Научная статья на тему 'ՀՀ ԼՈԳԻՍՏԻԿ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆԸ ՏԱՐԱԾԱՇՐՋԱՆԱՅԻՆ ՏՐԱՆՍՊՈՐՏԱՅԻՆ ԵՆԹԱԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔՆԵՐԻ ՀՆԱՐԱՎՈՐ ԱՊԱՇՐՋԱՓԱԿՄԱՆ ՀԱՄԱՏԵՔՍՏՈՒՄ'

ՀՀ ԼՈԳԻՍՏԻԿ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆԸ ՏԱՐԱԾԱՇՐՋԱՆԱՅԻՆ ՏՐԱՆՍՊՈՐՏԱՅԻՆ ԵՆԹԱԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔՆԵՐԻ ՀՆԱՐԱՎՈՐ ԱՊԱՇՐՋԱՓԱԿՄԱՆ ՀԱՄԱՏԵՔՍՏՈՒՄ Текст научной статьи по специальности «Экономика и бизнес»

CC BY
62
23
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
Հայաստան / Իրան / Ադրբեջան / Թուրքիա / ենթակառուցվածքներ / տրանսպորտի տեսակներ / երկաթուղային տրանսպորտ / ավտոմոբիլային տրանսպորտ / Armenia / Iran / Azerbaijan / Turkey / infrastructures / common types of transport / railway transport / road transport

Аннотация научной статьи по экономике и бизнесу, автор научной работы — Տիգրան Միքայելյան

Սույն հոդվածի նպատակն է իրականացնել ՀՀ լոգիստիկ համակարգի համապարփակ վերլուծություն՝ հաշվի առնելով տարածաշրջանային տրանսպորտային ենթակառուցվածքների հնարավոր ապաշրջափակմամբ պայմանավորված մարտահրավերներն ու զարգացման հիմնուղիները։ Հեղինակի կողմից վերլուծության ընթացքում առաջադրվել են մի շարք խնդիրներ։ Մասնավորապես իրականացվել է Հայաստանի լոգիստիկ և տրանսպորտային համակարգերի իրավիճակային նկարագրություն՝ վեր հանելով առկա խնդիրներն ու զարգացման հիմնական խոչընդոտները, ինչպես նաև նախանշվել են ՀՀ տրանսպորտային համակարգի զարգացման հնարավոր ուղիներ։ Բացի դրանից, ուսումնասիրվել են Հայաստանի բեռնափոխադրումների տեսակարար կշիռներ՝ ըստ ընդհանուր օգտագործման տրանսպորտի տեսակների, Հայաստանի Հանրապետության ընդհանուր օգտագործման մարզային (տեղական) նշանակության ավտոմոբիլային ճանապարհների երկարությունը և այլն։ Հաշվի առնելով, որ Հայաստանի տրանսպորտային ծախսերը ամենաբարձրներից մեկն են աշխարհում՝ պայմանավորված հարևան 2 պետությունների հետ վատ հարաբերություններով (շրջափակումը Թուրքիայի և Ադրբեջանի կողմից) ու ծովային ելքի բացակայությամբ, հեղինակն իրականացրել է նաև ՀՀ տրանսպորտային համակարգի զարգացման հնարավոր ուղղությունների վերլուծություն տարածաշրջանում երկաթուղային և ավտոմոբիլային հաղորդակցություն ուղիների վերականգնման համատեքստում։ Կատարված ուսումնասիրության արդյունքները ցույց են տալիս, որ ՀՀ լոգիստիկ համակարգում արդիական են մի շարք խնդիրներ ու մարտահրավերներ, որոնք խոչընդոտում են ՀՀ տնտեսության կայուն զարգացման հեռանկարները և ստեղծում ազգային անվտանգությանն առնչվող հիմնահարցեր։ Մասնավորապես շարունակում է օրակարգային մնալ հարևան պետությունների կողմից տրանսպորտային շրջապակման հարցը։ Մյուս կողմից, ապաշրջափակման ընթացիկ սցենարները, հատկապես շրջանառվող «Զանգեզուրի միջանցքի» հնարավոր կիրառումը կարող են մասնակից կողմերի, այդ թվում՝ Հայաստանի համար ինչպես տնտեսական, այնպես էլ ազգային անվտանգայնության հարցեր ի հայտ բերել։ Այս համատեքստում, կարևոր է դառնում այլընտրանքային ճրանսպորտային ուղիների՝ «Պարսից ծոց-Սև ծով» տրանսպորտային միջանցքի նախագծի կյանքի կոչելը։

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по экономике и бизнесу , автор научной работы — Տիգրան Միքայելյան

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

ANALYSIS OF THE LOGISTICS SYSTEM OF RA IN THE CONTEXT OF POSSIBLE UNBLOCKING OF REGIONAL TRANSPORT INFRASTRUCTURES

The purpose of this article is to carry out a comprehensive analysis of the RA logistics system, taking into account the challenges and main development paths caused by the possible unblocking of regional transport infrastructures. A number of problems were raised by the author during the analysis. In particular, a situational description of the logistics and transport systems of Armenia was carried out, highlighting the existing problems and the main obstacles to development, as well as possible ways of development of RA transport system were outlined. In addition, the specific weights of Armenia's cargo transportation were studied according to the types of transport in general use, the length of the regional (local) motor roads of the Republic of Armenia in general use, etc. Considering that Armenia's transport costs are one of the highest in the world due to bad relations with 2 neighboring states (blockade by Turkey and Azerbaijan) and lack of sea access, the author also carried out an analysis of the possible directions of the development of the RA transport system in the context of the restoration of railway and automobile communication routes in the region. The results of the conducted study show that a number of problems and challenges are relevant in the RA logistics system, which hinders the prospects of sustainable development of the RA economy and creates issues related to national security. In particular, the issue of transportation blockade by neighboring states remains on the agenda. On the other hand, the current scenarios of de-blockade, especially the possible use of the circulating "Zangezur Corridor" may raise both economic and national security issues for the participating parties, including Armenia. In this context, it becomes important to implement alternative transport routes, the "Persian Gulf-Black Sea" transport corridor project.

Текст научной работы на тему «ՀՀ ԼՈԳԻՍՏԻԿ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆԸ ՏԱՐԱԾԱՇՐՋԱՆԱՅԻՆ ՏՐԱՆՍՊՈՐՏԱՅԻՆ ԵՆԹԱԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔՆԵՐԻ ՀՆԱՐԱՎՈՐ ԱՊԱՇՐՋԱՓԱԿՄԱՆ ՀԱՄԱՏԵՔՍՏՈՒՄ»

ЯЯ LOQhUSh4 ^UUU4UPQh ^bPLnhönh^nhbQ

supuöucpsub^hb spubu^nps^hb bbföU4UrtnhS4UößbbPh ibUPU^nP и^иСРЗиФичииЬ

^u^usbßusnh^*

esn- 339.5 DOI: 10.52063/25792652-2023.2.17-198

shO-PUb ^ШЗ^ЗиЪ

^ш]шишшЪр щЬтшЦшЪ шЬшЬишд^шш^шЬ hшdш[uшpшЬ, ShшbunLß■Jшh l|шpqшЦnpUшh U шЪшЬиш^ши hшpшpbpnLp■JnLhhbpfi ФШЦШ^ЬШ, «Up2шqqшJpU LnUшbuш|шU hшpшpbpnLp■JnLЪЪbp» шфрпЬр шищ^шЬт, f. bpU-шЪ, ^ш]шишшЪр ^шhpшщbшnLß■JnLh tmikayelyan. rm@gmail. com ORCID: 0000-0001-9265-2783

UnLjh hnq.Цшôp ЬщштшЦЬ t ^ш^ш^шд^^ ЯЯ Lnqpuspl hшUшlшpqp hшUшщшpфшl ilbpLnLônLpjnLh* hш2ф шпhbLnЦ sшpшôш2P2шhшJph spшhuщnpsшJph bhpшlшпnLдЦшôphbpp hhшpшЦnp шщш2P2шфшlUшUp щшJUшhшЦnpЦшд UшpsшhpшЦbphbph nL qшpqшдUшh hpUhnL^phbpp: ЯЬФЬшЦР фцфд l^bpLnLônLpJшЪ ]hpшдgnLU шпш2шq.pЦbL bh Up 2шpE luhqpphbp: Uшuhшфpшщbu ppшlшhшдЦbL t ЯшJшusшhp Lnqpuspl U spшhuщnpsшJph hшUшlшpqbpp ppшфбшlшJph hlшpшqpnLpJnLh* i[bp hшhbLnЦ шпЦш luh^pphbph nL qшpqшдUшh hpUhшlшh fun¿]hq.nshbp], phLbu hшU hш|шh2ЦbL bh ЯЯ spшhuщnpsшJph hшUшlшpqp qшpqшдUшh hhшpшЦnp nLqphbp: Pшдp q.pшhpд, nLunLUhшuppЦbL bh ЯшJшumшhp pbпhшфnfrшц.pnLUhbpp sbuшlшpшp li2pnhbpK pus ]hц.hшhnLp oqmшqnpôUшh spшhuщnpsp sbuшlhbpp, ЯшJшusшhp ЯшhpшщbsnLpJшh ]hц.hшhnLp oqsшqnpôUшh UшpqшJph h2шhшlnLpJшh

