Научная статья на тему 'Алматы облысы қарасай ауданындағы ауыл тұрғындарының денсаулық жағдайы мен тамақтануын субъективті бағалау'

Алматы облысы қарасай ауданындағы ауыл тұрғындарының денсаулық жағдайы мен тамақтануын субъективті бағалау Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
121
34
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
денсаулық / денсаулықтың нақты факторлары (детерминантасы) / ауыл тұрғындары / өмір салты / ақпараттылық. / health / determinants of health / rural population / awareness / lifestyle

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — С.Ш. Шаяхметов, К.К. Тогузбаева, Д.Д. Жунистаев, Л.С. Ниязбекова, А.Ж. Жаханов

Қазақсатан Республикасы Алматы облысы Қарасай ауданындағыауыл тұрғындарының денсаулық жағдайы мен тамақтануын озіндік бағалауын зерттеу болып табылды. Зерттеу әдісі: Қазақстан Республикасының 18 жастан 66 жасқа дейінгі аралықтағы 600 ауыл тұрғындарынан сауалнама жүргізілді. Алынған нәтижелер: ауыл тұрғындары өзініңтамақтану дәрежесін «жақсы» және «жеткілікті түрде жақсы» деп бағалайды. Әйтседе, өз тамақтануына көңілі толмайтындардың үлесі де аз емес. Алынған сауалнаманың нәтижесі тұрғындардың өз денсаулығын бағалауы мен жасқа байланысты тамақтануы арасындағы байланысты анықтады: жас ұлғая келе өз денсаулығына деген көзқарастың төмендеуі, бірақ тамақтануына деген көзқарастың жоғарылауы байқалады. Сонымен қатар денсаулық жағдайы мен тамақтанудың жынысқа байланысты екендігі заңдылық және жаңалық емес. Этникалық қатыстылықтың тамақтануды бағалаудағы әсері мардымсыз.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

Похожие темы научных работ по наукам о здоровье , автор научной работы — С.Ш. Шаяхметов, К.К. Тогузбаева, Д.Д. Жунистаев, Л.С. Ниязбекова, А.Ж. Жаханов

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

SELF-ASSESSMENT OF HEALTH AND DIET OF RURAL POPULATION IN KARASAI DISTRICT OF ALMATY REGION

Introduction. The study was aimed at investigation of the self-rated health and nutrition status of the rural population in Karasai district of Almaty region of Kazakhstan. Materials and methods: 600 villagers in age from 18 to 66 years were questioned. Results: the rural population estimates its diet as "good enough" and "good". But the share of people who rated their diet negatively is still significant. Analysis of the survey data revealed a significant association their self-assessed health and diet with age: with age the proportion of negative assessments of their health and positive rating of their diet is increasing. Dependence of selfnutrition and health of sex is natural and also not new. The effect of ethnicity onself-assessment of diet and health is not essential.

Текст научной работы на тему «Алматы облысы қарасай ауданындағы ауыл тұрғындарының денсаулық жағдайы мен тамақтануын субъективті бағалау»

УДК: 331.8.9-614.79(574.51)-(082)

1 С.Ш. Шаяхметов, 1 К.К. Тогузбаева, 1 Д.Д. Жунистаев, 1 Л.С. Ниязбекова, 2 К.О. Джусупов, 1 А.Ж. Жаханов, 1 Л.Б. Сейдуанова, 1 А.К. Сайлыбекова, 1 Ш.К. Мырзахметова, 1 А.У. Калдыбай, 1 М.Б. Сейтахметова,

1 Е.Т. Толеу, 1 А.Е. Джанбатырова

*С.Ж. Асфендияров атындагы Цазак улттык медицина университет^ енбек гигиенасы кафедрасы, халыкаралык денсаулык сактау кафедрасы, Алматы к., Цазакстан 2 Халыкаралык медицина жогары мектеб^ Бiшкек к., Кыргызстан

АЛМАТЫ ОБЛЫСЫ КДРАСАЙ АУДАНЫН^Ы АУЫЛ Т¥РFЫНДАРЫНЫH, ДЕНСАУЛЫК; ЖАFДАЙЫ МЕН

ТАМАКТАНУЫН СУБЪЕКТИВТ1 БАFАЛАУ

Цазаксатан Республикасы Алматы облысы Царасай ауданындатауыл туртндарынын денсаулык жагдайы мен тамактануын оз'шд'к багалауын зерттеу болып табылды.

