ARRALI JIN MASHINASIDAGI KOLOSNIK PANJARASI BO’YICHA OLIB BORILGAN ILMIY TADQIQOTLAR TAHLILI Текст научной статьи по специальности «Прочие сельскохозяйственные науки»

ARRALI JIN MASHINASIDAGI KOLOSNIK PANJARASI BO'YICHA OLIB BORILGAN ILMIY TADQIQOTLAR TAHLILI

I. O. Ergashev R. J. Karimov A. M. Turg'unbekov S. S. Nurmatova

Farg'ona politexnika instituti

ANNOTATSIYA

Maqolada paxta tozalash korxonalarining asosiy mashinasi bo'lgan arrali jinning kolosnik panjarasi bo'yicha olib borilgan ilmiy tadqiqotlar chuqur o'rganilgan. Bunda mavjud kolosnik panjarasini muammolari tahlil etilgan.

Kalit so'zlar: Arrali jin, kolosnik, xom ashyo valigi, arrali silindr, ishchi kamera.

ANALYSIS OF SCIENTIFIC RESEARCH ON THE COLUMN GRILL IN

ARRALI DEMON MACHINE

ABSTRACT

The article provides an in-depth study of scientific research on the grid of the sawmill gin, the main machine of ginneries. It analyzes the problems of the existing grate grate.

Keywords: Saw gin, chimney, raw material roller, saw cylinder, working chamber

Kirish. Ma'lumki paxtani jinlash jarayonida kolosnik panjarasini talab bo'yicha ishlab chiqarish va yig'ish katta ahamiyat kasb etadi. Zamonaviy texnologiyalar asosida yangi konstruksiyadagi kolosnik panjarasini ishlab chiqish zamon talabi bo'lib qoldi. Buning uchun mavjud kolosniklarni chuqur tahlil qilgan holda yutuq va kamchiliklarini aniqlab olish zarur.

Tadqiqotning dolzarbligi. Arrali jin kolosnik panjarasi bo'yicha olib borilgan ilmiy tadqiqotlarni tahlil qilish, shu tahlillar natijasida sohadagi muammolarni aniqlash va yangi yechimlarni ishlab chiqish hozirgi paytda dolzarb hisoblanadi.

Tadqiqot obyekti va usullari. Tadqiqot obyekti sifati arrali jin kolosnik panjarasi olingan. Tadqiqot usullari yangi konstruksiyadagi kolosnikli panjara va chigitning kolosnik panjara yuzasidagi harakatlarini ifodalovchi matematik modellari tashkil etadi.

Tadqiqot natijalari.

G.I.Miroshnichenko [1] kitobida ekvivalent diametr usullarni qo'llagan holda arra valini burilish burchagi va buralishini aniqlagan, bunda B.N.Jemochkin [2] ishlanmasi asos qilib olingan. Natijada arra valining uchastkalari diametrini, ularning o'q momenti va kamayish koeffisiyentini, ko'ndalang kuchlarni kattaliklarini, eguvchi momentlar va

ularning uchastkalari o'tish nuqtalarini bilish mumkin hamda arrali silindr valini mavjud konstruksiyasi uchun val buralishlarini aniqlagan.

N.N.Domanov [3] maqolasida ma'lum qurilish konstruksiyalari uchun turli fizik xususiyatlari va ularning elementlarining hisoblari keltirilgan. Materiallar qarshiligini aniqlashning umumiy qabul qilingan usullari ushbu aniq amaliy vazifalarni hisoblashni amalga oshirishga imkon beradi. Nazariy yo'nalishlarda olib borilgan tadqiqotlar hamda yangi hisoblash usullarini ishlab chiqish asosida matematik apparatni foydalanishning rasionalligini ta'sdiqlash mumkin. Shunday qilib xususiy hollarda qurilish konstruksiyalaridagi balkalarni egilishini hisoblashda Furye qatori nazariyasidan foydalaniladi.

