Научная статья на тему '«ҚАРАҚАЛПАҚФИЛЬМ» КИНОСТУДИЯСЫ ТАРИЙХЫНАН'

«ҚАРАҚАЛПАҚФИЛЬМ» КИНОСТУДИЯСЫ ТАРИЙХЫНАН Текст научной статьи по специальности «Искусствоведение»

CC BY
109
9
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Журнал
Science and innovation
Область наук
Ключевые слова
киностудия / сценарий / фильм / оператор / камера / режиссер / дубляж / синхронды процесс / актер. өнер сахнасының маманы шәкірті. / film studio / script film operator camera director dubbing synchronous process actor art scene professional student.

Аннотация научной статьи по искусствоведению, автор научной работы — M. Yusupbaev

Белгілі жазушы Шыңғыс Айтматов кино өнерін өнер түрлерінің ең синтезі десе, қарақалпақ кино өнері біздің өнер саласының ең жасы болып саналады. Қорақалпақстанда кинематографияның пайда болғанына көп уақыт болмағаны сияқты, кино өнерінің тарихы да ұзақ емес сияқты. ХІХ ғасырдың басында өзбек киносының ірге тасын қалаған деректі фильмдердің негізін салушы, белгілі кинематограф Худойберган Девонов түсірген кадрлардың көптеген дереккөздері бар. Өзбекстанның кино архивінде 1940 жылдары Худойберган Девонов түсірген Аббаз Дабыловтың кадрларын кездестіруге болады [Оразбай Абдурахманов] 1935-1940 жылдары Өзбекстан Республикасында кино саласын дамытқан, операторлық қызметке кіріскен ұлы кинематограф Мәлік Қаюмовтың шәкірті Нағмет Дауғараев қарақалпақ кино өнерінің негізін салушылардың бірі болып саналады. Оператор, режиссер, сценарист Нағмет Дәуқараев киноға қатысты барлық мамандықты жетік меңгерген жан [О.А.]. Қарақалпақстан Республикасы халық шаруашылығының, әдебиет пен өнердің жедел қарқынмен дамып келе жатқанын ескере отырып, кинематографияда қарақалпақ халқының тұрмыс-тіршілігін жан-жақты көрсету мақсатында Өзбекстан Республика Министрлер Кабинети кинематография бойынша мәмлекетлик комитетиниң 1970-жыл 19-февраль күнги 45-санлы қарары менен Нөкис қаласында Өзбекстан дерекли ҳәм илимий-көпшілік киностудиясының Қарақалпақстан филиалы ашылды.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

FROM THE HISTORY OF "KARAKALPAKFILM" FILM STUDIO

The well-known writer Chingiz Aitmatov cinema art from the types of the most synthesis is cinema Karakalpak cinema art from our art the youngest art is Karakalpak cinema In Karakalpakstan did not appear very much-not much time to mean the history of cinema also appeared not long ago. In the nineteenth century, the founder of Uzbek cinema, the famous cameraman Khudoibergan Devonova, shot footage of the poet of Karakalpakstan, Abbaz Dabylov, 1935-1940. at that time, he himself shot his first camerawork.In Uzbekistan, cinema art was continued by the famous master of cinema cameraman Malik Kayumova was a student of Nagmet Daukaraev, he was the sole founder of Karakalpak cinema.Nagmet Daukaraev cameraman director screenwriter what profession was related to cinema with everyone managed in the Karakalpak Republic the national economy literature and art at an accelerated pace of development considered the life of the Karakalpaks to be the most important issue of that time.from the Cabinet of Ministers of the Republic of Uzbekistan for.

Текст научной работы на тему ««ҚАРАҚАЛПАҚФИЛЬМ» КИНОСТУДИЯСЫ ТАРИЙХЫНАН»

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 6 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

