Научная статья на тему 'Алматы қаласындағы репродуктивті жастағы әйелдер мен жасөспірімдер арасында йод жетіспеушілік мәселесін анықтау'

Алматы қаласындағы репродуктивті жастағы әйелдер мен жасөспірімдер арасында йод жетіспеушілік мәселесін анықтау Текст научной статьи по специальности «Науки о здоровье»

CC BY
187
45
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
йод / йод жетіспеушілік / репродуктивті жастағы әйелдер / жасөспірімдер / йодталған тұз / iodine / iodine deficiency / women of reproductive age / adolescents / iodized salt.

Аннотация научной статьи по наукам о здоровье, автор научной работы — А К. Беисбекова, Д А. Сукенова, К С. Нуржанова, А Б. Карагизова, Г Х. Хасенова

Аталған мақалада Алматы қаласындағы репродуктивті жастағы әйелдер мен жасөспірімдер арасында йод жетіспеушілік деңгейін сауалнама алу, йодтың экскрециясы арқылы және тұз үлгілерін сараптау арқылы анықтау нәтижелері көрсетілген.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

EVALUATION OF IODINE DEFICIENCY AMONG WOMEN OF REPRODUCTIVE AGE AND ADOLESCENTS OF ALMATY CITY

The paper presents the results of the study of iodine status among women of reproductive age (15-49 years) and adolescents as a result of the confidential questionnaire, iodine excretion in Almaty in 2011. The estimation of iodine on the background of the situation in the country after universal salt iodization (USI).

Текст научной работы на тему «Алматы қаласындағы репродуктивті жастағы әйелдер мен жасөспірімдер арасында йод жетіспеушілік мәселесін анықтау»

УДК 612.392.64

А.К. БЕИСБЕКОВА, Д.А.СУКЕНОВА, К.С.НУРЖАНОВА, А.Б.КАРАГИЗОВА, Г.Х.ХАСЕНОВА, А.НДОЖАХМЕТОВА,

Г.А.ТАРАКОВА, М.А.БАКИРОВА, Ф.Е.ОСПАНОВА

С.Ж. Асфендияров атындагы Казац ¥лттъщ Медицина УниверситетI, Казац Тагамтану Академиясы

АЛМАТЫ КАЛАСЫНДАFЫ РЕПРОДУКТИВТ1 ЖАСТАFЫ ЭЙЕЛДЕР МЕН ЖАС0СП1Р1МДЕР АРАСЫНДА ЙОД

ЖЕТ1СПЕУШ1Л1К МЭСЕЛЕС1Н АНЬЩТАУ

Аталган мацалада Алматы цаласындагы репродуктивтI жастагы эйелдер мен жасвсп!р!мдер арасында йод жет!спеуш1л!к децгешн сауалнама алу, йодтыц экскрециясы арцылы жэне туз улг!лер!н сараптау арцылы аныцтау нэтижелерI кврсетлген. ТYйiндi свздер: йод, йод жет!спеуш1л!к, репродуктивтI жастагы эйелдер, жасвсп!р!мдер, йодталган туз

взектгшп. Йод жеткпеушшшн жою адам а;ылыныц кеш дамуына экелетш ец непзп себеп болганды;тан, к;огамдык; денсаулы; са;тау мен нутрициология салаларыныц алга ;ойган шарттарыныц мацыздысы болып табылады. 9те аз мелшердеп (шамамен KYнiне 100-150мкг) йод адам агзасына ;ажетт м0лшердi ;амтамасыз ететшше ;арамастан, зоб, уры^ыц 0лi туылуы, TYсiктер, ми дамуыныц дефектiлерi, кретинизм, спастикалы; элсiздiктер, физикалы; жэне а;ылдыц дисфункциясы сия;ты патологияларды бiрiктiретiн йод жеткпеуштк ;алыптар мен бузылыстар дYHие ЖYзiнiц кептеген елдерiнде мацызды шешшмеген медико-элеуметтiк мэселе болып отыр [1,2]. Ертеректе тек жекеленген Азия, Африка жэне ОцтYCтiк Американыц таулы айма;тарында кездесетiн йод жетiспеушiлiк мэселесi, к^рп тацда, белгiлi болгандай кептеген географиялы; зоналарда орналас;ан елдi мекенге де ;атерш тугызып отыр. Миллиардтан аса адам йод;а му;таж айма;тарда емiр CYрiп жатыр.

