CC BY
36
УДК 8 Т1+82+82(091) Ш.М.ФАЙЗИЕВА
ББК 83, 3(0) 3
НАЗАРЕ БА РУЗГОР ВА ОСОРИ ВО^ИДАЛИИ МУЧМАЛЙ
Вочидалии Мучмалй дар шумори хакимон ва табибони форсизабони Х,инд буда, дар каламрави мазкур чашм ба олами дастй кушодааст. Рочеъ ба соли таваллуди мавсуф иттилооти дакике дар сарчашмадо дастрас нест. Аммо аз абёте, ки муаллиф дар хотимаи китоби маъруфи худ «Матлаъ-ул-улум фй мачмаъ-ул фунун» овардааст, равшан мегардад, ки у замони таълифи асар дамагй 26 сол доштааст. Бо такя бар ин маълумоти худи у метавон тахмин кард, ки вай соли 1820 таваллуд шудааст. Мудаккики эронй Маднози Зикимат макони валодати Вочидалиро мадаллае бо номи Хуглй номидааст. Аммо пажудишгари дигари эронй Саидкамол Хрч Сайиди Ч,аводй, ки «Матлаъ-ул-улум...»-и Вочидалии Мучмалиро ба чоп расонидаст, Хуглиро шадре дар наздикии Калкутта донистааст, ки, албатта, нуктаи назари ин мудаккик дар мавриди шадр будани он садед ба назар мерасад, чун ин шадр бо рудхонаи дамномаш имруз дам дар наздикии Калкатта мавчуд аст (6,13).
Вочидалии Мучмалй табиб ва донишманди асри XIX шибди кораи Х,инд махсуб ёфта, хама андухтахояшро дар шакли дастур чамъоварй ва дар зарфи як сол ин китобро ба ихтитом расонидааст. Ин матлаб аз навиштаи худи у дар сарогози китоб дувайдост: Ба як сол, к-ин ранц бардоштам, Чунин ганци гавщр бипардохтам, Муаллиф намонад ба олам мудом, Валекин бимонад дар ин нома ном (5, 433).
Муаллифи тазкираи «Рузи равшан» Мухаммад Музаффар Хусайни Сабо дар бораи у менигорад: «Аслаш аз Хуглй, кариби дорулиморатаи Калкатта аст, дар 12- солагй аз ватан бар чодаи сайру саёхат кадам гузошт ва хар чо комили фанне ва олими илме дарёфт, ба хидматаш бар зонуи истифода ва истифоза нишаст ва аз хдр хирман хушае барбаст ва муддате дар Акбаробод рахли икомат афганд. Муншй Фидохусайнхони Гарик мефармояд, ки алхол умраш ба 80 расида, дар навохии шахри Кувил таваттун гузида, зоташ чамеи сифот аст. Дар тиб махорати комил дорад ва ба истигнои мизоч аз кайди миллату мазхаб озод аст. Китоби «Матлаъ-ул-улум фй мачмаъ-ул-улум» дар форсй аз таснифоти уст» (8, 761). Дар мукаддимаи нашри эронии "Матлаъ-ул-улум" бошад, мусаддеди асар Сайидкамол Хоч Сайиди Ч,аводй менависад, ки «дар синни 15-16-солагй бошад ба саёхат баромада, ба аксари шахрхои Х,индустон сафар менамояд. Дар дамин замина Мучмалй бар ин назар мерасад, ки барои омухтани илм солхо бояд машгул гашт ва кушиш ба харч дод. Бинобар ин аз хар фанне бардоште намуда, хосилашро дар ин китоб мачмуъ менамояд»(6, 13).