шЦsnUnppLШJph бшhшщшphhbpp bp^pnLßjnLh] U шJ^h:

Яш2ф шпhbLnЦ, np ЯшJшusшhp spшhuщnpsшJph ôш|ubp] шUbhшpшpàphbppд UbQh bh ш2|шphnLtf* щшJUшhшЦnpЦшд hшpUшh 2 LybsnLpjnLhhbpp hbs Цшs hшpшpbpnLpJnLhhbpnЦ (2P2шфшlnLU] fд■nLpgpшJp U Uц.ppb2шhp фцфд) nL ônЦшJph bfp pшдшlшJnLpJшUp, hbфhшЦh ppшlшhшдpbL t hшU ЯЯ spшhuщnpsшJph hшUшlшpqp qшpqшдUшh hhшpшЦnp nLwnLßjnLhhbpp ûbpLnLônLpjnLh sшpшôш2P2шhnLU bplшpnLЦШJph U шЦsnUnppLШJph hшцnpц.шЦдnLpJnLh nLqphbpp ЦbpшlшhqhUшh hшUшsbpusnLU:

ЧшsшpЦшô nLunLUhшuppnLpJшh шpц.JnLhphbp] gnLjg bh sшLpu, np ЯЯ Lnqpuspl hшUшlшpqnLU шpq.pшlшh bh Up 2шpE luh^pphbp nL UшpsшhpшЦbphbp, npnhp Iun^]hq.nsnLU bh Яя shsbunLpJшh Цш,jnLh qшpqшдUшh hbпшhlшphbp] U usbqônLU шqqшJph шhЦsшhqnLpJшhh шп^фц hpUhшhшpдbp: Uшuhшфpшщbu 2шpnLhшфLtf t opшîшpqшJph UhшL hшpUшh LqbsnL^jnLhhbpp Qn^Upg spшhuщnpsшJph 2P2шщшlUшh hшpд]: UjnLu Qn^Upg, шщш2P2шфшlUшh ]hpшдpl uдbhшphbp], hшslшщbu

* ^ni^oiÖQ lbp^oijoigi4b[ t 07.06.2023p., фш^пиф[' 26.06.2023p., rnqoiqpnLpjoil QliyiLli4bf 31.07.2023p.:

2P2шЬшnЦnq «2шhqbqnLpfi фдшЬдрр» hhшpшЦnp ЦfrpшnnLUo Цшpnq bh ишиЪшЦрд Qn^Ubpfi, шJЦ. p^nLU* ^шJшumшhfr hшUшp fih^bu mhmbuшЦшh, ШJhщbu ti шqqшJfrh шhЦmшhqшJhnLpJшh hшpgbp fr hшJШ pbpb[: Uju hшUшmbßumnLU, ЦшpLnp t ^nhnLU шJ[ohmpшhpшJfih бpшhuщnpmшJfrh nLqfrhbpfr* «^шpufig öng-UU. 0пЦ» rnpuhu^nprnujfrh Ufiguhggfi hшfaшqôfi ljuhffr Intbio:

Я^йЬшршпЬп4 ^ШJШumшb, ЬршЬ, ЩррЬршЬ, tЭnLpß|ш, hbpшЦшl7nLgЦшópbhp, тршЬищпрт| тЬишЦЬЬр, hp^pnL^jfib шршЬищпрш, шЦшndnp|LШJ|lb Lnpшbuщnpm:

bb^önLpjnLü

ЗnLПшpшUynLП ЬПЦПЬ шqqшJ^U mUmbunLp^U qшпqшgJшU 4шпUnпшqnLJU ^ршШЬп!^ üb^D Lnq^um^^ hшJш4шпqU t: Lnq^um^ hшJш4шпqQ UbпшnnLJ t тпшЬищпптш^Ь bUpш4шnnLgЦшößUbпU ^bUg шпшШ^ pшqшrçпteUbпn4 (о^ш^Ъ, дшйшрш^, 2ПШ]^Ъ), ^U^bu Ъши йштш^шпшпйшЪ 2^РШЪЬПЪ nL ^gnL^^nLp^U ршп^пшдйшь h^üUшhшпgbПQ, фnfaшrçпnLÜUbп^ ШППЛПЬЬШЦЬШ 4шqtfш4bпщtfшU qnпöDUpшgUbпU nL QUpшgш4шпqbп^ щшпqbgJшU JbfaшU^qüUbПQ: Lnq^um^ U тпшЪищпптш]^и hшJш4шпqbп^ U4шпшqпnLpJnLÜQ ^шпипп

hшUqшJшUp t шп^ш ^ъ^^пъьп^ ЦbпhшUJшU U LnLÖ^U nLфUbп^ hшJшmbpumnLJ:

UпJnLuшЦ 1.

pЬriüшфn|шп.pnLÜUЬph тЬишЦшпшп |2hnbbpQ^ qus □^^hш'ünLp о^тш^^Ь^^ mpш'üuщnpmh т^ш^Ьн^ 2010-2022 pp. (%)

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017 2018 2019 2020 2021 2022

Фn|гlшп.pllшö pbnlibp 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100

bpl|UipnL>lUljrill mpuiliuuinpmnij 29.0 33.6 28.6 26.6 30.1 22.9 12.7 9.4 9.9 21.8 21.5 18.1 18.3

UiJmnilnpriLuijrili mpuiliuuinpmnij 58.7 50.9 56.6 59.4 53.0 62.1 79.3 84.2 84.0 65.6 65.8 70.0 70.5

On.uij|ili mpuiliuuinpmnij 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1 0.1

U"UljpnLtlUlj|lll |\intiniiuil|ui2uipnil 12.2 15.4 14.7 13.9 16.8 14.9 7.8 6.4 6.0 12.5 12.6 11.8 11.1

Яш^итшЪ^ DUQhшUnLП pbnUшфnfaшrçпnLÜUbп^ 2010-2022 pp. mЦJШLUbп^ ЦbПLnLönLpJnLUD gnLjg t mшL^u (шпJnLuш4 1.), пп шпшЦ^ übö mbuш4шпшп bU nLUbgbL шЦmnJnp^LШJ^U тпшЪищпптпЦ ^пш^шЪшдЦп^ pbnUшфnfaшrçпnLÜUbПQ: 2022 p^^U^U тпшЪищппт^ uiju mbuш4nЦ ^пш4шUшgЦbL bU 13494.9 hшq. тпЪЪш pbnUшфn^шQпnLÜUbп, ^шй QUrçhшUnLП pbnUшфnfaшrçпnLÜUbп^ 70.5%-q, ^q 2.2

шЪцши qbпшqшbgnLJ t 2010 рЦш^шЪ^ ^рш^дшЬ gnLgшb^2Q: ^bmp t ьшь. b2b[, пр тпшЪищппт^ uiju J^ngb шпшф[ 2шт шщшhnЦnLJ t bbpp^b рbnbшфпfaшpппLdbbпp:

2022 рЦш^шЪ^Ъ шЦтпипр^ш^ тршЪищпрт^ фпfaшpппLdbbп^ 32%-р ^qJb[ bb рbnbшфпfaшpппLdbbпp, npnbg pb^Jbbp 6.5%-b bb

шщшhпЦbl рbnbшфпfaшpппLdbbп^ шпmшhшbnLJp: П-^тшрЩпр

dшJшbш4шhшmЦшbпLJ bbpp^b шЦтпипр^ш^ тршЬищпртпЦ

рbnbшфпfaшpппLdbbп^ тЬиш^шршр шЦтпипр^ш^ тршЬищпртпЦ

^рш^шЬшдЦп^ рbnЪшфnfaшQрnLdbbр^ Jb2 J^bnLJ l^qJbi t 77%, ^и^ рbnbшфп№шpппLJbbп^bp^ J^bnLJ 23%: ^bmp t b2b[, пр 2010-2022 pp. шЦтпипр^ш^Ъ тршЬищпртпЦ рьпььп^ bbpJnL&nLJp J^bnLJ ^qtfb[ t 18%, ^и^ шпmшhшbJшbp^ 5%:

ЯЯ pbphшbnLП оцтшцпрЬишЬ ф2щьшш^шь b2шbш4nLpJшb шЦтпипр^ш^ бшbшщшпhbbп^ bp^pnLpjnLbp 4bp2^b т^ш^рпЦ ^qtfb[ t 1822.32 ^J, ^и^ ЯЯ pbphшbпLП о^ш^р^шь hшbпшщbmш4шb b2шbш4nLpJшb шЦтпипр^ш^ бшbшщшпhbbп^ bp^pnLpjnLbp* 1971.11 ^J («ЯшJшиmшb^ ЯшbпшщbmnLpJшb pbphшbпLП оqmшqnп&Jшb щьшш^шь шЦтпипр^ш^ бшbшщшпhbbп^ шbЦшbшgшb4»): UпJnLиш4 2-nLJ bbp^^g^b t ЯшJшиmшb^ ЯшbпшщbmnLpJшb pbphшbпLП оqmшqnп&Jшb ^pquij^b (шь^ш^шь) b2шbш4nLpJшb шЦтпипр^ш^ бшbшщшпhbbп^ bp^pnLpjnLbp:

игупшшЦ 2.