«ЦАРАЦАЛПАЦФИЛЬМ» КИНОСТУДИЯСЫ ТАРИЙХЫНАН Юсупбаев Махмут Гайопович

Эзбекстан Мэмлекетлик керкем-енер х,эм мэденият институты Некие Филиалы «Режесура хэм актёр шеберлиги кафедрасы» ок;ытыушысы https://doi.org/10.5281/zenodo.7140422 Аннотация. Белгш жазушы Шыцгыс Айтматов кино енерт впер турлерШц ец синтез1 десе, царацалпац кино енер1 б1зд1ц впер саласыныц ец жасы болып саналады. Корацалпацстанда кинематографияныц пайда болганына кеп уацыт болмаганы сияцты, кино енершц тарихы да узац емес сияцты. Х1Х гасырдыц басында езбек киносыныц iрге тасын цалаган дерект1 фильмдердщ нег1з1н салушы, белгш кинематограф Худойберган Девонов тYсiрген кадрлардыц кептеген дереккездер1 бар. Озбекстанныц кино архивтде 1940 жылдары Худойберган Девонов тYсiрген Аббаз Дабыловтыц кадрларын кездестiруге болады [Оразбай Абдурахманов] 1935-1940 жылдары Озбекстан Республикасында кино саласын дамытцан, операторлыц цызметке тршкен улы кинематограф Мэлт Каюмовтыц шэкiртi Нагмет Даугараев царацалпац кино енершц негiзiн салушылардыц бiрi болып саналады. Оператор, режиссер, сценарист Нагмет Дэуцараев кинога цатысты барлыц мамандыцты жетт мецгерген жан [О.А.]. Карацалпацстан Республикасы халыц шаруашылыгыныц, эдебиет пен енердщ жедел царцынмен дамып келе жатцанын ескере отырып, кинематографияда царацалпац халцыныц турмыс-тiршiлiгiн жан-жацты керсету мацсатында Озбекстан Республика Министрлер Кабинети кинематография бойынша мэмлекетлик комитетиниц 1970-жыл 19-февраль ^нги 45-санлы царары менен Некис цаласында Озбекстан дерекли %эм илимий-кепшшк киностудиясыныц Карацалпацстан филиалы ашылды.

H^i^i свздер: киностудия, сценарий, фильм, оператор, камера, режиссер, дубляж, синхронды процесс, актер. енер сахнасыныц маманы шэкiртi.

ИЗ ИСТОРИИ КИНОСТУДИИ "КАРАКАЛПАКФИЛЬМ" Аннотация. Извесный писатель Чингиз Айтматов кино искусство из видов самое синтезом явлаятся кино Каракалпакский кино искусство из нашей искусство самый младшый искусством являеться Каракалпакское кино В Караркалпакстане появился не оченто-не много времини значить появился история кино тоже появился не давно. Х1Х-веке основоположник узбекского кино знаменитый оператор Худойберган Девонова свое время были сняты кадры поэта Каракалпакии Аббаза Дабылова 1935-1940 г.г. .в те времена он сам снял первый свой операторские работы.в Узбекистане кино искусству продолжал знаменитый мастер кино оператор Малик Каюмова был учеником Нагмет Даукараев он был единый основоположником Каракалпакского кино.Нагмет Даукараев оператор режиссёр сценарист какой профессия относилься в кино со всеми управлял в Каракалпакском республике народное хозяйство литература и искусство ускоронном темпе развития считалосьиз жизни Каракалпаков был важнейнешим вопросом того времени.из кабинета министров республики Узбекистана по делам киноматографи и государственный комитета 1970-года 19-февраля №45 указа внукусе открылься филиал узбекой кино хроники. Научн популярный и документальный фильмов

Ключевые слова: киностудия ,сценарий фильм оператор киноаппарат режиссёр дубляж синхрон процесс актёр искусство сцена профессиональ ученик.

FROM THE HISTORY OF "KARAKALPAKFILM" FILM STUDIO

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 6 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

Abstract. The well-known writer Chingiz Aitmatov cinema art from the types of the most synthesis is cinema Karakalpak cinema art from our art the youngest art is Karakalpak cinema In Karakalpakstan did not appear very much-not much time to mean the history of cinema also appeared not long ago. In the nineteenth century, the founder of Uzbek cinema, the famous cameraman Khudoibergan Devonova, shot footage of the poet of Karakalpakstan, Abbaz Dabylov, 1935-1940. at that time, he himself shot his first camerawork.In Uzbekistan, cinema art was continued by the famous master of cinema cameraman Malik Kayumova was a student of Nagmet Daukaraev, he was the sole founder of Karakalpak cinema.Nagmet Daukaraev cameraman director screenwriter what profession was related to cinema with everyone managed in the Karakalpak Republic the national economy literature and art at an accelerated pace of development considered the life of the Karakalpaks to be the most important issue of that time.from the Cabinet of Ministers of the Republic of Uzbekistan for.

