Научная статья на тему '2022-2026 ЙИЛЛАРГА МЎЛЖАЛЛАНГАН ЯНГИ ЎЗБЕКИСТОННИНГ ТАРАҚҚИЁТ СТРАТЕГИЯСИДА ДАВЛАТ ВА ЖАМИЯТНИ РИВОЖЛАНТИРИШГА СИНЕРГЕТИК ЁНДАШУВ'

2022-2026 ЙИЛЛАРГА МЎЛЖАЛЛАНГАН ЯНГИ ЎЗБЕКИСТОННИНГ ТАРАҚҚИЁТ СТРАТЕГИЯСИДА ДАВЛАТ ВА ЖАМИЯТНИ РИВОЖЛАНТИРИШГА СИНЕРГЕТИК ЁНДАШУВ Текст научной статьи по специальности «СМИ (медиа) и массовые коммуникации»

CC BY
166
36
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
Ключевые слова
ҲАРАКАТЛАР СТРАТЕГИЯСИ / ТАРАққИЁТ СТРАТЕГИЯСИ / "ИНСОН - ЖАМИЯТ - ДАВЛАТ" / СИНЕРГЕТИКА / СИНЕРГЕТИК ТАМОЙИЛЛАР / СИНЕРГЕТИК ЁНДАШУВ

Аннотация научной статьи по СМИ (медиа) и массовым коммуникациям, автор научной работы — Тажибаев М.А.

Мақолада давлат бошқаруви фаолиятининг ўз-ўзини ташкил этиш хусусиятлари синергетик ёндашув асосида таҳлил этилган. “инсон - жамият - давлат” ва синергетик ёндашув қиёсий таҳлил этилиб, ўз-ўзини ташкил этиш тушунчаси тадқиқ этилган.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.
iНе можете найти то, что вам нужно? Попробуйте сервис подбора литературы.
i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.

SYNERGIC APPROACH TO STATE AND SOCIETY DEVELOPMENT IN THE NEW UZBEKISTAN DEVELOPMENT STRATEGY FOR 2022-2026

The article analyzes the features of the self-organization of public administration activities on the basis of a synergistic approach. a comparative analysis of the" man - Society - state " and synergistic approach was carried out and the concept of self-organization was investigated.

Текст научной работы на тему «2022-2026 ЙИЛЛАРГА МЎЛЖАЛЛАНГАН ЯНГИ ЎЗБЕКИСТОННИНГ ТАРАҚҚИЁТ СТРАТЕГИЯСИДА ДАВЛАТ ВА ЖАМИЯТНИ РИВОЖЛАНТИРИШГА СИНЕРГЕТИК ЁНДАШУВ»

УДК 321

Тажибаев М.А.

"Ижтимоий фанлар" кафедраси уцитувчиси Жиззах политехника институты

2022-2026 ЙИЛЛАРГА МУЛЖАЛЛАНГАН ЯНГИ УЗБЕКИСТОННИНГ ТАРАВДИЁТ СТРАТЕГИЯСИДА ДАВЛАТ ВА ЖАМИЯТНИ РИВОЖЛАНТИРИШГА СИНЕРГЕТИК ЁНДАШУВ

Аннотация: Мацолада давлат бошцаруви фаолиятининг уз-узини ташкил этиш хусусиятлари синергетик ёндашув асосида таулил этилган. "инсон - жамият - давлат" ва синергетик ёндашув циёсий таулил этилиб, уз-узини ташкил этиш тушунчаси тадциц этилган.

Калит сузлар: Харакатлар стратегияси, Тарацциёт стратегияси, "инсон - жамият - давлат", синергетика, синергетик тамойиллар, синергетик ёндашув.

Tajibaev M.A. teacher

"SocialSciences" department Jizzakh Polytechnic Institute

SYNERGIC APPROACH TO STATE AND SOCIETY DEVELOPMENT IN THE NEW UZBEKISTAN DEVELOPMENT STRATEGY FOR 20222026

Annotation: The article analyzes the features of the self-organization of public administration activities on the basis of a synergistic approach. a comparative analysis of the" man - Society - state " and synergistic approach was carried out and the concept of self-organization was investigated.

Keywords: action strategy, development strategy, "man - Society - State", synergetics, synergistic principles, synergistic approach.