Дар китоби «Адаби форсй дар шибхи кора» - и Хасани Ануша аз ду асари пизишкии у - «Илм-ул-абдон» ва «Шифо-ул-абдон» (ба форсй) ёд шудааст (2, 2631). Инчунин Ахмади Мунзавй дар «Фехраствораи китобхои форсй» ин ду асари Мучмалиро зикр намуда, афзудааст: «Шифо-ул-абдон»-и Хаким Вочидалихон, зинда дар 1308 камарй, пизишки амалй буд. Ин нукта аз он шадодат медидад, ки Мучмалй бо вучуди табиб буданаш барои мутааллимон маълумоти мучазу муфидро доир ба улуму фунуни гуногун дода, бахри таквияти фикрхояш аз рашхаи калами хеш асарро музайян мегардонад.
Бо вучуди он ки Вочидалй дар Х,углй ном шадраки наздикии Калкутта ба дунё омадааст, уро Вочидалии Мучмалии Хуглавй низ ном мебаранд. Дар мавриди нукоти вобаста ба зодгоди Вочидалй дигар аз пажудишгарон низ издори назар намудаанд, аммо он чи мусаллам аст, ин аст, ки худи асари дастурии вай метавонад ба унвони мудимтарин сарчашмаи шинохти рузгор ва осори адиб хидматгузор бошад.
Бештари нукоти марбут ба рузгори Мучмалиро метавон тавассути иттилооти худи у дар китоби мазкураш мушаххас намуд. Аз чумла, у дар огози китоб ёд мекунад, ки киблагохиаш муддати 25 сол дар хидмати Наввобхон Ч,ахонхон ба сифати дорулиншо буда, ачдоди хешро аз бандагони хонадони Темурия хондааст. Пас аз даргузашти Наввоб бо сабаби чудоиву парешонй миёни ходимон ва пайравони у падари Мучмалй манзалати пешинаи хешро аз даст дод ва мачбур шуд, ки фаъолияташро дар ин арса катъ намояд ва дар хидмати англисдо бошад.
Инчунин маснавиеро, ки падараш дар васфи яке аз хокимони садридевонии дорулиморатаи Калкатта навишта буд, намуна овардааст:
Хидеви Худованд Исмат ба ном, Худованди тадбиру ройи тамом. Чаконе ба инсоф обод кард, Дили аули инсофро шод кард. Ба адлу карам гуйи сабцат рабуд, Ба гетй дари шодмонй кушуд (5, 5).
Аз ин китъаи шеърй равшан хувайдо мегардад, ки падари Вочидалй хам шоир будааст ва хохиши сурудан ва хунари шоирй тарики падараш ба у гузашта. Ин донишманди сохибноми шибхи ;ораи Х,инд ба накши мухими падараш дар таълиму тарбияти хеш таъкид намуда, ба хамин асос аз чумла кайд мекунад, ки дар синни 12-солагй китоби «Гулистон» -у «Ахло;-ул-мухсинй», «Калила ва Димна», «Маъдан-ул-чавохир», «Абвоб-ул-чинон», се асари Зухурй, Тугро, маснавихои «Бустон», «Зулайхо», «Сикандарнома» - ю девони Осафиро аз худ намуда будааст. Дар баробари ин, сарфу нахви забони форсй ва арабиро низ мавриди омузиш карор дода, дар ин чода тасаллути комил пайдо кард. Дар синни 15-16-солагй бошад, ба саёхат баромада, ба аксари шахрхои Хиндустон сафар менамояд, то дар заминаи ин мусофират дониш ва маърифати хешро такмил бахшад. Дар хамин замина Вочидалии Мучмалй бар ин назар мерасад, ки барои омухтани илм солхо бояд машгул гашт ва кушишхои фаровоне ба харч дод. Бинобар ин, аз хар фанне барои худ нуктахои аслии онро маърифат ва бардошт намуда, хосилашро дар ин китоб мачмуа менамояд. У асари худро иборат аз «;авоиди таълими мубтадиён ва дастурамали тарбияти сибён» (5, 5) хондааст, ки аз ин нукта барои маърифат ва таълими наврохон ва хидоятномаи кудакон будани он равшан хувайдост. Бехуда нест, ки дар сарчашмахо Вочидалиро хамчун дастурнависи муътабар ва забардаст муаррифй кардаанд. Таваччухи аслии у ба рохи тарбияи наврохони ирфон ин макоми шоёнашро тафсиру тавзех мекунад. Вобаста ба ин, у муътакид аст, ки таълим бо тарбия тавъам ва баробар бо хамдигар омузонида шаванд, вагарна «агар илм хосил шаваду ахло;у сифоти накухида хамчунон бо;й монад, аз илм хеч фоида хосил нашавад» (5, 5.)