Keywords: film studio, script film operator camera director dubbing synchronous process actor art scene professional student.

КИРИСИУ

Эзбекстан Республикасы Еэрезсизликке ерискенли берли керкем-енер Театр Эдебият музыка х,эм тагы баска тараулардагы киби жацалыклар кино тарауында да бираз жацалыкларга толы болды. Эсиресе кино тарауында жуз берип атырган жетискенликлерди айтатугын болсак ««Карак;алпак;фильм»индеги исленген фильмлер буныц айкын дэлили болады. Эзбекстан Республикасы Президенти Ш.М.Мирзиёевтиц 7-август 2017-жылгы П^-3176 санлы Миллий кинематографияны жэнеде рауажландырыу ис-илажлары хдккындагы карары сондай-ак Эзбекистан Министрлер Кабинетиниц 2017-жылгы 28-декабрдеги 1030-санлы «Эзбек кино» Миллий агентлиги искерлигин шелкемлестириу бойынша косымша ис-илажлары хдккындагы карары сыяклы хукиметлик хужжетлердиц Мэмлекетлик дэрежедеги дыккат итибардыц аркасында кино тарауында улкен езгерислер жуз бермекте.

МАТЕРИАЛЫ МЕН ЭД1СТЕР1

Белгили жазыушы Шингыс Айтматов кино-енерин керкем-енер турлериниц ишиндеги ец синтези деп атаган еди.{О.А М.Юсупбаев дала жазыулары информатор №3 О.Абдурахманов Нокис каласы 2022ж.}Себеби синтез бул барлык коркем онерлердин жыйнагы болып табылады.Озбекистан республикасы президенти Ш.М.Мирзиёевтин ПК-3176 карары тийкарында Узбекфильм хам Каракалпак фильм хам тагы баска кино тарауындагы студиялардын ускенелери тозганлыгын айтып отип хам Каракалпакстанда кино тарауы бойынша маман канийгелердин жетиспеуин есапка ала отырып Мамлекетимиз президенти кино тарауына бир канша каржылар ажратканлыгы жуда максетке мууапык болды десек асыра айткан болмаймыз^аракалпак кино енериде бизиц керкем-енер тарауыныц ишиндеги ец генжетайы болып есапланады.. Каракалпакстанда кино енериниц пайда болганына онша кеп уакыт болмаганындай буныц тарийхыда узын еместей керинеди. ХГХ-эсирдиц басында «Эзбек кино» сыныц тырнагын калаган кино документалисть белгили кино оператор Худайберган Девоновтыц тусирген кадрларынан кеплеген дереклер шыгып атыр. Эзбекстан кино архивинде Худайберган Девонов тэрепинен тусирилген 1940-жыллары суретке алынган Аббаз Дабыловтыц кадрларын ушыратамыз [Оразбай Абдурахманов] 1935-1940 жыллары ез операторлык жумысын

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 6 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

баслаган Эзбекстан Республикасында кино тарауын рауажландырган белгили кино шебери Малик ^аюмовтыц шэкирти Нагмет Дэукараев каракалпак кино керкем-енериниц бирден-бир тырнагын салыушылардан болып есапланады. Нагмет Дэукараев оператор режиссёр сценарист кинога тийисли кандай маманлык болса барлыгында ийелеген инсан болып табылады. О.А. ^аракалпакстан Республикасы халык-хожалыгы эдебият хэм керкем-енериниц тез пэт пенен рауажланып киятырганлыгын есапка ала отырып хэм каракалпак халкыныц емирин кинематографияда хэр тэреплеме сэулелендирип барыу максетинде Эзбекстан Республикасы Министрлер Кецесиниц Кинематография бойынша мэмлекетлик комитетиниц 1970-жыл 19-февральдагы №45-карары менен Некисте Эзбекстан хYжжетли хэм илимий-кепшилик фильмлер киностудиясыныц ^аракалпакстан филиалы ашылды. Эз алдына хожалык есабындагы кэрхана сыпатында киностудия 1970-жылдыц 1-Апрелинен жумыс баслады. Дэслепки жыллары Кино студияга 4- филмди каракалпак тилине аударыу ^аракалпакстан кино журналыныц 4- санын хэм 2 хYжжетли фильм суретке алыу жоба етип белгиленди.

