Научная статья на тему 'КЕЙБіР КОНДИТЕРЛіК БұЙЫМДАРДЫң құРАМЫНДА МАЙ қЫШқЫЛДАРЫ ТРАНС-ИЗОМЕРЛЕРіНің МөЛШЕРіН БАғАЛАУ'

КЕЙБіР КОНДИТЕРЛіК БұЙЫМДАРДЫң құРАМЫНДА МАЙ қЫШқЫЛДАРЫ ТРАНС-ИЗОМЕРЛЕРіНің МөЛШЕРіН БАғАЛАУ Текст научной статьи по специальности «Клиническая медицина»

CC BY
165
17
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ТРАНС-МАЙ қЫШқЫЛЫ (ТМҚ) / МАЙ қЫШқЫЛДАРЫ (МҚ) / КОНДИТЕРЛіК БұЙЫМДАР / ДүНИЕЖүЗіЛіК ДЕНСАУЛЫқ САқТАУ ұЙЫМЫ (ДДСҰ) / ЖұқПАЛЫ ЕМЕС АУРУЛАР / КЕДЕНДіК ОДАқТЫң ТЕХНИКАЛЫқ РЕТТЕУі / ГАЗДЫ ХРОМАТОГРАФИЯЛЫқ әДіС / ТРАНС-ЖИРНЫЕ КИСЛОТЫ (ТЖК) / ЖИРНЫЕ КИСЛОТЫ (ЖК) / КОНДИТЕРСКИЕ ИЗДЕЛИЯ / ВСЕМИРНАЯ ОРГАНИЗАЦИЯ ЗДРАВООХРАНЕНИЯ (ВОЗ) / НЕИНФЕКЦИОННЫЕ ЗАБОЛЕВАНИЯ / ТЕХНИЧЕСКИЙ РЕГЛАМЕНТ ТАМОЖЕННОГО СОЮЗА / ГАЗОВЯ ХРОМАТОГРАФИЯ / TRANS-FATTY ACIDS / CONFECTIONERY / WORLD HEALTH ORGANIZATION (WHO) / NONINFECTIOUS / DISEASES / TECHNICAL REGULATIONS OF CUSTOMS UNION / GAS CHROMATOGRAPHY

Аннотация научной статьи по клинической медицине, автор научной работы — Сукенова Д.А., Сержанова Г.Н., Қожахметова А.Н.

В статье приведены данные исследования по содержанию транс-изомеров жирных кислот в кондитерских изделиях отечественного и импортного производства. Цель: Оценка содержания транс-изомеров жирных кислот в кондитерских изделиях. Методы исследования: Несмотря на существование множества методов определения жирных кислот, все известные методы основаны на экстракции жирных кислот из кондитерских изделии гексаном в кислой среде и последующем газохроматографическом анализе экстракта. Результаты исследования: По данным нашего исследования, высокое процентное содержание ТЖК и его количественное содержание в исследованных кондитерских изделиях вызывает обеспокоенность. Медианные и средние показатели содержания трансизомеров жирных кислот в исследованных пробах значительно превышали рекомендуемые показатели ВОЗ и Евразийского экономического союза. Заключение: В этой связи, можно предположить, что основной причиной высокой заболеваемости и смертности населения РК от сердечно-сосудистых заболеваний (ишемическая болезнь сердца, атеросклероз, гипертоническая болезнь) является высокое содержание в продуктах питания трансизомеров жирных кислот.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Оценка содержания транс-изомеров жирных кислот в некоторых кондитерских изделиях

The article presents research data on the content of fatty acids trans-isomer in confectionery products in domestic and foreign production. Рurpose: Evaluation of trans fatty acids in confectionery products. Methods: Although there are many methods of determining the fatty acid, all known methods are based on fatty acids of the confectionery product extraction with hexane in an acidic medium and subsequent gas chromatographic analysis of the extract. Results: According to our study, a high percentage of ENG and its quantitative content in the studied confectionery concern. Median and average content of trans fatty acids in the investigated samples is significantly higher than the WHO recommended indicators and the Eurasian Economic Union. Conclusion: In this connection, we can assume that the main cause of high morbidity and mortality of the population of Kazakhstan from cardiovascular diseases (coronary heart disease, atherosclerosis, hypertension) is a high content of trans fatty acids food products.