Йод тапшылыгыныц ец таралган K0рiнiсi зоб болып саналады. Бiрак; та, заман талабына сай йод жеткпеушШп эсерiнен туындайтын организмнщ 0суi мен дамуын тежейтiн бiрк;атар аурулар белгiлi болып отыр. К^рп тацда зоб дамушы елдерде жт кездеседi, бiрак; та Еуропаныц да бiрк;атар елдерiнде зобтыц эндемиялы; таралуы тiркелген. Осылайша, F.Delange, R. Gutekunst мэлiметтерi бойынша Болгарияда зобтыц кездесу жиiлiгi 16-дан 61%-га дейiн, Польшада 25,4-тен 50,9%-га дейiн. Ал Хорватияда 26-дан 32%-га дейiн, Германияда йод жеткпеушШк аурулар 0зiнiц керсеткiшiн са;тап, 10 миллионнан астам немiске ;ауш тендiрiп отыр.[3,4] Каза;станда топыра;та, суда жэне тама; енiмдерiнде йодтыц жеткпеушШп мемлекетiмiздiц жартысында тiркелген, ал эндемиялы; зобтыц ошагы 14 облыстыц 11-де кездеседi. [5,6]

2003 жылдыц 14 ;азанында Каза;стан Республикасыныц Президентi Н.Э.Назарбаев «Йод жеткпеуштк аурулардыц алдын алу» туралы зацга ;ол ;ойды. Аталган зацда «Каза;стан Республикасыныц шекарасында ендаршетш тагамды; жэне табынды; туз мшдетт TYPде йодталу ;ажет» делiнген, ал 01.07.2011жылдан бастап Каза;стан Республкасы Кедендш одавда кiруiне байланысты, iшкi нары;та мiндеттi йодтау туралы зац ;абылданбаган Ресей мен Беларус елiнен келетш йодталмаган туз енiмдерi пайда болуы MYMкiн. Осыган байланысты, КР тургындары сапалы йодталган тузды тутынуын мезпл сайын тексерiп отыру ;ажет.

Йод жеткпеуштк жагдайларына репродуктивтi жастагы эйелдер мен жасеспiрiмдер сия;ты улт болашагына мацызды сезiмтал топтар жиi шалдыгады. Соцгы бiрнеше жылда ултты; децгейде йод тапшылыгы туралы зерттеулер журпзшмегендштен, жалпы Каза;стан мен эсiресе эндемиялы; айма; болып саналатын Алматы ;аласы Yшiн езектi де элеуметтiк мацызды микронутриентт зерттеу аса Yлкен ;ызыгушылы; тугызып отыр.

Жумыстьщ максаты:

Кала TYрFындарынын, айрыкша топтарынын йод жепспеушШп жайында акпараттану денгей1 мен репродуктивт! жастаFы эйелдердщ йодпен камтамасыз етшуш аньщтау.

Аталган ма;сат;а жету Yшiн келесi м1ндеттер iске асырылды:

1. Алматы ;аласы бойынша репродуктивт жастагы эйелдер мен жасеспiрiмдердiц йод тапшылыгы мен алдын алу жолдары туралы а;параттану децгейiн аны;тау;

2. Фертильдi жастагы эйелдер арасында йод жеткпеуштк жагдайлардыц таралуын йодтыц уринарлы экскрециясы ар;ылы аны;тау;

3. Зерттеуге алынган уй ;ожалы;тарында ;олданылатын туз Yлгiлерiн лабораториялы; жагдайда йодпен ;амтамасыз етшу децгейiн аны;тау.

Зерттеу эд1стер1:

Зерттеу жумысына арналган мэлiметтер 2011 жылдыц кектем, KYЗ айларында Алматы ;аласында жина;талды. Зерттеу нысандары ретiнде 15-49 жас;а дейiнгi репродуктивт жастагы эйелдер мен 11-17 жастагы аталган ;алада соцгы бес жыл тургылы;ты емiр сурiп жат;ан мектеп о;ушылары тацдалып алынды. Бул жастагы ;ала тургындары созылмалы йод жеткiлiксiздiгiн эпидемиологиялы; зерттеуге ец тшмд эрi ыцгайлы топ болып саналады.

Йод жеТспеуштк мэселесi, оныц ас;ынулары мен алдын алу жолдары жайында ;аланыц репродуктивт жастагы эйелдерi мен жасеспiрiмдердiц а;параттануын популяциялы; децгейде багалау ушiн репродуктивтi жастагы эйелдерге 30 сура;тан, ал жасеспiрiмдерге 27 сура;тан ;уралган сауалнамага жауап алынды. Йод децгешн аны;тау ма;сатымен зэр Yлгiлерi репродуктивт жастагы 151 эйелден жина;талды. Бiрак; зерттеуге 148 биоматериал жарамды деп танылды. Йодурия сараптамасы церий-арсенитп эдiспен, Санделл-Кольтхофф реакциясына негiзделiп, зертханалы; РБ-303

спектрофотометрiнде жургiзiлдi.

