CC BY
0АВДАЛКАН КЕН ОРНЫ БЕНТОНИТТЕРШЩ ФИЗИКА ХИМИЯЛЬЩ ЦАСИЕТТЕР1
ТАШКЕНОВА АЙША Н¥РЛАЩЫЗЫ
Эскемен кдласындагы химия-биология багытындагы Назарбаев Зияткерлiк Мектебшщ 10С
сынып окушысы
СЕИТКУМАРОВА ЖАНСАЯ МЕДЕТОВНА
Эскемен каласындагы химия-биология багытындагы Назарбаев Зияткерлш Мектебшщ 11С
сынып окушысы
ЖЕТЕКШ1ЛЕР1: БОЛАЩАН ДАНА ЦАЙРАЩЫЗЫ
¥жымдык коданыстагы улттык гылыми зертхананыц кiшi гылыми кызметкерi
КАТПЕНОВА ЖАЙНАГУЛЬ САИПУЛЬМУЛЮКОВНА, ТОКТАРБЕКОВА АКМАРАЛ ТОКТАРБЕКОВНА
Эскемен каласындагы химия-биология багытындагы Назарбаев Зияткерлш Мектебшщ
биология пэншщ мYFалiмдерi
Аннотация. Мацалада Шыгыс Казацстан облысы Зайсан оцгргнде табылган бентониттщ физика химиялыц цасиеттер1 сипатталады. Бентониттщ жалпы формуласы
- А12^4О10](ОН)2пН2О. Бул табиги шыццан минерал-цумныц жэне шнбейтт кен компоненттергнщ, тазартылган монмориллонит пен сапонит болшектертщ цоспасы. Оныц цурамы эртYрлi цосылыстардан усынылган, олардыц неггзгшерг SiO2 (кремний диоксидг), А1203 (алюминий оксид1) жэне MgO2 (магний оксид1). Оныц цурамында Si (кремний) 26,8% -дан кем емес, SiO2 (кремний оксид1) 55,0% - дан кем емес жэне цургац заттар бойынша 65,0%
- дан аспайды. Курамында 0,5-тен кем емес жэне 2,8-ден аспайтын цатынаста А1 (алюминий) мен Mg (магний) бар. Бентонит сур немесе ашыц сур рецктерг бар жуца унтац[1].
Шлт свздер: монтмориллонит, массалыц Yлес, функционалдыц топ, спектрофотометр, адсорбия, оптикалыц тыгыздыц
Бентонит саздары стратегиялык мацызды шиюзат болып табылады жэне кептеген салаларда сэтп колданылады. Мысалы, ауыл шаруашыль^ы, медицина, тау-кен ендiрiсi, курылыс жэне т. б. Бентониттердi пайдалану баFыты непзп тау жыныстарын курайтын минерал-монтмориллониттщ кристаллохимиялык ерекшелiктерiмен аныкталады. Оныц эмпирикалык формуласы: (№, Са)(А1, Mg)2Si4O10(OH)2 • пН20. Осы жоба аркылы бiз бентонит косылысыныц медицина жэне аграрлык сектордаFы колдану жолдарын зерттетiк. Бiрiншiден, бiз бентониттщ курамын толык зерттеумен айналыстык. Ол Yшiн лабораторияда титрование эдiсiн колданып, бентониттщ массалык Yлесiн аныктадык [2]. Адсорбциялык люминисценциялык аналииз эдiсi оркылы монтморилониттщ курамын аныктау глинаныц органоглиналык коагулятты комплекстi люминифороф органикалык бояFыштарыньщ катоиналмастыру адсорбциясы аркылы зерттеуге негiзделген. Монтмориллониттщ орташа массалык мелшерi 68,8% екеш аныкталды. Бул бентонииттщ жоFарFы адсорбциялык касиеттерш керсетедi (Кесте1.)
Пробирка немер1 Титроваыияга Монтморидпонштщ Арифмет ик а лык
кеткен боягыш массалык орта/%
мешпер|/смЗ мелшер1/%
1 2.80 68.0 68.8
2 3.00 73.0
3 2.70 65.5
Кесте 1.
Бентониттщ курамындагы функционалдык топтарды аныктау y™h инфракызыл спектрометр (FTIR FT-801 ИК Simex, Ресей) колданылды. 629.5 пен 1004.8 пиктерi арасында SiO (кремний оксид^ кептеп кездестi (Кесте 2.) Бул бентониттщ суда ерiмеу касиетш кeрсетедi[3]. Сонымен катар, 3123, 3147, 3734 пиктершде кездескен ОН тобы Yлriнщ электронды; тыгыздыгын азайтады, ягни реакцияга тYсу кабiлетiн жаксартады. Осындай функционалды; топтардыц жиi кездесуi Аккалкан бентониттщ медицина саласындагы колданысын тYсiндiредi.
Пикт is нуктелер Кура мин да гы элемент/функционалдык топ
3734 Гидроксильда топ(ОН)
3147 Гидроксильда тои(ОН)
3123 Гидроксильда топ(ОН)
1707
1685.1
1705.5
1004.8 SiO
1002.8 SiO
971.82 SiO
981.13 SiO
963.37 SiO
781.19 SiO
659.25 SiO
626.93 A1 - O, Si- О
1644 H-O-H
1106 SiO
1065 Si-О - Si
926.26 A1-A1-OH
1644 H-O-H
1039 SiO
Кесте 2.
Одан белек, бентониттщ курамындагы смектиттщ адсорбциялык касиеттерiн аныктау максатында метилен кек (Б) ертндюшщ сыналатын ерiтiндiге катысты оптикалык тыгыздыгы спектрофотометрдегi кабаттыц калыцдыгы 1 см болатын кюветте 625 нм толкын узындыгында аныкталды. 625 нм толкын узындыкта метилен кек (Б) ертндюшщ оптикалык тыгыздыгы 0.331 курайтыны аныкталды (Кесте 3.)
Д.в., нм А Т, %
600.03. 0.297 50.4
605.0 0.324 47.5
610.0 0.341 45.6
615.0 0.344 45.3
620.0 0.337 46.0
625.0 0.331 46.7
630.0 0.343 46.5
635.0 0.344 45.3
640.0 0.364 43.3
645.0 0.395 40.2
650.0 0.426 37.5
655.0 0.456 35.0
660.0 0.472 33.7
Кесте 3.
Осы жоба барысында Аккалкан бентониттщ физика химиялык касиеттерi аныкталып, курамы зерттелдi. Осы зерттеулер аркылы Yлriнщ эртYрлi салалардагы колданылысы дэлелдендг Айта кетсек, оныц абсорциялык касиеттерi аркылы бентониттщ медицина, косметология салаларындагы суранысысыц себептерi аныкталды жэне кецейтiлдi
ЦОЛДАНЫЛГАН ЭДЕБИЕТТЕР Т1З1М1:
1. Фармакопейная статья/ Смектит диоктаэдрический, smectitum dioctaedricum/ ФС.2.2.0044
2. ГОСТ 28177-89
3. Алексеева, О. В., Родионова, А. Н., Багровская, Н. А., & Агафонов, А. В. (2016). Синтез, структура и свойства композита бентонит/магнетит. Физикохимия поверхности и защита материалов, 52(5), 505-509.
