Assessment of the content of transfer isomers of fatty acids in the milk-containing drinks of Almaty Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

Вестник Ка^НЖУ №4-2018

НУТРИЦИОЛОГИЯ

ЭОЖ 664.3:637.1-613.2

NUTRICIOLOGY

Г.Х. Хасенова1, А.К. Беисбекова12, Р.Б. Ергешбаева1, А.У. Калдыбай1,

К.С. Нуржанова1

1 С.Ж. Асфендияров атындагы К,азац ¥лттыц медицина уныверситет1 Нутрициология кафедрасы 2аль-Фараби атындагы К,аз¥У

АЛМАТЫ КДЛАСЫНДАFЫ СYТ К¥РАМДАС СУСЫНДАРДАFЫ ТРАНС-МАЙ КЫШКЫЛДАРЫНЫЦ М6ЛШЕР1НЕ БАFА БЕРУ

Элемде тагам втмдертц цурамындагы жогары мвлшердегi транс-май цышцылдарына цатысты мэселе кец ауцымда талцылануда. Мацалада жYргiзiлген зерттеу жумысындагазды хроматография эдiсiмен сYт цурамдас сусындардыц цурамындагы аныцталгантранс-май цышцылыныц мвлшерте бага бермдь

ТYйiндi свздер: Транс-май цышцылы, сYm цурамдас сусындар, газды хроматография

Шркпе: Транс-майлардыц зиянын ай;ындау Yшiн ондаган жылдар ;ажет болды, ал олардыц ;олданылуын зац жYзiнде тYбегейлi шектеу Yшiн тагы да ондаган жылдар кетт [1,2,3]. Соцгы жылдарда бYкiл элемде майлы ешмдердщ ^рамындагы трансизомерлердi нормалау мэселес элi де eзектi болып отыр. 2003 жылы ДДС¥ рацион калориясындагы трансизомерлердщ мeлшерi 1%-дан аспайтындай болуын усынды. 2003 жылдыц наурызында азы;^лжтеп трансизомерлердщ мeлшерiне шектеудi зац жYзiнде ;абылдаган, элемдегi бiрiншi мемлекет болып Дания есептеледьБюджеттж шыгын ;ажет етпейтiн бул iсшара, жYректiц ишемиялы; аурулардан болатын eлiм - жiтiмдi 50% дейiн тeмендеттi[4,5,6]. АКШ-та 01.01.2006 жылдан бастап тацба басу зацына сэйкес, трансизомерлердщ мeлшерi тутынушыларга арналган ;аптамада мiндеттi тYPде «ешмнщ кундылыгы» графасынан белек, жеке кeрсетiлуi тшс деп айтылды.1994-1997 жылдар аралыгында Канаданыц сегiз провинциясында жYргiзiлген зерттеу жумыстарыныц нэтижесi бойынша трансмай ;ыш;ылдарын тутыну мен то; iшектiц, пременопаузада сYт бездерiнiц жэне ;уы;асты безiнiц ;атерл! iсiктерiнiц арасында оц регрессия, уй;ы безiнiц обырымен шекаралы; ассоциация бай;алатыны аны;талган.[7] Францияда 1995-1998 жылдары масштабты статистикалы; зерттеулер нэтижесi ауруга шалды;;андар мен денi сау эйелдердiц ;ан Yлгiсiн зерттей келе, ;андагы трансмай ;ыш;ылдарыныц децгейi мен онкологиялы; аурулардыц даму ;ауш арасындагы байланыс бай;алган. Бул кезде май ;ыш;ылдарыныц децгеш аса жогары топта омыраудыц ;атерл! iсiгiнiц даму ;ауш екi есеге арт;аны аны;талды. [8]