Зерттеу эд'ю: Цазакстан Республикасынын 18 жастан 66 жаска дейiнгi аралыктат 600 ауыл туртндарынан сауалнама жYргiзiлдi.

Алынган нэтижелер: ауыл туртндары вз'ш'нтамактану дэреже^н «жаксы» жэне «жеткл'кт'! тYрде жаксы» деп багалайды. Эйтседе, вз тамактануына квнiлi толмайтындардын Yлесi де аз емес. Алыман сауалнаманын нэтижеа туртндардын вз денсаулытн багалауы мен жаска байланысты тамактануы арасындат байланысты аныктады: жас улгая келе вз денсаулытна деген квзкарастын твмендеу'1, бiрак тамактануына деген квзкарастын жогарылауы байкалады. Сонымен катар денсаулык жагдайы мен тамактанудын жыныска байланысты екендiгi зандылык жэне жаналык емес. Этникалык катыстылыктын тамактануды багалаудат эсерi мардымсыз.

ТYйiндi свздер: денсаулык, денсаулыктын накты факторлары (детерминантасы), ауыл туртндары, вм'р салты, акпараттылык.

Юркпе.Кенес Ода^1 жэне одан кейшге кезендердеде ауыл тур^ндарынын денсаулык, жаедайын зерттеуге кеп кент белiндi [1, 2]. Кептеген жумыстарда ауыл тур^ндарынын денсаулык жаедайынын ерекшелiктерi керсеттед^ онын кала тур^ндарынын денсаулык жаедайымен салыстырмалы талдауы бертед^ Кенес Республикалары, сонын шшде К,азакстанда^1 ауыл тур^ндарынын денсаулык жаедайы мен тамактануынын нашарлауынын себептерi мен факторлары керсеттедЦЗ-12].

Тамактану жэне денсаулык мэселес аркашанда езектi. Тур^1ндардын эртYрлi топтарынын тамактану дэрежесiн зерттеу бойынша бiршама жумыстар басылып шыfарылfан. Бул жумыстарда аfзанын кайсыбiр жYЙесiн сипаттайтын жеке керсеткiштер мен эртYPлi эдiстер тамактану дэрежесiн баfалау ушмн колданылады [13]. Турfындардын тамактануын субъективт баfалау турfындардын денсаулык жаfдайы мониторинпанщ кен таралfан куралы болып табылады. Жумыстын максатыКазакстан Республикасы Алматы облысы Карасай ауданындаfы ауыл турfындарынын денсаулык жаедайы мен тамактануын субъективтi баfалау болып табылады.

Зерттеу куралдары мен эдктерГКазакстан Республикасы Алматы облысы Карасай ауданында^ 18 жастан 66 жаска дежнп аралыктаfы 600 ауыл тур^ндарынан сауалнама жургiзiлдi. Салыстырмалы талдау мумкшшллт ушiн стратификация эдiсiжас жэне баскада белгiлерi

бойынша алынfан топтардынсандык келемш жуык етiп танцауfа мумкiндiк бердГ

Сапалы зерттеу эдiстерi (турfындарfа толыктай сауалнама жургiзу, сухбаттасу, фокус-топтар), аналитикалык эдiстер (экономикалык жэне демографиялык керсеткiштердi талдау) колданыс тапты. Турfындардан сурастыру максатында, жануянын демографиялык керiнiсi, ез денсаулы^ын баfалау жэне тамактануы сиякты элеуметтiк-гигиеналык аспектiлердi камтитын 50-ден аса сурактан туратын сауалнама колданылды.

Сухбаткерлердiн курамы бiркелкi емес: еркектер- 47%, эйелдер 52%-дан жоfары. Сурастырылfан адамдар, саны шамаман бiрдей (98-ден 105-ке дейш) 6 жас тобын курады.

Этникалык катысты^ына байланысты сухбаткерлер 4 улкен этникалык топка белшдг казактар (22%), орыстар (19,2%), уйfырлар (18,3%) жэне турттер (17,7%). Баска этникалык топтар (22,9%) курады.

Эр 13-шi сурастырылfан адам жоfары маман иесi, ауыл тур^ндарынын 42% орта бiлiмдi, турfындардын 43% арнайы орта маман иесiболды, 7%-дан сэл жоfарысы орта мектептi бтрмеген.