Мамлакатимизни 2017 — 2021 йилларда ривожлантиришнинг бешта устувор йуналиши буйича Хдракатлар стратегияси доирасида утган давр мобайнида давлат ва жамият хаётининг барча сохаларини тубдан ислох этишга каратилган 300 га якин конун, 4 мингдан зиёд Узбекистон Республикаси Президенти карорлари кабул килинди. Миллий иктисодиётни ислох килиш борасида ташки савдо, солик ва молия сиёсатини либераллаштириш, тадбиркорликни куллаб-кувватлаш ва хусусий мулк дахлсизлигини кафолатлаш, кишлок хужалиги махсулотларини чукур кайта ишлашни ташкил этиш хамда худудларни жадал ривожлантиришни таъминлаш буйича таъсирчан чоралар курилди.

Жахон микёсидаги мураккаб жараёнларни ва мамлакатимиз босиб утган тараккиёт натижаларини чукур тахлил килган холда кейинги йилларда «Инсон кадри учун» тамойили асосида халкимизнинг фаровонлигини янада ошириш, иктисодиёт тармокларини трансформация килиш ва тадбиркорликни жадал ривожлантириш, инсон хукуклари ва манфаатларини сузсиз таъминлаш хамда фаол фукаролик жамиятини шакллантиришга каратилган ислохотларнинг устувор йуналишларини белгилаш максадида кенг жамоатчилик мухокамаси натижасида «Хдракатлар стратегиясидан — Тараккиёт стратегияси сари» тамойилига асосан ишлаб чикилган куйидаги еттита устувор йуналишдан иборат 2022 — 2026 йилларга мулжалланган Янги Узбекистоннинг тараккиёт стратегияси тасдикланди:

^ инсон кадрини юксалтириш ва эркин фукаролик жамиятини янада ривожлантириш оркали халкпарвар давлат барпо этиш;

^ мамлакатимизда адолат ва конун устуворлиги тамойилларини тараккиётнинг энг асосий ва зарур шартига айлантириш;

^ миллий иктисодиётни жадал ривожлантириш ва юкори усиш суръатларини таъминлаш;

^ адолатли ижтимоий сиёсат юритиш, инсон капиталини ривожлантириш;

^ маънавий тараккиётни таъминлаш, янги боскичга олиб чикиш; ^ миллий манфаатлардан келиб чиккан холда умумбашарий муаммоларга ёндашиш;

^ мамлакатимиз хавфсизлиги ва мудофаа салохиятини кучайтириш, очик, прагматик ва фаол ташки сиёсат олиб бориш.

Маълумки, "инсон - жамият - давлат" тизими бир неча йуналишларда амалга оширилиб, узига хос ёндашувларни талаб этувчи мураккаб жараён хисобланади. Бундай мураккаб жараёнларни чукур урганиш ва тахлил килиш эндиликда ноанъанавий методологик концепциялар, масалага узгача ёндашиш тамойилларини кашф этиш заруратини такозо этмокда. Муаммоларни бартараф этишга янги илм сохаси сифатидаги синергетик ёндашув принциплари бу жараёнларни тадкик этишда мухим ахамият касб этиб, унинг методологик имкониятларидан (очик тизим, уз-узини ташкиллаштириш, уз-узини бошкариш, аттрактор, ночизиклилик, флуктуация, бифуркация, тартиб ва хаос, фрактал, куп вариантлилик, мукобиллик) кенг фойдаланиш заруратини юзага келтирмокда. Синергетика методларини давлат бошкаруви тизимида кулланиши унинг методологияси ривожига катта хисса кушиб, "инсон - жамият - давлат" тизими фаолиятини ташкил этиш ва юритиш жараёнининг хам "синергетиклиги", яъни, узини-узи ташкил этиш хусусияти тугрисидаги гояларни исботлайди.

Синергетика тушунчаси (юнонча "synergetikos" - "хамкорлик", "хамдустлик", "биргаликда харакат") маъноларини англатади [1]. Г. Хакен

узининг "Синергетика" номли китобида бу терминни маъносининг икки жихатини ажратиб курсатади. Биринчидан, бирикишга, кооператив харакат килишга интилаётган элементларнинг узаро хамкорлиги, биргаликда харакат килиш натижасида уз-узини ташкиллаштириб бир бутун тизимнинг вужудга келиши, иккинчидан, турли фан сохаларида фаолият юритувчи олимларнинг хамкорлиги, биргаликдаги фаолияти тушунилади [2]. Ушбу тадкикот ишида хар иккала ёндашув принципларига асосланиб иш курилади.