НЭТИЖЕЛЕР

Кино бизиц аймагымызда дэслепки кэдеми 19-эсирдиц басларында Хийуа ханыныц суретшиси (фотографы) Худойберган Девонов (1878-1940) тэрепинен пайда бола баслаган. Еле халкымыз кино хаккында тYCиникке ийе болмаган бир уакытта 1907-1908 жыллары ол Москва хэм Санкт-Петербург калаларынан Телескоп Граммофон фото хэм кино аппаратларын алып келип Хийуа хэм Ургенч калалары базарларында адамлар арасында кец усыныс еткен Ол езбек кино енериниц дYньяFа келиуине имкэн жараткан. [Б.Ахмедов Кино ^аракалпакстана Академия Ташкент 2011 стр 4] ^аракалпакстан киностудиясы имараты хэм ондаFы алып барылFан жумыслар Малик ^аюмовтыц коллап-кууатлауы менен баслаган ^аракалпакстанда биринши мэрте 1937-жылы Совет ^аракалпакстаны атлы толык метражлы хYжжетли фильм суретке алынFан. Режиссёр Д.Васис операторлар А.Зилберник А.Рахманов. каракалпак халкыныц сиясий-экономикалык мэдений турмысын суретлеуши биринши фильм [р,с,] 1970-жылдыц орталарында каракалпак кино керкем-енери тез пэт пенен рауажланды. Бул дэуир эсиресе 1975-жылы Некисте ХYжжетли фильмлердиц республикалык фестивалы еткерилиуи хэм усы кинофорумда каракалпак киношыларыныц Абдуллаев Шыцы (Вершина Абдуллаева, режиссёр-оператор НаFмет Даукараев) фильминиц ец жаксы хYжжетли фильм дипломына миясар болыуы менен айрыкша есте калды. Буннан баскада кеплеген фильмлер шет ел сапарында болып республиканыц мэдений турмысына байланыслы фильмлер жаратты. Режиссёр-оператор НаFмет Даукараевтыц ЮгославиядаFы ушырасыулар хYжжетли фильми буныц айкын дэлили бола алады.

Белгили режиссёр Таласбай Абдиреимов 1973-жылы Островский атындаFы Ташкент мэмлекетлик театр хэм Суретшилик институтын табыслы тамамлаFаннан сон Узкино хроника ^аракалпакстан филиалына режиссёр болып жумыска кабыл етиледи себеби студент уакытларында Ташкентте Узкинохроника ^аракалпакстан филиалы тэрепинен тусирилген хужжетли фильмлерди каракалпак тилине аударыу ушын дубляж жумысларында кебирек катнасканы ушын сол уакытаFы филиал директоры Камал Мамбетов болажак режиссёрда таланттыц барлыFын алдын ала билген. 1973-жылы ^аракалпаклардыц РоссияFа косылFанына жуз жыл толыу мунэсибети менен еки болимнен ибарат хужжетли фильм суркетке алынады. (Наука и культура Каракалпакстана

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 6 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