ЯицшшлиЛф ЯшЬршщЬтпц^шЬ plir|.hiulinLp oq.iniuq.npbiliuli Uiup qui j fill (тЬпшЦшЬ) b2шbшЦnLpJшb шЦШПЦПР^Ш^Ь бшbшщшphUЬp^ bp^pnLpjnLUp

(ЦЦ)

Umpqbp bp^pnLpjnLUQ (ЦЦ)

Ырш^ш&пш^ 396.7

Ыршршт 352.6

ЫрЦ'шЦ^р 391.8

O-b^pgnLUhfi 460.3

Lnnh 399.1

ЧПШШ^ 225.2

С^ршЦ 495.2

UjnLUhB 499.7

Чш^д ¿np 292.2

Sш^nL2 247.6

Яшишйш^ ЯшJшиmшb^ pbphшbпLП рbnbшфпfaшpппLdbbп^ 2010-2022 pp. ш^ш^Ьп^ 4bpinLbnLp^b* bp^pnpp Jbb mbиш4шпшп nLUbgbi bb bp^pnL^j^b

трш^^ртп^ ^пш4шbшgЦпQ рbnbшфпfaшQpпLdbbpр: 2010-2015 pp. ЯшJшиmшb^ bp^pnL^j^b hшdш4шpqр фп^шрр^ t шф^ Jbb ЬшЦш^ J^2шqqшj^b, ршЬ ШЬ^Ш^ШЬ РЬПЬЬП: Ъ2ЦшЬ dшJшbш4шhшmЦшbпLJ bp^pnL^j^b рп[пр рbnbшфпfaшpппLdbbп^ 53%-р ршФЬ tp hшиbnLJ ф2шqqшj^b фпfaшQpпLdbbp^b: 2010-2015 pp. ЯшJшиmшb^ pbphшbпLП bp^pnL^j^b рbnbшфnfaшpпnLdbbпnLJ шпmшhшbJшb J^b mbиш4шпшп ^qJb[ t 13%, ^и^ bbpJnL&^bp* 40%:

2016-2022 pp. bp^pnL^j^b hшdш4шpqпLd и^и^ bb ^Ьпш^2^Ь[ шЬ^ш^шЬ рbnbшфпfaшQpпLdbbpр: U4b^b, bpb J^U. 2015 p^^bp ЯшJшиmшb^ ф2шqqшJ^b

рЬгсЬшфп^ш^^ииЬ^и шпш2штшро hшUшп4bL t bп4шpnLqшJ^U тпшЪищпп^, шщш 2016 рЦш^шЪ^д и|ишЬ шЦтпипр^офЬ тпшЪищпптпЦ pbnUшфnfaшQпnLUUbп^ тЬиш^шршп |2^Q цЬпшцшЬдЬ[ t hш2ф шпЪЬ[пЦ bUSU

щшуишишЦппЦшЬ шЦтпипр^[Ш]^Ъ тпшЪищпптпЦ pbnUшфnfaшQпnLUUbп^ оЬршдш|шпцЬп^ ЩШпqbgnLUQ:

2022 bпiшpпLqшJ^U тпшЪищпптпЦ ^пш|шЪшдЦЬ1 bb 3509 hшq.

тпШш pbnUшфnfaшQпnLUUbп, |ши QUQhшUnLП pbnUшфnfaшQпnLUUbп^ 18.3%-q, ^q 1.14 шЪ^ши qbпшqшUgnLU t 2010 ^пшЬдшб gnLgшU^2Q: bп4шpпLqшJ^U

тпшЪищпптпЦ фп^ш^пЦшЬ h^UUш4шU шщпшЬрштЬиш^иЬпЬ bb bqb[ hшUpшJ^U 2^Ьшпшпш|ши UJnLpbПQ, цпьЪшЦпп Ubmшп.Ubп^ hшUpшpшпQ, ЪшЦр^ U ъшцршФьпш, hшgшhшm^4 U ш^шдЦп^ UpbпpUbПQ, U hшUpшJ^U

щшпшпmшUJnLpbПQ: 2010-2022 pp. ЯшушитшЪ^ QUQhшUnLП pbnUшфnfaшQпnLUUbп^ mbuшiшпшп |2RnLJ bп4шpnLqшJ^U pbnUшфпfaшQппLUUbпhи J^2hbnLJ рш^^Ъ t hшubl QUQhшUnLП pbnUшфn^шQпnLdUbп^ 22%-q:

Яшишйш^ Яш^итшЪ^ QUQhшUnLП pbnUшфnfaшQпnLUUbп^ 2010-2022 pp. ш^ш^Ьп^ ЦbПLnLbnLpJшUx Ьпппп^ Ubb mbuш4шпшп nLbbgbi bb

^п^пЦш|ш2шпш]^Ъ тпшЪищпптпЦ ^пш|шЪшдЦп^ pbnUшфnfaшQпnLUиbПQ: П-^тшп^Цп^ dшJшUш4шhшmЦшbnLJ ^п^п4ш|ш2шпшфи тпшЪищппт^и pшфU t hшubL ЯшушитшЪ^ QUQhшUnLП pbnUшfanfaшQпnLUUbп^ 12%-q: Юп^п4ш|ш2шпш^й тпшЪищпптпЦ UbпUnL&4nLU t pUш4шU ^q: £ш2ш^и mbuшUЦ|пLU^g 2010-2022 pp. ^п^п4ш|ш2шпшфи тпшЪищппт^и, ^ hш2hЦ Цшп^^р^ ^п^ЬишЬ Ubb ЬшЦш[ЬЬп^, U^U^U pшфU t hшubL 38% (1743 hшq.mnUUш):

bU ЦbпшpbпnLU t о^ш^и тпшЪищпптпЦ ^пш|шЪшдЦп^ pbnUшфn^шQпnLUUbп^U, ^bmp t U2bL, пп пп Яшушитшии пьф ьпьр h^U^^U о^шЬшЦш^ши 2ЦшпpUngQ, С^пшф U ^bpnib^U: «2ЦшпpUng» ф2шqqшJ^U OQшUшЦш4шjшUQ ьп4п^ h^U^^U ^шпщшиЪ t: «йпйьи^ш ф2шqqшj^U о^шъшцш^ш^шьп» QU4bпnLpjnLUQ 30-шЦ|ш |nUgbu^nU щшjUшUшqппЦ 4шnшЦшппLU U ищшишп^и t «2ЦшпpUпg» U «С^пш|» OQшUшЦш4шJшUUbПQ (U^U 2030 p^^UQ): Яшишйшуи шпJnLuш4 2.5.-^ фтшпЩп^ dшUшUш4шhшmЦшbnLU о^шфи тпшЪщпптпЦ ^пш^шЪшдЦшЬ

pbnUшфn^шQпnLUUbп^ mbuш4шпшп l2h^Q ^шупьЬ фmпLUUbп t ^пиипп^* 4шqUbLnЦ 0.1%: 2022 p^^U^U о^шфи тпшЪищпптпЦ ^пш^шЪшдЦшЬ pbnUшфn^шQпnLUUbп^ Ьш^шщ ^qUbL t 23.2 hшqшп тпЬЬш, ^q 2.6 шUqшU шць t 2010 p^^U^ д^дшЪ^д: П-^тшпЩп^ dшUшUшiш2П2шUnLU о^ш^Ъ тпшЪщпптпЦ ^пш^шЪшдЦшЬ фnfaшQпnLUUbп^g шпmшhшUUшUQ U^UnLU pшфU t hшubL 65%, UbпJnLaUшUQx 35%:

пLuпLUUшu^пbLпЦ Яш^итшЪ^ ЯшUпшщbmпLpJшU pbnUшфп^шQппLUUbп^ mbuш4шпшп 42^RUbПQ Qus QUQhшUnLП оqmшqnпЬUшU тпшЪищппт^ mbuш4Ubп^, t шп6шUшqпbL, пп nLunLUUшu^пЦnQ

dшUшUш4шhшmЦшbпLU «шnJпLb^ pшd^UQ» hшubL t шЦmпUпp^LШJ^U тпшЪищппптпЦ ^Пш^шЪшдЦп^ pbnUшфn^шQпnLUUbп^U: UjumbQ Ъши ^bmp t U2bUL, пп ЯшJШumшUQ U^2шqqшJ^U шпитп^ иши 4шqUnLU t h^UUш4шUпLU ^пшитшЪ^, ШJUnLhbmU ЬпшЪ^ ф2пдпЦ: 6пЦш]^и b|f ^пLUbgпQ h^UUш4шU pbnUшфп^шQппLUUbпU

^Пш4шUшgЦnLU bb ЬпишЪ^д 650 |U hbnшЦnпnLpJшU Цпш qmUЦnQ Фпp^ U PшpпLU^ UшЦшhшUq^иmUbп^g, UшиUшЦnпшщbиx Ьпиши-0^ип^-Рш4пш-и^ш!рш1шр-PшpnLU^ U bпUшU-4шUшйпп-Pшqпшmш2bU-rap^L^и^-Фпp^ шЦmпбшUшщшпhUbппЦ, ^U^bu Ъши UjппLU/UшQш^Lп bп4шpпLQпЦ, ^ьщ^ ьпшъ^ ^ь^п^^ и^2пЦ шЪдЪп^ шЦmпбшUшщшпhпЦ:

тпшЪищпптш]^и bш^ubПQ шUbUшpшп6пUbп^g Ub|U bb ш2^шпhnLU, ^u^q h^UUш4шUпLU щшуишишЦппЦшЬ t hшпUшU 2 щbmnLpJnLUUbп^ hbs Цшт hшпшpbпnLpJnLUUbпnЦ (2П2шфш4пLUQ U UQПPb2шU^ U

ьпцш^ь b|ff ршgшlшJnLpJшJр: п-ьщ^ ьпц b|f ^пььььшЩ, hшJш2faшпhшJfb 2nL^bbpfg Jbb hb^^pnLpjnLUp, uшhJшbbbпf фш1 [fbbip pdЦшпшдbnLJ bb шртшр^ шnUmnLПp U 2шпnLbшlnLJ bb ip2npbb uшhJшbшфшlbl ЯшJШumшbf unдfшl-mbmbuшlшb qшпqшдnLJp: ЯшJШumшbf Jf2шqqшJfb JpgnL^lnLp^b Црш шqpnLJ bb n^ J^jb mпшbищппmшJ^b ^nuijnLpjnLbbbpf ршрйр шр^рр, шл bшU фп^ш^р^ь mUnpnLp^b шblшbfaшmbublfnLpJnLbp ^шри^ шbдшlbmf hшбшfaшlf ^шфшbnLJUbПQ):

Яшишбо^ dbp lnpJ|ig fпшlшbшдЦш& ^pinL&nLp^b ЯшJШumшbp Jfb^U 2019 p^^bp qпшbgbl t рbnbшфnfaшpпnLdUbпf шр^р^ ш^Ьшршрйр дnLдшbf2P mшпшbш2П2шbпLJ, fb^p Uu Jbl шbqшJ фшumnLJ t, np ЯшJШumшbb ш2^шпhшqпnпbb JblnLuшдЦш& bplfp t, npb шJbbш2шmb t mnLdnLd ШШПШ&Ш2Р2ШЬШ^Ь трш^^ртш^ 2П2шфшlnLdUbпfд: 2020 pЦшlшbfд и1ишЬ mшpшbш2P2шbnLJ шJbbшршпйп дnLдшbf2b шпйшbшqпЦbl t Uppрb2шbnLdл 2020 pЦшlшbfb ^qJb^ 10%, ^ 2021 pЦшlшbfb 11%: 2014-2022 p^^bbbp^b Яш^итш^ рbnbшфn^шpпnLJUbп^ Jf2fb шр^рр ^qdb[ t 9.2%, ^и1 УРПрЬ2шЬ^Ьр" 9% (Mikayelyan 169):

Фш1 ишhJшbbbпp урпрь2шь^ U fanLpp^jf hbs Jb^gpfb ^4pшиmшb^ hbs ШЦ hшпшрbпnLpJnLbbbп^ щшhщшbJшb l^pUnpnLpjnLbp* 1шщцшь uU&nЦJшb bшЦшhшbqfumbbп ^pUJnLmp U hшpшЦ) шшьпр бшbшщшпhшJfb/bпlшpnLqшJfb nLpfbbpf hbs, ^b^^bu bшU ьпшь^ hbs hшpшрbpnLpJnLbbbp^ щшhщшbJшb lшпUnпnLpJnLbp, npb шщшhnЦnLJ t шдрьшпшьрш^ь бшbшщшпhp

bшЦшhшbqfumbbпfb (ЯшJШumшbf ЯшbпшщbmnLpJшb Sпшbuщnпmf U bш^шpшpnLpJnLb):

Ршд^ Jbp hbmшqnmnLpJnLbbbп^g Jf2шqqшJfb qblnLjgbbpp bnLJbщbu фшumnLJ bb ЯшJШumшbnLJ inq^m^l ninprnf fabpfpbbpp: оП^ьШ1, hшJшйшJb inq^m^l ninpmp hшJшщшпфшl qbшhшmnq шJbbшmшпшbЦшb дnLдшbf2 hшJшпЦnq шпpJnLbшЦbmnLpJшb hшJшpф ^ш2ЦшрЩ^и t ЯшJш2faшпhшJfb ршЬФ (ЯР) U ф^ььШ1Шь SnLplnL ршршр^ hшJшluшпшb^ hbs hшJшmbпУ ЯшJШumшbnLJ inq^^s^l шпpJnLbшЦbmnLpJшb hшJшpfЦp 2023 pЦшlшbfb lшqJbl t 2.5 и^шЦпр ^^^^qngb фшфр 5)' qршqbдbblnЦ 99-pp hnпfqnbшlшbp (139 bplpbbpfg), ^и1 2018 pЦшlшbfb 2.61 фшфр qршqbдbblnЦ 92-pp hnпfqnbшlшbp: U'fшdшJшbшl, 2023 p^^b^b шпpJnLbшЦbmnLpJшb hшJшpfЦp рbnLpшqпnq 6

рш^шд^д^^р^ ^pinL&nLp^b hшJшйшJb ЯшJШumшbnLJ ШГСШЦЬ[ fabpпшhшпnLJд bb J^2шqqшJ^b рbnшфnfaшpпnLdUbпf, ш^трш^ U mпшbuщnпmшJfb bbpшlшnnLдЦшbpbbп^ прш1р, inq^m^l ^^jnLpjnLbbbpf JшmnLдJшb ^pnpnL^lnLpjnLbb nL ПРШ1Р, ^^и bшU РЬПЬЬП^ 2ШПФЬ hbsUbn nL ЦbпшhulblnL uшhJшbшфшl hbшпшЦnпnLpJnLbbbпp:

ЦЪр InpJ^g ^пшlшbшдЦшb «Lnq^um^l шпpJnLbшЦbmnLpJшb hшJшpф шqpbдnLpJnLbp ЯЯ mbmbunLpJшb Црш» hbmшqnmnLpJшb (Назарян и Микаелян 436) h^d^^b шпpjnLbebbпp gnLjg bb шць[, np ^q^mf^ hшJшlшпq^ дnLдшb^2bbпb nLbbb прп2шф шqpbдnLpjnLb ЯшjШumшbf mbmbunLpjшb Црш: "4ьрпь2}ш[ Jnpb[bbpf ЦbпlnLbnLpJшb hшJшйшJbx lnqfumflшJf шпpJnLbшЦbmnLpJшb hшJшpЦf U ррш hfbq рш^шрр^ььр^ 1% шбр hшbqbдbnLJ t ЯшJШumшbf Jbl 2b^fb рш^^ь pblbnp ЯЪУ-f ш6^ь, npp mшmшbЦnLJ t 1.028%-fg 1.32%-f uшhJшbbbпnLJ: ^bmp t b2b[, np шnшЦblшqnLJb 1.32% шпpJnLbpp шpйшbqpbl t «bbpшlшnnLдЦшbpbbп» ршршрр^^р: 4bпnb2JШlfд 1шпь[^ t bqпшlшдbbl, np lnqfumfl bbpшlшnnLдЦшbpbbpf qшпqшдnLJp 1шппр t bщшumbl mbmbunLpJшb qшпqшдJшbp: Яш2Ц^ шпьь[пц ьпцш]^ь b|ff ршдшlшJnLpJnLbpx ЯшJШumшbf щшпшqшJnLJ рbnbшфn^шpпnLdUbпf шщшhnЦdшb dшJшbшl lnqfumfl bbpшlшnnLдЦшbpbbпf qшпqшдJшbb nLqqЦшb 2шь^ьпь шnшbдpшJfb pbp bb ^шQnLJ: JfUbnLjb dшJшbшl, ^bmp t фтшр^ bшU цьп2^ь dшJшbшlbbпnLJ шпшць[ hшбшfa ршпйпшйш]ьцпр bplnL hшпUшb bplpbbpf hbs