Осыган орай, зерттеу жумысыныц ма;саты болып, отанды; жэне импортты; сYт ;урамдас сусындардагы транс-май ;ыш;ылдарыныц мелшерiн зерттеу жэне салыстырмалы статистикалы; анализ беру болып табылды. Зерттеу эдктер^ Бул зерттеу жумысы 2016 жылдыц мамыр, маусым, шiлде айларында жYргiзiлдi. Зерттеу материалы ретiнде сиыр сYтi 21 (30,8%), ;оюлатылган сYт 15 (22%), сYт ;урамдас сусындар 4 (5,9%), , йогурт 10 (14,7%), айран 13 (19,1%), юлегей енiмдерi 5 (7,3%)6 топ;а белшш барлыгы 68 сынама алынды.Олар Алматы ;аласындагы ЖСШ КБ «Каза; Тагамтану Академиясы»

арнайыландырылган тагам енiмдерiнiц жэне ББК зертханасында газды хроматография эдгамен МЕСТ 32915-2014 - <^т жэне сYт енiмдерi. Газды хроматография эдгамен майлы фазасыныц май ;ыш;ылды; курамын аньщтау» стандартына сэйкес сYт ;урамдас сусындардыц ;урамынан транс-май ;ыш;ылдарын аны;тау ма;сатымен зерттелдi. Май ;ыш;ылды; ;урамын аны;тау Yшiн ец бiрiншi сYттен, сYт ;урамдас сусындардан, сYт ;урамдас азык;-тYлiктерден майды белiп алу керек. Газды хроматография эдгамен май ;ыш;ылдарын аны;тау Yшiн алынган азык-тYлiктiц сынама келемшде кем дегенде 1 г май белшш шыгу керек.

Еске салатын болса; ДД¥ транс-май ;ыш;ылын тутынуды май ;ыш;ылдарыныц жалпы саныныц 1%-нан аспайтын мелшерде шектеущ усынады. Аталган талап, 2018 жылы 1 ;ацтарда "Май енiмдерiнiц ;аушаздтне ;ойылатын талаптар" техникалы;

регламентiмен бекiтiлген. Кеден одагыныц <^т жэне сYт енiмдерiнiц техникалы; регламент» техникалы; регламентiнде ;ауштыт жогары заттар арасында транс-май ;ыш;ылыныц мелшерi керсетымейдь

ЮелЪик ХажМММ №4-2018

Табиги сиыр сYтiнде май к;ышк;ылдарынын; жалпы санынан 4% дейiн табиги транс-май ;ышк;ылдары кездеседi. Сонды;тан бiз, сиыр CYтiндегiтабиFи транс-май ;ыш;ылдарыны; белгЫ мелшерiмен, зерттеуге алынган сынамалардагы транс-май ;ыш;ылдарыны; мeлшерiн салыстырды;.

Алы^ан нэтижелер: Зерттелген

сынамаларды; сырт;ы кeрiнiсiн багалау барысында сYт курамдас сусындарды; ;аптамасынын еш жерiнде оны; курамында транс-май ;ыш;ылыны; мeлшерi маркiленiп кeрсетiлмегендiгi аны;талды. Зерттеуге алынган 21сYт сынамаларындагы транс-май ;ыш;ылыны; мeлшерi табиги сиыр

сYтiнде кездесетiн табиги транс-май ;ыш;ылыны; мeлшерiмен(4%) салыстырганда 2 сынамада (9,5%) темен, 19 сынамада (90,5%) жогары екеш аны;талды (1 сурет). Келесi зерттеуге алынган енiм ол ;оюлатылган сYт сынамалары. Крюлатылган сYт Yлгiлерiнiн нэтижелерше то;талатын болса;, 15 зерттелген сынамаларды; шшде 14 сынамада (93%) транс-май ;ыш;ылыны; мелшерi табиги транс-май к;ышк;ылынынмелшер1мен салыстырганда жогары болды, ал тек 1 сынамада (6,7%) трансмай ;ыш;ылдарыны; мелшерi табиги транс-май ;ыш;ылыны; мелшерше сэйкес келгендiгi аны;талды (сурет 1).

