Н.О., Казиева М.К., Аимова Б.Ж. Уровень и структура общей заболеваемости населения региона ядерного полигона «Азгыр» // Цаз¥МУ хабаршысы. - 2016. -№4. - С. 246-249.

8 Кенесариев У.И., Амрин М.К., Ержанова А.Е., Досмухаметов А.Т., Кенесары Д.У., Кулов С.Б., Хамитова Н.О Баймухамедов А.А., Бухарбаева А.Е. Уровень и структура общей заболеваемости в реионе ядерного полигона «Азгыр» // Радиациялык; медицина. Экология. Реабилитология. - Алматы: 2016. - №1. - С. 33-37.

Vestnik KazNMU №2-2018

А.А. Дабаров, Т.Х. Хабиева, М.К. Амрин, С.Б. Кулов, С.У. Хамзина. Н.О. Хамитова ОЦЕНКА СОСТОЯНИЯ ЗДОРОВЬЯ НАСЕЛЕНИЯ В РЕГИОНЕ ПОЛИГОНА «АЗГЫР»

Резюме: Медико-демографическая ситуация в регионе ядерного полигона «Азгыр» характеризуется как неблагоприятная. Общий уровень естественного прироста населения значительно ниже, чем по республике, области, району и контрольному сельскому округу.

Уровень первичной и общей заболеваемости населения в регионе ниже республиканских, областных и районных показателей, что говорит о низкой обращаемости населения в связи с недостаточным количеством медицинских кадров и дальним расстоянием до районного центра при отсутствии дорог с твердым покрытием. Тогда как по данным профилактического осмотра выявлено, что истинная заболеваемость по отдельным классам у взрослых и детей в регионе выше, чем в контрольном регионе и РК. Ключеве слова: ядерный полигон «Азгыр», медико-демографическая ситуация, заболеваемость

A.A. Dabarov, T.H. Habiyeva, M.K. Amrin, S.B. Kulov, S.U. Khamzina, N^. Khamitova

ASSESSMENT OF THE STATE OF HEALTH OF THE POPULATION IN THE REGION OF THE AZGYR GROUND

Resume: The medico-demographic situation in the region of the nuclear Azgyr test site is characterized as adverse. Decrease in a natural increase of the population, generally due to decrease in indicators of birth rate is noted. The general level of a natural increase of the population is much lower, than on the republic, the area, the area and the control rural district.

Level of primary and general incidence of the population is lower than RK, regional and regional indicators that speaks about low negotiability of the population in connection with insufficient quantity of medical frames and a long distance to the regional center in the absence of roads with a hard coating. Whereas according to routine inspection it is revealed that the true incidence on separate classes at adults and children in the region is higher, than the control region. Keywords: nuclear Azgyr test site, medico-demographic situation, morbidity

УДК 614.2-056.22:553.982(574.1)

*У.И. Кенесариев, *Д.У. Кенесары, *А.Е. Ержанова, ХМ.К. Амрин, 2Т.С. Мусагалиев, 3Б.С. Ундасынов, 3Р.Л. Тайшекенова, 4А.Т. Нарымбаева, 4Д.М. Конурова, 5Н.А. Усманов

1Казахский национальный медицинский университет им.. С.Д. Асфендиярова, кафедра общей гигиены и экологии 2 Департамент охраны общественного здоровья г.Атырау 3ГУ «Макатская центральная районная больница», 4КГП на ПХВ «Геологская поликлиника», 5МКТУ

АНАЛИЗ РЕЗУЛЬТАТОВ МОНИТОРИНГА ПЕРВИЧНОЙ ЗАБОЛЕВАЕМОСТИ НАСЕЛЕНИЯ

РЕГИОНА МЕСТОРОЖДЕНИЯ КАШАГАН

Нами проанализированы данные по первичной заболеваемости населения в регионе месторождения Кашаган. Первичная заболеваемость всеми болезнями в регионе за период с 2006 по 2016 гг. имела тенденцию к снижению. Уровень заболеваемости был выше, чем по г.Атырау и Атырауской области, но ниже республиканских показателей.

Население региона чаще всего обращалось в медицинские учреждения по поводу болезней органов дыхания, болезней крови и кроветворных органов, болезни системы кровообращения, болезней органов пищеварения, болезней кожи и подкожной клетчатки. Ключевые слова: месторождение Кашаган, первичная заболеваемость, уровень и структура заболеваемости

Введение. По запасам углеводородного сырья Казахстан относится к крупнейшим нефтяным державам мира, уступая в этом лишь некоторым государствам Ближнего Востока, Латинской Америки, а также России и США. Почти половина запасов нефти приходится на нефтегазовые месторждения Тенгиз и Кашаган, расположенных в Атырауской области. Одним из крупнейших в мире является шельфовое месторождение Кашаган. Оно расположено в мелководной зоне казахстанского сектора Каспийского моря. Известно, что в районах нефтегазодобычи происходит загрязнение объектов окружающей среды и наносится существенный вред здоровью населения. Поэтому в таких регионах остро встают проблемы охраны окружающей среды и здоровья населения [1-4].

В связи с интенсивным освоением нефтяного месторождения Кашаган возникает необходимость проведения мониторинга за состоянием окружающей среды и здоровья населения [5, 6].

Состояние здоровья населения является одним из важных показателей общественного развития, проявлением

социально-экономического и санитарно-гигиенического благополучия [7].

Одним из важнейших показателей популяционного здоровья является заболеваемость. Она - наиболее характерная, официально регистрируемая реакция населения на вредное воздействие загрязнителей окружающей среды. Этот показатель здоровья наболее точно отражает реакцию организма на вредное воздействие загрязнений окружающей среды.

В связи со сказанным целью наших исследований явилась оценка тенденций изменения уровня заболеваемости населения, проживающего в регионе нефтяного месторождения Кашаган.

Материалы и методы исследований. Были изучены уровни и структура первичной заболеваемости населения Макатского района и Геологского сельского округа (с.о.), наиболее близко расположенных к месторождению Кашаган. Геологский с.о. относится к Атырауской городской администрации.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.