Б. Тураевнинг жамоавий монографиясида синергетика тушунчасига мураккаб система сифатида каралиб, унга куйидагича таъриф беради. Синергетика - мураккаблик, мураккаб системаларнинг хамкорликдаги узини - узи ривожлантириши хакидаги фан [3]. Шунингдек, муаллифлар "мураккаблик" тушунчасини изохлаб, мураккабликнинг мураккаблиги унинг куп компонентли эканлигида ва ундаги алокадорликларнинг куп тармокка тармокланиб кетганлигидадир деб таъкидлайди.

Синергетикага оид турли манбалар [1-3] тахлили шуни курсатмокдаки, синергетика атамаси дастлаб физик ва биолог олимлар тадкикотларида кузатилиб илмий муомалага олиб кирилган. Бугунги кунда синергетика табиий-илмий билимлар чегарасидан чикиб, ижтимоий билимлар сохасига хам шиддат билан кириб бормокда. Бундай карашлар давлат бошкаруви назариясини тушунтиришда узининг ёркин ифодасини топмокда. Синергетиканинг энг мухим жихати шундаки, у уз-узини бошкарувчи тизимларда фаолият курсатаётган тадкикотчи-олимлар ишларини маълум бир йуналишда бирлаштиришга хизмат килишидир. Ёки бошкача айтганда синергетика мураккаб тизимларни, узини-узи ташкил этиш ходисаларини урганаётган билим сохаларига тааллукли булган, универсал методологик парадигма булиб, урганилаётган предмет ва объектга ягона фанлараро ёндашувни намоён килади.

Фойдаланилган адабиётлар:

1. 2022-2026 йилларга мулжалланган янги Узбекистоннинг тараккиёт стратегияси тугрисида Узбекистон Республикаси Президентининг Фармони 28.01.2022 й. N ПФ-60

2. Бозоров Д. Синергетик парадигма. Монография. Тафаккур нашриёти. -Т.:2010

3. Хакен Г. Синергетика. - М.: Мир, 1980. 404 с.

4. Тураев Б.О., Эргашева М.Х., Рахмонов Б.У., Муминова З.О., Очилов Ж. Синергетика: мохияти, конуниятлари ва амалиётда намоён булиши. Т.: Навруз нашриёти, 2017, 12-13 бет.

5. Tajibayev, M. A., & Axmedov, J. T. (2022). Sinergetik yondashuv-yoshlarning yangi dunyoqarashini shakllantirishning asosiy jihatlaridan biri sifatida. Scientific progress, 3(3), 527-532.

6. Tajibaev, M. A., & Rashidova, B. Y. (2022). The concepts of sustainability and instability in synergetics are an important principle. Scientific progress, 3(3), 930-933.

7. Kholbekova, M. A. T. U. (2022). Applications and developments of synergetics. Scientific progress, 3(3), 942-945.

8. Tajibaev, M. A., & Rashidova, B. Y. (2022). Content of the concept of synergetics. Scientific progress, 3(3), 938-941.

9. Kulmatov, P. M., & Tajibaev, M. A. (2022). Synergetic aas a factor for the development of modern science. Scientific progress, 3(3), 925-929.

10. Tajibaev, M. A., & Kholbekova, M. U. (2022). Synergetic methodology serves humanity. Scientific progress, 3(3), 934-937.

11. Abdurashidovich, T. M. (2022). Yoshlarda sinergetik dunyoqarashni shakllantirish omillari. Integration of science, education and practice. scientific-methodical journal, 3(3), 203-207.

12. Abdurashidovich, T. M. (2022). Sinergetika-yoshlarning yangi dunyoqarashini shakllantiruvchi bilim sifatida. Fan, ta'lim, madaniyat va innovatsiya, 1(2), 69-73.

13. Azimova, S. Y., & Tojiboev, M. A. (2021). Improvement of spiritual and educational work it is our important task. Scientific progress, 2(5), 544-548.

14. Melikuziyevich, K. P., & Abdurashidovich, T. M. (2021). State and community management-as a priority task in the appeal. International journal of discourse on innovation, integration and education, 2(2), 133-136.

15. Quvanovich, R. Q. (2021). The Moral Importance of Humanity and Patriotism in Chistiya and Kubraviya. International Journal on Orange Technologies, 3(3), 98-103.

i Надоели баннеры? Вы всегда можете отключить рекламу.