Зерттеулерден алынfан мэлiметтер стандартты статистикалык баfдарлама пакеттерiн (SPSS 16.0)колдану аркылы енделген. Сапалык керсеткшiтерChi-square (х2) бейпараметрлт статистика эдiсiмен зерттелдi. Алынfан нэтижелер.Ауыл жануясынын элеуметпк-экономикалык сипаттамасы кесте 1 керсеттген.

Кесте 1 - Сухбаткерлердi элеуметтiк-экономикалык сипаттамасы бойынша белу.

Элеуметпк-экономикалык сипаттама Абс. саны %

Отбасыжаедайы

Yйленген/турмыс курган 414 69

Эйелi елген/жесiр 16 2,67

Ажыраскан 48 8

Ешкашан неке кимаfан 122 20,33

Жануя курамы

Отбасы мYшелерiнiн орта саны 4,3±2,4

Балалардын орта саны (0-18 жас) 1,11±1,0

Зейнеткерлт жастаfы отбасы мYшелерiнщ орта саны 0,38±0,21

Отбасынын бiр айда^ орта табысы, тенге 78526,67±6508,90

Эр отбасы мYшесiне орта табыс, тенге 22052,91±3650,50

Жумыс орны

Ферма жумысшылары 94 15,67

Ауылдын элеуметпк сала мекемелершде 36 6

Баскада мекемелерде 402 67

Жумыссыз 68 11,33

Сухбаткерлердщ 69% отбасы кур^андар, 20%- ешкашан неке курмаfан, 3%-fа жуыfы жесiр, 8%- ажыраскан. Сурастыруfа сэйкес, ауыл отбасы 4,3 /^шеден турады, онын Ынде бiр бала 18 жаста. Орта есеппен бес жануянын екеуiнде зейнеткер турады. Айына жануянын орта табысы 78 мын тенгенi курады, эр жанfа орта есеппен 22 мын тенге.

Сухбаткерлердщ 16% ферма жумысшылары, 6% элеуметпк сала мекемелерiнде, 67% ауылдын баскада

Кесте 2 - Алматы облысынын ауыл аймактарында^ сухба

эртYрлi мекемелерiнде жумыс жасайды, 11%-дан сэл астамы жумыссыз.

Тамактанудын субъективтi баfасы. Тур^ндардан жYPгiзiлген сурастыру, жалпы, ауыл тур^ндарынын ез тамактануына деген кезкарасынын «жеткЫкт турде жаксы» (51,7%) жэне «жаксы»(19,3%) екендiгiн керсеттi. 0з тамактануын «ете жаксы» деп сухбаткерелердiн 8% баfалады. 20%-дан сэл астамы, яfни эр бесшшл сухбаткер ез тамактануын «нашар» (17,2%) жэне «ете нашар» (3,3%) деп баfалады.

Ыщ тамактануына субъективт баfасы.