Туз Yлгiлерiндегi йод концентрациясын аны;тау ма;сатымен мектеп о;ушыларын Yйлерiнен тама; дайындауга немесе туздывда ;осатын туз Yлгiлерiн (шамамен бiр шай касык) алып келуда сурад^1;. Туз Yлгiлерiн эпидемиологиялы; зерттеулерде ;олданылатын, калий йодатыныц мелшерш аны;тау ушiн жартылай санды; тамшылау эдiсiмен iске асырд^1; [.]. Алыжан нэтижелер

Йод жетiспеушiлiгiнiц адам агзасына керi эсерiн тигiзетiнiн бiлесiз бе?- деген сура;;а зерттеуге ;атыс;ан респонденттердщ 77,48±3,39% бiлетiнiн айтты, ал ;алган 22,52±3,39% бул жауап;а терiс жауап ;айтарды. Олардыц iшiнде йод жеткпеушштнщ адам агзасына керi эсер типзетшш бiлмейтiн 30-39 жас аралыгындагы арнайы орта бiлiмдi жэне толы; емес жогары бiлiмдi эйелдер екенi аныщталды (Сурет 1).

77,48

Сурет 1 - Йод жеиспеуштпнщ адам агзасына керi эсерш тигiзетiнiн бiлуi бойынша белу, (%)

Ал йод жеткпеушШгшщ эсерiнен болатын агзада туындайтын бузылыстарды сауалнама ЖYргiзiлген репродуктивтi жастагы эйелдердщ 81,46± 3,16 %-ы атай аламыз деп жауап бердi. Олардыц шшде бiлiмiнiц децгейiне байланыссыз барлык респонденттер йод жеткпеушШп зобка экелетiнiн баса жауап бердь Остеохондроз бен колит йод жеткпеушШп себебiнен туындамайтынын толы; емес жогары жэне жогары бШмд эйелдер накты бiлетiнi

аныкталды. Бiрак олардыц iшiнде 5,56±1.90 жэне сэйкесшше 9,76±2,09% пародонтозды, 38,89±2,30 жэне сэйкесшше 34,10±3,42% есте сактаудыц T0мендеуiн де йод жеиспеушлш салдарына туындайды деп жауап бердi (Сурет 2).

Ал жалпы репродуктивтi жастагы т0ртiншiсi балалардыц акыл есiнiц жетiспеушiлiктiц себебiнен екешн бiлдi.

эйелдердiц эрбiр кеш дамуы йод

50,00 45,00 40,00 35,00 30,00 25,00 20,00 15,00 10,00 5,00 0,00

/V

л? л &

&

¿г

Сурет 2 - Репродуктивт эйелдер арасында йод жеткпеуштктщ салдарын бiлуi бойынша белу, (%)

Сiздiц пiкiрiцiзше, агзадагы созылмалы йод жеткпеушШгшщ нэтижесiнде туындаган бузылыстарды то;татуга бола ма?- деген суракка сауалнамага ;атыс;ан жас0спiрiмдердiц 61,18±3,95%-ы токтатуга болады деп жауап берсе, 38,16±3,94%-ы бул суракка жауапты бiлмейтiнi

аныкталды, токтатуга болмайды деген жауап кайтарган респонденттердщ Yлесi 0,66%-ды курады. Ягни мектеп окушылары арасында элi де болса агарту жумыстарын жыл сайын етгазш отыру кажет деген шешiмге келдщ (Сурет 3).

38,16

61,18

Иэ Жок

I Бiлмеймiн

0,66

Сурет 3 - ЙЖ нэтижейнде туындаган бузылыстарды токтату MYMкiндiгi жайында белу, (%)

Алматы каласыныц йод статусын йодтыц уринарлы децгейi алынган 148 репродуктивт жастагы эйелдердiц 22,97%-нда

бойынша аньщталды. Зерттеу барысында зерттеуге йод жеткпеушШп аныкталды, олардыц 70,05%-нда жецш

439

дэрежедеп йод жеткпеуштп, 20,58%-нда орташа дэрежедегi йод жеткпеуштп, ал 8,82%-нда ауыр

дэрежедегi йод жеиспеуштп аныкталды (Сурет 4).