E.A.Kochetov va I.L.Salyalarning [4] ishlarida "balkalarni egilishi" mavzusi bo'yicha vazifalarini hisoblash uchun EHMdan foydalanilgan holda MathCAD, Solid Works, T-Flex, Microsoft Excel va boshqa amaliy dasturlardan foydalanish taklif etilgan. Yuqorida keltirigan dasturlardan Microsoft Excel balkalarni egilishidagi hisoblashda foydalinish mumkin bo'lgan ko'plab matematik operasiyalarni bajarishda foydalanish mumkin. Ko'rib chiqilayotgan balka materiali uchun ma'lum ruxsat etiladigan normal kuchlanishlar bilan hisoblashning uchta varianti taklif etiladi: a) agar balka kesimini o'lchamlari va yuklanishlari keltirilgan bo'lsa, mustahkamlikka tekshiruv hisobini bajarish mumkin; b) agar yuklanishlar ko'rsatilgan bo'lsa, sterjen kesimi o'lchamlarini aniqlash mumkin bo'ladi (loyihani hisoblash); v) agar kesim o'lchamlari berilgan bo'lsa, u holda ruxsat etilgan yuklanishlarni aniqlash mumkin.

R.V.Mishenko va D.A.Pimenova [5] maqolasida turli qalinlikdagi o'zgaruvchan xususiyatli balka materiallari va ularning kuchlanish-deformasiyalanish holatiga ta'siri tadqiq etilgan. Mualliflar chiziqli-deformasiyalanadigan ko'ndalang yuklama ta'sirida bo'lgan, uni qalinligi bo'yicha turli variantlarda bo'lgan materialdan tayyorlangan balka egilishini masalalarni ko'rib chiqdilar: mustahkamlik xususiyatlarini pasaytiruvchi turli xildagi qatlamlar - tashqi kuchlarni ta'javuskor ta'sirini modellashtirish, mustahkamlik xususiyatlarini oshiruvchi turli xildagi qatlamlar - texnologik qattiqligini modellashtirish.

Turli xil bo'lgan har bir variant uchun turli o'zgarishlar berilgan: qalinligi bo'yicha bir xil bo'lmagan ikki tomonlama va bir tomonlama bo'lgan, bir tomonlama bir xil bo'lmaganlar uchun o'zgaruvchan qalinlikdagi balkaning har bir qismida tortish kuchini chizig'ini topish masalalari hal qilingan.

Hisoblashning har bir bosqichida, degradasiya holatida ham, sirt qatlamlari qattiqlashganda ham, yakuniy darajadagi turli nisbatlarda xarakterli uchastkalarda balkalarning qalinligi bo'yicha kuchlanish diagrammalaridagi sifat o'zgarishini baholash amalga oshirildi va bir xil bo'lmagan qatlamdagi materialning mustahkamligi dastlabki materialning yakuniy kuchiga qadar bo'ladi. Balkaning tayanch va markaziy uchastkalari uchun yuklanish yuzasida va bir jinsli bo'lmagan old tomon chegarasida

kuchlanishlarning o'zgarishini tahlil qilish amalga oshirildi va tegishli grafik natijalar keltirilgan.

A.A.Limansev va A. V. Denisenko [6] ishlarida eng kam metallni talab qiladigan uchastkani loyihalashtirish tadqiqotlaridan po'lat balkalari uchun optimal ko'rinish qarshiligini aniqlash masalasining yechimi berilgan. Bo'limning o'ziga xos xususiyatlarini aniqlash uchun ta'rif va formulalar berilgan. Qismdagi materialning eng yaxshi taqsimlanishi har xil qarshilikka ega po'latlarni ishlatishda ko'rsatiladi. Agar chidamlilik sharti hal qiluvchi bo'lsa, materialning kesim bo'yicha optimal taqsimoti a = 0,5 ga teng, agar qattiqligi a = 0,75 ga teng bo'lsa, ushbu shartlar uchun balkaning mos yechimlari topilgan.

T.V.Zinovyevning maqolasida [7] qattiq quvurning yegilishi muammosi ko'rib chiqilgan. Quvur chizig'isi yarim cheksiz matrisali elastik balka bilan modellashtirilgan. Uning erkin uchastkalari qismining uzunligi noma'lum va hisoblash yo'li bilan aniqlanadi. Ishda qator ustidagi gidrostatik yuk uchun formulaning chiqarilishi berilgan va uning soddalashtirilgan hisobi, qator og'irligini u tomonidan siqib chiqarilgan suyuqlik vazniga kamaytirish orqali, bir qator hollarda olib borilishi ko'rsatilgan. Dengiz tubining reaksiyasi ikkita asosiy model - klassik va Timoshenko uchun topilgan. Analitik iboralar olinadi va quvur liniyasida paydo bo'ladigan ichki kuchlar va stresslarning tubigacha bo'lgan masofaga va suyuqlik bosimiga bog'liqliklari hosil bo'ladi. Quvur liniyasining oldindan tortilishi hisobga olingan.