Аз иллатхои дигари таваччухи у ба навиштани ин китоб он буда, ки чун дар овони бисту шашсолагй бо барномахои дарсй ва китобхои омузишии забони форсй дар Х,инд ошной пайдо намуд, дар онхо нуксону камиву костихои зиёдеро ба мушохида гирифт ва ба хотири рафъи онхо таълифи ин асарро хадафи худ карор дод.
Нуктаи назари Вочидалии Мучмалй дар ин замина пайванд бар он дорад, ки у чонибдори маърифати инсон тавъам бо ахлоку маънавиёти вай хаст, яъне ба ибораи дигар, Мучмалй чонибдори он аст, ки инсон дар канори ташаккули илму маърифати хеш бояд ба такмили ахлоку одобаш низ бикушад ва аслу хадафи таълифи ин асар хам дар хамин нукта хувайдост. Вочидалии Мучмалй бо иншои китоби мондагори хеш мехохад дар хамин амри мухими таълим ва тарбият мусоидат намояд.
Сабаби таълифи китобро муаллиф аз мондагор будани таснифот медонад ва дастури мубтадиёнро, ки он замон мавриди таълим ;арор ёфта буд, холй аз савоб мебинад ва норозигй баён месозад, ки мутааллимон ба омухтани ;иссахои иш;ангези бефоида умр талаф мекунанд ва бошад ки ин асар омухта шавад. Мучмалй аз таърихи 20 мохи зул;аъдаи санаи 1261 хичрй саргарми нигориш ва таълиф гардида, дар иншои он таъчил мекунад ва дар муддати як сол, яъне ба таърихи 1262 хичрй ба охир мерасонад. Аслан таъчили муаллифро набояд навъе шитобзадагй шинохт, зеро у чунин китоби мухташамро аслан дар иртибот ба ду омили мухим ва муассир метавонист бо шитоб ва ё ба суръат ба анчом расонад:
а) аввал ин ки Мучмалй бо мутолиаи фаровони осори мухталиф дар улуми гуногун омодагии комиле дар таълифи чунин китоб пайдо намуда буд ва ин огохии чандинсолаи у хамчун махсули сафархояш метавонад барояш кумак намояд.
б) зарурати мусоидат ба таълим ва тарбияти хамгирои инсонхо уро дар амри зудтар ба анчом расонидани асараш мекашонид. Ба ибораи дигар, чун Мучмалй мушохида менамуд, ки харчанд афрод дорои дониш ва маърифати мукаммаланд, аммо нуксе дар ахлоку одоби онон ба мушохида мерасад, бо талкину такмили шахсияти илмиву ахлокии инсонхо бо анчоми чунин таълифот дар замони кутох мехост барои татбики бештари ин назарот ва таълиму тарбияти инсонхо аз кудакй мусоидат намояд. Тавре тазаккур ёфт, ишорати у ба дастури мубтадиён ва сибён будани ин китоб андешаи мазкурро ба субут мерасонад.
Мусаххехи китоби мазкур мухаккики эронй дар робита ба сабаби таълифи ин асар бар ин назар аст, ки «Вочидалихон дар 36-солагй бо баррасии барномаи дарсй ва китобхои омузишй ва кумакомузишии забони форсй дар Хинд, мутаваччехи ну;схо ва костихое дар он китобхо шуд ва
барои рафъи он костихо ва ну;схо ин асарро огоз кард ва таълифи онро дар муддати 8 сол ба поён бурд. Ба ин тартиб иттилооти умумии мавриди ниёз барои як хунарманд ахли фанро фарохам кард, то дар барномаи омузишй муваффа; гардад. Вай таълифи худро дар ду бахш фарохам овардааст: бахши аввал иттилооти умумии мавриди ниёзи донишчу ва бахши дувум иттилооти умумии хунарй аз риштахои мухталифи замони муаллиф» (6, 13).