Текст научной работы на тему «КЕЙБіР КОНДИТЕРЛіК БұЙЫМДАРДЫң құРАМЫНДА МАЙ қЫШқЫЛДАРЫ ТРАНС-ИЗОМЕРЛЕРіНің МөЛШЕРіН БАғАЛАУ»

D.A. SUKENOVA, R.B. YERGESHBAYEVA, S.A. BYKYBAYEVA

DEVELOPMENT RECOMMENDATIONS FOR REDUCING FATTY ACID TRANS-ISOMERS IN FOOD

Resume: The article presents research data on the content of trans fatty acids in foods and the development of recommendations to reduce TFAs in fat produce and confectionery a domestic, imported.

Keywords: Trans-fatty acids, The World Health Organization (WHO), noninfectious diseases, gas chromatography

Д.А. СУКЕНОВА1, Г.Н. СЕРЖАНОВА2, А.Н. ЦОЖАХМЕТОВА1

гСЖ. Асфендияров атындагы К,азац ¥лттыц медицина университету

«Нутрициология» кафедрасы 2«КДСЖМ» К,азацстандыц медицина университетi2

КЕЙБ1Р КОНДИТЕРЛ1К Б¥ЙЫМДАРДЫН, ;¥РАМЫНДА МАЙ ЦЫШЦЫЛДАРЫ

ТРАНС-ИЗОМЕРЛЕРШЩ М0ЛШЕРШ БАFАЛАУ

УДК 614.31

Мацалада отандыц жэне импорттыц кондитерлж буйымдардыщ май цышцылдыц цурамы, эаресе транс-май цышцылдарыныц мвлшерi туралы мэлiметтер келтiрiлген.

Зерттеу мацсаты: Кондитерлк буйымдарда май цышцылы транс-изомертщ мвлшерт багалау. Зерттеу эдiсi: Майлы кышцылдарын аныцтаудыщ квптеген эдктерте царамастан, кондитерлк буйымдардыщ цурамындагы май кышцы^дарын гексан арцылы цышцыл ортада экстракциялау жэне нэтижеа газды хроматографиялыц талдауга негiзделедi.

Зерттеу нэтижесг. Зерттелген yлгiлердегi май кышцылдары транс-изомерлертщ мвлшертщ орташа жэне медианалыц кврсеткштерi Дуниежузшк денсаулыц сацтау уйымы мен Еуразиялыц Одацтыщ усынып отырган кврсеткштертен элдецайда жогары болды.

Корытынды: КР журек-цан тамыр жуйестщ ауруларынан (журектщ ишемиялыц ауруы, атеросклероз, гипертониялыц ауру) халыц арасында аурушащдыц пен влiм-жiтiмнiщ квбеютщ негiзгi себептертщ бiрi транс-май цышц^/лдары жогары мвлшерде кездесетт тагам вншдерт тутынумен байланысты деп болжауга болады. ТYйiндi свздер: Транс-май цышцылы (ТМК), май цышцылдары (МК), кондитерлж буйымдар, Дуниежузшк денсаулыц сацтау уйышы (ДДС¥), жуцпалы емес аурулар, Кедендж Одацтыщ техникалыц реттеуу газды хроматографиялыц эдс

бзекплт: Жукпалы емес аурулар адам денсаулыгына жэне онын, элеуметтж-экономикалык; дамуына жетекшi кауштшкт тудырады. Халыкаралык; сарапшылардын, багалауы бойынша жылына ел1мнщ 35 миллион жагдайы журек-;ан тамырлары, онкологиялык; жэне созылмалы респираторлык; ауруларынын,, сонымен катар ;ант диабетшщ эсершен болып табылады, онын, 80% -ы юрю ден,гейлерi темен жэне орташа елдерде жогары байкалуда [1-3].