Тамактанудын субъективт баfасы Абс. саны %-дык Yлесi

вте жаксы 51 8,5

Жаксы 116 19,3

ЖеткЫкт турде жаксы 310 51,7

Нашар 103 17,2

вте нашар 20 3,3

Барлы^ы: 600 100

ЭртYрлi жыныс топтарынан алы^ан жауаптарды салыстырfан кезде,ез тамактануын субъективт баfалауда жаfымсыз деп санайтын еркектер екендт аныкталды. Эйелдер арасында ез тамактануын «ете нашар» деп баfалайтындар кездеспедi, еркектерде 7%. Тамактануын «нашар» деп 19% еркек, жэне небары 15,5% эйелдер баfалады. «ЖеткЫкт турде жаксы» деп эйелдердiн 55%, ал еркектер арасында 47,5% есептейдГ Сонымен катар «жаксы» жэне «ете жаксы» деп баfалайтындар 26,4% еркек, 29,1% эйел. Тамактануды субъективтi баfалаудаfы жыныстык ерекшелiк, эйелдердiн еркектермен салыстырfанда, ез тамактануына кеп кенiл белуiмен, тамактану тэртiбiн дурыс уйымдастыра алуымен, бЫмЫщ молдылыfымен тYсiндiрiледi, себебi еркектердiн тамактану жиiлiгiн карасты^ан кезде тамактануды уйымдастыру тэртiбiнiн эйелдерге к,араfанда темендiгi байкалады. Тэулiгiне 2 реттен темен тамактанатын еркектердiн Yлесi эйелдерге к,араfанда 2 есе жоfары. Сонымен катар, еркектердщ 42,6% кYнiне 3 рет тамактанатын болса, эйелдер арасында бул керсеткш 49,3%. Тамактануды субъективтi баfалау бойынша алынfан жауаптардын талдауы сухбаткерлердiн жасына байланысты еместiгiн керсеттi. Тамактануды «ете жаксы» деп баfалайтындар Yлесi жас улfая келе темендейдi, яfни 18-20 жэне 21-30 жас топтарында 15,3%-дан 61-66 жас топтарында 0 дейш. Бiрак «жаксы» деген жауаптын кеп белт 61-66 жастаfы (41,8%) сухбаткерлерге тиесЫ болса, одан кейiн 18-20 жас топтары (31,6%), ал баска жас топтарында бул жауапты сухбаркерлердщ аз белт-

9,5%-дан 12,2%^а дейiнгi белiгi бердi. «Жеткiлiктi турде жаксы» деген ен танымал баfа 51-60 аралыfындаfы жас топтарында, я^и - 75,5%-да, одан кейiн 41-50 жас топтарында - 60,2% жэне 31-40 жаста^ларда -56,2%кездесед^ ен аз мелшерде бул жауаптыжас сухбаткерлер - 38,8% бердГ

«Нашар» деген баfанын ен кеп мелшерi ересек мсшерге тиесiлi - 36,7%, ал ен азы жас сухбаткерлерге -7,1%.Сонымен катар ез тамактануына «ете нашар» деген баfаны да ен жас сухбаткерлер бердi - 7,1%, ал егде адамдардын тобында мундай баfаны ешкiм берген жок. взшщ тамактануына мундай жаfымсыз субъективтi баfа жасы Yлкен топтарда болжамды жаедай, ейткенi бул топтардаfы сухбакерлердiн 27%-дан 49%-fа дейiнi кYнiне 2 рет немесе оданда аз тамактанатынын айтты. Сураныстан алынfан мэлiметтерге сэйкес, ен жас топшада мундай тамактану жиЫп сухбаткерлердiн 11%-да кездеседi, 21-30 жас аралы^ында - 29%. ^нЫе 3-4 реттiк тамактану жиiлiгiн белплегендердщ саны 18-20 жас аралыfындаfыларда - 89%-ды курады, 21-30 жас аралы^ында - 69,4%, ал жасы Yлкен топтарда - 50%. Сураныс мэлiметтерi бойынша, этникалык катыстылыы эртYрлi сухбаткерлердщ тамактануына субъективт баfасы б^р-б^р^нен аздап ерекшеленедГ взiнiн тамактануын «ете нашар» деп белплегендердщ Yлесiсалыстырмалы турде 7,8% жэне 5,3%, казак жэне орыс этникалык топтарында кездесп. Тамактануы «нашар» деп баfалаfан сухбаткерлердiн пайызы барлык топтарда айтарлыктай ерекшеленбейдi, казак топтарында -17,4%-дан басталып, баска этникалык

топтарда - 24,5% аякталады. 0з тамактануына кен,Ы толатындар барлык топтардада 77-82% аралы^ында ауыткып отырады.

Сураныс бойынша, ^нделтт тамактану тэртiбiнiн кыскылыfын талдау барысында, эсiресе, казак жэне баска этникалык топтарынын ен нашар тамактанатынын керсетп. КYнiне 2 рет жэне одан кем тамактанатындар Yлесi казак топтарында салыстырмалы тYPде 29,5% жэне 8,3%-ды курайды. Баска улт топтарында мундай сухбаткерлердщ Yлесi салыстырмалы тYPде40,9% жэне 5,8%. Баска этникалык топтарда ^нЫе 2 рет немесе 2 реттен аз жэне ^нше 3 рет немесе 3 реттен кеп тамактанатындар аракатынасы шамамен бiрдей: 1:4 жэне 1:5 аралыында.