A.A.Gavrilovning dissertasiyasining [8] avtoreferatida egilish va burilish tebranishlarining burilishlari, burilish burchaklari va kesmaning burilishlari, deplanasiya funksiyasi, bimomenti, egilish momenti, sof va cheklangan burilish momentlari uchun asosiy shakllari uchun iboralar olingan. Ikkilamchisi hisobga olingan holda uzluksiz brus bo'ladi. Ikkilamchi siljishlarning tabiiy chastotalarga ta'sirini baholash shuni ko'rsatdiki, bu ta'sir sezilarli va yuqori tebranish rejimlarida ortadi. Ochiq profil sterjenlari uchun siljishlar bilan va hisobga olinmasdan chastota farqi 3% ni, yopiq va birlashtirilgan ko'ndalang kesmalar uchun 24% gacha bo'lgan. Hisoblashda olingan chastota qiymatlarini tavsiya etilgan usul bo'yicha hajmli sonli elementlarga asoslangan nurni modellashtirish uchun ixtisoslashtirilgan dasturiy ta'minot tizimlaridan foydalangan holda olingan natijalar bilan taqqoslash 1-3% gacha bo'lgan natijalarni berdi va bu taklif qilinganidan foydalanish imkoniyatini tasdiqlaydi. Olingan natijalarning muhokamasi va xulosalar. Arrali jin kolosnik panjarasi bo'yicha olib borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatdiki, kolosniklarni brusga yetarlicha mustahkam qotirish muammosi to'liq yechilmagan. Kolosniklarni brusga mustahkam qotirmaslik esa kolosnik ishchi yuzasini arra tishlarigi tegishiga olib keladi.

REFERENCES

1. Miroshnichenko G.I. Osnovbi proyektirovaniya mashin pervichnoy obrabotki xlopka. -Moskva: Mashinostroyeniye, 1972. - 486 s.

2. Jemochkin B.N. Teoriya uprugosti// Uchebnoye posobiye dlya injenerno-stroitelnbix vuzov i fakultetov. — M.: Gostroyizdat, 1957. — 257 s.

3. Domanov N.N. Nekotoraye vozmojnosti primeneniya ryadov furye k opredeleniyu izgibov balok // «Obrazovaniye i nauka v Rossii i za rubejom» nauchno-obrazovatelnoye Jurnal №9 (Vol. 57), 2019,10.06.19 https://www.gyrnal.ru/uploads/statyi/p9v7g6r72qnrbioaqv0soii4nicbmw4brw7hhp41.pdf

4. Мухаммадиев, Д. М., Ахмедов, Х. А., Примов, Б. Х., Ибрагимов, Ф. Х., Жамолова, Л. Ю., & Мухаммадиев, Т. Д. (2020). Влияние производительности на технико-технологические параметры пильного джина с набрасывающим барабаном. Известия высших учебных заведений. Технология текстильной промышленности, (2), 88-92.]

5. Mukhammadiev, D. M., Akhmedov, K. A., Ergashev, I. O., Zhamolova, L. Y., & Abdugaffarov, K. J. (2021, April). Calculation of the upper beam bending of a saw gin. In Journal of Physics: Conference Series (Vol. 1889, No. 4, p. 042042). IOP Publishing.

6. Мухаммадиев, Д. М., Ахмедов, Х. А., & Эргашев, И. О. (2020). РАСЧЕТ ПЕРЕМЕЩЕНИЙ ВСТАВКИ ОТНОСИТЕЛЬНО КОЛОСНИК. In ИННОВАЦИОННЫЕ ИССЛЕДОВАНИЯ: ТЕОРЕТИЧЕСКИЕ ОСНОВЫ И ПРАКТИЧЕСКОЕ ПРИМЕНЕНИЕ (pp. 103-105).

7. Мухаммадиев, Д. М., Ахмедов, Х. А., Эргашев, И. О., Жамолова, Л. Ю., & Мухаммадиев, Т. Д. (2020). Силовой расчет соединений колосника пильного джина со вставкой. Известия высших учебных заведений. Технология текстильной промышленности, (1), 137-143.

8. Усманов, Д. А., Умарова, М. О., Абдуллаева, Д. Т., & Рустамова, М. М. (2021). Исследование процесса очистки и хранения тонковолокнистого хлопка от сорных примесей. Бюллетень науки и практики, 7(3), 212-217.