Сиыр сут 9,5% ^оюлатылFан сут 6,7%

93%

■ ТМК^ мeлшерi табиги сиыр CYTШде кездесетш табиги ТМК^ мeлшерiнен (4%) жогары ■ ТМК^ мeлшерi табиги сиыр CYтiнде кездесетш табиги ТМК^ мeлшерiмен (4%) темен ■ ТМК^ мeлшерi табиги сиыр CYтiнде кездесетш табиги ТМК^ мeлшерiнен (4%) жогары ■ ТМК^ мeлшерi табиги сиыр CYтiнде кездесетш табиги ТМК^ мeлшерiмен (4%) тeмен

Сурет 1 - Зерттелген сиыр CYтi мен ;оюлатылган CYт сынамаларындагы трансмай ;ыш;ылы ;урамыньщ денгейi(%)

Зерттелген 4 CYт курамдас сусындарды; сынамаларыны; нэтижеа бойынша, бул сынамаларды; нэтиже керсеткiштерi Денсаулы; Са;тау ¥йымыньщ керсеткiштерiне сэйкес келмедь Ягни, табиги транс-май ;ыш;ылыны; мелшерiмен (4%)

салыстырганда жогары болды. Зерттеуге алынган 10 йогурт

сынамаларындагы транс-май ;ыш;ылыны; мелшерi табиги сиыр CYтiнде кездесетiн табиги транс-май ;ыш;ылыны; мелшерiмен (4%) салыстырганда 5 сынамада (50%) темен, 5 сынамада (50%) жогары екеш аны;талды. Транс-май ;ыш;ылдарыны; жогары мелшерi айран сынамаларына да тэн болды. Айран денсаулы;;а ете пайдалы енiм болып табылады. ^нделжт сауда орындарында айранды халы;ты; барлы; топтары сатып алып тутынады. Оган ;оса айран енiмдерiн

кептеген емдеу-профилактикалы;

мекемелерде жэне т.б. кYнделiктi ;олданады десекте ;ателеспеймiз. Ендi зерттеу жумыстарыны; нэтижелерiне келетiн болса; зерттелген 13 айран сынамаларыны; шшде транс-май ;ыш;ылыны; мелшерi жогары болган 10 сынамалар (77%) керсеткiшi аны;талды. Табиги транс-май ;ыш;ылыны; мелшерiмен (4%) сэйкес келген 3 сынама (23%) болды (Сурет 2).

Зерттеуге алынган 5 юлегей сынамаларыны; iшiнен 4 сынамада (80%) транс-май ;ыш;ылы курамыньщ керсетк^ жогары болды. Дегенменде, 1 сынаманы; (20%)транс-май ;ыш;ылы курамыньщ керсетк^ темен екенi аны;талды. Ягни табиги сиыр CYтiнде кездесетiн табиги транс-май ;ыш;ылыны; мелшерiне сэйкес келдi (Сурет 2).

Вестник Ка^ЖМУ №4-2018

Айран

Кшегей

23%

20 %

77%

■ ТМК^ мeлшерi табиги сиыр CY"riH4e кездесетш табиги ТМК^ мeлшерiнен (4%) жогары

■ ТМК^ мeлшерi табиги сиыр CYтiнде кездесетш табиги ТМК^ мeлшерiнен (4%) темен

■ ТМК^ мeлшерi табиги сиыр CYтiнде кездесетш табиги ТМК^ мeлшерiнен (4%) жогары

■ ТМК^ мeлшерi табиги сиыр CYтiнде кездесетш табиги ТМК^ мeлшерiнен (4%) тeмен

Сурет 2 - Зерттелген айран жэне кыегей сынамаларындаFы трансмай ^ыш^ылы

курамыныц децгеш(%)

К^орытынды: Анык;талган нэтижелерд1 корытындылайтын болсак;транс-май

кышкылдарыныц сYт ен1мдер1 аркылы тYсуiнiн; к;ауш жогары екендiгi белгiлi болды.Алайда, сYт жэне сYт курамдас сусындарды тутынудан тYгелдей дерлiк бас тарту мYмкiн емес. Себебi халыктыц эр тYрлi топтары тутынатын жэнежануар белогыныц K63i ретшде, эсiресе

ерте жастагы балалар Yшiн табылмас тагам болып табылады. Бiрак;, к^рп уа;ытта дYкен серелершде, сатылымдагы сYт курамдас сусындардыц каптамасыныц еш жерiнде оныц курамында транс-май кышкылыныц мeлшерi маркiленiп керсетымеген. Бул

тутынушылардыц тацдау мYмкiндiгi жэне тагамныц каушаздтне кепiлдiк берер едь

D^EBHETTEP TI3IMI

1 Kuhnt K., Baehr M., Carsten R., Jahreis G.. Trans fatty acid isomers and the trans-9/trans-11 index in fat containing foods // Eur J. LipidSciTechnol. - 2011. - №113(10). - P. 1281-1292.