Х,арчанд ки дар бештари маворид ба таври сареъ ва дар фурсати кутох ба поён расонидани ин китоб таъкид мешавад, аммо мухаккики эронй Ч,аводй замони иншои асарро хашт сол мукаррар намудааст. Хдмин гуна истилохоти умумии мавриди таваччухи ахли фанро дар китоби худ фарохам намуда, аз ин рох дар тахия ва манзур сохтани барномахои омузишй тавфик пайдо намуд. Мучмалй аз овардани номи китобхое, ки хамчун сарчашма аз онхо истифода бурда буд, даст мекашад ва ба хотири дароз нашудани сафахоти китоб зикр намекунад. Дафтари аввалро ба таснифи улум бахшида, дар дафтари дувум аз фунуни гуногун дар 4 боб ва хар фанро дар 4 мартаба (дарача) чой додааст: аъло, авсат, данй, адно. Ин чо бояд мухолифатро, ки аз гуфтаи Мучмалй бармеояд, кайд намоем. Х,амчунонки худи у дар ибтидои китоб таснифи онро соли 1262 хичрй мехонад, дар боби шашуми асар - таърих менигорад: «Абулмузаффар Сирочиддин Мухаммади Баходуршох ибни Мухаммад Акбаршох арши оромгох ба таърихи бисту хаштуми чамодиюссонй санаи якхазору дусаду панчоху се хичрй дар ;алъаи Дехлй ба сарири шохй чулус фармуда то имруз, ки таърихи хаштуми шахри рабеъуссонй санаи якхазору дусаду шасту чахори хичрист, ба ;алиъаи мубораки Дехлй бо вуфури чоху чалол бар сарири салтанат ;арор доранд. Ха; субхонаху таъоло дар умру и;боли он шохи волочох биафзояд. Омин ё раббулоламин. Филчумла, дар ахди салтанати рушанахтар Мухаммадшох подшох агарчи душманон аз хар тараф зур оварданд ва сари иродат аз итоату ин;иёди подшох печиданд, аммо каму беш равна;и салтанат бо;й буд ва аз ахди Ахмадшох ибни Мухаммадшох руз ба руз забунтар шуда, то он ки акнун ба чуз номи салтанат хеч бо;й намонда:
Чунин аст русуми цацони фиреб, Гаце бар фарозу гаце бар нишеб» (5, 80). Чунонки аз ин иттилои мавриди назар пайдост, нависанда то имруз гуфта санаи 1264-умро зикр менамояд. Шояд мусанниф баъди итмоми асар иловахо бар он дароварда бошад, аммо равшан мешавад, ки ин асар дар чараёни таълиф пайваста такмилу тачдид ёфтааст. Албатта, ончунон ки таъкид шуд, муътамадтарин сарчашма дар бораи вай, ки дар бораи Мучмалй маълумот медихад, ахбори дар огози китоб овардаи худи у мебошад, ки мо низ бештари маворид ба хамин маълумоти мазкури муаллиф такя намудем. Дар канори ин, дар осори дигар, бавижа тазкирахо низ матолиби марбут ба шархи холи адиб низ чой доранд.
То кунун китоби «Матлаъ-ул-улум» асосан дар сарзамини Х,инд ба нашр расидааст. Сайидкамол Хоч Сайиди Ч,аводй дар му;аддимаи китоби тозанашри «Матлаъ-ул-улум» аз нусхахои хаттй ва чопии ин асар ёдовар мешавад. Нусхахои хаттии «Матлаъ-ул-улум»:
1. Нусхаи шумораи 4478 - Кдрочи, Анчумани тара;;й ба шумораи 3 ;оф, фо, 349: настаъли;, садаи 13;, бо таърихи 1290 ;, огоз баробари намуна, 198 сах.