80 70 60 50 40 30 20 10 0

70,05

ауыр

орташа

жецш

Сурет 4- Йод жеткпеуштгшщ таралуы бойынша белу, (%)

Йод жеткпеушткт аныктау Yшiн медиананыц керсеткМ жэне зэрдегi йод концентрациясыныц дэрежей ескерiледi. К^рп тацда популяция децгешнде агзаныц йодпен камтамасыз етiлуiн йодтыц зэрмен экскрециялану мелшерiн аныктау ец акпаратты жэне кернектi эдiс болып отыр.

Зерттеуге алынган Алматы каласыныц 148 репродуктивт жастагы эйелдердiц йодтыц орташа уринарлы экскрециялану децгейi мен медианасы 1 кестеде керсетiлген.

Кесте 1 - Репродуктивт жастагы эйелдердiц йодтыц орташа уринарлы экскрециялану децгеш мен медианасы (мкг/л)

Аймак п Медиана Орташа шама СтО

Алматы 148 171,9 205,1 150,5

^азакстан 1339 176,9 216,0 162,7

Биологиялык материал Yлгiлерiне ЖYргiзiлген сараптау Алматы каласыныц репродуктивт жастагы эйелдерден жинакталган зэрдегi йод концентрациясыныц медианасы 171,9 мкг/л болганы аныкталды, бул зерттеу барысында ауыр дэрежедеп йод жеткпеушШктщ аныкталуына

Кесте 2 - Аска колданатын ас тузыныц йодталу сапасы

карамастан ДД¥ критерийлерi бойынша калыпты мелшерге жатады.

Зерттеуге алынган мектеп жасындагы жасеспiрiмдердiц 125^ Yйлерiнде колданатын ас тузыныц Yлгiсiн зерттеу барысында алынган нэтижелер 2 кестеде керсетшген.

Эндiрушi Туздагы йодтыц мелшерi Йод жок Барлыгы

<15ppm >15ppm

«Павлодарсоль» 9 (25,0±7,2%) 18 (50,0±8,3%) 9 (25,0±7,2%) 36 (28,8±4,0%)

«Турецкая» - 12 (100,0±2,9%) - 12 (9,6±2,6%)

«Jozo» 1 (14,3±14,0%) 4 (57,1±18,7%) 2 (28,6±16,9%) 7 (5,6±2,1%)

«Мозырьсоль» - - 1 (0,8±0,8%) 1 (0,8±0,8%)

«Экстра» 1 (33,3±27,2%) 1 (33,3±27,2%) 1 (33,3±27,2%) 3 (2,4±1,4%)

«Вкусная соль» - - 1 1 (0,8±0,8%)

«Аралтуз» 13 (20,0±5,0%) 24 (36,9±6,0%) 28 (43,1±6,1%) 65 (52,0±4,5%)

Барлыгы 24 (19,2±3,5%) 59 (47,2±4,5%) 42 (33,6±4,2%) 125

Осылайша, ЖYргiзiлген зерттеу бойынша Алматы каласы YЙ кожалыктарынан жинакталган туздагы йод децгейi (ррт немесе мг/кг) 25,7±0,43мг/кг болды. КОРЫТЫНДЫ.

Зерттеу жумысыныц нэтижесiне CYЙене келе, келесiдей тужырымдар жасалды:

1. Зерттеуге алынган аймактагы фертильд жастагы эйелдер арасында йод жеткпеушШк жагдайлардыц таралуын йодтыц уринарлы экскрециясы аркылы аныктау нэтижесi (23%), ЖYргiзiлiп жаткан багдарламалардыц тиiмдiлiгiмен катар, кемштк тустары бар екенiн де ацгартады.

2. Йод жеткпеуштк жагдайларды толы; алдын алу emMi ретiнде тагамды; ас тузын 1 кг-га 40±15 мг массалы; улесте калий йодатымен байытудыц тиiмдiлiгi аныкталды. Осылайша, «eндiрушi - нары; - тутынушы» Тзбегшщ

соцында туз тутынушыга ас;а колдану Yшiн жеткенде, туздагы йод децгейi 25,7±0,43мг/кг-ды курады, бул ез кезегiнде талаптарга сай келедъ

ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1

1 Пилат Т.Л., Шарманов Т.Ш., Абдуллабекова Р.М., Костенко В.В. Основные принципы фармаконутрициологии. - Астана-Алматы-Шымкент: 2001. - С. 63.

2 Искужинова Б.М., Городецкая А.В., Василенко О.Г., Рахметова А.А. О проблемах йододефицитных расстройствах в г. Костанае. Актуальные вопросы эндокринологии// Сборник научных трудов. - Алматы: 2002.- С. 149-150.