ИЪшпшЦпп тпшЪищпптш^и bUpшlшnnLg4ш&pUbп| шщш2П2шфш|иши шqQbgnLpJnLUUbПQ: PbnUшфnfaшппnLUUbп| ьш^ьп! U шnUmпшJ|U qnпЬшпpUbп| ^Пш^шЪшдиши ^шишЪшЦ Цпш Ubb шqпbgnLpJnLU пьъьъ тпшиищпптш^и bUpш4шnnLgЦшbpUbп^ ппшф U famnLpJnLUQ: Uju mbuшUlJпLU|g шUhпшdb2m t Иши^шиш^ pb ппршЪпЦ 1шппп bb тпшиищпптш^и hшпnппшlgnLpJшU шщш2П2шфш^ии пL ощm|UшLшgпLUQ ^шЪ^ шnUmпLПQ тпшиищпптш^и Ъпп ф2шид^и qmU^q ьп1пъьп| hbs:

Упдш^шЪ 44-оп.|ш щшmbпшqU|g hbm^ 2020 p^^UI ъ^ь^ьп! 9-|

ьпш^п^ hшUшmbQ hшjmшпшппLpjпшU 9-пп lbmnLU u2^lu t, пп шщш2П2шфш!^и

bb mшпшbш2П2шUпLU pпLпп mUmbuшlшU U тпшиищпптш^и lшщbПQ, |u^q фтшп^и t bп4шpпLQШJ^U U ш4mпUпp|LШJ|U hшппппшlgпLpJшU Цbпш4шUqUшU hUшпшЦnпnLpjnLUUbПQ: bpb фппйьър шц^! pшg 2шпшппь Ьпш|п^и hшjmшпшппLpjшU 9-пп |bsQ, шщш ЯшjШumшUQ pnLjL t mшL|u |п шшпшЬрпЦ pшgbL и^2шЪдр «raпLПP|шJ|-Ъшfa|2UшU|-UпПPb2шU|» тпшиищпптш^и

hшQnпQш4gnLpJшU hшUшп:

UjdU фппйьър Иши^шЬшь pb IU пLn^Lp^LUUbп bb ИЪшпшЦпп bпlшpnLПШJ|U U шЦmпUпp^LШJ^U hшппппшlgпLpJпLUUbп| Цbпш4шUqUUшU hшUшп:

Яшишйш^ hbmшqnmnLpJnLUUbп^ (Фш^ишЪ U nLПl2Ubп 95)^ ИЪшпшЦпп bп4шpnLQШJ^U hшQппQш4gпLpJшU ЦbпшqппЬшп4UшU nLППnLpJnLUUbпU bb.

1. Яш]шитши| И^и^ишп^иши 2П2шUUbп|g bпUшU-b2UшU-'^.шqшfa, ШJUmbп|g tL пьщ| fop^n! |ши PшfnL, ШjUпLhbmU П^ишитшЪ nLППnLpjnLU (bпUшU-b2UшU-UQumU-bЦLШ^-PшenL-^bпpbUQ bпlшpnLПl):

2. Чшпu-Q■JпLUп^-UпUшфп-bПШufa-CшппLП-Ъш^2UшU bпlшpq&| ^ши^-CшпnLП шUgnLUQ, ппQ 11шщ| ЯЯ Упшпшт| UшпqQ Ъшfa|2UшUiU:

3. bпшu^-CшпnLП шЪдиши ЦbпшqnпЬшп4UшU пbщpnLU ИЪшпшЦпп t UшU 1шпи-Q■JnLUп|-Ъшfa|2UшU-Ubппi-PшpnL bпlшpq&| 2шhшqnпЬnLUQ:

Ц|иоп bп4шpnLQШJ^U hшQппQш4gпLpJшU шщш2П2шфш|иши mbuшUЦ|nLU|g h|UUшlшUпLU фтшп|^и t OппnLpшп-UbппI бшUшщшпhQ:

2023 p^^UI Ипьи|и| 2-|U ПпLuшumшU| ишупшршпшр ЦпиЩш^и sbnl t nLUbgbL Яшушитши^, ПпLuшumшU| U UпПPb2шU| фп^цшп^шщьшъьп! hшUшUш^шqшhnLpjшUp ьпш^п^ ш2^штширш]^и 12-ПП hшUп|щnLUQ:

ИшЪфщиши шпп^Ър* иш^шпшпць t, пп фnfaQUpnUnLU t 6bnp pbпЦbL bпшufa-2nLLфш-U'bqп^-Яnпшфq bпpnLпnL ьп^ш^рпц bп4шpпLQШj^U hшQппQш4gпLpjшU Цbпш4шUqUUшU U lшqUшlbпщUшU ^пъ^пьш ршдьп! ^Пш^шЪшдиши ЦbпшpbпJШL:

SUmbuш4шU mbuшU|JnLU^gx ш]и bпlшpпLПШJ|U bпpпLП|U qппЬшпlbLпLg шпш2 щьшр t hш2Цшп4ЦbU, pb ппршЪпЦ lU^qbU Яш]шитши| тпшиищпптш^и bш^ubПQ, Цп^штф шппЛР pbnUшфпfaшпппLUUbп| ^шишЪшф, U ппршЪпЦ ш^ йbnUmпL lnhUh Иш^ш^шЪ шпшшппппььп! Ишишп: Чшп^п t UшU Иши^шЬшь pb ^щ^и^ uшlшqUbп lqnпЬbU, оп^Ъш^, UQПPb2шU^ тшпшЬрпЦ тшпшЪдиши ^шишЪш!, U iLhUbU шпплпр pbnUbп^ шUЦmшUqnLpJшU шщшИпЦишЪ bпш2^hEUbп:

Pшg^ bпlшpnLПШJ^U bпpnLП^Ubп^g UшU eUUшпlЦnLU bU шЦmпUпp^LШJ^U hшппппшlgпLpjпLUUbп^ ЦbпшlшUqUUшU hшпgbп: 44-оп.|ш щшmbпшqU^g иьшп pnLпe-шпПPb2шUшlшU mшUпbUQ ф2шqqшj^U иш^шппш^пЦ ш^ш^цппьъ qpшпЦпLU t U^LUIipli 1ши, ^U^щbu UпПPb2шUU t in^nLU, «2шUqbqпLП^ и^2шЪдр» pbq^ 2П2шUшnnLpJшU mшпшbUшUp:

UjdU ЦbПLnLbbUe, pb «2шUqbqпLП| и|2шидр» Uш^шq|bQ 1шппп t тш! lnпUbпíU:

• ranLПE|шU п^ и|ш]Ъ дшишрш]|Ъ 1шщ !Ишитшт| UпПPb2шU| hbs, шл

UшU 1фпп6| mUmbuшlшU U nшqUшlшU lшщbПQ ^nпшgUbL

PJnLПpш4шU Ш2faшпh^ JjnLU щbmnLpJnLUUbп^ hbs:

• Ujrç ф2шЪдр^ 2шhшqnпöJшJp fônLПP^шU hUшпшЦnпnLpJnLU фтшЪш mшпшöш2П2шUnLJ pпLLшgUbL nпLuш4шU U ^пшЪш^шЪ шqrçbgnLpJnLUQ:

Ц^р^шЪ

• Urçпpb2шUQ дшйшрш^и тпшЪищпптш^и ^шщ ^ПЬЬЬЪШ Ъш^2UшU^ hbs шпшЪд ^шЪ^д 4шfa4шönLpJшU Jb2 L^UbLnL:

• ^шЪ^ фш^шп^ hшJшпЦbL тшпшЪд^ ЬПЦЬП U Urçпpb2шU^ hшJшп:

• ^шЪ^ Яшушитши^Ъ uшhJшUшфg ШШПШ0РЬЬПО ^UbU pnLПP-шrçпpb2шUш4шU тшЪ^ф й2тшфтшп^ши ЪЬПРП:

• Яш^итшЪ^ ЯшUпшщbmnLpJшU hшпшЦшJ^U uшhJшUQ дши^шдш0

^шпп^ t hшJmUЦbL 2П2шфш^йши Jb2: Яш^итшЪ^ ЦbпшpbПJШL ш]и фт^ ^шп^^ t Jb4UшpшUbL Urçпpb2шU^ Uшfaшqшh^ ф^фд ЦшпЦп^ hшJшmJшg pшqшpш4шUnLpJшJp: h. ÜL^U^ ^пирпф «УП^т^и UQПPb2шйQ» ^п^ш^йи qmU^LÜ t Яшушитши^ 4bпшhu4nqnLpJшU тш^: Ьш ^п ^nupnLÜ U2nLÜ t Ъш^ пп qnпöшп4bLnЦ «2шUqbqпLП^ й^шидро» UQПPb2шUQ ^п pшqшpшg^Ubп^U ^Фпш^шп^и^ ^bUg ЪШ^Ъ^ЬП^ hnqbПQ:

Ршд^ hшJmшпшпnLpJnLUUbп^g Urçпpb2шU^ UшfaшqшhQ UшU qnпönLU РШДЬППЦ t шщшgпLgпLJ mшпшöш2П2шUпLJ pпLпп mUmbuш4шU U тпшЪищпптш^и ^шщЬп^ шщш2П2шфш^шйшЪ ^bQÖ ^ш^ш^ши^пш^шЪ oпш4шпqQ^ 2022 p^^U^ Ф^ШЬ^ЬП^ 12-^g ш^п^ш^шЪ 2П2шфш^йшЪ Jb2 щшhbLnЦ UпgшfaпLJ шщпп^ 120000 hшJ pUш^nLpJшUQ:

иш^ш^, Ш^Ш^ЦППЬЪ фпшгаЦп^ «ф2шидрш^и» hnbmnпшpшUnLpJшUQ,

ЪЬп^ш^^ LпLП2 ^п^^Ь^пшЬЬп bU и^шт^й шщ Uшfaшqö^ ^пш^шЪшдйшЪ hшJшп: Ujrç ^п^^Ъ^пшЪЬп^ ф йшио 4пnLJ t ш2faшпhшpшqшpш4шU pUnLjp, ^и^ üjnLU йши^ mUmbиш4шU:

Пп^и ш2^шпhшßШQШßш4шU pшqшrçпte hшп4 t Ъш^ hш2ф ШГСЪЬ

^ПшUшшrçпpb2шUш4шU фП2^и 2П2шЪ^ LШПЦШÖ hшпшpbпnLpJnLUUbПQ U ^шЪ^

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

ф^фд ЦшпЦп^ pшqшpш4шUnLpJnLUQ^ Упдш^шЪ 44-оп.|ш щшmbпшqфg hbsn ЯшпшЦш^и 4n4^unLÜ ишhJшUUbп^ фnфnfanLpJшU, ^U^^bu UшU ЯиушитшЪ^ hшпшЦпЦ Ъпп ф2шЪдр^ 6UшфпtfшU hшпgbпnLJ ^п ^шпфп qöbп^ pшqфgu QUrçqônLÛQ:

hU ЦbпшpbпnLJ t 2шUqbqпLП^ ф2шЪдр^ mUmbuш4шU pшqшrçпte^U, шщш шуи ш^Ъш^пд^^Ъ t Яш]шитшЪ^ ЯшUпшщbmnLpJшU hшJшп: «и^шидрш^и ugbUшпnЦ» mшпшöш2П2шUпLJ mUmbuш4шU U тпшЪищпптш^и ^ШЩЬП^ шщш2П2шфш^шйши pbqQ п^ фшуи ^^ 4ПбшmbLnL Яш]шитшЪ^ pшпóп тпшЪщпптш^и öш^ubПD, ШJLU щшпnLUш4nLJ t «щшJpпLUшЦmшUq» JшпmшhпшЦbпx ЯшJШumшU-hпшU шnUmпшJ^U nLQnL 1^ш^штшп шпqbLшфш4üшU hшJшп:

ЦbПLnLönLpJnLUUbПD дпцд bU mшL^u, пп UQПPb2шUQ U fônLПP^шU nLUbU pnLnпnЦ^U ШJL JпmbgпLÜл Ъщштш^ пLUbUшLпЦ UbQП^^ тшпш0рпЦ фшдЪ^ UQПPb2шU^ hшпшЦшJ^U 2П2шUUbПD Ъш^^2UшU^, ШJUnLhbmU hbs, ^U^^

hbmUшUßnЦ Яш]шитши^ 4hшJmUЦ^ тпшЪищпптш]^и LПhЦ 2П2шфш^йши Jb2: UQПPb2шU^ U J^2U фnLpbUш4шU hшпшpbппLpJпLUUbпhx CnL2^^

hn^ш4шqппLJ U2ЦпLJ t, пп 2шUqbqnLП^ pшgnLJQ Urçпpb2шU^ шпUJmJшU

2П2ШЪЪЬП^ U Ъш^^2UшU^ J^2U U Ъш^^2UшU-^шпu bп4шpnLQnL 4шnпLgпLJQx пп^и bп4nL ЬП^ПЪЬП^ ü^2U hшQппQш4gпLpJшU pшпbLшЦJшU 4шпUnпшqnLJU щш]йшии bU:

"4ЬПШ|ШП1Ш|ПЦ Яш]шитш1^ inqNs^ hшJш4шпq^ pшпbLшЦJшl 1щштш^пЦ pbnlшфn^ш|пnLÜlbп^ 0ш^Ьп^ lЦшqJшl hшпg^l ^шп^п t hшu4шlшL, pb ^^u^ ш^1тпш1рш^1 hlшпшЦnпnLpJnLllbп пьф ЯшJШumшlQ, пп^ щшпшqшJnLJ hш2ф bl шnlфLJ n^ J^jl mlmbuш4шl oqnLmlbп nLlblшLQ, ШJLU шqqшJ^l Ш1ЦШШ^Ш^1 п^фп^ l^qbgnLJQ: Uju^bu, pnLПß-ш|ПPb2шlш4шl mшl|bJ^ ^nnJ^g шпш2 рш2Цш0 «щш^пь^Цшш^» oпш4шпqbп^ фп1^1 l4шmфLJ t hшJ-^ПШ1Ш^Ш1 Ш^1ШПШ1РШ^1 öпшqпbп^ ЕШШП^Ш1 ш2fanLdшgnLJ:

£Шшп^ш1 фnLLnLJ t qml4nLJ ^пш1ш^ш1 «^шпu^g öng-UU 0пЦ» тпшШщпптш^ й^ш^р^ lшfaшq^öQ, пп^ qnпöшпфLJQ Яш]шитш1^ тшпш0рпЦ ^шфшqшlg ^ШП^П t nпщbu ш^1тпш1р pnLПß-ш|Пpb2шlш4шl mшпpbп öпшqпbп^: Uju lшfaшq^öQ blpш|пnLJ t ^фштфп bпpnLф, пп 1-bL^l U fôbhпшlQ bпUшl^ U J^2ngnù ^^nLJ t ЬЦппщш^ hbs: Ц'^2шqqшJ^l

тпшШщпптш^ J^2шlgp^ qшпшфшпl hпшll шпш2^1 шlqшJ hl^bgпbL t 2016 p^^l^l: Ъшfaшqö^l J^gb| t^l ЯшJШumшlQ, PnLLПшп^шl, ^4пшumшlQ, ЯnLlшumшlQ: Uju QlpшgpnLJ ш2^шшш1рш^1 faJpbп^ 4bg hшlфщnLJ t шЬФ nLlbgbL: «^шпu^g öng-UU 0пЦ» J^2шlgш ЯшJШumшl^l pnLjL ^ш ффпu^ф^шglbL Jшmш4шпшпnLÜlbПQ, шqшmnпbl oqm4bL lшЦшhшlq^umlbп^gx |ПШ1ПЦ ^u^

|шп1ш|пЦ шпш^рш^ тшпш^^ hшlqnLJg: ^bmp t l2bL, пп lшfaшqö^l Фш1ш|^ hшJшп hшJ4ш4шl ^nnJ^l шШпш^2т t LnLöbL ^п LnqNm^L| U blpш4шnnLgЦшößШJ^l ^l|^ПlbПQ: Ц^^^пш^и, ^шпб dшJшlшфLJ ЯшJШumшlQ ^bmp t шЦшпш^1 hшugl^ ЬПФ^ hшпшф hjnLu^u^l ^шщпп шЦmnJnp^LШJ^l бшlшщшпh^ 2^lшпшпnLpJnLlQ: ^jnLu^u-ЯшпшЦ бшlшщшпh^ ^пшqnпönLJQ p^nLJ t ^U 2шhbп^g, ^Q, Qus tnLp^l, pnLjL qu^b| mшпшöш2П2шlnLJ fônLПP^ШJ^

hqnпшgJшl ш2faшпhшpшпшpш4шl hш4шфnLpJnLllbПQ: Pшg^ |ПШ1^, ш^т^Ц ^lmbqпnLJQ ^jnLu^u-ЯшпшЦ J^2шqqшJ^l тпшШщпптш^ J^2шlgp^l bUSU-^, Яl|4шumшl^ U О^шитш^ hbs JbпôbgJшl mпшJшpшlш4шl Ршпшрш^ш1 2шпnLlш4nLpJnLll t:

ЬqпшЦшgnLpJnL^

ЯЯ Lnq^um^^ hшJш4шпq^ pшпbLшЦnLJQ mlmbunLp^l qшпqшgJшlQ ^шитпп ^ШП^П qnпönШbпhg Jb^l t hш2ф ШП1Ь|ПЦ ön4uij^l b|fh pшgш4шJnLpJnLll nL тпшШщпптш^ blpш4шnnLgЦшößlbп^ pnLj| qшпqшgЦшönLpJnLlQ: Оппи hшпUшl ЬпФ1Ьп^ hbs uшhJшШbп^g pшg bl J^uijl bп4nLUQx 4пшumшl^ hbs uшhJшlQ hjnLu^unLJ U hпшl^ hbs uшhJшlQ hшпшЦnLJ: ^Ьщ^ 0пЦ Jb^ ^шй bп4nL bLBbп^g nLlbgшö ^fa^önLpjnLlQ щшпnLlш4nLJ t pbnlшфn^ш|пnп» ^n^inL n^u^, пп^ ib^pnLJ pbnlшфn^ш|пnпl пьф фn^ш|пJшl J^ШJl Jb^ J^2ng: ^bmp t щшhщшlbL ШJLQlmпшlßШJ^l nLП^lbп, nпщbuq^ ^П6ШШЦЬ1 mшпшlg^4 ЬП^П1ЬП^ blpш4шnnLgЦшößlbп^g ^fa^önLp^l n^u^Q, mшпшlg^4 bп4пlbпnLJ mшпшlg^4 U JшßuшJ^l qшlónLÜlbп^ hbs ^шщЦш0 ЦбшпlbПQ, nLППш4^ öш^ubПQ U nL2шgnLÜlbПQ, тшпш^^ bп4пlbпnLJ ÑnkQl|nmlbп^ l4шmJшJp qqшJnLlnLpJnLlQ:

UjnLu ^nnJ^g, U|ПPb2шl^ nL hbs Qlpшg^4 hшпшpbпnLpJnLllbпl nL

IПшlg qшпqшgJшl hlшпшЦnп «ugblшпlbПQ» J^ 2ШПЕ п^фп bl ^ hшJm pbпnLJ ЯшJШumшl^ hшJшп: Uju hшJшmbßumnLJ «fônLПß^ШJ^-Ъш^^2Uшl^-U|ПPb2шl^» тпшШщпптш^ hшпnп|ш4gnLpJшl nLn^ pшgbLQ ЯЯ тшпшбрпЦ J^ nLППnLpJnLllbпnЦ t lbп4шJшgЦnLJ: ЦшulшЦnпшщbu 2023 pЦш4шl^ hnLl^u^ 2-^ hшl|^щJшl шп|JnLlßlbпnЦ ßllшп4ЦnLJ t bпшufa-2nLLфш-Ц'bпп^-Яnпшфq bпpnLпnL ЬП4Ш]1РПЦ bп4шpnLПШJ^l hшпnп|ш4gnLpJшl ЦЬПШ^Ш^ШШ1 hшпgQ: hu^ шЦnmJnp^LШJ^l hшпnп|ш4gnLpJnLllbп^ Цbпш4шqlJшl JшunЦ Ш^Ш^ЦППЬ1 2П2шlшnЦnLJ t U|ПPb2шl^ ^nnJ^g шпш2 рш2Цш0 «2шlqbqnLП^ J^2шlgpQ», nпQ uш4шJl ^l^^bu mlmbuш4шl, ШJlщbu t| ш2^шпhшßшпшßш4шl JшпmшhпшЦbпlbп

nL ^Ъфп^Ьп t umbqôbinL hшdшп: U^ ^nqd^g ^шппр t ^ш^штшп

шпчЬ[шфш^ЦЬ1 Яш]шитшЬ-ЬпшЪ ш^шпа^ nLQ^U, ^u^ UjnLU ^nqd^g* ^ПшЬш-ш^прЬ2шЬш^ши 2П2ШЬ^ ШПЦШЙ hшпшpbпnLpJnLUUbпp mшпшôш2П2шUnLd

^шппр bU Ъпп щшmbпшqdUbп^ ^d ^q^^U pшfanLdйbп^ h^dp рш^ш^

ПпщЬи ЯЯ [nq^um^ hшdш4шпq^ qшпqшgdшU nLQ^ иЬп

^nqd^g р^тшп^Ц^ t «^шпи^д ông-UU ьпц» mпшUuщnпmшJFlU Uшfaшq^ôp, ппр hUшпшЦnпnLpJnLU t тш[^и П-b^U U fôbhпшUp Ьп^шЪ^ U fôp^u^ J^2ngn4 ьцппщш^ hbs:

Uju^un4, hnp^ô^ 2П2шUш4UbпnLJ ^штшпЦшб nLunLdUшu^пnLpJnLUUbпp

h^dp bU тш[^и bqпш4шgUblnL, пп ЯоушитшЪ^ [nq^um^ hшdш4шпq^ рЬршд^^

фбшф ршЦш^шЪ «qqoijnLU» nL шпр^ш^шЪ ^ъ^^п^ьп t ^ hoijm рЬпЬ ^U^bu ЬпЦпЬ pUрhшUnLП rnUmbunLp^U qшпqшgdшU, oijU^bu t[ шqqшJ^U шU4mшUqnLpJшUU шп^фр hшпgbпnLJ: Uju шnnLJnЦ, ЯшJШumшU^ [nq^um^ hшdш4шпqnLd шп^ш fan^pUрnmUbпU nL JшпmшhпшЦbпUbпD щшhшU2nLd bU hшugbш4шU nL dnmbgnLdUb^ ^u^ рПшЪд hшUqnLgшlnLônLdUbпp ^шппр bU ЯЯ mUmbunLp^U ^uynLU qшпqшgdшU шU4|nLUшpшпp рш^ш^

OQSUQnreaue агичиъпь^зиъ

1. Фш^цш^ UUUш U nLП^2Ubп. ^nqJ^g ЯшJШumшU^ шщш2П2шфш4JшU hUшпшЦnпnLpJnLUUbпU nL dшпmшhпшфпUbпp, «Udpbpp» 11штЫ1Ш2шр, p^4 57, 2022, Ьп.: «SUmbuшqbm» hпшm., 189 t2:

2. ЯшJш2^шпhшJ^U pшU4. LnqfiumM шрp|nLUшЦhmnL^JшU hшUшpfiЦD 2007-2023 рЦшЦшЬЬЬррЬ, ЯшJш2^шпhшJ^U pшUф ш^Ш^ЬП^ 2sbdшпшU https://lpi.worldbank.org/sites/default/files/2023-

03/International LPI from 2007 to 2023 O.xlsx

3. «ЯшJшumшU^ ЯшUпшщbmnLpJшU pUрhшUnLП oqmшqnпôdшU щbmш4шU шЦmndnp^lШJ^U бшUшщшпhUbп^ шUЦшUшgшU4» 2014 p^^U^ ФЬШПЦШП^ 13-^ N 265-Ъ nпn2nLdл https://www.arlis.am/documentview.aspx?docid=159204

4. ЯшJШumшU^ ЯшUпшщbmnLpJшU ЦШП^ШЩЬШ^, Uрпpb2шU^ ЯшUпшщbmnLpJшU Uшfaшqшh^ U П■nLuшumшU^ 1w2UnLp^U Uшfaшqшh^ hшJmшпшпnLpJnLUp, 10.11.2020, https://www.primeminister.am/hy/press release/item/2020/11/10/Announcement/

5. ЯшJШumшU^ ЯшUпшщbmnLpJшU SпшUuщnпm^ U ^шщ^ UшfaшпшпnLpJnLU, ШршЦшЬ 2шрдшдашЬ РшЬЦ, SU 4973-ARM, Ьпиш^ 2008 Unjbdpb^

6. ЯЯ U4S. ^ШJШumшhfi фбшЦшдршЦшЬ тшрЬд^рр 2011-2022рр., https://www.armstat.am/am/?nid=586

7. Aliyev threatens to establish 'corridor' in Armenia by force https://oc-media.org/aliyev-threatens-to-establish-corridor-in-armenia-by-force/ OC MEDIA

8. Mikayelyan, Tigran. "The comparative analysis of transport costs of Armenia within EAEU and regional countries", ALTERNATIVE Quarterly Academic Journal 2023 #2 April - June, 2023.

9. Progress achieved in unblocking transport ties between Baku, Yerevan — Russian deputy PM https://tass.com/politics/1627159 TASS

10.Назарян, Григор и Микаелян, Тигран. «Влияние индекса логистической эффективности на экономику Армении», стр. 429-438. Детерминанты развития экономики России в условиях цифровой трансформации и обеспечения технологического суверенитета: монография / Н.Г. Вовченко, Н.Г. Кузнецов и др. ; под ред. д.э.н., профессора Е.Н. Ма-каренко. - Ростов-на-Дону : Издательско-полиграфический комплекс Рост. гос. экон. ун-та (РИНХ), 2023, 546 с.