2. Нусхаи шумораи 4489 - Карочи, Музеи миллй 1961-1642/1N.M.: настаъли;, садаи 13;. огоз баробари намуна,156 сах.
3. Нусхаи шумораи 4480- Лохур, Урдубозор, китобхонаи Рашидия, садаи 14;, огоз як барг афтода: хокимони садри девони дорулимораи Калката, ба иборати салис, 532 сах.
Нусхахои чопии китоб:
1. 1306/1889м, Конпур, матбааи Нувал Кишур, 439 сах.
2. Патёла, матбааи Нувал Кишур, 480 сах. бидуни таърих.
3. 1263;/ 1847м, сахфаи 1-100 дар матбааи Мустафой, Дехлй, сахфаи 101-120 дар матбааи Низомй, Конпур.
4. 1264;/1848м, Агра, матбааи Зубдат-ул-ахбор, 641 сах.
5. 1283;/1866м, Лакхнав, матбааи Нувал Кишур, 454 сах.
6. 1263-91;/1847-74м. Бечо, матбааи Мустафой ва Низомй, нотамом, 120 сах.
7. 1287;/жавия 1870, Лакхнав, Нувал Кишур, 552 сах.
8. 1289;/1873м, Путёла, матбааи Нувал Кишур, 552 сах.
9. 1313;/1895-96м, Лакхнав, матбааи Нувал Кишур, 440 сах.
10. Рабеуссонии 1320;/жавияи 1902м, Лакхнав, матбааи Нувал Кишур, 440 сах 11.Ч,амодиюуссонии 1331;/1913м, чопи 7, Лакхнав, матбааи Нувал Кишур, 440 сах.
Дар нидоят соли 2014 (1392х.ш.) аввалин бор «Матлаъ-ул-улум фй мачмаъ-ул-фунун»-и Вочидалии Мучмалй бо тасхехи Сайид камол Хоч Сайиди Ч,аводй дар Эрон тарики интишороти "Пажухишкадаи хунар" ба дасти чоп расид. Дар китобхонаи миллии Точикистон 8 нусхаи чопи сангии ин китоб мавчуд аст. Дар шуъбаи дастхатхои китобхонаи давлатии Тошхучаи Асирй як нусхаи чопи сангии ин китоб вучуд дошт, ки он низ ба Китобхонаи миллии Точикистон интикол дода шуд.
Хамин тавр, Вочидалии Мучмалй аз чумлаи нависандагон ва адибони содибноми форсизабони шибди кораи Хинд буда, бо таълифи асари дастурии «Матлаъ-ул-улум фй мачмаъ-ул-фунун» дар таърихи адабиёти форсу точик падида ва суннатдои донишноманависиро дар каламрави адабиёти форсу точик идома додааст. Бо он ки аз у ашъор ва дигар анвои осор низ бокй мондааст, аммо боз хам он чи ин адибро содибном гардонида, таълифи китоби мазкур ба шумор меравад, ки баробари дар идомаи дамин навъ асар ба калам омадан аз вижагидои махсуси сабкиву забонй бархурдор буда, дар дифзи бедтарин ёдгоридои забони форсй дар айёми инкирози он дар сарзамини Хинд хидмати мондагоре ба анчом расонидааст. Дар баробари ин, бедтарин падидадои марбут ба забону адабиёт, хату фарданг, накду сухансанчии пешина дар замони кодишёбии унсурдои забони форсй дар ин асар тачассум ёфтаанд, ки адамияти адабй ва сарчашмавй доранд.
ПАЙНАВИШТ:
1. Алиев, Г. Персоязычная литература Индии / Г.Алиев. - Москва, 1968. - 242 с.
2. Донишномаи адаби форсй. Адаби форсй дар шибхи кора, бо сарпарастии Хасани Ануша. -Техрон, 1386. - 921 с.