фильмнин сценарий авторы Камал Мамбетов, режиссёры Румия Шарифджанова, оператор Уктам Ризаев, режиссёр- ассистент Таласбай Абдиреимов, Суретке алыу топар менен биргеликте Т.Абдиреимов оз жумысын баслайды.Терт ай дауамында суретке алыу жумыслары болады Терткулден тап Мойнакка дейин барады. ^аракалпактын барлык жерин Газ-69 маркалы машина менен аралап шыгады. Бул фильмде тийкарынан илим ендирис пахташылык салыкершилик медицина мэденият х,эм тагы баскада сюжетлер болып ^аракалпактыц рауажланыуын кинода саулелендирген Республикалык емлеуханада операция процесслерин суретке алады. Бурынгы аукамныц халык артисти (СССР халык артисти) Айымхан Шамуратованыц деретиушилигинде сууретке алады. Москвадан белгили артистлер Нонна Мордюкова, Валентина Толкунова, Георгий Жжоновлар ^аракалпакка келеди белгили талант ийеси халык артисти А.Шамуратованын уйинде мийманда болады х,эм фильмге суретке туседи. Евгений Жжонов сол дауирдеги жаксы фильмлер катарынан орын алган «Экипаж» фильминде бас кахарман образын дереткен актёр 1973-жылы 7-ноябрьде уллы байрамды белгилеп болганнан сон Москвага кайтып кетеди (М.Ю.) Бул Т.Абдиреймовтыц катнаскан биринши хужжетли фильми болып есапланады. Буннан сон 1975-жылы Узбекфильм тэрепинен сууретке алынган «Буйный лебедь» деген керкем фильмде режиссёр ассистенти болады. Фильм Мойнакта суретке алынады. Мойнактагы балыкшылар турмысынан «Буйный Лебедь» фильминиц режиссёры Музаффар Агамирзаев операторы Н.Левицкий фильм корабльдин атына койылган фильм болып тийкарынан Мойнактагы балыкшылар турмысын суретлеуши фильм болып есапланады. 1973-жылы Узкинохроника ^аракалпакстан филиалынынын директоры К.Мамбетов Т. Абдиреймовты дубляж режиссёры етип сайлайды Ташкенттен уйренгенлерин бар иним деп жумыс тапсырады. Сол уакытлары Ташкенттен келген режиссёр Нариман Талипов пенен бирге уш терт фильмди бирге дубляж ислейди сон К.Мамбетовка болды енди езим ислеймен деп каракалпак киносынын дубляжын ез мойнына алады х,эм <ждём тебя парень> узбекфильмде тусирилген фильмди рус тилинен каракалпак тилине аудармалайды бас кахарманнын дауысын актёр Мамбетбай Садыков дауыска туседи бул Т.Абдиреймовтын дубляж режиссёры сыпатында исленген биринши дубляж жумысы еди (М.Ю.) 1973-жыллары дауыска тускен сон фильмнин плёнкаларын Ташкентке алып кетип сол жерде кайта жазыу (перезапись м.ю.) болатын, еди бес алты плёнканы бирден синхронно аппараттан еткерип актёрлардыц дауысы бир белек музыка шум бир белек кеийинен бес алты плёнканы косып бирге жазылатын еди плёнкалардыц барлыгын бир жерге жыйнап барлык дауысты бир плёнкадан шыгарар еди кайта кешириу болганнан кеийин гана фильм таяр болатын еди. «Т.А» 1973-жылы Узкинохроника директор орынбасары Шамсиев Некиске келди х,эм мен ислеген фильмниц керкемлик кенеси (худ совет) болыуы керек еди худ советке Камал Мамбетов Шамсиев Жолмурза Аймурзаев Узакбай Жалменов Нагмет Даукараев Сатбай Алланазаров Азат Шарипов х.т.б. кэнийгелер биргеликте дубляж исленген фильмди керип х,эм кабыллап алады. Кенес сонында Узакбай Жалменов колын кетерип сезге шыгады мынадай етип усы уакытка дейин ^еш бир фильм дубляж исленген жок болады екенго фильмниц х,еш бир жеринде кемшилик керинбейди деп мактау сезлер менен басланып кетеди сонынан жас дубляж режиссёрыныц ислеген жумысын отырганлар сезге шыгып бэри мактау сезлер айтып Таласбай Абдиреймовка дубляждагы жумысларына табыслар тилеп кутлыклайды. Ташкентте Малик Каюмовтын езиде Т.Абдиреймовты дубляж жумыслары бойынша

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 6 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

жаксы кэнийге ретинде хурмет ететугын еди. Т.Абдиреймов сол жыллары дубляжга каракалпак тилине аударыу ушын сол уактагы жас актёрлар Жалгас Султабаев Райхан Сапарова Есимбет Саекеев Мамбетбай Садыков Бийбихатша Кайыпова Казакбай Отегенов Тазагул Шамуратова х.т.б. актёрларды дубляжга тусиуге шакырар еди.