Сейтiп, жалпы сураныс, ауыл тур^ндарынын ез тамактануына деген кезкарасынын «жеткЫкт турде жаксы» жэне «жаксы» екендтн керсеттi. Эйтседе, ез тамактануына кен^ толмайтындардын Yлесi де аз емес. Алы^ан сауалнаманын нэтижес турfындардын ез денсаулыfын баfалауы мен жаска байланысты тамактануы арасындаfы байланысты аныктады: жас улfая келе ез денсаулыына деген кезкарастын темендеуi, б^рак тамактануына деген кезкарастын жоfарылауы байкалады. Сонымен катар денсаулык жаfдайы мен тамактанудын жыныска байланысты екендiгi зандылык жэне жаналык емес. Этникалык катыстылыктын тамактануды баfалаудаfы эсерi мардымсыз.

Денсаулыкты субъективтi багалау. Ауыл турfындарынын «6з жасынызfа сэйкес ез денсаулыfынызды калай баfалайсыз?» деген суракка, сухбаткерлердiн 7%-дан сэл астамы «ете жаксы» деп, 39%^а жуыfы «жаксы» деп баfалаfан. Эр бес сухбаткердiн екiншiсi дерлт, ез денсаулыfын «орташа» деп баfалады. Сухбаткерлердiн 14%-дан астамы ез денсаулыын «нашар», 1%- дан сэл астамы «ете нашар» деп баfалады.

Жынысына байланысты, ез денсаулыfына кенiлi толмайтындардын пайызы еркектерге (11%) караfанда эйелдерде (19%) 2 есеге дерлт кеп екенш керсеттi. Эйел топтарында «жаксы» жэне «ете жаксы» баfаларын сухбаткерлердщ жартысынан теменi бердi (49%), ал еркекер арасында - 41%.

Ауыл тур^ндарынын ез денсаулы^ын субъективтi баfалауынын талдауы, жасына байланысты жаfымды баfанын темендейтiнiн керсеттi. Сонымен, ез денсаулыын «ете жаксы» деп баfалайтындар саны 18-20 жас топтарында 20%-дан дерлт 51-60 жас топтарында 1%-fа дейш темендейд^ ал ересек топтарда мундай сухбаткерлер мYлдем жок. Мундай YPДiс ез денсаулыfын «жаксы» деп баfалайтындар арасында да сакталады: 60%-дан (18-20) 14%^а (61-66жас) дейiн. Бул байланыстын сызыктык тендеу^ y=8,3714x-15,133, «жас -денсаулыкты баfалау» арасындаfы байланыстын ^штЫпн керсетедi.

0з денсаулыfын «нашар» деп баfалайтындар арасында бул YPДiс карама-карсы керiнiс бередi: мундай баfа жас улfая келе еседi. Бул байланыс сызыктык тендеудщ r керi коэффициентмен сипатталады: y=-6,9714x+63,4. 60 жастан жоfары топтарда, 4%-fа дейiн, ез денсаулы^ын «ете нашар» деп баfалайтындар кездеседГ Тэуелсiз тYPде карама-карсы зандылыктардын кездесуше, яfни денсаулыкты жаfымсыз баfалаудын жоfарылауы жэне

жаfымды баfалаудын темендеуше байланысты, жаска байланыстылыктын жэне y=9,4637ln(x)+28,789 логорифмдiк тендеуiмен сипатталатын денсаулыкты «орташа» деп баfалаудын байланысы аныкталады. Осыпан байланысты, мундай баfалаудын Yлесi орташа топтарда жоfары, ал акырfы жас топтарында мардымсыз.

Талдау мэлiметтерi, денсаулакты субъективт баfалау кезiнде этникалык катыстылыктын эсерi жок екенiн керсетедi.

Денсаулыктын канаfаттанарлыктай жаfымды субъективтi баfалауы барысында, сухбаткерлердщ 37,5%, онын шЫде еркектер арасында 34,2% (97), жэне эйелдер арасында 40,5% (128) созылмалы аурулардын бар екендт аныкталды. Бул мэлiметтер, занды турде жас улfайfан сайын созылмалы аурулардын есетын керсетедi: 18-20 жаста^ларда 5%-дан 61-66 жастаfыларда 38%-fа дежн.

Сауалнама мэлiметтерiне сэйкес, ен жж кездесетiн ауру созылмалы бронхит болып табылады, бул жаfдай 36 сухбаткерде кездест. Одан кейiнгi жиi кездесетн аурулар радикулит жэне артериалдык гипертензия (30 сухбаткер).