Дурыс тама;танбау жукпалы емес аурулардын, туындау каушнщ ман,ызды ;ауш-к;атер факторы болып табылады. Егер туындаган мэселелерге аса кендл белмесек, онда дурыс тама;танбау баска да тэуекел факторлармен уштасып, жукпалы емес аурулардын таралуын арттырады, нэтижесшде халыктын, эр TYрлi топтарынын, арасында артериялык; ;ан кысымынын, жогарылауына, кандагы глюкозанын, артуына, кандагы липидтiк курамынын, бузылуына жэне артык;

салмак;тын,/семiздiктiн, дамуына алып келедi [4]. ДYниежYзiлiк денсаулы; са;тау Ассамблеясынын, 2010 жылгы 21 мамырда кабылданган алпыс Yшiншi сессиясынын, Кдрарында тагам ешмдершщ бYгiнгi ахуалы алдынгы урпактын, осындай жагдайларга тап болуынан едэуiр жогаргы айырмашылыкпен байк;алады. К^рп кезде бYкiл элемнщ кептеген нары;тарында езшщ аса жогары дэмдшп бойынша тартымдылыгымен, ыцгайлылыгымен жэне жацалыгымен камтамасыз ететiн тагам ешмдершщ жэне сусындардын, сан алуан TYрлерiне ;ол жеткiзуге

болады. Алайда, осы тагамдарга крлже^мдшк пен белсендi маркетинг аны;талган, эсiресе, к;анык;к;ан майлардын, жогары мелшерде болуы, транс-май ;ышк;ылдарынын„ ;ант пен туздын, кездесуi ;алыпты салма;ты са;тауга, салауатты емдэмдi устануга ша;ырады [5-8].

Бупнп танда Батыс Еуропа елдерi тагам курамынан транс-май ;ышк;ылдарын жою ;ажеттшгш TYсiнуде. Кейбiр елдерде дайын ешмдердщ ;урамында олардын, мелшерiне ;атан, шек ;ойылып бекiтiлдi. 2003 жылы ДYниежYзiлiк Денсаулы; са;тау уйымы жалпы энергия шыгынынан 1%-га дейiн транс-майлардын, тутыну децгешн ;ыск;арту ;ажеттшгш усынды [9].

Транс-май ;ыш;ылдары ЖYрек-;ан тамырлар ЖYЙесiнiц жэне iсiк ауруларына, диабетке шалдыгу кауiптiлiлiгiн арттыратыны белгш, инсулинге тэуелдiлiктi жогарылатып, липидтер алмасуынын, бузылуы мен семiздiкке экеледi [10]. Сон,гы уа;ытта барлы; мемлекеттерде тагам ешмдершде кездесетiн май ;ыш;ылдары транс-изомерлерiнiц мэселелерiне кецiл аударып отырганы бай;алады. Элемдегi барлы; галымдардыц зерттеулершде тама;танудыц ;урылымы мен аурудыц дамуы арасындагы байланыс дэлелденiп отыр. Тама;тану бойынша заманауи зерттеулер трансформацияланган майларды тутыну мен ЖYрек-;антамыр ауруларынын, дамуы арасындагы байланыстыц бар екенш керсетiп отыр [11]. Зерттеу эд^: Майлы ;ыш;ылдарын аны;таудын кептеген эд^терше ;арамастан, кондитерлiк

буйымдардын курамындагы май ;ыш;ылдарын гексан ар;ылы ;ыш;ыл ортада экстракциялау жэне нэтижесiнде газды хроматографиялы; талдауга негiзделдi. Эдетте май ;ыш;ылдарынын жалпы концентрациясын елшеу ушш отты;-ионизациялы; детектор жэне талдаудын уза;тыгы 60 минутты ;амтитын хроматографиялы; колонканы ;олданумен бiрге ЖYргiзiлдi. Кондитерлiк буйымдардын, май ;ыш;ылды; ;урамына талдау тэсш ретiнде газды; хроматографиялы; эдiс ;олданды.

Зерттеу нэтижелерi: Тагам енiмдерiнде транс-майлардын жогары мелшерде кездесiп, халы; денсаулыгына терiс эсерiмен байланысты уза; уа;ыт бойы кептеген елдердi ;обалжытуда. ДYниежYзiлiк денсаулы; са;тау ¥йымы мен дэрьдэрмек жэне азы;-TYлiк Баскэрмасынын, мэлiметтерi бойынша (Food and Drug Administration, АКШ) азы; - TYлiктер курамында транс-майлардын мелшерi тагам рационындагы майлардын жалпы мелшершщ 1,2 % гана болуы тиiс.