1985-жылы Оразбай Абдурахманов Эмиудэрья журналында редактор болып ислеп атырган уакытлары журнал редакциясына режиссёр оператор Бахадыр Музаффаров кирип келеди хэм бир сценарий жаздырып алады. Мине сол уакытлардан баслап О.Абдурахманов хэм Б.Музаффаровлардыц кино тарауында бирге ислеу процесси басланады. О.Адурахмановта кинога деген кызыгыушыльщ арта басмлайды. 1988-жылы Себанов тэрепинен жазылган Арал-кум атлы сценарий Москвада жазылып оны Мойнакта тYCириу шелкемлестириледи. О.Абдурахманов фильм сценарийин кайтадан жазып шыгады хэм Б.Музаффаров пенен биргеликте сууретке алыу жумысларын баслап жибереди .Суретке алыу тамамланып Ташкентте студияда текст жазылады ол уакытлары студияныц директоры Дауран Сэлимов еди (О.А.) Азаннан кешке дейин жазган текстлер Д. Салимовка унамайды. Окып керип не подходит деп кайтарып берер еди. Кинохроникада он ^н дауамында Арал- кум фильми ушын текст жазылады. Соцынан буны кадр артында окыу ушын рус тилинде жаксы сейлейтин жетик маман керек болып излейди. Ташкенттен адам табылмаган соц Москвадан белгили жазыушы Юрий Николаевич Черниченко окыйды. О.Абдурахманов 1979-жылы Москвада хызмет сапарында Ю.Н.Черниченко менен танысады. Бурынгы дослыгы хYPмети Черниченко тексттиц бэрин окыйды. Ол уакытлары кино проекттиц хэм планлардыц бэрин Москва тастыйыклап беретин еди дейди [О.А.] 1988-жылы ноябрь айында Узкинохроника Некис филиалы студиясына Оразбай Абдурахманов директор болып келеди.'' Аралкум'' фильминиц суретке алыу хэм монтаж жумыслары тамамланганнан соц О.Абдурахманов деретиуши топар менен бирге Москвага дауыска тYCиуге келеди ЭРА деген киноаппарат ауырлыгы 70-80 кг шамасын дагы кино Yскенелери хэм камераны алып студияга келеди. Фильмниц калган жумысларыныц хэммеси Москва каласында етер еди. Ю.Н.Черниченко менен ''

"Огонёк" журналыныц редакциясында ''Правда'' газетасыныц: имэратында ушырасады. Сол жерде Черниченко киноаппаратты керип биз киноныц музейин шелкемлестирип атыр едик бул бизге керек аппаарат екен бул Yскенелерицди бизге таслап кетиц деп етиниш етеди 1988-жылы ''Аралкум'' фильмин болганнан соц аппаратларды таслап кетесиз дегеннен соц ойласык пенен таслап кетсе ези ислеп турган жалгыз аппарат оннанда айрылып калсак ийинге асатын ' Конвас' деген аппаратлар еле келмеген еди Некисте жок ал Ташкенттен келгенлерден керетин едик дейди (О.А.)1988-жылы'' Останкино'' Москва орайлык телевидениесинен Ю.Н.Черниченконыц кэтереси менен терт мэрте эфирден бериледи. Черниченко Сельская жизнь деген керсетиуди алып барады екен Москва Орайлык телевидениесин бурынгы аукасныц он бес Республиканыц барлыгы керетин еди. 1988-жылы Арал ^ум хYжжетли фильмди жуумаклаганнан соц 1989-жылы Б.Музаффаров О.Абдурахмановка кинохрониканы еледе кецейтиуди усыныс етеди. О.Абдурахманов Ташкентке кино Yскенелер менен тэмийнлеп бериуин етиниш етип хат жазады бирак Ташкенттен хеш кандай хабар жок хатты окып та кермейди. 1989-жылы декабрь айында Москвага киношылардыц 7-сьездине шакырады. Сол жыллары Тахир Гулямович Шамсиев киноныц министри болып ислейтин еди [О,А,] Бурын сьездге бир адам катнасатын болса енди ^аракалпакстаннан еки адам катнасады Оразбай

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 6 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

Абдурахманов хэм режиссёр Пердебай ^айыпов. Сьездде О.Абдурахманов сез алып сейлегиси келеди бирак Тахир Гулямович Шамсиев езим сейлеймен деп буларга нэубет жетпейди. Абдурахмановтьщ ишиндеги киноньщ дэртлери калай болмасын сезге шыгыу болып сезге шыгыудыц жолларын излестирп баслайды. Сьезд Yш кYн дауам етеди соц залдагы катнасыушылардыц колын кетерип сезге шыгып атырганларын керип О.Абдурахманов шыдамай колын кетерсе буны итибарга алмайды акыры болмаган соц теменге президиумга тYCип секретариатка барады ол жерде кыргыз миллетиниц бир кызы отырады О.Абдурахманов маган сейлеуге болама деп сорайды элбетте болады деп жууап береди х,эм кыргызшалап х,эзир президиум аумасады сол сол аумаскан уакта столды урып сейлецдейди О.Абдурахманов президиум аумаскан уакытта столды урып Почему мне словоне дадите я с Арала деп шаукым шыгарады Сол уакта Шерлок Холмс фильмин суретке алган режиссёр Ленинград киностудиясынан «Ленфильм» киятыр екен ол Абдурахмановка Млодой человек успокоитесь чась разберёмся деп айтады соцынан енди орнына барып отырар уакытта президиумнан Слово предоставляеться товарищу Абдурахманову деп дагазалайды дэрхдл трибунага жууырып шыгады.