Созылмалы ауруы бар сухбаткерлердщ 51,5% ез дертш кэсiбiне байланысты деп есептейдГ Сауалнама мэлiметтерi бойынша, сауалнама жYPгiзiлгенге дейiнгi жылда сухбаткерлердщ55,7% медициналык кемекке жYгiнген. Олардын ен аукымды белiгi - 51% ауру себебi бойынша каралfандарды курайды, сонымен катар медициналык тексеру бойынша - 34,7%; каралfандардын 13,7%-ын жаракаттар курайды. Медициналык кемекке жYriнгендердщ ен аукымды Yлесiн 31-40 жэне 41-50 жастаfылар(30-28%) курады. Сухбаткерлердщ барлы^ына дерлiгi(94%)

медициналыкка кемекке аудандык емханаfа жYгiнетiнi аныкталды.

Корытынды.Сауалнама мэлiметтерiне сэйкес, ауыл турfындарынын ез тамактануына жетерлттей кенiлi толатындыктары аныкталды, тек суралfандардын бестен 6îp белт fана ез тамактануын нашар жэне ете нашар деп баfалады. Эр^ сухбаткерлердiн арасында ез тамактануын жа^мысыз деп есептейтiндердiн аукымды белiгiн ен жас, егде малер жэне еркектер курайтынды™ аныкталды. Салыстырмалы тYPде, ен Yздiк тамактанатындар эйелдер, бул эйелдердщ ез тамактануына кеп кенiл белуiмен, тамактану тэртiбiн дурыс уйымдастыра алуымен, бiлiмiнiн молдылыfымен тYсiндiрiледi, себебi еркектердщ тамактану жжлтн карастырfан кезде тамактануды уйымдастыру тэртiбiнiн эйелдерге караfанда темендт байкалады. Жалпы алfанда, алынfан сауалнама,тур™ндардын ез денсаулыfын жаfымды субъективтi баfалайтынын керсеттi. Эр алтыншы сухбаткер ез денсаулы^ын «нашар» жэне «ете нашар» деп баfалады. Эрi булардын Yштен 6îp белiгiн эйелдер курайды. Жас улfая келе денсаулыкка деген жа^мды баfа тэуелсiз турде темендейдi. Денсаулыктын субъективт баfасына этникалык катыстылык эсер етпейдГ

Денсаулыктын канаfаттанарлыктай жаfымды субъективт баfалауы барысында, сухбаткерлердiн 37,5%-дасозылмалы аурулардын бар екендiгi аныкталды.Сауалнама мэлiметтерiне сэйкес, ен жиi кездесетiн созылмалы аурулар созылмалы

бронхит,радикулит жэне артериалдык, гипертензия жартысынан Ke6i ез дертiн ез K9ci6ÍHe байланысты деп

болып табылады. Созылмалы ауруы бар сухбаткерлердщ есептейдi.

Эдебиеттер тiзiмi

1 Бедный М.С. Продолжительность жизни в городах и селах.- М.: Статистика, 1976. - 246 б.

2 Сорокин П.А. Социологический прогресс и принцип счастья. Человек. Цивилизация. Общество. - М.: Наука, 1992.- 245 с.

3 Шевченко Ю. Развитие сельского здравоохранения в Российской Федерации // АПК: экономика, управление.-2004. - № 4. - С. 8-14.

4 Рогожников В.А., Стародубов В.И., Орлова Г.Г. Проблемы охраны здоровья сельского населения. - М.: ГЭОТАР-Мед, 2004. - 448 с.

5 Николаев М.Е., Воронин Ю.В., Петриков А.В. идр.Охрана здоровья сельских жителей: медико-социальные и правовые аспекты // Аналитический вестник. Серия: Основные проблемы социального развития России- 2008. - № 18 (363). - С. 2429.

6 Спиридонов А.М.,ЦунинаН.М., ЗотовВ.Г.Социально-гигиенический мониторинг-важнейший механизм государственной политики укрепления здоровья населения // Здоровье населения и среда обитания: информационный бюллетень.- 2004.-№ 8. - С. 1-5.

7 Карташов И.Г. Многофакторная обусловленность здоровья населения: теоретико-методологические подходы к изучению социальных детерминант здоровья // Социология медицины. - 2007. - №2(11).- С. 17-23.