3. Донишномаи забону адаби форсй, бо сарпарастии гурухи шибхи кора, чилди савум. - Техрон, 1392. - 451с.
4. Занд, М.И. Шесть веков славы / М.И. Занд. - М., 1964. - 252 с.
5. Мучмалй, Вочидалихон. Матлаъ-ул-улум фй мачмаъ-ул-фунун / В.Мучмалй. - Конпур, Нувал Кишур, 1902. - 440 с.
6. Мучмалй, Вочидалихон. Матлаъ-ул-улум ва мачмаъ-ул-фунун. Тасхеху таъликоти Сайид Камол Хоч Сайид Ч,аводй / М.Вочидалихон. - Техрон, 1392. - 299 с.
7. Омулй, Шамсиддин Мухаммад ибни Махмуд. Нафоис-ун-фунун фй ароис-ун-уюн. Бо тасхехи окои Хоч Мирзо Абулхасани Шеъронй.- Техрон, 1381х. к.1. - 595 с.
8. Сабо, Музаффар Хусайн. Рузи равшан / С.М.Хусайн Техрон, 1343. - 359с.
9. Хочаев, Д.Шархи баъзе масъалахои марбути феъл дар «Матлаъ-ул-улум фй мачмаъ-ул-фунун»-и Вочидалихон/Д.Хочаев, О.Додаров // Паёми Донишгохи миллии Точикистон.- 2012. -№4/1(80).- С. 3-9.
10.Хабибободй, Парвизбегим. Тааммуле дар тазкираи «Рузи равшан»/П.Хабибободй.- Техрон, 1378. - 178 с.
11.Энсиклопедияи адабиёт ва санъати точик иборат аз се чилд-Душанбе, 1989. - 559 с. - 2 ч. 12.Энсиклопедияи адабиёт ва санъати точик. Иборат аз 3 чилд. - Душанбе, 2004. - 524 с. - 3ч.
REFERENCES:
1. Aliev, Ghazanfar. Persian Written Literature in India/Gh.Aliev. - M., 1968. - 242 p.
2. Encyclopedia of Persian Literature. Persian Literature on the Peninsula. Under the editorship of Hasani Anusha. - Tehran, - 921 p.
3. Encyclopedia of Persian Language and Literature. Under the general editorship of peninsula participants. The third volume. - Tehran, 1392hijra. - 451 p.
4. Zand, M.I. Six Centuries of Fame/M.I.Zand. - M., 1964.-252р.
5. Mujmali, Vojidalikhon. Matla-ul-ulum fi majma-ul-funun/ V.Mujmali. - Konpur: Nuval Kishur, 1902. -440 p.
6. Matla-ul-ulum fi majma-ul-funun. Hakim Vojidalikhon. Published in 1261hijra. Revised and enlarged by Sayid Kamol Hoj Sayid Javodi. - Tehran, 1392hijra. - 299 p.
7. Omuli, Shamsiddin Muhammad binni Mahmud. Nafois-un-funun fi arois-un-yun. Under the editorship of Oqo Hoja Mirzo Abulhasani Sheroni. - Tehran, 1381hijra. - 595 p.
8. Sabo, Muzaffar Husayn. Day-Light/M.H.Sabo. - Tehran, 1343hijra. -359 р.
9. Khojaev D., Dodarov, O. Expression of some Issues Concerned with the Verb in "Matla-ul-ulum fi majma-ul-funun" by Vojidalikhon/ D.Khojaev, O.Dodarov//Tidings of the Tajik National University. -№4/1(80). - Dushanbe, 2012. - P. 3-9.