11.Шушинская декларация о союзнических отношениях между Азербайджанской Республикой и Турецкой Республикой Источник: https ://www.kavkaz-uzel.eu/articles/365007/ Кавказский Узел.

WORKS CITED

1. Anna P'axlyan & owrishner T'urqiayi koghmic Hayastani apashrjap'akman hnaravorut'yunnern u martahravernery'// «Amberd» matenashar, t'iv 57, 2022t'., Er.: «Tntesaget» hrat., 189 e'j [Anna Pakhlyan and others. Opportunities and Challenges of Turkey's Blockade of Armenia // "Amberd" series, No. 57, 2022, Yerevan. "Economist" ed., 189 pages], (In Armenian)

2. Hamashxarhayin bank. Logistik ardyunavetut'yan hamat'ivy' 2007-2023 t'vakannerin. Hamashxarhayin banki tvyalneri shtemaran. https://lpi.worldbank.org/sites/default/files/2023-

03/International LPI from 2007 to 2023 O.xlsx [World Bank: Logistics Efficiency Index in 2007-2023, World Bank Database], (In Armenian)

3. «Hayastani Hanrapetut'yan y'ndhanur o'gtagorc'man petakan avtomobilayin twanaparhneri anvanacank» 2014 t'vakani p'etrvari 13-i N 265-N oroshum [Decision N 265-N of February 13, 2014 "Name List of Public Highways of the Republic of Armenia"], https://www.arlis.am/documentview.aspx?docid=159204 (In Armenian)

4. Hayastani Hanrapetut'yan varchapeti, Adrbejani Hanrapetut'yan naxagahi ev R'usastani Dashnut'yan naxagahi haytararut'yuny', 10.11.2020 [Statement of the Prime Minister of the Republic of Armenia, the President of the Republic of Azerbaijan and the President of the Russian Federation, 10.11.2020], https://www.primeminister.am/hy/press-release/item/2020/11/10/Announcement/ (In Armenian)

5. Hayastani Hanrapetut'yan Transporti ev kapi naxararut'yun, Asiakan Zargacman Bank, TA 4973-ARM: Erevan, 2008t'. noyember: [Ministry of Transport and Communications of the Republic of Armenia, Asian Development Bank, TA 4973-ARM. Yerevan, 2008 November], (In Armenian)

6. HH AVC. Hayastani vichakagrakan taregirq 2011-2022t't'., [NSS of RA. Statistical Yearbook of Armenia 2011-2022], https://www.armstat.am/am/?nid=586 (In Armenian)

7. Aliyev Threatens to Establish 'Corridor' in Armenia by Force https://oc-media.org/aliyev-threatens-to-establish-corridor-in-armenia-by-force/ OC MEDIA

8. Mikayelyan Tigran, 2023 "The Comparative Analysis of Transport costs of Armenia within EAEU and regional countries", ALTERNATIVE Quarterly Academic Journal 2023 #2 April - June.

9. Progress achieved in unblocking transport ties between Baku, Yerevan — Russian deputy PM https://tass.com/politics/1627159 TASS

10.Nazarjan Grigor i Mikaeljan Tigran 2022 "Vlijanie indeksa logisticheskoj jeffektivnosti na jekonomiku Armenii" str. 429-438. Determinanty razvitija jekonomiki Rossii v uslovijah cifrovoj transformacii i obespechenija tehnologicheskogo suvereniteta: monografija / N.G. Vovchenko, N.G. Kuznecov i dr. ; pod red. d.je.n., professora E.N. Ma-karenko. - Rostov-na-Donu : Izdatel'sko-poligrafiches-kij kompleks Rost. gos. jekon. unta (RINH), 2023. - 546 s. [Nazaryan Grigor, Mikaelyan Tigran 2022 "Influence of the Logistics Performance Index on the Economy of Armenia" pp. 429-438. Determinants of the Development of the Russian Economy in the Context of Digital Transformation and Ensuring Technological Sovereignty: monograph / N.G. Vovchenko, N.G. Kuznetsov and others; ed. Doctor of Economics, Professor E.N. Ma-karenko. - Rostov-on-Don: Publishing and printing complex Rost. State economy un-ta (RINH), 2023. - 546 p.] (In Russian)

11.Shushinskaja deklaracija o sojuznicheskih otnoshenijah mezhdu Azerbajdzhanskoj Respublikoj i Tureckoj Respublikoj [Shushi Declaration on allied relations between the Republic of Azerbaijan and the Republic of Turkey], https://www.kavkaz-uzel.eu/articles/365007/ (In Russian)

ANALYSIS OF THE LOGISTICS SYSTEM OF RA IN THE CONTEXT OF POSSIBLE UNBLOCKING OF REGIONAL TRANSPORT INFRASTRUCTURES

TIGRAN MIKAYELYAN

Armenian State University of Economics, Faculty of Regulation of Economics and International Economic Relations, Department of "International Economic Relations", Ph.D. Student, Stepanakert, the Republic of Artsakh

The purpose of this article is to carry out a comprehensive analysis of the RA logistics system, taking into account the challenges and main development paths caused by the possible unblocking of regional transport infrastructures. A number of problems were raised by the author during the analysis. In particular, a situational description of the logistics and transport systems of Armenia was carried out, highlighting the existing problems and the main obstacles to development, as well as possible ways of development of RA transport system were outlined. In addition, the specific weights of Armenia's cargo transportation were studied according to the types of transport in general use, the length of the regional (local) motor roads of the Republic of Armenia in general use, etc. Considering that Armenia's transport costs are one of the highest in the world due to bad relations with 2 neighboring states (blockade by Turkey and Azerbaijan) and lack of sea access, the author also carried out an analysis of the possible directions of the development of the RA transport system in the context of the restoration of railway and automobile communication routes in the region.

The results of the conducted study show that a number of problems and challenges are relevant in the RA logistics system, which hinders the prospects of sustainable development of the RA economy and creates issues related to national security. In particular, the issue of transportation blockade by neighboring states remains on the agenda. On the other hand, the current scenarios of de-blockade, especially the possible use of the circulating "Zangezur Corridor" may raise both economic and national security issues for the participating parties, including Armenia. In this context, it becomes important to implement alternative transport routes, the "Persian Gulf-Black Sea" transport corridor project.

Key words: Armenia, Iran, Azerbaijan, Turkey, infrastructures, common types of transport, railway transport, road transport.

АНАЛИЗ ЛОГИСТИЧЕСКОЙ СИСТЕМЫ РА В УСЛОВИЯХ

ВОЗМОЖНОГО РАЗБЛОКИРОВАНИЯ РЕГИОНАЛЬНЫХ ТРАНСПОРТНЫХ ИНФРАСТРУКТУР

ТИГРАН МИКАЕЛЯН

аспирант кафедры международных экономических отношений факультета регулирования экономики и международных экономических отношений Армянского государственного экономического университета, г. Ереван, Республика Армения

Цель данной статьи - провести комплексный анализ логистической системы РА с учетом вызовов и основных путей развития, обусловленных возможным разблокированием региональных транспортных инфраструктур. В ходе анализа автором был поставлен ряд задач. В частности, было проведено ситуативное описание логистических и транспортных систем Армении, выявлены существующие проблемы и основные препятствия для развития, а также намечены возможные пути развития транспортной системы РА. Кроме того, изучены удельные веса грузоперевозок Армении по видам транспорта общего пользования, протяженность автомобильных дорог областного (местного) назначения общего пользования Республики Армения и др. Учитывая, что транспортные расходы Армении одни из самых высоких в мире из-за плохих отношений с двумя соседними государствами (блокада Турцией и Азербайджаном) и отсутствия выхода к морю, автор также провел анализ возможных направлений развития транспортной системы РА в контексте восстановления путей железнодорожного и автомобильного сообщения в регионе.

Результаты проведенного исследования показывают, что в логистической системе РА актуален ряд проблем и вызовов, которые препятствуют перспективам стабильного развития экономики РА и создают проблемы, связанные с национальной безопасностью. В частности, на повестке дня продолжает оставаться вопрос транспортного обхода соседних государств. С другой стороны, текущие сценарии разблокирования, особенно возможное применение «Зангезурского коридора», могут выявить вопросы как экономической, так и национальной безопасности для участвующих сторон, в том числе, для Армении. В этом контексте становится важным претворение в жизнь проекта альтернативных транспортных путей - транспортного коридора «Персидский залив-Черное море».

Ключевые слова: Армения, Иран, Азербайджан, Турция, инфраструктура, распространенные виды транспорта, железнодорожный транспорт, автомобильный транспорт.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.