8 Мариничева Г.Н., Лучкевич В.С., Григорьева Н.О. Изучение особенностей социально-гигиенического функционирования и факторов риска, влияющих на здоровье и качество жизни населения // Биомед. Журнал, 2011. - № 12. - С. 794-802. www.medline.ru/public/art/tom12/art66.html 08.11.2011.

9 Е. Ж. Жаркинов. Актуальные вопросы гигиены труда в сельском хозяйстве // Сборник научных статей Алма-Атинский государственный медицинский институт. - 1988. -113 с.

10 В. А. Козловский Гигиена труда и состояние здоровья работников промышленных предприятий и сельского хозяйства Казахстана // Научно-исследовательский институт гигиены труда и профессиональных заболеваний МЗ КазССР. - 1989. - 229 с.

11 Батрымбетова С.А. Медико-социальная характеристика студентов и научное обоснование охраны их здоровья (на примере г Актобе Республики Казахстан): дис. ... д.м.н.: 14.00.33 / Челябинская государственная медицинская академия. -Челябинск: 2008. - 302 с.

12 Галузова, В.Г. Социально-гигиеническое изучение заболеваемости механизаторов сельского хозяйства и мероприятия поее снижению: автореф. ... к.м.н.:14.00.33 . - M.: 1988. - 24 с.

13 Бузник, И.М. Методологические подходы и методические приемы изучения и оценки пищевого статуса и питания здорового и больного человека / И.М. Бузник. - Л.: ВМА, 1983. - 109 с.

1 111 2 1 С.Ш. Шаяхметов, К.К. Тогузбаева, Д.Д. Жунистаев, Л.С. Ниязбекова, К.О. Джусупов, А.Ж. Жаханов, 11 1 11 Л.Б. Сейдуанова, А.К. Сайлыбекова, Ш.К. Мырзахметова, А.У. Калдыбай, М.Б. Сейтахметова,

1 Е.Т. Толеу, 1 А.Е. Джанбатырова

1 Казахский национальный медицинский университет им. С.Д. Асфендиярова, кафедра гигиены труда, кафедра

международного здравоохранения, г. Алматы, Казахстан

2Международная высшая школа медицины, г. Бишкек, Кыргызстан

СУБЪЕКТИВНАЯ ОЦЕНКА ЗДОРОВЬЯ И ПИТАНИЯ СЕЛЬСКОГО НАСЕЛЕНИЯ КАРАСАЙСКОГО РАЙОНА АЛМАТИНСКОЙ ОБЛАСТИ

Резюме: Цель работыявилась изучение самооценки здоровья и питания сельского населения КарасайскогорайонаАлматинской области Республики Казахстан.

Методы исследования: Проведено анкетирование 600 сельских жителей Казахстанаввозрасте от 18 до 66 лет. Полученные результаты: сельское население оценивает свое питание как «достаточно хорошее» и «хорошее». Однако всё же значительна и доля лиц, оценивших свое питание негативно. Анализ данных опроса выявил существенную связь оценки своего здоровья и питания с возрастом: с возрастом отмечается рост доли негативной оценки своего здоровья, но растет процент положительной оценки своего питания. Зависимость самооценки питания и здоровья от пола также закономерна и не нова. Влияние этнической принадлежности на оценку питания не существенно.

Ключевые слова: здоровье, детерминанты здоровья, сельское население, информированность, образ жизни.

1 1112 11 S.Sh. Shayakhmetov, K.K. Toguzbaeva, D.D. Zhunistayev, L.S. Niyazbekova, K.O. Dzhusupov, A.Zh. Zhakhanov, L.B.

Seiduanova, 1 A.K. Sailybekova, 1 Sh.K. Myrzakhmetova, 1 А.и. Kaldybai, 1 M.B. Seitakhmetova,

1 Е.Т. То1еи, 1 А.Е. Dzhanbatyrova

1AsfendiyarovKazakh National Medical University, Occupational health Department, International Health Care Department, Almaty,

Kazakhstan

2International School Of Medicine, Bishkek, Kyrgyzstan SELF-ASSESSMENT OF HEALTH AND DIET OF RURAL POPULATION IN KARASAI DISTRICT OF ALMATY REGION

Resume: Introduction. The study was aimed at investigation of the self-rated health and nutrition status of the rural population in Karasai district of Almaty region of Kazakhstan.