10. Habibobodi, Parvizbegim. Meditations in the Anthology "Day-Light". - Tehran, 1378hijra. - 178 p.
11. Encyclopedia of Tajik Literature and Art. - Dushanbe, 1989,- 559 p.- V.2.
12. Encyclopedia of Literature and Art. In the 3 V. - Dushanbe, 2004.-524p.-3v.
Назаре ба рузгор ва осори Воцидалии Муцмали
Вожа^ои калиди: Воцидалии Муцмали, таърихи адабиёти форсу тоцик, «Матлаъ-ул-улум ва мацмаъ-ул-фунун», нусхауо, донишнома
Дар мацола оид ба шахсият ва рузгори адиб, уаким ва табиби асри XIX-и шибуи цораи Хцнд Воцидалихони Муцмали бар мабнои сарчашмауо ва асари худи муаллиф ««Матлаъ-ул-улум ва мацмаъ-ул-фунун» маълумот оварда шудааст. Зикр мешавад, ки уарчанд Муцмали аз шумори симоуои каммашуури адабиёти форсизабони Х;инд бошад уам, чопи чандинкаратаи асари у ««Матлаъ-ул-улум ва мацмаъ-ул-фунун» шауодати мацбулу маубуб шудани китобаш на тануо дар сарзамини %инд, балки дар кишваруои цаламрави забони форси низ мебошад. Цайд карда мешавад, ки Воцидалии Муцмали дар таърихи адабиёти форсу тоцик бо таълифи асари дастурии ««Матлаъ-ул-улум фй мацмаъ-ул-фунун» падида ва суннатдои донишноманависиро дар цаламрави адабиёти форсу тоцик идома додааст.
Кратко о жизни и творчестве Воджидали Муджмали
Ключевые слова: Воджидали Муджмали, история персидско-таджикской литературы, «Матла '-ул-улум ва маджма'-ул-фунун», списки, энциклопедии
В статье приводятся сведения о биографии и личности Воджидали Муджмали - литератора, ученого и врача Индии XIX века, на основе материалов источников и его произведения «Матла'-ул-улум ва маджма'-ул-фунун». Отмечается, что хотя Муджмали относится к числу малоизвестных представителей персидско-таджикской литературы Индии, неоднократное издание его «Матла'-ул-улум ва маджма'-ул-фунун» свидетельствует о признании и славе этой книги не только на территории Индии, но и в персоязычных странах.
Автор статьи приходит к выводу, что Воджидали Муджмали с созданием ««Матла'-ул-улум ва маджма'-ул-фунун» продолжил традиции написания донишнаме (энциклопедии) в персидско-таджикской литературе.
A glance of the vajidali Mujmalis Life and Creation
Key words: Vajidali Mujmali, history of Persian-Tajik literature, "Matla'-ul-ulum wa majma'-ul-fonun" Proceeding from the assumption of the materials referring to Vajidali MujmalVs literary production called "Matla'-ul-ulum wa majma'-ul-fonun", the author of the article adduces information concerned with his biography and personality, he was man-of-letters, scientist and doctor of India in the XIX-th century. It is underscored that although Mujmali is one of the poorly known representatives of the Persian-Tajik literature of India, the repeated publication of his famous literary productions testifies to the recognition of the relevant book not only in India, but in Persian-speaking countries either.
In a nutshell, the author comes to the conclusion that Vojidali Mujmali by having created "Matla'-ul-ulum wa majma'-ul-fonun" continued the traditions beset with donish-name writings (books on knowledge) in the Persian-Tajik literature. Маълумот дар бораи муаллиф:
Файзиева Шафоат Му^аммадзокировна, сармуаллими кафедраи фануои умумитаълимии Донишкадаи политехникии Донишгоуи техникии Тоцикистон ба номи академик М.Осими (Цумуурии Тоцикистон, ш.Хуцанд), E-mail: faizieva@bk.ru Сведения об авторе:
Файзиева ШафоатМухаммадзокировна, старший преподователь общеобразовательной кафедры Политехнического университета имени академика М.Осимы (Республика Таджикистан, г. Худжанд), E-mail: faizieva@bk.ru
Information about the author:
Fayzieva Shafoat Muhammadzokirovna, senior lecturer of the department of general-educational sciences the Polytechnical Institute under the Tajik University of Technology named after acad. M. Osimi (Tajikistan Republic, Khujand), E-mail: faizieva@bk.ru