Кедендiк Ода;тын 024/2011 техникалы; регламентiне сэйкес (Кеден одагынын, 2011жылгы 9 желто;сандагы №883 Шешiмiмен бектлген) тагамньщ майлылы; Yлесiнен ру;сат етiлген май ;ыш;ылдары транс-изомерлершщ мелшерi 8,0% курайды.

Зерттеуге ;урамында транс-май ;ыш;ылы ;амтылган минирулеттер, кекстер, печеньелер

алынды. Азы; - тулжтердщ осы тобын халы;тын кeпшiлiк санаты CYЙсiне ;олданады. Кондитерлiк буйымдар мейрамдар мен ^нделжт eмiр салтынын айры;ша бeлiгi. ДэстYрлi кондитерлiк eнiмдер ;урамында кеп мелшерде сахароза, ;аны;;ан майлар кездесед^ энергетикалы; кундылыгы жогары жэне тагамды; ;ундылыгы салыстырмалы TYPДе темен. Баршамызга мэлiм, кондитерлiк буйымдарды eндiру Yшiн кeп мeлшерде майлар ^амд^ жэне жануар), негiзiнен какао-майы, кокос, пальмалы ядролы;, сары майлар, кондитерлж майлар жэне т.б.;олданылады. Кондитерлiк eнiмдердi eндiруде табиги eсiмдiк майларынын ;оспаларын ;олданган абзал. Бiра; майлардын курамындагы кeп;аны;паFан май ;ыш;ылдары кондитерлiк буйымдардын, са;талу мерзiмiн тeмендетедi. Сонды;тан кейбiр eндiрушiлер eз eнiмдерiнiн ;унын тeмендету Yшiн гидрогенизацияланган eсiмдiк майларын белсендi ;олданады. K^азiргi танда унды кондитерлж буйымдарды дайындау барысында какао майынын алуан TYрлi алмастырушылары кен ау;ымда ;олданылады.

Зерттелген рулеттердщ сынамаларында ТМК май ;ыш;ылды; курамыньщ жалпы Yлесiнен ТМК мeлшерi 11,45% ;урады. Ал 100 гр. eнiмдегi ТМК мeлшерi 10,39 кeрсетсе, eнiмдегi жалпы майлардын Yлесiнен ТМК 10,81% болды (1-сурет).

Сурет 1 - Минирулеттер курамындагы ТМК децгеш

Сонымен ;атар, зерттелген сынамалардан печеньелердегi жалпы май ;ыш;ылынан ТМК мелшерi 41,51% ;урады. Ал 100 грамм енiмде ТМК

47,02 болса, ешмдеп жалпы майлардын Yлесiнен ТМК 10,15% болды (2-сурет).

Сурет 2 - Печеньелердщ

Печеньенщ барлы; зерттелген Yлгiлерi ТМК; жогары пайызды;; мeлшерiмен ерекшелендг Цорытынды. Зерттеу барысында алынган барлык; мэлiметтер болаша;та кeрсетiлген тагам ешмдершщ тутынуын темендету ма;сатында букаралы; а;парат куралдары ар;ылы трансмай ;ыш;ылдарыныц адам агзасына жагымсыз эсерi туралы халы; арасында а;паратты;-насихаттау жумыстарын ЖYргiзуге непз бола алады. Сон,гы зерттелген гылыми мэлiметтерге сэйкес, зат алмасудын,, эаресе, агзадагы май алмасу Yрдiсiнiн, бузылыстарына транс-майлар эсер ететiнi дэлелденiп отыр. Сонымен бiрге, Harvard School of Public Health зерттеулершщ мэлiметтерi транс-майларды аздаган мелшерде тутынудын, eзi (2%) ЖYрек-кан тамыр ауруларынын, жэне ЖYректiн, ишемиялы; ауруынын, дамуына экелш со;тырады.