Materials and methods: 600 villagers in age from 18 to 66 years were questioned.

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Results: the rural population estimates its diet as "good enough" and "good". But the share of people who rated their diet negatively is still significant. Analysis of the survey data revealed a significant association their self-assessed health and diet with age: with age the proportion of negative assessments of their health and positive rating of their diet is increasing. Dependence of self- nutrition and health of sex is natural and also not new. The effect of ethnicity onself-assessment of diet and health is not essential.

Keywords: health, determinants of health , rural population , awareness , lifestyle .

УДК: 327.324.33:378.4-009.01

Д.Б. Вудворд

EduWorld Consulting LLC

КАК НАЛАДИТЬ МЕЖДУНАРОДНОЕ СОТРУДНИЧЕСТВО В ВУЗЕ

В данной статье обозначены преимущества международного сотрудничества, представлен концептуальный, оперативный и коммуникативный компоненты налаживания успешных партнерств, а также приведены практические примеры.

Ключевые слова: Казахстан, международное сотрудничество, EduWorld Consulting, КазНМУ им. Асфендиярова

В государственной программе развития образования особое внимание уделяется интернационализации и повышению конкурентоспособности сектора высшего образовании в Республике Казахстан. Эффективно внедряются такие механизмы как приглашение иностранных профессоров для чтения лекций, конкурс «Лучший преподаватель вуза» с возможностью участвовать в международных конференциях, семинарах, академическая мобильность и др. Преимущества, получаемые участниками

международных проектов, достаточно хорошо освещены. Приведем лишь несколько примеров: статьи, подготовленные в соавторстве между учеными из нескольких европейских стран, получают индекс цитирования вдвое больше, чем авторство национальной команды (1); более 40% британских научных работ опубликованы в соавторстве с одним или несколькими учеными из других стран; 27% профессорско-преподавательского состава,

назначенного на должность в 2007-2008 г - не британцы (2); 50 000 студентов-магистрантов и соискателей PhD составляют 15% мирового рынка и обучаются в 18 ведущих университетах мира.

Учитывая поставленные Президентом задачи по вхождению страны в 30 самых развитых государств мира, преподаватели вузов и ученые должны стремиться к налаживанию наиболее эффективного, равноправного, взаимовыгодного международного сотрудничества. В данной статье мы рассмотрим сложности, возникающие при налаживании академических и исследовательских партнерств в вузе и предложим пути их решения. Материалом для этой статьи послужил пятилетний опыт работы автора в международной организации, участие в крупных международных проектах и руководство консалтинговой компанией EduWorld Consulting, которая специализируется в построении международных академических партнерств между казахстанскими и зарубежными вузами.

Проведем анализ по трем компонентам: концептуальному, оперативному и коммуникативному. Концептуальный компонент

На стадии планирования, международный проект должен быть хорошо проработан - должны быть определены суть проекта, цели, способы и методы выполнения, роли партнеров, сильные стороны, человеческий потенциал и т.д. Если на данном этапе задачи и роли партнеров определены неверно, то в дальнейшем очень сложно будет направить работу в правильное русло. Делаем вывод - очень четко прорабатываем концептуальные основы сотрудничества. Оперативный компонент

В данной компоненте важно определить задачи, составить план-график выполнения проекта и соблюдать сроки. Для этого имеются различные инструменты, как например, график Ганта и др. В крупных международных проектах задачи участников взаимосвязаны и взаимоувязаны, поэтому очень важно не подводить партнеров по выполнению решений и срокам. Качество проводимых работ должно быть на высоком международном уровне. Коммуникативный компонент

Зачастую коммуникации между партнерами не придается должного значения. Хотя она является именно тем «цементом», который скрепляет два других компонента. Много проектов терпит крах из-за неправильно поставленной коммуникации. И наоборот, эффективная коммуникация является залогом успеха в налаживании долгосрочного сотрудничества. Каким же образом можно использовать знание этих трех компонентов и сделать выводы?

Во-первых, серьезно подходить к выбору партнеров. Прочитать как можно больше публикаций участников исследовательской группы, провести анализ проведенных проектов и публикаций - в каких авторитетных источниках опубликованы результаты исследований, посмотреть результаты проведенных

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.