2 Laake I., Monica H., Carlsen, Pedersen I., Weiderpass E., Selmer R., BenteKirkhus, Inger Thune and Marit B. Intake of trans fatty acids from partially hydrogenated vegetable and fish oils and ruminant fat in relation to cancer risk / / International journal of cancer. - 2013. -Vol.132, Issue 6. - P. 13891403.

3 Estadella D., da Penha Oller do Nascimento C.M., Oyama L.M., Ribeiro E.B., Damaso A.R., de Piano A. Lipotoxicity: effects of dietary saturated and transfattyacids / / MediatorsInflamm. - 2013. - №2. - P. 137-142.

4 The Danish Trans Fat Ban. Paolo M. Drostby Head of Food Policy Division. URL http://www.cspinet.org/reports/generationexcess/drostby.pdf.

5 Phivilay A, Julien C, Tremblay C, Berthiaume L, Julien P, Giguere Y, Calon, F "High dietary consumption of trans fatty acids decreases brain docosahexaenoic acid but does not alter amyloid-beta and tau pathologies in the 3xTg-AD model of Alzheimer's disease" / / Neuroscience. - 2009. - №59(1). - P. 296307.

6 Stander S. Astrup F., Dyerberg J. Ruminant and industrially produced transfattyacids:healthaspects / / FoodNutrRes. - 2008. - №52. - P. 48-57.

7 Brasky, T. M.; Till, C.; White, E.; Neuhouser, M. L.; Song, X.; Goodman, P.; Thompson, I. M.; King, I. B.; Albanes, D.; Kristal, A. R. "Serum Phospholipid Fatty Acids and Prostate Cancer Risk: Results from the Prostate Cancer Prevention Trial" / / American Journal of Epidemiology. - 2011. - №173 (12). - P. 1429-1439.

8 Hu J1, La Vecchia C, de Groh M, Negri E, Morrison H, Mery L. Dietary transfatty acids and cancer risk / / Eur J Cancer Prev. - 2011. - №20(6). - P. 530-538.

Vestnik KazNMU №4-2018

Г.Х. Хасенова1, А.К. Беисбекова12, Р.Б. Ергешбаева1, А.У. Калдыбай1, К.С. Нуржанова1

гКазахский Национальный медицинский университет имени С.Д. Асфендиярова кафедра Нутрициологии 2КазНУ имени аль-Фараби

ОЦЕНКА СОДЕРЖАНИЯ ТРАНСИЗОМЕРОВ ЖИРНЫХ КИСЛОТ В МОЛОКОСОДЕРЖАЩИХ НАПИТКАХ Г. АЛМАТЫ

Резюме: Вопрос о высоком уровне трансжирных кислот в продовольственном мире обсуждается в широких масштабах. В ходе исследования было оцененоколичество обнаруженных трансжирных кислот в составе молочно-содержащих напитков методом газовой хроматографии. Ключевые слова:трансизомеры жирных кислот, молокосодержащие напитки, газовая хроматография.

G.H. Hasenova1, A.K. Beisbekova12, R.B. Yergeshbayeva1, A.U. Kaldybai1, K.S. Nurzhanova1

1Asfendiyarov Kazakh National Medical University, Department of Nutriciology 2al-FarabiKazakh NationalUniversity

ASSESSMENT OF THE CONTENT OF TRANSFER ISOMERS OF FATTY ACIDS IN THE MILK-CONTAINING DRINKS OF ALMATY

Resume: The issue of high levels of trans-fatty acids in the food world is being discussed on a large scale. During the study, the amount of detected trans-fatty acids in the composition of milk-containing beverages by gas chromatography was estimated.

Keywords: trans fatty acid isomers, milk-containing drinks, gas chromatography