курамындагы ТМК; децгеш

Б1здщ зерттеуiмiздiн, мэлiметтерi бойынша ТМК; жогары пайызды; мeлшерi жэне зерттелген сынамалардагы санды; мeлшерi аландатып отыр. Зерттелген Yлгiлердегi май ;ыш;ылдары транс-изомерлершщ мeлшерiнiн, орташа жэне медианалы; кeрсеткiштерi ДYниежYзiлiк денсаулы; са;тау уйымы мен Еуразиялы; Ода;тын, усынып отырган кeрсеткiштерiнен элде;айда жогары болды. Бул жагдайлар майлы eнiмдердiц ;урамына арнайы ма;сатта ;осылган майлардыц эсерiнен болуы MYмкiн. Осыган орай, ^Р ЖYрек-кан тамыр ЖYЙесiнiн, ауруларынан (жYректiц ишемиялы; ауруы, атеросклероз, гипертониялы; ауру) халы; арасында аурушацды; пен eлiм-жiтiмнiц кeбеюiнiц непзп себептерiнiц бiрi транс-май ;ыш;ылдары жогары мeлшерде кездесетiн тагам eнiмдерiн тутынумен байланысты деп болжауга болады.

9AEBHETTEP TI3IMI

1 Ida Laake, Monica H. Carlsen, Jan I. Pedersen, Elisabete Weiderpass, Randi Selmer, Bente Kirkhus, Inger Thune and Marit B. Intake of trans fatty acids from partially hydrogenated vegetable and fish oils and ruminant fat in relation to cancer risk // International journal of cancer. - 2013. - Volume 132. - Issue 6. - P. 1389-1403.

2 Martin, C. A.; Milinsk, M. C.; Visentainer, J. V.; Matsushita, M.; De-Souza, N. E. "Trans fatty acid - forming processes in foods: A review" // Anais da Academia Brasileira de Ciencias. - 2007. - №79(2). - P. 343-350.

3 Zaloga GP, Harvey KA, Stillwell W, Siddiqui R (2006). "Trans Fatty Acids and Coronary Heart Disease" // Nutrition in Clinical Practice. - 2006. - 21 (5). - P. 505-512.

4 Trans Fat Task Force. Transforming the Food Supply. - 2006. - 129 p.

5 Mensink et al., Effects of dietary fatty acids and carbohydrates on the ratio of serum total to HDL cholesterol and on serum lipids and apolipoproteins: a meta-analysis of 60 controlled trials // American Journal of Clinical Nutrition. - 2003. - №5. -Vol. 77. - P. 1146-1155 .

6 Kavanagh K, Jones KL, Sawyer J, Kelley K, Carr JJ, Wagner JD, Rudel LL. Trans fat diet induces abdominal obesity and changes in insulin sensitivity in monkeys // Silver Spring. - 2007. - 15(7). - P. 1675-1684.

7 Hu FB, van Dam RM, Liu S. Diet and risk of Type II diabetes: the role of types of fat and carbohydrate // Diabetologia. -2006. - 44 (7). - P. 805-817.

8 Jorge, Chavarro; Meir Stampfer, Hannia Campos, Tobias Kurth, Walter Willett & Jing Ma. "A prospective study of blood trans fatty acid levels and risk of prostate cancer". Proc. Amer. Assoc // Cancer Res. - 2007. - 47(1). - P. 943-951.

9 Brasky, T. M.; Till, C.; White, E.; Neuhouser, M. L.; Song, X.; Goodman, P.; Thompson, I. M.; King, I. B.; Albanes, D.; Kristal, A. R. Serum Phospholipid Fatty Acids and Prostate Cancer Risk: Results from the Prostate Cancer Prevention Trial // American Journal of Epidemiology. - 2007. - 173(12). -P. 1429-1439.

10 Hu J1, La Vecchia C, de Groh M, Negri E, Morrison H, Mery L. Dietary transfatty acids and cancer risk // Eur J Cancer Prev. - 2011. - 20(6). - P. 530-538.

11 Chajes V, A. Thiebaut CM, Rotival M, Gauthier E, Maillard V; Boutron-Ruault MC, Joulin V, Lenoir GM, Clavel-Chapelon F Association between serum trans-monounsaturated fatty acids and breast cancer risk in the E3N-EPIC Study // Am. J. Epidemiol. - 2007. - 167(11). - P. 1312-1320.