ТАЛЦАЛАУ

Мен Оразбай Абдурахманов Каракалпакстанда киностудия филиалыныц директорыман хужжетли фильмлер шыгаратын студия мениц сауалым 1)бул бир халыктыц миллий енери болган кино керкем-енери болса сол халыктыц баска халыктыц филиалы болганы сол дурыс болама дейди; 2) мэселе Каракалпакстанда Москвада кино тарауы бойынша окыган адам жок .ДYньяда алты жYЗден аслам кэсип болса киноныц езинде алты жYЗ кэсип бар ВГИК (Всесоюзный Государственный Институт Кинематография)тиц елиу жыллыгына арналган дизимди окып танысып алады ВГИК Эфиопияга отыз (30) кэнийге таярлап берген екен Совет ^аракалпакстанына бир адам булда жок еле соларды кYЙип-писип айтады сонда бизлер окыуга кириуимиз ушын Африкадан айланып кайтайыкпа дейди зал толы ^лки болады. О.Абдурахмановты коллап- кууатлаушылар орынларынан турып кол шаппатлайды эсиресе кавказлылар хэм татарлар коллап турады. 3) мэселе Бизде кино тYCиретин аппарат жок Ташкенттен шыккан гене сынган аппаратларды Некиске жибереди тозган аппаратлардыц кладбищеси емесгой бул деп ^йип-жанып сез сейлейди 4) мэселе Усы филиалдыц базасында ВГИКте целевой каракалпак группасын ашыу баягы 1930-жыллардагыдай бир группа актёрлар окыган болса тап сондай ^аракалпакстанлы жасларды кино шеберлери етип таярлап берсе (залда кол шаппатлаулар узак дауам етеди) Мине усындай тартыслардан соц ^аракалпакфильм дэрежесине ацсатлык пенен ерисилген жок 1990-жылы Москваныц буйрыгы менен Эзбекстанныц буйрыгы хэм Министрлер Кецесиниц ^арары менен плановый белимде бурын киностудияда штат кесиминде 12-адам болган болса енди штат кесиминде 46-адам болды. Буйрык шыгарылып «^аракалпакфильм» директоры лауазымына Оразбай Абдурахманов сайланады.

ЦОРЫТЫНДЫ

^аракалпакфильм киностудиясы жас болыуына карамастан баска республика киностудиялары менен бирге тендей кэдем таслап киятыр .Биз жасларга исенемиз себеби келешек жаслар колында Эзбекстан Президенти Ш.М.Мирзиёев жасларды коллап-кууатлау ушын бир канша карар хэм парманларды шыгарды. Мине бугинги жаслар кино

INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 6 UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337

керкем-енерин рауажландыратугынына биз исенемиз себеби бугинги жаслардын хэр бири езлеринин пикирине ийе келешек те кино тарауын рауажландырады деп биз исенемиз.

REFERENCES

1. Кино ^аракалпакстана Академия Ташкент 2011 с4.

2. Президент карарлары. Эмиудэрья, 2018. №3.3- бет

3. Кино махорат погоналари. Академия. Ташкент,2010 , с. 24.Б.Ахмедов.

4. Режиссура Асослари .Узбекистон миллий энциклопедияси Давлат илмий нашриёти Тошкент-2008 186-б Ж.Махмудов.Х.Махмудова.

5. Дала жазыулары. Информатор №1. Таласбай Абдиреймов.Нокис каласы2022ж М.Юсупбаев.

6. Дала жазыулары. Информатор№2. Оразбай Абдурахманов.Нокис каласы 2022 ж М.Юсупбаев

7. Дала жазыулары Информатор№3 Оразбай Абдурахманов Нокис каласы 2022 жМ.Юсупбаев.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.