3 Iodine Status Worldwide. - WHO Database on Iodine Deficiency. - 2004. - 56 p.

4 Iodine and health. - WHO/NUT/93.1. - 9 p.

5 Шарманов Т., Тажибаев Ш., Цой И. О роли, дефиците важнейших микронутриентов. - Алматы: Раритет, 2009. - 368 с.

6 World Health Organization. Nutrition. Micronutrients. // Available at: http//www.who.int/nutrition/topics/micronutrients/en/index.html. Accesed 26 February 2006.

7 Sullivan KM, HoustonR, Gorstein J, Cervinskas J. Monitoring universal salt iodization programmes. - PAMM/MI/ICCIDD. - Atlanta, Ga, USA: Rollins School of Public Health of Emory University, 1995. - 101 р.

А.К. БЕИСБЕКОВА, Д.А.СУКЕНОВА, К.С.НУРЖАНОВА, А.Б.КАРАГИЗОВА, Г.Х.ХАСЕНОВА, А.НДОЖАХМЕТОВА,

Г.А.ТАРАКОВА, М.А.БАКИРОВА, Ф.Е.ОСПАНОВА

Казахский Национальный медицинский университет им.С.Д.Асфендиярова, Кафедра нутрициологии,

Казахская Академия Питания

ОЦЕНКА ЙОДОДЕФИЦИТНЫХ СОСТОЯНИЙ СРЕДИ ЖЕНЩИН РЕПРОДУКТИВНОГО ВОЗРАСТА И ПОДРОСТКОВ Г. АЛМАТЫ

Резюме: В статье приведены результаты проведенного исследования йодного состояния среди женщин репродуктивного возраста (15-49 лет) и подростков по результатам конфиденциального анкетирования, экскреции йода в г. Алматы за 2011 г. Дана оценка йодной ситуации на фоне проводимого в стране универсального йодирования соли (УЙС). Ключевые слова: йод, йододефицит, женщины репродуктивного возраста, подростки, йодированная соль.

A.K. BEISBEKOVA, D.A.SUKENOVA, K.S.NURZHANOVA, A.B.KARAGIZOVA, G. KHASENOVA, A.N. KOZHAKHMETOVA,

G.A. TARAKOVA, M.A. BAKIROVA, F.E. OSPANOVA

Asfendiyarov Kazakh National Medical University, Department of Nutrition, Kazakh Academy of Nutrition

EVALUATION OF IODINE DEFICIENCY AMONG WOMEN OF REPRODUCTIVE AGE AND ADOLESCENTS OF ALMATY CITY

Resume: The paper presents the results of the study of iodine status among women of reproductive age (15-49 years) and adolescents as a result of the confidential questionnaire, iodine excretion in Almaty in 2011. The estimation of iodine on the background of the situation in the country after universal salt iodization (USI).

Keywords: iodine, iodine deficiency, women of reproductive age, adolescents, iodized salt.

УДК 61.613.2-612.392.9

А.Б. БЕРДЫГАЛИЕВ, Г. ХАСЕНОВА, Е.Ю УШАНСКАЯ, М.С.КАЙНАРБАЕВА, Ж.Б.РЫСТЫГУЛОВА

iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.

Казахский Национальный медицинский университет им. Асфендиярова, кафедра нутрициологии., г. Алматы ЮКГФА кафедра гигиена №2 г. Шымкент

АНАЛИЗ ПОТРЕБИТЕЛЬСКИХ РЕАКЦИЙ г. АЛМАТЫ НА ИНФОРМАЦИЮ О СОДЕРЖАНИИ ГЕНЕТИЧЕСКИХ МОДИФИЦИРОВАННЫХ ОРГАНИЗМОВ В ПИЩЕВЫХ ПРОДУКТАХ

В статье отражены статистические результаты анкетирования по вопросам ГМО в пищевых продуктах и уровень информированности среди городского населения г.Алматы. По результатам исследования было выявлено, что в мире % часть потребителей не интересуется содержанием ГМО в составе пищевых продуктов. В среднем 68,1 потребителей хотят купить пищевые продукты по дешевой цене. По результатам анкетирования выяснено на сколько ниже уровень образования потребителей, на столько же и ниже их уровень информированности.

Ключевые слова: генетический модифицированные организмы, потребители, информированность, продукты питание, импорт, экспорт продуктов питания.

Актуальность. По прогнозам экспертов население земного численность населения также возросла на 3 раза [1]. В РК В

шара в 2050 году достигнет 9,2 млрд. человек. В РК 2011 году начата реализация новой Государственной

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.