Д.А. СУКЕНОВА, Г.Н. СЕРЖАНОВА, А.Н. ЦОЖАХМЕТОВА

ОЦЕНКА СОДЕРЖАНИЯ ТРАНС-ИЗОМЕРОВ ЖИРНЫХ КИСЛОТ В НЕКОТОРЫХ КОНДИТЕРСКИХ ИЗДЕЛИЯХ

Резюме: В статье приведены данные исследования по содержанию транс-изомеров жирных кислот в кондитерских изделиях отечественного и импортного производства.

Цель: Оценка содержания транс-изомеров жирных кислот в кондитерских изделиях.

Методы исследования: Несмотря на существование множества методов определения жирных кислот, все известные методы основаны на экстракции жирных кислот из кондитерских изделии гексаном в кислой среде и последующем газохроматографическом анализе экстракта.

Результаты исследования: По данным нашего исследования, высокое процентное содержание ТЖК и его количественное содержание в исследованных кондитерских изделиях вызывает обеспокоенность. Медианные и средние показатели содержания трансизомеров жирных кислот в исследованных пробах значительно превышали рекомендуемые показатели ВОЗ и Евразийского экономического союза.

Заключение: В этой связи, можно предположить, что основной причиной высокой заболеваемости и смертности населения РК от сердечно-сосудистых заболеваний (ишемическая болезнь сердца, атеросклероз, гипертоническая болезнь) является высокое содержание в продуктах питания трансизомеров жирных кислот.

Ключевые слова: Транс-жирные кислоты (ТЖК), жирные кислоты (ЖК), кондитерские изделия, Всемирная организация здравоохранения (ВОЗ), неинфекционные заболевания, Технический Регламент Таможенного Союза, газовя хроматография.

D.A. SUKENOVA, G.N. SERZHANOVA, A.N. KOZHAKHMETOVA

EVALUATION OF TRANS FATTY ACID ISOMERS IN SOME CONFECTIONERIES

Resume: The article presents research data on the content of fatty acids trans-isomer in confectionery products in domestic and foreign production.

Purpose: Evaluation of trans fatty acids in confectionery products.

Methods: Although there are many methods of determining the fatty acid, all known methods are based on fatty acids of the confectionery product extraction with hexane in an acidic medium and subsequent gas chromatographic analysis of the extract.

Results: According to our study, a high percentage of ENG and its quantitative content in the studied confectionery concern. Median and average content of trans fatty acids in the investigated samples is significantly higher than the WHO recommended indicators and the Eurasian Economic Union.

Conclusion: In this connection, we can assume that the main cause of high morbidity and mortality of the population of Kazakhstan from cardiovascular diseases (coronary heart disease, atherosclerosis, hypertension) is a high content of trans fatty acids food products.

Keywords: Trans-fatty acids, confectionery, The World Health Organization (WHO), noninfectious, diseases, Technical Regulations of Customs Union, gas chromatography.

1М.К. АМРИН, 1А.Е. ЕРЖАНОВА, 1А.А. БАЙМУХАМЕДОВ 1А.Е. БУХАРБАЕВА, 1А.А.ДАБАРОВ 2С.Б. КУЛОВ, 2 Н.О. ХАМИТОВА, 3М.К. КАЗИЕВА

4Б.Ж. АИМОВА

1Казахский Национальный медицинский университет им. С.Д.Асфендиярова,

кафедра общей гигиены и экологии 2Курмангазинская центральная районная больница 2Балкудукская сельская больница, 4Суюндукская сельская больница

ТЕНДЕНЦИИ ИЗМЕНЕНИЯ УРОВНЯ МЛАДЕНЧЕСКОЙ СМЕРТНОСТИ В РЕГИОНЕ

ЯДЕРНОГО ПОЛИГОНА «АЗГЫР»

УДК 616-036.88/-053.1/.2:621.039.58

Показатели младенческой смертности отражают очень сложные демографические процессы. На нее оказывают влияние многие биологические, социальные, медицинские факторы.

В сельских населенных пунктах, в непосредственной близости от полигона «Азгыр» регистрируется высокая младенческая смертность, которая превышает показатели по Курмангазинскому району в 1,2 раза, Атырауской области - в 1,3 раза. Основными причинами младенческой смертности являются перинатальная патология, врожденные аномалии развития, болезни органов дыхания. Ключевые слова: ядерный полигон, младенческая смертность

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.