9. Усманов, Д. А., Холмурзаев, А. А., & Умарова, М. О. (2020). Исследование эффективности очистки тонковолокнистых сортов хлопка-сырца. Проблемы современной науки и образования, (1 (146)).

10. Мадаминов, Ж. (2021). Булажак мухдндисларни лойихдлаш компетенцияларини компьютер графикаси воситасида ривожлантириш методикасини такомиллаштириш. Общество и инновации, 2(8/S), 462-469.

11. Арзиев, С. С., & Тохиров, И. Х. У. (2021). ФАЗОВИЙ ФИКРЛАШНИНГ БУЛАЖАК МУХДНДИС ВА АРХИТЕКТОРЛАР ИЖОДИЙ ФАОЛИЯТИДА ТУТГАН УРНИ. Scientific progress, 2(2), 438-442.

12. Karimov, R. (2021). PLANNING OF BELT BRIDGE FOR UNSYMMETRICAL PROGRESSIVE STAMPING. Scientific progress, 2(2), 616-623.

13. Dostonbek, V., Nizomiddin, J., & Jo'rabek, S. (2021). POLIMER MATERIALLARNI KESISH JARAYONINI TAJRIB VA NAZARIY O'rganishlar. Academicia Globe: Inderscience Research , 2 (05), 485-490.

14. Мухаммадиев, Д. М., Ахмедов, Х. А., Примов, Б. Х., Эргашев, И. О., Мухаммадиев, Т. Д., & Жамолова, Л. Ю. (2019). Влияние радиуса кривизны лобового бруса и фартука рабочей камеры на показатели пильного джина с набрасывающим барабаном. Известия высших учебных заведений. Технология текстильной промышленности, (5), 105-110.

15. Усманов, Д. А., Умарова, М. О., Абдуллаева, Д. Т., & Рустамова, М. М. (2021). Исследование процесса очистки и хранения тонковолокнистого хлопка от сорных примесей. Бюллетень науки и практики, 7(3), 212-217.

16. Хусанбоев, А. М., Тошкузиева, З. Э., & Нурматова, С. С. (2020). Приём деления острого угла на три равные части. Проблемы современной науки и образования, (1 (146)).

17. Усманов, Д. А., Холмурзаев, А. А., & Умарова, М. О. (2020). Сохранение физико-механических свойств хлопка-сырца при хранении. Проблемы современной науки и образования, (3 (148)).

18. Арзиев, С. С., & Тохиров, И. Х. У. (2021). ФАЗОВИЙ ФИКРЛАШНИНГ БУЛАЖАК МУХДНДИС ВА АРХИТЕКТОРЛАР ИЖОДИЙ ФАОЛИЯТИДА ТУТГАН УРНИ. Scientific progress, 2(2), 438-442.

19. Усманов, Д. А., Холмурзаев, А. А., & Умарова, М. О. (2019). Сушка и очистка хлопка-сырца в полевых условиях. Проблемы современной науки и образования, (122 (145)).

20. Мадаминов, Ж. (2021). Булажак мухдндисларни лойихдлаш компетенцияларини компьютер графикаси воситасида ривожлантириш методикасини такомиллаштириш. Общество и инновации, 2(8/S), 462-469.

21. Toshqo'zieva, Z. E., Nurmatova, S. S., & Madaminov, J. Z. (2020). FEATURES OF USING INNOVATIVE TECHNOLOGIES TO IMPROVE THE QUALITY OF EDUCATION. Theoretical & Applied Science, (5), 213-217.

22. Dostonbek, V., & Salimaxon, N. (2021). The effect of scraping and surface cleaning on the scraping of scraping to be dressing in the cutting of polymer materials. ACADEMICIA: An International Multidisciplinary Research Journal, 11(6), 717-721.

23. Xonkulov, S. X., & Nurmatova, S. S. (2020). THE ROLE OF THE UZBEK LANGUAGE IN THE HISTORY OF DEVELOPMENT IN THE WORK OF HAMZA HAKIMZODA NIYAZI. Scientific Bulletin of Namangan State University, 2(4), 164-169.

24. Хусанбоев, А. М., Тошкузиева, З. Э., & Нурматова, С. С. (2020). Приём деления острого угла на три равные части. Проблемы современной науки и образования, (1 (146)).